TAD LEIDEN Tekort AZL loopt op tot 20 miljoen s Restauratie van orgel in de I Pieterskerk kost 2 miljoen Raadslid Van Meij gaarden opgevolgd door R.E. Hulsker Symposium over wijze van opknappen GEVAARLIJKE SITUATIE Papegaaien gestolen uit volière bij het Plantsoen Speelhuis je Marnixstraat verdwenen Leidenaar schaatst ruim 100 kilometer 'Flexibele' expositie van 3 October-Vereeniging Van Lier op in handen van Nolf Beheer LEIDEN - Het tekort van het Aca demisch Ziekenhuis Leiden is eind vorig jaar opgelopen tot ongeveer twintig miljoen gulden. Dat maak te dr. P. Siderius, voorzitter van het bestuur van het AZL gisteren bekend in zijn nieuwjaarsrede. Om dit tekort weer enigszins te rug te kunnen brengen, moet het ziekenhuis ook dit jaar aanzienlijk bezuinigen. Het AZL moest al een bedrag van zeven miljoen inleve ren. Daarboven komt nog een be drag van acht miljoen. Al met al moet het ziekenhuis in 1988 zijn uitgaven met zes procent vermin deren. Het AZL heeft vorig jaar voor on geveer zestien miljoen gulden in zijn uitgaven gesneden. Een aardig resultaat, aldus Siderius, maar niet voldoende, gezien het tekort van zeven miljoen over dat jaar. Met de tekorten uit de jaren '85 en '86 is het totale financiële tekort van het ziekenhuis nu opgelopen tot twin tig miljoen. Hoe het ziekenhuis denkt te kun nen bezuinigen, gaf Siderius giste ren nog niet aan. Wel zal het perso neel nog deze week meer inlichtin gen worden verstrekt over de be groting voor dit jaar. Overigens maakte Siderius duidelijk dat het AZL niet hoeft te rekenen op een verhoging van de inkomsten. De mogelijkheden om extra middelen te verwerven zijn volgens hem ui terst beperkt. Er zal dus opnieuw fors in de uitgaven moeten worden gesneden. LEIDEN - Het PvdA-raadslid J. van Meijgaarden zal de gemeente raad in februari verlaten. Van Meij gaarden, die sinds mei 1984 deel uitmaakt van de PvdA-fractie, heeft zijn partij laten weten het raadslidmaatschap niet langer te kunnen combineren met zijn baan. Van Meijgaarden wordt opge volgd door mevrouw R.E. Hulsker- Bosma. De eerste opvolger, T. van Rij, heeft laten weten op dit mo ment niet beschikbaar te zijn. De 16-koppige fractie van de socialis ten zal met de komst van mevrouw Hulsker even veel mannen als vrouwen tellen. Jeugdcursussen K&O richt zich in januari spe ciaal op de jeugd met vier cursus sen: grimeren (voor 8- tot 12-jari- gen), tekenen en schilderen (van 8 tot 12 jaar), striptekenen (van 12 tot 16 jaar) en toneelspelen (van 13 tot 16 jaar). De kosten per cursus bedragen 75 gulden. De cursus omvat 10 tot 12 bijeen komsten. Voor informatie tel. 141141, K&O aan de Oude Vest 45. LEIDEN - Joop Brons tussen de pijpen van het hoofdwerk van het Pieterskerk-orgel: "Zo oospronkelijk moge lijk restaureren met behoud van enige verworvenheden". (foto Henk Bouman* zeggen: "Dan koop je er een ander orgel bij, als je bang bent het werk van latere componisten niet meer te kunnen uitvoeren". Dat is na tuurlijk onzin. De restauratiekos ten zullen zo'n twee miljoen bedra gen. Als daar nog eens de kosten van een nieuw orgel bijkomen, dat is financieel niet haalbaar. Monu mentenzorg. de provincie en de ge meente zullen bijdragen in de res tauratie. Nu is het moment om het goed te doen. Als de toon dan lager moet, dan is in elk geval de eis dat de stemming gelijk-zwevend blijft of althans een milde barokstem- ming krijgt. Gebeurt dat niet. dan zit ik met de gebakken peren". LEIDEN - De Leidse politie maakt zich ernstige zorgen om een levensgevaarlijke verkeerssituatie die is ontstaan op de Plesmanlaan (zie foto). Fietsers en bromfietsers horen daar over het fietspad van de Vondellaan via de Plesmanlaan en het viaduct over het Stations plein naar de scholen in de buurt van de Kagerstraat te gaan. Maar tientallen scholieren heb ben een kortere weg ontdekt via de nieuwe ingang van het AZL aan de Plesmanlaan. In groten getale stappen zij daar 's ochtends vroeg van hun fiets en steken de weg over. "Omdat het daar geen officiële oversteekplaats is. is dat levensge vaarlijk. Auto's die vanuit de tun nel komen, hebben niet in de gaten dat daar mensen overstekenal dus politiewoordvoeder Grave- land. Om te voorkomen dat men daar oversteekt, heeft de politie al een groot hek bij de plek geplaatst, maar kennelijk is het niet lang ge noeg. want ze blijven oversteken. "Ze rijden desnoods een stukje te rug om toch over de Plesmanlaan de ingang van het AZL te pakken". Aan het eind van dit jaar hoopt de politie dat aan de situatie een einde komt. Dan komt er namelijk in het verlengde van de Vondellaan een fietserstunnel naar. het AZL- terrein. (foto Henk Bouwman) LEIDEN - De Kloksteeg op een druilerige ochtend. Vanuit de Pie terskerk klinken orgelklanken: Joop Brons is bezig zijn troetel- kind te bespelen. Het Pietersker- Ikorgel is op 9 januari onderwerp van een symposium, want het zal binnen afzienbare tijd moeten wor- e den gerestaureerd. Dat zal dan de zoveelste restauratie zijn sinds de i- bouw van het imposante, uit vijf I- etages pijpwerk bestaande kerkin- strument. Idoor Annemiek Ruygrok Door de eeuwen heen is er heel wat aan versleuteld. In eerste aan- leg gebouwd in de 16de eeuw door Jan van Coovelen, werd het orgel door de neven VanHagerbeerinde jaren 1639-1643 in de huidige vorm gebracht. Nadien is het nog diverse malen gerepareerd en veranderd, Ionder anderen door de gebroeders Lohman die de belangrijkste aan passingen uitvoerden. De laatste restauratie dateert van de jaren veertig. Vermoedelijk zal met de restau ratie van het Pieterskerkorgel in 1990 worden begonnen. Daaraan voorafgaande zal een hele studie moeten worden gemaakt over de periode die als uitgangspunt van de restauratie wordt genomen. Wordt het in de meest oorspronke lijke staat, de situatie Van Hager- beer, teruggebracht, of worden de latere aanpassingen gehandhaafd? Sommige forumleden zijn van me ning dat de oorspronkelijke situa tie zo goed mogelijk moet worden teruggebracht. Anderen vinden dat enkele aanpassingen en 'snuf jes' uit later tijd gehandhaafd moe ten blijven. Tot die laatste categorie behoort onder anderen Joop Brons, orga nist van de Hooglandse kerk en be heerder en waarnemend organist van het Pieterskerkorgel. In ver band met een buitenlandse reis zit Brons niet in het forum, maar heeft wèl zijn mening over de restaura tie. Een mening die getoetst is aan de bijna dagelijkse praktijk van de organist. Wèl is het volgens hem vrijwel ondoenlijk om het orgel in perfecte conditie te brengen wanneer de huidige toestand als uitgangspunt wordt genomen. "Dat komt, omdat de pijpen sinds de vorige restaura tie in de jaren veertig tot klinken worden gebracht door middel van een buitengewoon ingewikkelde tractuur. Dat wil zeggen een com binatie van een mechanisch, een pneumatisch en een elektropneu- matisch systeem. Een dergelijke opbouw was in het begin van deze eeuw niet ongebruikelijk, maar wordt tegenwoordig, althans in Nederland, niet meer toegepast. De storingsgevoeligheid wordt er namelijk sterk door vergroot". Brons toont in het 'rugwerk' van het orgel de balgjes die door een elektrisch relais in werking ko men. "Welk plan ook wordt uitge dacht, altijd zal een volledig nieuw mechaniek moeten worden ge maakt. Voor een orgel als dit is dat niet gemakkelijk, maar zeer goed realiseerbaar". Een belangrijke reden voor de restauratie is uiteraard ook de her intonatie van de historische pijpen. De klank van de afzonderlijke pij pen is volgens Brons erg slecht. "Wanneer je er veel tegelijk laat ho ren, lijkt het heel wat. Maar dat is bedrieglijk. Als alle pijpen weer hun optimale klank hebben gekre gen, zal het orgel onvergelijkelijk mooier en ook veel sterker klin ken. Ook zullen de meeste frontpij- pen weer sprekend worden ge maakt. Van de 97 zichtbare pijpen zijn er ongeveer 30 in de vorige eeuw buiten werking gesteld". Een groot deel van de oorspron kelijke pijpen, ruim 3000 in getal, is nog in het orgel aanwezig. Over de registers (de zogenaamde disposi tie) heeft de Goudse organist Joa chim Hess in 1774 een verhande ling geschreven. In de tijd tussen 1643 (Van Hagerbeer) en 1774 zal er waarschijnlijk weinig aan de dispositie veranderd zijn. Volgens Brons is het dus aan trekkelijk om de 'toestand Hess' als uitgangspunt te nemen. "Een consequente reconstructie naar Van Hagerbeer heeft, behalve het voordeel van het kostbare bezit van een 'grote Hagerbeer' uit de Hollandse traditie, ook enkele gro te nadelen. In de eerste plaats de toonhoogte. Die was in die tijd ver moedelijk een halve toon lager dan de nu gebruikelijke. Dat betekent dat samenspelen met instrumenta le ensembles of solisten problemen oplevert. Ook voor koren is het in het algemeen niet aantrekkelijk om naat een lagere toonsoort te moeten afdalen", aldus Brons. Wanneer ook nog een barok- stemming zou worden toegepast, zou hij dat erg jammer vinden. "Dat zou echt een ramp zijn. In die tijd stemde men anders. Namelijk voor toonsoorten met weinig mol len en kruisen". In Leiden zijn trouwens al twee orgels volgens de baroknormen gestemd: dat in zijn 'eigen' Hooglandse kerk en het or gel in de Waalse kerk. Drie barok- stemmingen vindt Brons wel wat eenzijdig. "Vooral omdat het orgel in de Pieterskerk in feite een stads- orgel-functie heeft. De kerk heeft tegenwoordig méér functies dan die van een kerk alleen. Behalve de al genoemde nadelen heeft de re constructie 'Hagerbeer' ook het be zwaar dat het pedaalwerk in die tijd geen volledige basfunctie had. Dat is geen bezwaar voor de vroege Barok, maar Bach wordt al proble matisch. Om van latere componis ten nog maar te zwijgen. Voor de kleinere orgels werken dit soort za ken minder, maar voor het orgel van de Pieterskerk, waar veel con certen worden gegeven, moeten de mogelijkheden niet te zeer worden beperkt". V erworvenheden Brons voelt beslist wel voor een Hagerbeer-reconstructie, maar dan moeten enige verworvenheden van 'moderne tijden' in acht worden genomen. "De toonhoogte moet dezelfde blijven en de stemming liefst gelijkzwevend. Ook moeten de basfunctie van het pedaal, de klavieromvang en de fluiten op het hoofdwerk worden gehandhaafd. Ik zou het ook jammer vinden als de Viola di Gamba eruit zou gaan". Ter illustratie laat hij deze 'stem' horen. Zo dichtbij het klavier LEIDEN - Uit de volière aan het Plantsoen zijn in de nacht van zon dag op maandag 16 papegaaien ontvreemd. De dieven verschaften zich toegang tot de kooi door het gaas kapot te knippen. Vermist wordt een zogenaamde Prachtrosella, een klein soort pa pegaai. Het mannetje is groen blauw op de rug, heeft een gele buik en borst, een rood-roze kop en een lange staart. Verder zijn 15 dwergpapegaaitjes verdwenen, waarvan 14 groen met een roze rood kopje en één geelachtige met een roze kop. Het gaat om zoge naamde Agapornissen. LEIDEN - Een houten speelhuisje aan de Marnixstraat is verdwenen, zo is gisteren gebleken. Het rood geverfde huisje, voorzien van een puntdak, heeft een waarde van 3.000 gulden. Vermoed wordt dat het tijdens de oudejaarsnacht m het vreugdevuur is terechtgeko men. klinkt het prachtig in de holle kerk. De Pieterskerk-gebouw is na de restauratie in de jaen veertig zoda nig gewijzigd, dat de klank van het orgel sindsdien niet meer écht uit de verf komt. Vroeger waren de muren van de kerk met stuc be dekt, tegenwoordig is het uit bak steen opgetrokken bouwwerk on bewerkt. "Die open bakstenen ab sorberen de orgelklanken. Als we het orgel gaan restaureren moet ei genlijk ook het stucwerk weer wor den aangebracht. Op zijn minst achter het orgel zelf', aldus Brons. Hij pleit bovendien voor het op nieuw aanbrengen van de grote or gelluiken, zoals die op een schilde rij uit de 17de eeuw in De Lakenhal te zien zijn. Nu lijkt het orgel tegen de enorm hoge muur te smal. Wan neer de luiken opnieuw worden ge maakt, zou het orgel een onverge lijkbaar beter aanzien krijgen. Die luiken zijn ooit verdwenen, waar ze zijn terechtgekomen weet nie mand. Brons pleit dus voor een zo oor spronkelijk mogelijke reconstruc tie, maar met behoud van enkele later toegevoegde aanpassingen. "Sommige puriteinen, die terug willen naar de situatie van 1643 LEIDEN - Door het schaatsen van ruim honderd kilometer heeft Leidenaar Bert Breed rond de duizend gulden bij elkaar ge bracht voor de actie Afrika Nu. De 32-jarige Breed was daarvoor gisteren om 9.00 uur de baan van de IJshal aan de Vondellaan op gestapt. Om 14.45 uur was hij de magische grens van 100 kilome ter gepasseerd. Hij had vrienden, bekenden en bedrijven zover ge kregen om voor elke kilometer een bedrag te schenken. "Dat gaat met dubbeltjes en kwartjes, maar alle kleine beetjes maken en grote", zegt Breed. Hij vroeg zich daarnaast af of zijn afstand geen wereldrecord was. "Meestal worden de pogin gen op 400-meterbanen gedaan, maar dit is natuurlijk een 200- meterbaan. Dat betekent dat ik nu al meer dan duizend bochten achter de rug heb", zegt Breed die in het dagelijks leven filiaal houder van een openbare biblio theek in Katwijk aan den Rijn is. "Ik moest wel een paar keer naar de kant om bij te tanken. Op een gegeven moment kreeg ik het ene been niet meer over de andere heen. Nee, dat was geen kwestie van kramp. Ik was er ge woon te moe voor", zegt de schaatsliefhebber Breed. Hij is geen lid van het plaatselijk Afri ka Nu-comité, maar wel begaan met het lot van Afrika. Daarom is hij ook het afgelopen weekend actief geweest in Heereveen. Hij wilde dat toeschouwers van een schaatsmarathon de deelnemende schaatsers zouden sponsoren. Zijn poging om het publiek hiervoor warm te krij gen, beschouwt hij als mislukt. "Ik heb uiteindelijk 700 gulden opgehaald. Dat lijkt een aardig bedrag, maar op een toeschou wersaantal van 10.000 is dat heel weinig. Reken maar uit als ieder een één gulden had gegeven, dan had het bedrag ruim tien keer zo hoog geweest". Breed denkt dat er een paar oorzaken zijn voor de misluk king in Heerenveen. "Veel men sen zeiden al twee of drie keer Leidenaar Bert Breed schaatste gisteren i ijoor hongerend Afrika door een afstand vai gegeven te hebben. Bovendien was de actieweek al geweest en ervaarden ze het als mosterd na de maaltijd. En ja, als ik Evert van Benthem had geheten was alles veel gemakkelijker ge weest. Dan liggen de media zoals televisie, radio en kranten in rij en voor de deur". LEIDEN - Tijdens de nieuwjaars receptie van het gemeentebestuur in de Stadsgehoorzaal is een flexi bele tentoonstelling gepresenteerd LEIDEN - Het failliete orthope disch bedrijf Van Lierop bv is overgenomen door Nolf Beheer bv. De vestiging van Van Lierop in Rotterdam wordt gesloten. Van de 47 werknemers worden er 16 ont slagen. Nolf Beheer is eigenaar van de panden aan de Nieuwe Rijn waarin Van Lierop was gevestigd. Het be drijf wordt daar ook voortgezet. Nolf was een van de directeuren van Van Lierop. Voor de overname van Van Lierop waren meer kandi daten. Het grootste landelijke or thopedische bedrijf Fransen en de Leidse onderneming Annakliniek hadden interesse. over de viering van drie oktober. Die tentoonstelling is gemaakt door de Leidse ontwerper Taeke Kuipers in opdracht van de 3 Octo ber-Vereeniging. Het doel van het geheel is promotie van de viering van 3 oktober in Leiden. Het is de bedoeling dat de expo sitie tijdens verschillende manifes taties wordt opgezet. Gedacht wordt aan gelegenheden zoals de Lakenfeesten of Leidato. Volgens secretaris van de vereniging, J. Karstens, zijn mensen 'die wel de klepel hebben gehoord maar niet weten waar de klok hangt', dege nen voor wie de tentoonstelling is bedoeld. Het moet een bijdrage le veren aan de reclame voor de 3 ok toberviering. De tentoonstelling bestaat uit een aantal panelen waarop met be hulp van foto's en begeleidende teksten wordt uitgelegd wat de vie ring van 3 oktober inhoudt en wat precies de achtergronden van het feest zijn. Volgens Karstens is de presentatie niet tijdsgebonden en zal verschillende jaren meekun nen. De panelen kunnen zonder al te veel moeite worden neergezet en verplaatst. De 3 October-Vereeni ging is zeer tevreden met het uit eindelijke resultaat. STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 9