Goede boter begint bij schoon melken Studentenpot en professorentafel Incestproject Rotterdam moet therapie opleveren 'Industrie wil milieuplan best steunen' mmm Beker met opberg ruimte Wie zwanger is hoeft niet voor twee te eten WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1 John en Cok Ruigrok bij hun blinkend, schone, roestvrij stalen karnton. Een heel aardige beker, met nog onverwachte extra mogelijkheden, is de op berg-drinkbeker van Mepal in Lochem (tel. 05730-52332Het schroefdeksel dat voorkomt dat de inhoud van de beker voortijdig uitstroomt in je tas is hol en op zijn beurt ook afgesloten met een dekseltje. In die holte kun je f iets sleutel, spiekbriefje of kauwgom bewaren. Bij de beker, die 6,96 kost, is voor eenzelfde bedrag een lunchbox te koop. (foto gpd> Wat eten studenten? In de jaren '50 en '60 hebben de goedkope Chinese eethuizen met grote schalen vette bami en tjap tjoy hele jaargangen studenten in le ven gehouden, die nu achtens waardige leden van onze maat schappij zijn geworden. Ook de mensa, de georganiseerde stu dententafel (mensa is Latijn voor tafel) heeft lange jaren de hoop des vaderlands gevoed, maar is nu uit de gratie geraakt. Steeds meer studenten koken hun eigen pot, daarbij aangesto ken door de nog altijd groeiende belangstelling voor eten en culi naire zaken. Kookboekjes voor makkelijk en goedkoop en ge zond! eten met weinig hulp middelen zijn er inmiddels ge noeg. Ook studentenalmanak ken besteden meer en meer aan dacht aan eten, in verschillende universiteitssteden worden eet- symposia gehouden. De RU Groningen heeft ooit, in het kader van een Engelse culturele week, een dag aan de Engelse keuken gewijd. Shake speare en Roastbeef met Yorkshire-pudding. Shake speare heeft immers in vele van zijn stukken tafelscènes ver werkt. En diezelfde culinair ge ïnteresseerde universiteit heeft ook in de Wetenschapsweek vo rig najaar aandacht geschonken aan eetcultuur. De studententafel is geen uit vinding van onze zo sociaal voe lende tijd, die was er ook vroe ger al. Daarover valt te lezen in het boek 'De Voeding in Neder land van de Middeleeuwen tot de twintigste eeuw' van dr. L. Burema (Van Gorcum, Assen, 1953). Studenten van rijke ou ders zorgden zelf voor een goed kosthuis in de 17de en 18de eeuw. Maar de jongens uit de kleine burgerstand (meisjes stu deerden toen nog niet) aten in de bursa, door de universiteit inge steld. Gerekend naar de eetge woonten van twee, drie eeuwen geleden was het daar nog niet zo slecht. In Leiden kregen de 'bur salen' als ontbijt 'goed tarwe brood' met voor vier personen een kwart pond boter en 's avonds brood met boter en kaas (en dan wel echte goede boter, margarine bestond nog niet), 's Middags verschafte de 'schaft meester' een warme maaltijd, bijvoorbeeld broodsoep, warm rundvlees, schapehutspot of ook wel gehakt met krenten en gezouten vlees of vis 'naar gele- genheijt van wint en weder', met peulen of tuinbonen. De vis moest met boter worden bereid en er moest mosterd op tafel staan. In 1634 werd in Groningen op last van 'borgemeesteren ende raedt' een bursa gesticht en daar kregen de jongelui op zondag broodsoep met boter, warm vlees, stoofpot met wortelen, twee halve tarwebroden, boter en kaas. En op een weekdag biersoep, grof vlees en een pan- nekoek. Ook vaak grauwe erw ten met spek en verse zeevis of stokvis, 's Zomers vaak salade met eieren. Te weinig groenten en fruit naar onze inzichten, maar die stonden in die tijd nog niet erg in aanzien. In 1733 kwam er een regle ment dat de bursalen 60 gulden moesten betalen, (per jaar!) voor een middag- èn avondmaal. Maar dan kwam er in november gebraden gans op tafel en de he ren studenten kregen 'goed blanken bier, niet suur, in reine tinnen kannen ter tafel ge bracht' en op Nieuwjaar en de eerste zondag van het nieuwe studiejaar zelfs 'goede Fransche wijn". Het zondagsmaal zag er uit als volgt: kalfsvlees met rijst of stoofpot van lamsvlees met wortelen en peterselie en brood met kaas toe. Merkwaardig is, dat bij alle warme maaltijden die vermeld worden nergens een zoet toetje te vinden is. Brood en kaas vormden het des sert. Het was voorschrift dat men zich netjes gedroeg aan tafel. Van vlees, kaas en brood telkens een stukje afsnijden en dit opeten, niet alles tegelijk klein snijden en zeker niet het vlees 'beknagen'. Verschil moest er echter zijn en de feestjes van de professo ren zagen er wel royaler uit. Bij de intrede in Groningen van de hoogleraren Eysonius en Schoo- ckius in april 1664 vermeldde de rekening: een kalkoense haan, een stuk schapevlees, een stuk kalfsvlees, een Westfaalse ham, een half lam, boter, kaas en mos terd en twaalf kroezen wijn en de volgende dag om het nog even dunnetjes over te doen zuurkool met sauzijnen, vis, zo wel gekookt als gebakken en weer twaalf kroezen wijn. BINNENLAND/ECONOMIE HILVERSUM - Prinses Irene heeft gistravond in Hilversum een monument voor verdraagzaamheid onthidd. Het bestaat uit twee stenen handen die een gevangen libelle beschermen. Het monument is een initiatief van de stichting Poye, vernoemd naar Michel Poye, die in 1986 op 23-jarige leeftijd door neonazistische skinheads werd vermoord. (foto anpi Hoogovens-directeur Nijs: Nederland moet het niet alleen doen Tien jaar geleden begonnen John en Cok Ruigrok bij wijze van proef met het maken van boter en karnemelk op hun boerderij. "Ik nam de verkoop van melk over van opa, maar er kwamen nogal wat klanten die om karnemelk vroegen. We konden een karnton van iemand lenen om eens een maand te kijken of het ons beviel. De eerste week vond ik verschrikkelijk. Wat een gedoe, vette handen en een hoop extra werk. Maar de klanten vonden onze karnemelk en boter zo lekker, dat we toch besloten door te gaan", vertelt Cok Ruigrok. Inmiddels heeft de oude houten karnton plaats gemaakt voor blin kend schoon roestvrij staal. John: "Want goede boter en karnemelk maken begint bij hygiene. In tegen stelling tot de fabriek die de melk eerst pasteuriseert, verwerken wij uitsluitend verse rauwe melk. We melken zo'n tachtig koeien, waar van de melk direct door een filter de karnton ingaat. We hebben een ver koopquotum van 100.000 liter per jaar. Als we de ruimte blijven hou den is m'n zoon van plan het bedrijf te zijner tijd over te nemen. Trou wens, we hebben vier kinderen en ze kunnen allemaal boter maken". ROTTERDAM (ANP) - Het Rotter damse project waarin plegers van incest in ruil voor gevangenisstraf voor therapie in aanmerking ko men, moet uiteindelijk een goede therapeutische methode opleveren die ook elders in Nederland kan worden toegepast. Het project, dat op 1 september van start is gegaan, bevindt zich wat ons land betreft in de pioniersfase, omdat er nog wei nig ervaring is de behandeling van incestplegers door middel van the rapie. Dat bleek gisteren irr Rotterdam op een voorlichtingsbijeenkomst over het samenwerkingsproject van Na informateur Lubbers schrijft Nijpels premier Lubbers brief DEN HAAG (GPD) - De brief van minister Nijpels (milieu) is hetzelfde gebleven en de per soon aan wie de brief is gericht heet nog altijd Lubbers. Maar gisteren heeft Nijpels de brief, waarin een verlaging van de maximumsnelheid tot 100 of 90 kilometer per uur wordt bepleit, gestuurd aan minister-president Lubbers in plaats van aan infor mateur Lubbers, zoals vorige week. Toen stuurde Nijpels informa teur Lubbers een brief over het milieu en de automobilist, die echter per kerende post 'terug kwam. De informateur, die ook nog steeds demissionair pre mier is, stelde geen prijs op 'niet-relevante' stukken. Alleen schriftelijke uiteenzettingen waarom de informateur zelf heeft gevraagd worden in het kader van de informatie beke ken, liet Lubbers via zijn woord voerder weten. Nijpels blijkt dus niet voor één gat te vangen. Het wonder lijke feit doet zich voor dat de minister-president kan beslui ten dat een bepaald stuk rele vant is voor de kabinetsforma tie. In zo'n geval kan de minis ter-president het stuk (via de post) onder de aandacht van de informateur brengen. De kans daarop wordt overigens niet al te groot geacht. Van honderd liter melk met vier procent vet kan slechts vier kilo bo ter worden gemaakt. "Boter is ei genlijk een bijprodukt van karne melk of andersom. Direct na het melken doen we wat karnemelk bij de verse melk en gaan de melkzuur bacteriën aan de slag. De melk wordt dan dik, waarna we de ton la ten draaien. Eerst ontstaan de vlok ken en later klonteren die aan el kaar tot boter, die dan bovenop de karnemelk ligt. De karnemelk laten we van onderaf weglopen en daarna spoelen we de boter met koud water waarna we haar moeten droogdraai- en, want er mag niet meer dan 16 procent water in zitten", legt John Ruigrok uit. Smaakverschil Volgens hem zit er tussen de boter van de verschillende boerderijen smaakverschil. "Het hangt er vanaf wat je de koeien te eten geeft en op wat voor grond ze grazen. Boven dien is er verschil tussen de boter die we 's winters en die we 's zomers maken. Je ziet het al aan de kleur: de boter is in de zomer meer oranje. Dat komt door caroteen in het gras. Dat is een oranje kleurstof die ook in worteltjes zit. Er is ook verschil tussen fabrieksboter en boerenbo- ter. Fabrieksboter maakt men uit zoete room van gepasteuriseerde melk, terwijl boerenboter van ver se, rauwe koeiemelk wordt ge- het Openbaar Ministerie, de Rotter damse rechtbank, de reclassering en het Riagg. Plegers van incest kunnen in Rotterdam de komende jaren door de rechtbank, als zij vol doen aan bepaalde voorwaarden, worden doorverwezen voor behan deling via het Project Incest Dader- behandeling. Bij het goed doorlo pen van de hele therapie zal de rechtbank aan het eind daarvan al leen een voorwaardelijke gevange nisstraf opleggen. Bij het misluk ken of afbreken van de behandeling kan alsnog een celstraf worden op gelegd. Volgens coördinator Bullens van het Rotterdamse project wijzen ge gevens uit de Verenigde Staten er op dat behandeling zeker effectief kan zijn. Bij seksuele delicten ligt - na het doorlopen van een therapie de kans op herhaling, afhankelijk van het soort delict, tussen de nul en 18 procent. Zonder behandeling ligt die kans tussen de 36 en 80 pro cent. "Dat zijn bemoedigende cij fers. Behandeling kan heel effectief zijn", aldus Bullens. Toch kunnen de Amerikaanse be handelmethodes niet zonder meer in Nederland worden toegepast. De Nederlandse cultuur en omstandig heden maken het volgens Bullens nodig dat er een eigen therapie ont wikkeld wordt. Daarbij hebben de organisatoren van het project zich als taak gesteld uiteindelijk tot een zodanige methode te komen dat die ook elders kan worden toegepast. Bijstellen Het Project Incest Daderbehande ling streeft er verder naar de huidi ge louter justitiële benadering van incest bij te stellen. Momenteel wor den degenen die aan incest schuldig worden bevonden veelal gevangen gezet, waardoor het seksueel mis bruik wel tijdelijk stopt, maar er weinig positieve resultaten zijn op de langere termijn zowel voor het slachtoffer als de andere gezinsle den. Bovendien wordt de dader tot crimineel bestempeld met alle ge volgen van dien voor het hele gezin. De therapie van een incestpleger neemt ongeveer anderhalf jaar in beslag. Er is ruimte voor ongeveer 40 aanmeldingen per jaar. Aan de zaken die worden doorverwezen voor behandeling worden echter wel een aantal voorwaarden ge steld. Zo moet er sprake zijn van een be kennende verdachte en mogen er aan de hele affaire geen ingewikkel de juridische problemen kleven maakt. Juist daarom luistert het zo nauw dat er schoon wordt gemol ken en in de karnruimte heel hygië nisch wordt gewerkt. Het mag niet te warm zijn, maar ook weer niet te koud, want dan lukt het niet om bo ter te maken", aldus John. Regels Het maken van boter op de boerde rij is aan strenge regels gebonden en iedere partij wordt beoordeeld door het Centraal Orgaan Zuivelcontro- le. "Daarbij geldt een hele lijst met voorwaarden. Er wordt onder meer gelet op het vochtgehalte, de zuiver heid, de samenstelling, de kleur, geur en smaak. "Dat is maar goed ook", zegt John jr., die straks het bedrijf wil overne men, "want je kunt het niet maken om maar wat aan te rommelen. Wij maken een zuiver natuurprodukt". (bijvoorbeeld de kans dat de recht bank bewijsmateriaal onrechtmatig verkregen acht). Ook moet de ver dachte bereid zijn de behandeling te ondergaan en moet het om delic ten gaan waarvoor de rechtbank maximaal 15 maanden celstraf zou opleggen. Bij hogere straffen is er vaak sprake van zeer langdurige in cest of de toepassing van grof ge weld, stelde officier van justitie Gras gisteren. De daders moeten verder in ieder geval een behoorlijke beheersing van het Nederlands hebben en over een zodanige intelligentie beschik ken dat therapie zinvol is. Ook mo gen ze niet verslaafd zijn aan alco hol of drugs of ernstige psychoti sche stoornissen hebben. Het hele project wordt begeleid door een wetenschappelijk onder zoek, waarmee geprobeerd wordt meer te weten te komen over de achtergronden van incest. Het be handelingsproject loopt in principe drie jaar, waarna de ervaringen er van in kaart worden gebracht. LEIDEN "Nederland mag als klein landje best een grote mond opzetten om andere landen mee te krijgen met een strenge aanpak van milieuproblemen. De industrie zal dat van harte steunen. Want zelfs als het Nationaal Milieubeleidsplan ver genoeg gaat en dat is nog maar de vraag dan helpt dat weinig als er over de grens niets gebeurt. Dat laatste zou bovendien de concur rentiepositie bedreigen". Agressieve taal uit de mond van directeur ir. W.W. Nijs van Hoog ovens. Hij sprak gisteravond tijdens SPOORLOOS De 34-jarige Ro nald van Doggenaar uit Hoevela ken, die op 4 april van dit jaar naar de Verenigde Staten vertrok, is sindsdien spoorloos. Op die dag be gon hij aan een vakantie van drie weken in Amerika. Van Doggenaar, bankemployé, is voor het laatst in Los Angeles gesignaleerd. Hij lo geerde toen een paar dagen in een hotel bij de luchthaven van LA. Wat er daarna met de man is gebeurd, is onbekend. De familie staat voor een raadsel. een bijeenkomst van de Leidse af deling van de European Law Stu dents' Association (Elsa) over het milieu en de toekomst. Daarbij gaf hij blijk van grote zorgen door te wijzen op de al maar toenemende produktie en consumptie en met name de situatie in arme landen waar bevolkingsexplosies en mas sale ontbossing hand in har.d gaan. Het rijkere Westen moet het voor touw nemen bij de aanpak van milieuproblemen en daarbij mag Nederland best een hoofdrol spe len, als het aan Nijs ligt. Maar het is dan wel zaak de rijkere buurlanden, Japan en de Verenigde Staten zo veel mogelijk mee te krijgen. "Want wij onze staalprijs met tien procent moeten verhogen om aan milieu-ei- ,sen te voldoen en anderen niet, dan kunnen we de tent in IJmuiden wel sluiten en 17.000 mensen naar huis sturen". Nederland moet, om zichzelf niet uit de markt te prijzen, in de pas blijven lopen, aldus Nijs. Hij wijst er bovendien op, dat nationale maatre gelen alleen niet helpen. Als voor beeld neemt hij de luchtvervuiling door zwaveldioxide (S02), die voor 60 procent voor rekening van de in dustrie komt. "Zelfs als de Neder landse bedrijven geen S02 meer zouden uitstoten, ben je niet van het probleem af. Van de 274 ton die we produceren waait 230 ton toch al weg. Maar er waait ook 180 ton bin nen uit de buurlanden". Hoogovens draagt intussen een steentje bij aan het verminderen van de luchtvervuiling door de rookgassen zoveel mogelijk te ont zwavelen. Het energie-vretende staalconcern is een vervuiler van formaat, maar steekt ook erg veel geld in het voorkomen van vervui ling: 160 miljoen gulden per jaar, nog afgezien van de bedragen die gemoeid zijn met de aanschaf van de benodigde apparatuur. Bij het staalconcern, met een tota le omzet van bijna 5 miljard gulden, werken 100 mensen, die zich alleen bezig houden met verbetering en bewaking van water, bodem en vooral lucht. Nijs verwacht dat de milieu-kosten binnen afzienbare tijd zullen toenemen tot 250 miljoen gulden per jaar. "Dat is gewoon heel veel geld, zeker als we dat vergelij ken met wat er in Duitsland, Enge land en de Verenigde Staten ge beurt. In Japan, ja, daar is de situa tie beter dan hier". Ook bij Hoogovens valt er dus nog wel het een en ander te verbete ren, maar dat is vooral een zaak van wat langere adem. Nijs: "De poli tiek kijkt niet veel verder vooruit dan vier jaar, maar als bedrijf moet je 20 jaar vooruit plannen. Dat is ons probleem. We kunnen niet zomaar even machines wegdoen die we net twee jaar hebben, om aan nieuwe milieu-eisen te voldoen. Dat kun nen we ons eenvoudig niet permit teren". "Neem energiebesparing. De mo gelijkheden daarvoor zijn bij Hoog ovens vrijwel uitgeput met de hui dige installaties. Wil je verdere gro te besparingen bereiken, dan moet je met totaal nieuwe technologie gaan werken. Dat kost niet alleen veel geld; het duurt ook twintig jaar voor je daadwerkelijk klaar bent met het ontwikkelen en bouwen van nieuwe apparatuur". Vroeger werd vaak gezegd dat een aanstaande moeder 'voor twee' moest eten. Wetenschappelijk on derzoek heeft inmiddels aange toond dat dit niet het geval is. De aanstaande moeder hoeft niet méér te eten, maar wel goed. door Ineke Volkers Tijdens de zwangerschap vragen een paar voedingsstoffen extra aan dacht. De baarmoeder wordt groter evenals de moederkoek, de borsten en het zich ontwikkelende kind. Daarvoor zijn eiwitten nodig. Deze zitten niet alleen volop in vlees, kip en vis maar ook in brood, rijst, ma caroni, peulvruchten en aardappe len. Een andere belangrijke voe dingsstof is kalk, nodig voor de op bouw van het beenderengestel van het ongeboren kind. Kalk zit in melk, melkprodukten en kaas. Voor de vorming van het bloed van de ba by tenslotte is ijzer nodig. De aanstaande moeder krijgt ge noeg van binnen van deze stoffen als zij zich houdt aan de volgende hoeveelheden brood, 4 - 6 sneden; aardappelen (of macaroni, rijst, granen, peulvruchten) 4 - 6 stuks; groente. 4 groentelepels; fruit, 1 portie; melk of melkprodukten, 3 glazen; kaas. 1 plak; vlees, vis, kip, ei, vleeswaren, 100 gram; halvarine, margarine, boter, bak en braadprodukten, 35 - 45 gram. Naast deze hoeveelheden is er nog enige ruimte voor tussen doortjes of smaakmakers. Zwange re vrouwen die trek hebben kunnen altijd een glas melk. een plak kaas, een aardappel of een portie fruit ex tra nemen. Ze moeten wel proberen te voorkomen dat ze te veel aanko- Het is normaal dat een zwangere vrouw in gewicht toeneemt; dat kan zelfs zo'n 12 kilo meer zijn. Probe ren te vermageren tijdens de zwan gerschap is niet goed. Het lichaams- vet is namelijk een opslagplaats voor schadelijke stoffen. Bij het af vallen wordt dit vet verbruikt en de schadelijke stoffen die hierbij vrij komen kunnen van invloed zijn op de gezondheid van het ongeboren kind. Onlangs is de brochure 'Eten als je in verwachting bent' uitgebracht. Deze is te bestellen door overma king van f 4,25 op giro 4323700 t.n.v. het Voorlichtingsbureau voor de Voeding in Den Haag. Ineke Volkers is diëtiste bij het Voorlichtingsbureau voor de Voeding. Stripboek voor Derde Wereld blijkt bestseller ROTTERDAM (GPD) - Het stripboek Cartoon Aid (onderti tel: Help de kinderen lachen) is een succes. De organisatoren van deze strips voor de Derde Wereld denken al over een maand de eerste cheque met een bedrag van 150.000 gulden te kunnen overhandigen aan Vere- na Kocholl, coördinatrice van het Wad Sherifay-project in Soe dan. Dat bétekent dat er binnen een paar weken 15.000 exempla ren van het boek Cartoon Aid zijn verkocht. "Een uitstekend resultaat", aldus een van de or ganisatoren. "Zeker als je weet dat zo'n boek toch 35 gulden kost. We hebben dan ook al een herdruk geplaatst". Cartoon Aid is een uitvloeisel van het beroemde Live Aid-con- cert van 1986. Twee Engelsen, Graham Cooke en Leslie Alexander Kett, lanceerden het idee ook met strips geld voor de Derde Wereld bij elkaar te bren gen. Dat werd een succes, reden om in Westduitsland en ook in Nederland op deze manier geld in te zamelen. Cartoon Aid bevat werk van zo'n beetje alle bekende Neder landse tekenaars, van Marten Toonder (Tom Poes) tot Jan Kruis (Jan, Jans en de kinderen) en van Gerrit de Jager (Doortje Doorzon) tot Fred Julsing (Uk kie). De verhalen zijn niet alle maal nieuw. Ze zijn wel prachtig van kleur, op mooi papier ge drukt en van een harde kaft voorzien. Het boek telt bijna 500 pagina's en van de aanschafprijs gaat een tientje naar het goede doel. Journalisten ANP stellen ultimatum DEN HAAG (ANP) - De journalis ten bij het ANP hebben gisteren tij dens een door de Nederlandse Vere niging van Journalisten (NVJ) be legde vergadering besloten om don derdag 5 oktober het werk neer te leggen van 12.00 tot 24.00 uur en op vrijdag 6 oktober van 10.00 tot 24.00 uur. De NVJ heeft de directie een ultimatum gestuurd tot 4 oktober om middernacht. De ANP-journalisten en de NVJ hopen met deze acties te bereiken dat de directie van het persbureau een loonsverhoging van 3,5 procent opneemt in de eenjarige cao voo 1989.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 13