'Het was een Uylenspiegelstreek'
Gomez nog een keer de schaatsnar
Twee Vlamingen kraken Belgische regeringscomputer
ZATERDAG 11 FEBRUARI 19J9
EXTRA
PAGINA 31
Antonio Gomez: "Ik was en ik ben een goed sportman".
Luc Pankoucke (links) en schepen Bart Halewyck: "Het is altijd leuk als je een
ook makkelijk maakte, was het feit dat
hij daarbij gebruik kon maken van het
identificatienummer van zijn zus, die op
het kabinet van Martens werkt, en het ge
codeerde toegangswoord van de premier
zelf, dat Halewyck nog kende. Zijn zus
ter wist overigens van niets. "Je kunt het
dan ook eigenlijk geen kraken van een
computer noemen", zegt de Vlaming.
Halewyck vervolgt: "Ik heb het bij die
ene keer gelaten. Luc heeft bij dit alles
blijkbaar goed opgelet. Hij ging er mee
door en vertelde me dat ook. Hij zei er
niet bij dat hij ook de persoonlijke post
van de ministers bekeek".
Bistel
En daar schuilt de pijn. Bistel valt uiteen
in twee systemen. Een 'open' systeem
geeft toegang tot de berichten van aller
lei persagentschappen en een aantal ge
gevensbanken van de overheid. Het
tweede deel is veel interessanter: een
soort 'elektronische brievenbus' voor de
ministers, waarin allerlei voor hen be
stemde post terechtkomt.
Panckoucke eigenaar van het hotel
restaurant Ten Putte, kon dus in alle ge
moedsrust de post van de verschillende
ministers bekijken, inclusief die van
Martens. Diens passeerwoord moest hij
wel decoderen, wat hem enige dagen
kostte. Andere ministers maakten het de
hotelier door hun slordigheid nog ge
makkelijker zij lieten hun passeer-
woorden in het systeem 'slingeren' en
veranderden die ook niet regelmatig.
Dit alles leverde Panckoucke interes
sante lectuur op, terwijl hij ook zelf 'post'
kon versturen. "Zo heb ik een keer een
brief van de secretaresse van Martens
aan de premier zelf over een afspraak
met journalisten in zuid-Frankrijk gele
zen", vertelt Panckoucke.
Niet alleen had hij inzage in de minis
teriële post, hij kon die desgewenst ook
wijzigen. "Ik heb een keer zelf zoge
naamd een brief van Martens aan minis
ter Tindemans verstuurd. Tindemans
keek nooit in zijn eigen rubriek", vertelt
de Vlaming. "Maar die brief heb ik toch
maar op tijd uitgewist".
Ook kon de computerfreak eigenhan
dig de passeerwoorden van de verschil
lende ministers veranderen. "Dat heb ik
met Tindemans gedaan, die daardoor
niet meer bij zijn eigen post kon komen.
Bij Martens durfde ik het niet, want hij
was de enig echte gebruiker van Bistel".
Verslaafd
"Het spel", geeft de Belg aan als reden
van zijn voortdurende inbreken in de re
geringscomputer. "Je raakt eraan ver
slaafd. Ik had de rest van mijn leven de
post van Martens en de zijnen kunnen
bekijken. Ze zouden me nooit hebben
kunnen vinden".
Dat liep dus even anders, maar daar
was Panckoucke zélf verantwoordelijk
voor. Hij stapte naar het dagblad De
Standaard en demonstreerde daar hoe
makkelijk het was in te breken in de re
geringscomputer. "Het leek me wel leuk
de voorpagina's te halen", verklaart hij
zijn stap.
Maar ook zat hem de verspilling dwars.
Het nauwelijks gebruikte systeem kost
(naast de aanschafprijs van ongeveer
veertig miljoen gulden) jaarlijks een slor
dige vijftien miljoen aan onderhoud,
software en 'beveiliging'.
De Standaard publiceerde op 21 okto
ber 1988 het verhaal van Panckoucke.
Als bewijs werd de agenda van de minis
terraad van die dag gepubliceerd, die de
hotelier de avond tevoren uit de ministe
riële T>ost had geplukt.
Vorig jaar slaagden twee Vlamingen
erin in te breken in de Belgische
regeringscomputer. Schepen Bart
Halewyck uit Gistel 'kraakte' het
systeem en zijn vriend Luc
Panckoucke nam nadien geregeld
een kijkje achter de schermen. Hij las
de persoonlijke post van ministers,
inclusief die van premier Martens, en
zou 'nooit' ontdekt zijn als hij niet zelf
met zijn verhaal naar een dagblad
was gestapt. De kwestie baarde
nationaal en internationaal opzien,
maar voorlopig heeft de Belgische
justitie nog niet besloten tot
vervolging van het avontuurlijke duo.
"Voor ons was het een spel".
door Theo Sniekers
"In 1985 trok ik voor een korte tijd
naar Brussel en ik was er werkzaam
op het Kabinet van de Eerste Minis
ter. Mijn taak was verschillende mi
nisters en staatssecretarissen een
basisopleiding informatica te geven.
Misschien ligt daar de basis voor
mijn politieke interesse, want het
gaf mij de mogelijkheid om 'even'
achter de schermen te kijken".
Die laatste woorden, neergeschreven in
de verkiezingsfolder van de Christelijke
Volks Partij (CVP) in het Belgische
plaatsje Gistel uit augustus 1988, vatte de
26-jarige Bart Halewyck (26) wel erg let
terlijk op. De piepjonge lijsttrekker van
de CVP slaagde er in op basis van in zijn
diensttijd opgedane kennis door te drin
gen in de Belgische regeringscomputer
Bistel, het 'troetelkind' van premier Mar
tens. Het was ook Martens die mèt Hale
wyck op de voorpagina van de verkie
zingsfolder de inwoners van Gistel, Moe-
re, Snaaskerke en Zevekote recht in het
gelaat keek.
"Het was een Uylenspiegelstreek, die
naderhand grotere proporties aannam
dan ik had verwacht", zegt Halewyck,
gezeten achtêf -zijn bureau in Gistel. "In
het begin waren er geen motieven om in
te breken in de computer; het was ge
woon het spel zelf. Al moet ik er wel aan
toevoegen dat ik het toen al jammer vond
dat het systeem zo weinig wordt ge
bruikt. Het is een zeer mooi systeem en
kost erg yeèl geld".
Tijdens het gesprek geniet de jonge
schepen, belast met sport, jeugd en cul
tuur, zicht- en hoorbaar na van de hele
computeraffaire, die hem nochtans poli
tiek danig in het nauw bracht. Daarnaast
hangt hem ook nu nog gerechtelijke ver-
volgihg als een zwaard van Damocles bo
ven het hoofd, alhoewel inmiddels
naar het schijnt aan een stevig touw.
Lijsttrekker
Halewyck studeerde in 1985 af als jurist
aan de universiteit van Gent. Als dienst
plichtig militair vertrok hij naar Brussel,
waar hij ministers en staatssecretarissen
moest inwijden in de geheimen van de
regeringscomputer Bistel (Belgian Infor
mation System by Telephone)!
Na zijn diensttijd keerde Halewyck te
rug naar Gistel, een vriendelijk plaatsje
van net geen tienduizend inwoners on
der de rook van Oostende. Daar nam hij
in 1987 het verzekeringskantoor van zijn
vader over. Medio 1988 werd Halewyck
gevraagd om bij de gemeenteraadsver-
kiezingën van 9 oktober als lijsttrekker
voor de CVP te fungeren. Barts vader
was al jarenlang gemeenteraadslid ge
weest voor de CVP. "Men zocht een jong
en dynamisch persoon, een nieuw ge
zicht voor de CVP". En, ginnegappend:
"Dat moest ik zijn".
"In augustus kwam ik bij mijn vriend
Luc Panckoucke, die mij zijn computer
liet zien. Hij had ook een modem, dat was
aangesloten op het landelijke systeem
Viditel. Toen dacht ik: ik ga ook eens iets
proberen", zegt de jurist.
Dat 'iets' was dus het inbreken in de re
geringscomputer. Met zijn eerder opge
dane kennis van het systeem slaagde Ha
lewyck daar al snel in. Wat het inbreken
In zijn eigen land kent vrijwel
niemand hem meer; in Nederland is
hij nog altijd niet vergeten. Antonio
Gomez, de enige wedstrijdschaatser
die Spanje ooit had, keert volgende
maand terug naar de plek waar het
voor hem allemaal begon. Hij is
uitgenodigd voor het ijsgala dat
volgende maand wordt gehouden in
Heerenveen, waar hij in 1977 zijn
debuut maakte. Met zijn gekrabbel
kreeg hij destijds het hele stadion
plat. Speedy Gomez is allang
gestopt, maar oefent nu om nog nog
één keer te Vlammen'. "Willen ze
show, dan krijgen ze show. Daar ben
ik altijd goed voor geweest".
door Edwin Winkels
De fotosessie trekt veel aandacht.
De schaatsende jeugd op het ijs
baantje van FC Barcelona schaart
zich om de man die in een nauw slui
tend pak, op vreemde lange schaat
sen en met een punt in het ijs in ge
bogen houding staat. Een meisje
vraagt: "Waarom doet-ie dat?". Het
antwoord: hij staat in de starthou
ding.
Hij, dat is Antonio Gomez. Speedy
Gomez staat nog altijd ter hoogte van z'n
dijbeen op het schaatspak. De enige
hardrijder op de schaats die Spanje ooit
heeft gehad. Nou ja, hardrijder.
De employé van de Spaanse PTT glim
lacht. "Ja, je weet wel hoe ik over de baan
ging". Gomez was in februari 1977 de eer
ste tropische verrassing in het door noor
derlingen beheerste schaatswereldje. De
Eddy the Eagle van het langebaan
schaatsen. Eeuwig laatste, met een ge
krabbel dat hem immens populair maak
te. Zeven jaar nadat hij de laatste streken
heeft gezet, is hij buiten Spanje nog altijd
niet vergeten. De uitnodiging voor het
Heerenveense ijsgala in maart getuigt er
Nee, schaatsen op noren deed hij de
laatste jaren niet meer, en de eerste her
halingsoefening in Barcelona ging de
mist in. Op weg naar de door krijsende
scholieren overbevolkte ijsbaan brak
een stuk van zijn ijzer af. Boos: "Nu kan
ik niet meer trainen, hoe moet dat straks
in Heerenveen? Laten ze vanuit Neder
land alsjeblieft snel een paar schaatsen
toesturen, maat 42".
Want hij wil schitteren, straks op dê
baan waar hij toen nog onoverdekt voor
het eerst zijn naam vestigde. "Willen ze
een show? dan krijgen ze die. Want daar
ben ik toch altijd goed voor geweest? Ne
derlanders zijn serieus, maar af en toe
willen ze zich met een biertje in de hand
toch even vermaken. Nou, toen was er in
eens die Gomez, die niet schaatste zoals
de anderen. Dat was show, en show is
geld. De organisatoren van kampioen
schappen vonden het prima, al het pu
bliek bleef tot het laatste moment. Om
mij te zien".
Dus kreeg Antonio Gomez, 44 jaar nu
en nog altijd wonend in Vila Decans, een
stadje onder Barcelona, van die organi
satoren alle steun, ook financiële. Om in
de winter in Nederland, Scandinavië,
Duitsland of Zwitserland te verblijven.
Want van de Spaanse federatie van win
tersporten kreeg hij geen peseta. "Ge
vochten heb ik, om van het schaatsen in
Spanje cultuur te maken. Daarover had
ik vaak ruzie met de voorzitter van de
Wintersportbond, Don Alfonso de Bor-
bon, die vorige week tijdens het WK ski
in de Verenigde Staten verongelukte. Hij
wilde slechts medailles zien. Dat ik
steeds laatste werd, dat vond-ie maar
niks".
Dik 50 seconden deed Antonio Gomez
over zijn eerste officiële 500 meter. "Maar
helemaal precies weet ik het niet meer".
Wel herinnert hij zich tot in details hoe
hij, een sportieve doch nimmer schaat
sende Spaanse dertiger, met noren aan
de voeten op een 400 meterbaan in Davos
minister bij z'n lurven grijpt".
"Toen ik dat las, raakte ik direct in gro
te paniek", vertelt Halewyck. "Ik heb
meteen met Luc gebeld en me tamelijk
kwaad gemaakt". De kwaadheid van Ha
lewyck was echter nog niets vergeleken
bij de woede van premier Martens. De
kwestie baarde nationaal en internatio
naal opzien. De Belgische Eerste Minis
ter verklaarde dat zijn 'troetelkind' nog
minder had gekost dan de aanleg van één
kilometer autoweg. Hij diende een aan
klacht in tegen de 'onbekende' wegens
het 'schenden van het briefgeheim'.
"Onzin", reageerde Panckoucke in een
telefoongesprek met de BRT. "Als je een
brief leest die geopend op een bureau
ligt, dan kun je dat toch moeilijk schen
ding van het briefgeheim noemen".
De premier stelde alles in het werk om
de krakers te achterhalen. Op het minis
terie werd nagegaan welke identificatie
nummers voor Bistel in de afgelopen tijd
veel waren gebruikt. Zo kwam de ver
denking al snel op enige kabinetsmede
werkers van Martens, en met name de
zus van Bart Halewyck te liggen.
"Ik was ook al gebeld door verschillen
de personen of ik er iets mee te maken
had", meldt de kersverse schepen. Het
gevaar van ontslag dat de medewerkers
van Martens bedreigde, deed Halewyck
besluiten 'in de vriendenkring van Mar
tens' te biecht te gaan. Hij deed zijn ver
haal bij de nationaal-secretaris van de
CVP, Delcroix. Deze op zijn beurt brief
de de namen van de jeugdige zondaars
door aan de premier. Volgens Panckouc
ke gaf Martens echter alleen de naam van
Halewyck door aan de Rijkswacht.
"Die had al snel in de gaten dat Hale
wyck niet de echte kraker kon zijn",
meldt Panckoucke. "Zijn telefoonreke
ningen waren veel te laag. Via technisch
terecht kwam. "Ik viel tijdens enkele
testraces geen enkele keer, dus het ging
wel goed".
De voorgeschiedenis: "Ik was atleet, ma
rathonloper. Om mezelf fysiek nog ster
ker te maken, ging ik in de winter in de
Pyreneeën langlaufen. Zomaar, ineens,
zonder iets van die sport af te weten. Ik
kocht een paar ski's en hup, daar ging ik,
hele einden skiën. Totdat iemand me zei,
dat ik alpine-ski's aan had, daarmee kon
je helemaal niet langlaufen. Heb ik goede
ski's gekocht en ging ik steeds meer aan
wedstrijden meedoen, alleen met de
stukken waar je moest afdalen had ik
moeite. Daar viel ik vaak".
"Iemand van de bond zag dat ik me
enorm voor de sport inzette, vroeg of ik
(foto GPD)
onderzoek bleek tenslotte dat alleen ik
de echte kraker kon zijn".
Op vrijdag 4 november werd het Gistelse
duo vriendelijk 'uitgenodigd' binnen
twee uur in Brussel te verschijnen om
daar door onderzoeksrechter Bulthé te
worden verhoord. Halewyck ging drie
uur lang onder het mes, zijn boezem
vriend zes uur. "Daar schrokken we wel
van", zegt de hotelier. "Delcroix had ons
weliswaar verzekerd dat we niet ver
volgd zouden worden, maar het zag er
toch even naar uit dat ik het weekeinde
in de gevangenis moest doorbrengen".
Tijdens het verhoor werd bij hem thuis
huiszoeking gedaan en werd zijn com
plete computerapparatuur in beslag ge
nomen. Belastend materiaal werd echter
niet gevonden en Panckoucke zegt ook
nooit op 'staatsgeheimen' te zijn gestó
ten.
De hele kwestie was de beminnelijke
Belg wat boven het hoofd gegroeid, te
meer daar zijn vrouw in deze spannende
tijd beviel. Voor Halewyck kreeg de zaak
als kandidaat-schepen echter ook nog
een forse politieke staart.
"Ik heb er alleen maar narigheid van
gehad. Ik moest me overal verantwoor
den. Bij de coalitie, bij de oppositie,
overal. Als je een misstap maakt, probe
ren ze dat uit te buiten. Er staan altijd
mensen klaar om je positie in te nemen.
Iedereen haalt wel eens een stommiteit
uit. Als je de voorpagina's haalt, heb je
gewoon pech. Tegen de coalitiepartners
(Socialistische Partij en liberalen, red.)
heb ik gezegd: als ik veroordeeld word,
stap ik op. In mijn eigen partij heb ik de
steun behouden van degenen die mij als
lijsttrekker hebben genomineerd. Zij die
mijn plaats probeerden in te nemen, heb
ik de mond gesnoerd".
het langlaufen in Catalonië wilde gaan
coördineren, mensen wilde gaan trainen.
In die tijd heb ik zo twee- tot drieduizend
mensen aan het langlaufen gebracht. Ik
maakte videofilms van de trainingen en
op een gegeven moment, om meer over
het evenwicht in de sport te weten te ko
men, ben ik op de schaats gestapt. Ge
woon kunstschaatsen, die je hier in
Spanje wel hebt".
"Tijdens het schaatsen kwam de baas
van de ijsbaan van FC Barcelona naar me
toe. Hij vroeg: Antonio, waarom hang je
zo voorover als je schaatst? Geen idee,
zei ik, dat gaat vanzelf. Toen vertelde hij
me van een vriend van hem in Oslo, waar
ze allemaal schaatsten zoals ik, maar dan
op grotere, langere schaatsen. Via die
vriend hebben we toen een paar van die
schaatsen, noren dus, besteld en toen ik
na een paar maanden eindelijk de goeie
had, kon ik daarop gaan trainen".
"Nee, ruimte heb je hier niet. Daarom
trainde ik altijd op de meest onmogelijke
uren, als het rustig was. Van een tot vier
uur 's nachts en zo. Ik vond het prachtig,
op die schaatsen, en het ging steeds be
ter. Een trainster van de kunstschaats-
ters zei me, dat ik misschien wel aan een
wedstrijdje in Zwitserland kon mee
doen. Ze schreef een brief in het Duits en
ik mocht naar Davos komen".
Omdat Antonio Gomez geen enkele keer
onderuit ging, vond hij de tijd rijp voor
deelname aan een internationaal kam
pioenschap. Voor het EK in Larvik kreeg
hij geen geld, dat was te ver weg. De we
reldkampioenschappen in Heerenveen
waren wel te doen. En daar werd in fe
bruari 1977 de naam van Speedy Gomez,
vrij naar de snelle Mexicaanse tekenfilm
muis. voor eeuwig gevestigd.
Halewyck geeft toe dat hij als jurist de
gevolgen van zijn onbezonnen daad
heeft onderschat, maar vindt dat hij er
als kandidaat-raadslid en -schepen niet
op aangesproken kan worden. "Ik wist
immers niet zeker dat ik gekozen zou
worden", zegt de lijsttrekker van de
CVP, met zes man de grootste partij in de
21 leden tellende gemeenteraad.
Fatsoen
De oppositie denkt daar anders over. "Ik
heb Halewyck in de eerste raadsvergade
ring met het nieuwe college in januari
van dit jaar gezegd dat als hij ook maar
enig politiek fatsoen in zijn lijf had, hij op
zou stappen als schepen", zegt oud-bur
gemeester Maurits Swaenepoel (64), die
bij de laatste coalitievorming met zijn
Volksunie (VU) buitenspel werd gezet.
"Hij heeft op z'n minst een laakbare
daad gesteld die hem onbetrouwbaar
maakt", zegt de nestor van de Gistelse
gemeenteraad in café 't Wit Paard, geze
ten achter een flinke pint. "Hij is niet de
persoon om het schepenambt waar te ne
men. Met 26 ben je volwassen, zo niet
dan moet je geen schepen willen wor
den".
Waarom viel de Volksunie dit keer bij
de collegevorming eigenlijk uit de boot?
"Men had schrik voor de kwaliteit van
onze kandidaten", meent Swaenepoel.
"Ik heb de laag bij de grondse aanval
van Swaenepoel maar als aanmoediging
beschouwd", vertelt Halewyck. Hij was
op het moment van de aanval nauwelijks
één kwartier schepen. "Ik heb niets straf
baars gedaan. Mocht het toch tot een ver
oordeling komen, dan treed ik af'.
In het dorp varieerden de reacties op
de streek van het duo sterk en afhanke
lijk van de politieke voorkeur van be
trokkenen. Ook nu nog lopen de reacties
sterk uiteen. "Halewyck had het niet mo
gen doen. Je moet van andermans spul
len afblijven, ook al zit de ene CVP-er
aan materiaal van de andere", zegt een
postbode.
"Een leuk grapje", meent een dertiger,
die vindt dat de schepen maar weinig
verweten kan worden. "Een toffe
streek", vindt een 21-jarige jongeman.
Maar wel vinden hij en zijn vriendin het
niet correct dat Halewyck schepen is ge
worden en er zo gemakkelijk vanaf is ge
komen. Meer jongeren zouden er zo over
denken.
In Gistel wordt alles in het politieke
getrokken, daarbuiten vindt men het een
prachtige streek, menen Halewyck en
Panckoucke. Veel spijt van hun inbra
ken in Bistel hebben ze niet. "Het is toch
altijd leuk als je een minister bij zijn lur
ven grijpt", zegt de schepen. De hotelier
zegt niet nog eens in de fout te zullen
gaan. En Halewyck, na lang denken, ver
legen lachen en gekrab over zijn kin: "In
andere omstandigheden misschien wel.
Iemand in mijn functie kan zich dat
moeilijk veroorloven. Alhoewel, er zou
juist een spreekrecht moeten zijn om
wantoestanden aan de kaak te stellen.
Vlamingen zijn nogal zwijgzaam".
Vervolging
Voorlopig heeft de Belgische justitie nog
niet tot vervolging van het avontuurlijke
duo besloten. Dat wordt ook niet ver
wacht, omdat het moeilijk is een aan
klacht te formuleren; jurisprudentie en
strafbepalingen ontbreken. Boze (Gistel
se) tongen beweren ook dat de ene CVP-
er (Martens) de andere niet zal vervolgen.
Zakelijk heeft het tweetal ook weinig te
lijden gehad van de kwestie. "Ik heb één
opzegging gehad. Een werknemer van
Luc", meldt verzekeringsmakelaar Hale
wyck.
De Belgische premier heeft in ieder ge
val lering getrokken uit de affaire. Hij
heeft Leuvense specialisten opdracht ge
geven een nieuw beveiligingssysteem
voor Bistel uit te werken. Dan heeft de
spiegel die de twintigste eeuwse Uylen-
spiegels hun landgenoten onbewust heb
ben voorgehouden, misschien toch het
gewenste effect gehad.
De Spaanse krabbelaar wist niet wat
hem in het schaatsgekke Friesland over
kwam. "Ik had nog nooit zoveel mensen
tegelijk rond een schaatsbaan gezien.
Nog voordat ik het ijs op ging, trok ik de
aandacht, want er stond Barcelona op
mijn trainingspak. Kwamen er mensen
naar me toe 'signature', riepen ze, ik
wist eerst niet eens wat dat betekende.
Toen ik begreep dat ze een handtekening
wilden, stond er ineens een gigantische
rij voor een krabbel van mij, Antonio
Gomez. Eenmaal op het ijs, werd ik bang.
Zoveel mensen. Toen ik ging warmrij-
den, ging iedereen staan en klappen. Ik
werd er alleen maar nerveuzer van, voor
die eerste 500 meter. En met mijn gebrek
aan coördinatie erbij, zag het er helemaal
niet uit".
Een bulderend gelach vloog door het
ijsstadion en de volgende dag waren er al
de eerste spandoeken, met heel groot
Gomez er op. Of Antonio Gomez zich
niet het lachertje voelde? "Nee, helemaal
niet. Ik was en ben een goed sportman,
tests wezen uit dat mijn conditie veel be
ter was dan die van alle andere schaat
sers op het WK. Alleen beheerste ik de
techniek niet. Maar ja, iedereen moet het
toch eens leren, en wie zegt dat je die er
varing niet tijdens een wereldkampioen
schap kan opdoen".
Toch, echt veel progressie was er niet
te bespeuren in de vijf winters die
Gomez naar het koudere deel van Euro
pa kwam. Bovendien trouwde hij, en wil
de hij niet meer maanden van huis zijn.
Dus ging de enige hardrijder op de
schaats voor Spanje verloren. Vrijwel
zonder dat iemand in zijn land het merk
te. Een enkele keer was er eens een ca
meraploeg of een journalist op bezoek
geweest. Maar lang niet genoeg om van
Antonio Gomez een held en beroemd
heid als Eddy the Eagle Edwards te ma
ken. Vandaar de vragen op de kleine ijs-
piste in Barcelona: "Waarom staat die
man daar zo gek te doen?"
