Meer banen
bij kleinere
ondernemers
Vrouw in bestuur Industriebond
Europese ruimtevaart komt in hogere versnelling
Beurs besluit
in juli over
bescherming
Weer blokkades tegen
Granaria-transporten
Optimisme over groei
van wereldeconomie
DINSDAG 17 MEI 1988
ECONOMIE
PAGINA 7
SCHEVENINGEN (GPD/ANP) - Ondernemers van kleine
en middelgrote bedrijven hebben de laatste twaalf maan
den 70.000 nieuwe werknemers in dienst genomen. In de
komende twaalf maanden verwachten zij voor nog eens
85.000 nieuwe arbeidsplaatsen personeel te moeten aan
trekken. Dit blijkt uit de gisteren gepresenteerde resulta
ten van een NIPO-enquète, die het Koninklijk Nederlands
Ondernemersverbond (KNOV) periodiek laat houden.
AMSTERDAM (ANPl - Het be-
stuur van de Amsterdamse effec
tenbeurs zal pas na 1 juli bepalen of
het huidige standpunt ten aanzien
van beschermingsconstructies
voor beursfondsen moet worden
bijgesteld. Tijdens de gisteren ge
houden presentatie van het jaar
verslag weigerde beursvoorzitter
B. Baron van Ittersum in te gaan op
de kritiek, die vanuit het bedrijfsle
ven op de beursvoorstellen zijn ge
komen. Het beursbestuur wil be
schermingsconstructies in ver
gaande mate aanpakken.
Het beursbestuur zal hierover
nog overleggen met op de beurs ge
noteerde ondernemingen. Rond 1
juli moet de 'evaluatie' afgerond
zijn. Vóór die tijd hoeft men van de
beurs 'geen inhoudelijk nieuws' te
verwachten, aldus Van Ittersum.
Na eerdere onderzoeken in op
dracht van Robeco en van de Amro
Bank heeft ook een onderzoek in
opdracht van de beurs aangetoond
dat de particuliere belegger in de
krach van vorig jaar oktober geen
reden ziet de aandelenmarkt de rug
toe te keren. Wel is de particulier
kennelijk meer overgegaan tot be
leggen via een instelling. De beurs
waarde van de aandelen nam vorig
jaar over de hele linie af, behalve
die van de beleggingsmaatschap
pijen. Zij zagen de waarde van het
door hen beheerde bezit met 5 pro
cent toenemen van 22,9 miljard tot
24,2 miljard gulden, terwijl de tota
le beurswaarde van de aandelen af
nam met 16 procent van 183 mil
jard tot 155 miljard gulen. Vooral in
de laatste maanden van vorig jaar
nam de waarde van de beleggings
instellingen toe en dat kwam mede
door de uitgifte van nieuwe aande
len.
Hoewel de belangstelling van
particulieren niet afneemt, wordt
de markt toch steeds meer geken
merkt door professionalisering.
Het gemiddelde bedrag per trans
actie wordt steeds hoger, vooral als
gevolg van het afsluiten van mam
moet-orders.
HAGESTEIN fePD) Met der-
tien schepen hebben actievoeren
de binnenschippers gisteren op
nieuw de sluis in de Lek bij Hage-
stein geblokkeerd. Daardoor kon
den vier duwbakken van het Rot
terdamse veevoederbedrijf Grana-
ria niet verder varen.
Later op de avond zijn de sche
pen onder politiebegeleiding
Beatrixsluis bij Vreeswijk het Am- dit evenwel.
hoor gaf aan sommaties om met
zijn schip afstand te houden.
De actie van de boze binnen
schippers heeft enige uren ge
duurd. Tegen negen uur 's avonds
verklaarden zij zich bereid de blok
kade bij Hagestein op te heffen als
hun collega zou worden vrijgela
ten. De Dordrechtse officier van
justitie mr F. Varekamp weigerde
Onder kleine en middelgrote be
drijven verstaat het KNOV onder
nemingen tot honderd werkne
mers. Daar horen ook winkels bij.
Uit de enquête valt af te leiden dat
50.000 ondernemers willen uitbrei
den met gemiddeld twee werkne
mers, terwijl 7.400 ondernemers
verwachten dat zij in de komende
twaalf maanden één tot twee ar
beidsplaatsen zullen moeten
schrappen.
De algemene tevredenheid over
de gang van zaken in het bedrijf is
onder de ondernemers iets gedaald
ten opzichte van de start van dit
jaar. Nu beoordeelt 72 procent van
hen omzet, winst en rendement als
goed tot zeer goed. In januari was
dat nog 82 procent. Het aantal onte
vredenen is gestegen van negen
naar veertien procent.
De afschaffing van de wir (subsi
die op investeringen) en de licht te
genvallende internationale econo
mische ontwikkeling zijn volgens
KNOV-voorzitter Kamminga oor
zaken van het iets gedaalde opti-
Toch gaat het verreweg het
grootste deel van het midden- en
kleinbedrijf voor de wind. Welis
waar verwacht het bedrijfsleven la
gere omzetten dan in 1987, maar de
winstverwachtingen zijn juist ho
ger. Van de bedrijven rekent 78
procent op een hogere winst in
1988. Vorig jaar behaalde 73 pro
cent winst.
De afschaffing van de wir-subsi-
dies zal volgens het KNOV waar
schijnlijk negatieve effecten te
weegbrengen in de bouw en de in
dustrie. Juist in die twee sectoren
worden omzetdalingen verwacht
als gevolg van de afschaffing. In
dustrie en bouw leveren immers
veel investeringsgoederen.
PARIJS (Rtr/DPA) - De Organisa
tie voor Economische Samenwer
king en Ontwikkeling (OESO) is
veel optimistischer over de wereld
economie dan een half jaar gele
den. Op basis van de jongste cijfers
blijkt dat dat de beurskrach van
oktober vorig jaar beter is door
staan dan was verwacht. De organi
satie, waarbij 24 westerse landen
zijn aangesloten, heeft daarom
haar voorspellingen naar boven
bijgesteld.
De Amerikaanse economie zal
dit jaar met 2,75 procent'groeien, zo
verwacht de OESO, die eerder was
uitgegaan van 2,5 procent. Voor
1989 is de prognose van de econo
mische groei in de Verenigde Sta
ten zelfs herzien van 1,75 tot 2,5
procent.
In alle 24 OESO-landen zal de
groei dit jaar naar verwachting drie
procent bedragen, aanzienlijk
meer dan de prognose van 2,25 pro
cent die in december vorig jaar
Economie kort
Krediet
Voor zowel beginnende onder
nemers in het midden- en kleinbe
drijf als werkloze starters gaat per 1
juli van dit jaar een nieuwe krediet
regeling in. Het ministerie van Eco
nomische Zaken en het bankwezen
bundelen de krachten, door elk
twee miljoen gulden voor starten
de ondernemers uit het midden- en
kleinbedrijf beschikbaar te stellen.
Aan een werkloze die als onderne
mer start, kan onder voorwaarden
Benzine duurder
De prijzen van benzine gaan
morgen met twee cent per liter om
hoog. De volgende meest voorko
mende literprijzen aan de zelftank-
pomp worden dan: super 161 cent,
normaal 154 cent en Euro ongelood
155 cent.
Ambtenaren
Amsterdams gemeenteperso-
neel zal op woensdag 25 mei het
werk voor enkele uren onderbre
ken. Gelijktijdig zal personeel van
het gemeentelijk schoonmaakbe
drijf WSBZ een 24-uursstaking
houden. Aanleiding is de dreigen
de opheffing van de WSBZ en plan
nen tot privatisering van gemeen
telijke bedrijven.
Overneming
De voorgenomen overneming
van Gebroeders Broere in
Dordrecht door Pakhoed is rond.
Pakhoed zal het belang van 100
procent, dat het Amerikaanse con
cern Tenneco in Broere hééft, over
nemen. Tevéns zal Pakhoed van
Tenneco haar belang van 50 pro
cent in Tees Storage Company in
Engeland overnemen. Dit heeft
Pakhoed gisteren bekendgemaakt.
Met de overneming is een bedrag
gemoeid van 125 miljoen dollar.
Delta Lloyd
De Delta LLoyd Verzekerings
groep heeft de nettowinst in het
eerste kwartaal van dit jaar met
13,1 procent zien toenemen van
28,9 miljoen tot 32,7 miljoen gulden
in vergelijking met dezelfde perio
de vorig jaar. De omzet steeg met
11 procent van 1013,6 miljoen tot
1124,8 miljoen. Het premie-inko
men uit de levensverzekeringen
steeg met 16,7 procent, het premie
inkomen uit schadeverzekeringen
met 8,3 procent en het inkomen uit
beleggingen met 4,4 procent.
werd gegeven. In 1989 zal het bruto
nationale produkt van deze landen
iets minder toenemen, namelijk
met 2,5 procent. Deze prognose is
echter wel weer hoger dan het eer
der opgegeven cijfer van 1,75 pro
cent.
De voorspelling vai
sche groei in Japan is bijgesteld
van 3,5 tot 4,25 procent dit jaar en
van drie tot 3,25 procent volgend
jaar. Voor de Westduitse economie
verwacht de OESO dit jaar een
groei van 2,25 procent tegen voor
heen anderhalf procent, terwijl
voor volgend jaar een groei van
1,75 procent is voorzien (was 1,25
procent).
De hogere groeiprognose heeft
ook gevolgen voor de voorspelling
van het werkloosheidsniveau in de
westerse landen. De OESO houdt
het voor dit en volgend jaar nu op
een werkloosheidscijfer van 7,5
procent, terwijl zij eerder uitging
van acht procent dit jaar en 8,25
procent volgend jaar. Deze verla
ging is vooral toe te schrijven aan
de verwachte daling van de werk
loosheid in de VS. In West-Europa
voorziet de OESO voor dit jaar een
stabilisering van het werkloos
heidsniveau op 10,75 procent, ter
wijl volgend jaar een lichte stijging
te zien zal geven tot elf procent.
De OESO-cijfers, die vandaag
voor publicatie zijn vrijgegeven,
maken onderdeel uit van het in ju
ni uit te geven halfjaarlijkse over
zicht van de denktank over de we
reldeconomie. Zij gaan ook vooraf
aan een vergadering van de minis
ters van economische zaken en fi
nanciën van de 24 aangesloten lan
den,, die deze week in Parijs zal
plaatsvinden.
DEN HAAG (GPD) - Minister
Smit-Kroes (verkeer en water
staat) wil geen algemeen inhaal-
verbod voor vrachtauto's. Wel
wil zij het aantal weggedeelten
waar een inhaalverbod voor
vrachtwagens geldt uitbreiden.
Vooral knelpunten in het rijks
wegennet, waar dagelijks lange
files staan, komen hiervoor in
aanmerking.
Minister Smit-Kroes heeft dit
gisteravond in het NOS-tv-pro-
gramma Den Haag Vandaag aan
gekondigd. Zij reageerde daar-
e positief op een suggestie
het CDA-kamerlid Henne-
kam. Ook de WD is voor dit
plan. Wanneer het inhaalverbod
komt, kon de minister niet
Geen algemeen
inhaalverbod
voor vrachtauto's
zeggen. Eerst moeten de exacte
plaatsen worden vastgesteld.
Daarna moeten nog afspraken
gemaakt worden, onder meer
met de politie, over de handha
ving.
De minister noemde het een
misverstand dat zij morgen een
algemeen inhaalverbod voor
vrachtwagens wil afkondigen.
Dit om acties van vrachtwagen
chauffeurs als protest tegen de
maximum snelheid van 80
per uur te breken.
De minister zei dat vrachtwa
genchauffeurs die morgen extra
langzaam gaan rijden en door
met twee wagens naast elkaar te
gaan rijden de weg blokkeren, op
een proces-verbaal kunnen reke
nen. Volgens de minister bren
gen de vrachtwagenchauffeurs
met zo'n actie de levens van
deren op de weg in gevaar. Neem
het recht niet in eigen hand,
zei de minister tot de vrachtwa
genchauffeurs. Zij riep hen op
om op het ministerie over de pro
blemen te komen praten.
sterdam-Rijnkanaal
Protesterende schippers, die posi
tie hadden gekozen op de brug van
de sluis, werden daar door de Mo
biele Eenheid verdreven. De ME
maakte hierbij gebruik van hon
den. Bij Wijk bij Duurstede draai
den de schepen van Granaria weer
de Lek op richting Wageningen.
Tijdens de hernieuwde confron
tatie met de ongeveer 75 leden van
de Mobiele Eenheid werd één bin
nenschipper aangehouden. Vol
gens de politie, omdat hij geen ge-
'Vergunningen
zitten bedrijven
te veel dwars'
GRONINGEN (ANP/GPD) Het
bedrijfsleven loopt bijna vast in de
grote hoeveelheden vergunningen
die de overheid eist. Zo heeft de
Gasunie voor de opslag van gas in
zoutkoepels in Onstwedee of Veen-
dam minstens twintig belangrijke
vergunningen nodig. Niet alleen is
het moeilijk vergunningen te krij
gen, de verschillende overheidsli
chamen wachten bovendien vaak
op elkaar met de afgifte.
Dit zei hoofddirecteur drs. A.
Grotens van de Nederlandse Gas-
unie gisteren bij de presentatie van
het jaarverslag. "Ik moet er niet
aan denken, dat zich morgen in de
Botlek een nieuwe industrie aan-
dient die een half miljard kuub gas gejijd zijn de schippers in actie ge
per jaar nodig heeft. Bij de huidige
gang van zaken rond de vergunnin
gen voor pijpleidingen en dergelij
ke, zou het zeker zes jaar duren
voor ik zo'n klant kan bedienen".
Grotens trok een vergelijking
met de jaren 60, vlak na de vondst
van 'Slochteren'. Toen werd Ne
derland in ijltempo voorzien van
aardgas. "Stel dat we dit gasveld
pas nu hadden gevonden: het zou
met de huidige bureaucratie zeker
tot de eeuwwisseling duren voor ze
in Rotterdam gas hadden", aldus
Grotens.
Het konvooi van Granaria was
gisterochtend uit Rotterdam ver
trokken. Begeleid door boten van
de rijkspolitie voeren de vier bak
ken. voortgestuwd door twee duw
boten, stroomopwaarts de Lek op.
Bij Schoonhoven deden binnen
schippers al een poging om de
schepen tot stoppen te dwingen,
maar dat lukte niet. In de sluis van
Hagestein ging dat beter. Om
streeks vier uur hadden zich daar
verscheidene binnenschippers ver
zameld. Toen het konvooi naderde,
sloten zij de sluis hermetisch af.
Lange tijd probeerde de politie
de blokkade via overleg te beëindi
gen. Maar de schippers voelden
daar weinig voor. Het was hen er
om te doen Granaria zoveel moge
lijk oponthoud te bezorgen. "Daar
zijn we in geslaagd. Het transport
heeft minstens twaalf uur vertra
ging opgelopen", aldus een actie
voerder. Hij voegde er aan toe dit
soort acties heel lang te kunnen
volhouden. "Werk is er voor ons
toch niet".
Door de herhaalde confrontaties
met Granaria willen de schippers
bereiken dat de groothandel in vee
voer stopt met het duwbakvervoer.
Hun grootste bezwaar is dat de
graanhandelaar het vervoer regelt
buiten de schippersbeurs om.
Minister Smit-Kroes heeft Gra
naria toestemming gegeven met ei
gen duwbakken te varen. Het be
roep van de schippersbonden te
gen dit besluit werd door de rech
ter op 27 april verworpen. Vanaf
komen.
Langman weg
bij Fokker
AMSTERDAM (ANP) - Mr. drs.
H. Langman (57) vertrekt per 31
mei als president-commissaris van
de vliegtuigfabriek Fokker. Lang
man wil op de reden van zijn ver
trek pas ingaan tijdens de aandeel
houdersvergadering van Fokker
op 31 mei. Langman is sinds 1975
commissaris bij Fokker. In 1979
werd hij president van de raad van
NUNSPEET (ANP) - Voor het
eerst in het ruim honderdjarig be
staan van de Industriebond FNV is
een vrouw in het bondsbestuur ge
kozen. De ledenvertegenwoordi
ging (bondsraad) heeft gisteren de
34-jarige Saskia van Hoek tot
bondssecretaris gekozen. Van
Hoek is nu nog directeur van de
vrouwenvakschool Alida de Jong
in Utrecht.
De andere gekozen kandidaat
die niet door het bestuur was voor
gedragen is het districtshoofd Gel
derland Dick Nas, die de functie
van algemeen secretaris krijgt. De
kandidaat van het bondsbestuur,
Kommer de Knegt, behaalde te
weinig stemmen.
De verkiezing van de overige be
stuursleden heeft geen verrassin
gen opgeleverd. Overeenkomstig
de voordracht van het zittende
bondsbestuur is Bé van der Weg
(45) bij acclamatie gekozen als op
volger van voorzitter Dick Visser.
Visser besloot in januari van dit
jaar terug te treden vanwege een
zeer wankel vertrouwen van de
bondsraad en berichten in de pers
over het laten controleren van me
dewerkers door de Binnenlandse
Veiligheidsdienst.
De vacatures die zijn ontstaan
door het voortijdig vertrek van
penningmeester Aalko van der
Veen en cao-coördinator Jan
Schermer worden opgevuld door
respectievelijk het districtshoofd
Utrecht Arie Stolk en het districts
hoofd Rotterdam Henk Krul.
Hoogovens-bestuurder Hil Peper
kamp neemt het onderhandelaar
schap voor de metaalindustrie over
van de vervroegd uittredende Da
vid Rijkse. Van de zittende bonds-
secretarissen is alleen Cees St.Ni-
colaas herkozen. Secretaris Wil
Verstraeten behaalde te weinig
stemmen.
Scheidend voorzitter Visser
die wel bij de industriebond blijft
wérken greep zijn afscheidstoe
spraak gisteravond aan om eens
grondig zijn hart te luchten over de
problemen binnen en buiten de in
dustriebond. De bestuurscrisis is
niet veroorzaakt door onenigheid
over het beleid, maar over de ma
nier waarop en het tempo waarin
de werkorganisatie moet worden
aangepast om de aanwezigheid van
de bond in de bedrijven en regio's
te versterken. "Wat gebeurd is,
moet als onwezenlijk en onnodig
worden omschreven. Het had niet
mogen plaatsvinden", aldus Vis-
De bondsraad kreeg van Visser
de wind van voren over het "soms
niet consequente optreden waarbij
eenmaal genomen besluiten weer
ter discussie worden gesteld". Vis
sers opvolger Van der Weg heeft
zich ook een voorstander getoond
van eenheid en discipline binnen
de bond. Visser verweet de bonds
raad ook bij de kandidaatstelling
geen open kaart te hebben ge
speeld door bijeenkomsten beslo
ten te houden.
Zijn collega Lubbi van de Voe
dingsbond riep juist gisteren de
'rijke' FNV-bonden, waaronder de
industriebond, op om voor de ar
mere bonden flink in de buidel te
tasten. Lubbi meent dat de Indus
triebond helaas lang niet altijd be
reid is om met veel geld over de
brug te komen. "Een sterke vak
centrale is vooral èen kwestie van
geld. de bonden moeten daar aan
bijdragen en daar schort het nogal
eens aan", zo constateerde Lubbi
gisteren op een tweedaags congres
van de Voedingsbond FNV in
Noordwijkerhout.
Centraal op het congres staat de
nota 'Verschoppen is niet genoeg'.
Daarin bepleit de bond onder meer
dat vrouwen op de arbeidsmarkt
met voorrang moeten worden be
handeld. Ook als er een mannelijke
sollicitant beter is moet de vrouw
de baan krijgen, vindt de bond. De
voorrangsregeling moet in de cao
worden vastgelegd.
Verder wil de bond een verder
gaande aanpak van de arbeidstijd
verkorting. De kleine stapjes die
tot nu toe op het atv-pad zijn gezet,
hebben nauwelijks geholpen. De
bond wil grote stappen nemen
waarbij men bij voorbeeld op drie
weken werken één week vrijkrijgt,
of vier jaar werkt en daarna een jaar
zijn arbeidsplaats afstaat aan ie
mand die om werk verlegen zit. In
de periode dat er niet wordt ge
werkt zullen de werknemers geen
vol salaris moeten krijgen maar
een behoorlijke ww-uitkering van
circa 1700 gulden.
Toen Fokker in de afgelopen pe
riode onder vuur lag van zware kri
tiek uit verschillende hoeken,
waarbij het hoofd van bestuurs
voorzitter F. Swarttouw door som
migen werd geëist, gingen er ook
stemmen op die aandrongen op het
vertrek van Langman.
Langman is sinds 1973 lid van de
raad van bestuur van de Algemene
Bank Nederland. Daarvóór was hij
minister van economische zaken in
het kabinet Biesheuvel.
Unilever
ROTTERDAM (ANP) Het eerste
kwartaal van dit jaar is voor Unile
ver gunstig verlopen. De netto
winst steeg 9 procent van 585 tot
635 miljoen gulden. De netto-om-
zet steeg 2 procent van 13,45 mil
jard tot 13,69 miljard. De bedrijfs
winst was in vergelijking met de
eerste drie maanden van 1987 on
veranderd 1,11 miljard. De daling
van de rentekosten en van de belas
tingdruk hadden een gunstige in
vloed op het nettoresultaat. Uitge
drukt in ponden sterling ging de
nettowinst met 3 procent omhoog
en in dollars eveneens met 3 pro
cent.
Vannacht lancering satelliet met Europese Ariane-raket
KOUROU/NOORDWIJK - Van
nacht moet een Europese draagra-
ket, de inmiddels traditioneel ge
worden Ariane-2, een commerciële
communicatie-satelliet in een baan
om de aarde brengen. De lance
ring, vanaf de Europese lanceerin-
door
Marien van den Bos
stallatie in Frans Guyana, vindt
plaats terwijl ook de eerste, com
pleet nieuwe Ariane-4 in de start
blokken staat om over ongeveer 3
weken 3 satellieten tegelijk te lan
ceren. Vooropgesteld dat de ruim
te-missies succes hebben, is de lan
cering vannacht niet minder dan
een demonstratie van de opleving
in de Europese ruimtevaart-indus
trie.
Voor 'Vlucht 23' is het aftellen
begonnen. Bij gunstige weersom
standigheden is de lancering ge
pland tussen kwart voor twee en
twee uur komende nacht (Neder
landse tijd). Later in de nacht, voor
het geval een plotseling noodweer
uitbreekt tijdens de huidige, 'korte
regenperiode' in Frans Guyana,
zijn er nog twee mogelijkheden
voor de lancering.
Aan boord van de raket bevindt
zich een bijna 2000 kilo wegende
communicatie-satelliet van de in
ternationale organisatie 'Intelsat',
gebouwd door het Amerikaanse
Ford Aerospace als hoofdaanne
mer. Deze 'Intelsat 5' moet op een
hoogte van 35.788 kilometer de
diensten van de organisatie bij het
doorgeven van telefoonverbindin
gen en televisiestations gaan uit
breiden. Zo'n tweederde van de in
ternationale telefoonverbindingen
loopt via de bestaande 13 Intelsat-
satellieten, evenals vrijwel alle in
ternationale tv-uitzendingen.
Demonstratie
Voor de European Space Agency
(ESA), de commerciële exploitant
Arianespace en de tientallen Eu
ropese toeleveringsbedrijven (in
Nederland vooral Fokker), breken
spannende tijden aan. De demon
stratie op de kustvlakte bij de
Kourourivier in Frans Guyana, niet
ver verwijderd van de grens met
Suriname, moet binnen een maand
tonen, dat Europa zowel in staat is
meerdere ruimtevluchten tegelijk
aan te kunnen, als de primeur van
de zwaardere en meer geavanceer
de Ariane 4 tot een goed einde te
brengen. Voor de tweede helft van
dit jaar staan niet minder dan 5 an
dere lanceringen van zowel Ariane
2 (2 stuks), Ariane 3 (eveneens 2) en
nog een Ariane 4 op het program
ma met een of meer satellieten aan
boord.
De aanstaande lanceringen moe
ten daarom ook een demonstratie
worden van het feit dat de Europe
se ruimtevaart, op het terrein van
de commerciële lancering van sa
tellieten, haar leidende positie op
de wereldmarkt wil behouden. Nu
de Amerikanen nog altijd twijfelen
over hun Shuttle-programma en de
Japanse industrie de concurrent
voor de Ariane 4 (nog) niet opera
tioneel heeft, zit Arianespace voor
de komende jaren dan ook volge
boekt. ESA en Arianespace is er
dan ook bijzonder veel aan gelegen
dat de mislukkingen van 1986 dit
Terwijl eind april de eerste Aria
ne 4 naar de lanceerinstallatie werd
gereden voor de laatste voorberei
dingen, zijn inmiddels de eerste
opdrachten voor de produktie van
de Ariane 5 de deur uitgegaan. An
ders dan de drietrapsraketten van
de huidige generaties Ariane, gaat
het hier om een massieve eentraps-
raket met zogenaamde 'boosters',
maximaal 4 kleine motoren aan de
zijkanten van de raket gemonteerd.
Ook de Ariane 4 kan overigens
met boosters worden uitgerust
voor de zwaardere opdrachten. An
ders dan de voorgangers moet de
Ariane 5 echter ook de bemande
Europese ruimtevaart mogelijk
gaan maken. Op de Ariane 5 kan zo
wel de neuskegel voor satellieten
als het in ontwikkeling zijnde
ruimtevaartuig 'Hermes' worden
gemonteerd. De eerstfe bemande
Europese ruimtevlucht staat ge
pland voor 1998.
Interesse
Die toekomstige vluchten met
het ruimtevliegtuig Hermes heb
ben onder meer tot doel het be
mannen en van materieel voorzien
van het internationale, permanente
ruimtestation 'Columbus', dat sa
men met Amerikanen en Japan
ners wordt opgezet. Volgens de di
rectie van Arianespace begint de
chemische en metallurgische in
dustrie langzaam aan ook interesse
te krijgen in de mogelijkheden van
bepaalde produktieprocessen bij
omstandigheden van vrijwel volle
dige gewichtloosheid.
Europa, zo hebben de deelne
mende landen vorig jaar november
in Den Haag bësloten, wil die po
tentiële markt niet missen. Met uit
zondering van Engeland en Ierland
gingen de ministers toen akkoord
met de ontwikkeling van de Ariane
5 en - onder voorbehoud - met de
Hermes. Dit laatste is enigszins te
vergelijken met de Amerikaanse
Shuttle, maar dan kleiner en in een
aantal opzichten flexibeler.
De Europese ruimtevaartactivi
teiten zijn overigens nog altijd een
overwegend Franse aangelegen
heid. Met de nieuwe programma's
van Ariane 5 en Hermes is de Fran
se inbreng wel beneden de vijftig
procent gekomen, in het bijzonder
als gevolg van de grotere Westduit
se en Italiaanse inbreng. De Neder
landse inbreng is uiterst beschei
den te noemen. In de Ariane 4 niet
meer dan 1,1 procent aan over
heidsgeld voor ontwikkeling, een
percentage dat met de laatste pro
gramma's iets groter is geworden.
De opdrachten aan de nationale
industrie, in het geval van de Aria
ne 4 eigenlijk alleen de vliegtuigfa
briek Fokker, is echter groter, na
melijk 1,7 procent. Voor de nieuw
ste programma's blijft Fokker de
enige hoofdaannemer, maar heb
ben zich ook het softwarehuis
BSO, een dochteronderneming
van Stork en de CD-afdeling van
Philips met succes als onderaanne
mers gemeld. Met een programma
van zo'n vijftig raketten van dat
toekomstige type langzamerhand
ook wel een interessante onderne
ming.
De Europese draagraket Ariane 2
