TAD LEIDEN
Tekort AZL loopt
op tot 20 miljoen
s Restauratie van orgel in de
I Pieterskerk kost 2 miljoen
Raadslid Van
Meij gaarden
opgevolgd door
R.E. Hulsker
Symposium over wijze van opknappen
GEVAARLIJKE SITUATIE
Papegaaien
gestolen uit
volière bij
het Plantsoen
Speelhuis je
Marnixstraat
verdwenen
Leidenaar schaatst
ruim 100 kilometer
'Flexibele' expositie van
3 October-Vereeniging
Van Lier op
in handen van
Nolf Beheer
LEIDEN - Het tekort van het Aca
demisch Ziekenhuis Leiden is eind
vorig jaar opgelopen tot ongeveer
twintig miljoen gulden. Dat maak
te dr. P. Siderius, voorzitter van
het bestuur van het AZL gisteren
bekend in zijn nieuwjaarsrede.
Om dit tekort weer enigszins te
rug te kunnen brengen, moet het
ziekenhuis ook dit jaar aanzienlijk
bezuinigen. Het AZL moest al een
bedrag van zeven miljoen inleve
ren. Daarboven komt nog een be
drag van acht miljoen. Al met al
moet het ziekenhuis in 1988 zijn
uitgaven met zes procent vermin
deren.
Het AZL heeft vorig jaar voor on
geveer zestien miljoen gulden in
zijn uitgaven gesneden. Een aardig
resultaat, aldus Siderius, maar niet
voldoende, gezien het tekort van
zeven miljoen over dat jaar. Met de
tekorten uit de jaren '85 en '86 is
het totale financiële tekort van het
ziekenhuis nu opgelopen tot twin
tig miljoen.
Hoe het ziekenhuis denkt te kun
nen bezuinigen, gaf Siderius giste
ren nog niet aan. Wel zal het perso
neel nog deze week meer inlichtin
gen worden verstrekt over de be
groting voor dit jaar. Overigens
maakte Siderius duidelijk dat het
AZL niet hoeft te rekenen op een
verhoging van de inkomsten. De
mogelijkheden om extra middelen
te verwerven zijn volgens hem ui
terst beperkt. Er zal dus opnieuw
fors in de uitgaven moeten worden
gesneden.
LEIDEN - Het PvdA-raadslid J.
van Meijgaarden zal de gemeente
raad in februari verlaten. Van Meij
gaarden, die sinds mei 1984 deel
uitmaakt van de PvdA-fractie,
heeft zijn partij laten weten het
raadslidmaatschap niet langer te
kunnen combineren met zijn baan.
Van Meijgaarden wordt opge
volgd door mevrouw R.E. Hulsker-
Bosma. De eerste opvolger, T. van
Rij, heeft laten weten op dit mo
ment niet beschikbaar te zijn. De
16-koppige fractie van de socialis
ten zal met de komst van mevrouw
Hulsker even veel mannen als
vrouwen tellen.
Jeugdcursussen
K&O richt zich in januari spe
ciaal op de jeugd met vier cursus
sen: grimeren (voor 8- tot 12-jari-
gen), tekenen en schilderen (van
8 tot 12 jaar), striptekenen (van
12 tot 16 jaar) en toneelspelen
(van 13 tot 16 jaar). De kosten per
cursus bedragen 75 gulden. De
cursus omvat 10 tot 12 bijeen
komsten. Voor informatie tel.
141141, K&O aan de Oude Vest
45.
LEIDEN - Joop Brons tussen de pijpen van het hoofdwerk van het Pieterskerk-orgel: "Zo oospronkelijk moge
lijk restaureren met behoud van enige verworvenheden". (foto Henk Bouman*
zeggen: "Dan koop je er een ander
orgel bij, als je bang bent het werk
van latere componisten niet meer
te kunnen uitvoeren". Dat is na
tuurlijk onzin. De restauratiekos
ten zullen zo'n twee miljoen bedra
gen. Als daar nog eens de kosten
van een nieuw orgel bijkomen, dat
is financieel niet haalbaar. Monu
mentenzorg. de provincie en de ge
meente zullen bijdragen in de res
tauratie. Nu is het moment om het
goed te doen. Als de toon dan lager
moet, dan is in elk geval de eis dat
de stemming gelijk-zwevend blijft
of althans een milde barokstem-
ming krijgt. Gebeurt dat niet. dan
zit ik met de gebakken peren".
LEIDEN - De Leidse politie
maakt zich ernstige zorgen om een
levensgevaarlijke verkeerssituatie
die is ontstaan op de Plesmanlaan
(zie foto). Fietsers en bromfietsers
horen daar over het fietspad van
de Vondellaan via de Plesmanlaan
en het viaduct over het Stations
plein naar de scholen in de buurt
van de Kagerstraat te gaan.
Maar tientallen scholieren heb
ben een kortere weg ontdekt via de
nieuwe ingang van het AZL aan de
Plesmanlaan. In groten getale
stappen zij daar 's ochtends vroeg
van hun fiets en steken de weg over.
"Omdat het daar geen officiële
oversteekplaats is. is dat levensge
vaarlijk. Auto's die vanuit de tun
nel komen, hebben niet in de gaten
dat daar mensen overstekenal
dus politiewoordvoeder Grave-
land.
Om te voorkomen dat men daar
oversteekt, heeft de politie al een
groot hek bij de plek geplaatst,
maar kennelijk is het niet lang ge
noeg. want ze blijven oversteken.
"Ze rijden desnoods een stukje te
rug om toch over de Plesmanlaan
de ingang van het AZL te pakken".
Aan het eind van dit jaar hoopt
de politie dat aan de situatie een
einde komt. Dan komt er namelijk
in het verlengde van de Vondellaan
een fietserstunnel naar. het AZL-
terrein. (foto Henk Bouwman)
LEIDEN - De Kloksteeg op een
druilerige ochtend. Vanuit de Pie
terskerk klinken orgelklanken:
Joop Brons is bezig zijn troetel-
kind te bespelen. Het Pietersker-
Ikorgel is op 9 januari onderwerp
van een symposium, want het zal
binnen afzienbare tijd moeten wor-
e den gerestaureerd. Dat zal dan de
zoveelste restauratie zijn sinds de
i- bouw van het imposante, uit vijf
I- etages pijpwerk bestaande kerkin-
strument.
Idoor
Annemiek Ruygrok
Door de eeuwen heen is er heel
wat aan versleuteld. In eerste aan-
leg gebouwd in de 16de eeuw door
Jan van Coovelen, werd het orgel
door de neven VanHagerbeerinde
jaren 1639-1643 in de huidige vorm
gebracht. Nadien is het nog diverse
malen gerepareerd en veranderd,
Ionder anderen door de gebroeders
Lohman die de belangrijkste aan
passingen uitvoerden. De laatste
restauratie dateert van de jaren
veertig.
Vermoedelijk zal met de restau
ratie van het Pieterskerkorgel in
1990 worden begonnen. Daaraan
voorafgaande zal een hele studie
moeten worden gemaakt over de
periode die als uitgangspunt van
de restauratie wordt genomen.
Wordt het in de meest oorspronke
lijke staat, de situatie Van Hager-
beer, teruggebracht, of worden de
latere aanpassingen gehandhaafd?
Sommige forumleden zijn van me
ning dat de oorspronkelijke situa
tie zo goed mogelijk moet worden
teruggebracht. Anderen vinden
dat enkele aanpassingen en 'snuf
jes' uit later tijd gehandhaafd moe
ten blijven.
Tot die laatste categorie behoort
onder anderen Joop Brons, orga
nist van de Hooglandse kerk en be
heerder en waarnemend organist
van het Pieterskerkorgel. In ver
band met een buitenlandse reis zit
Brons niet in het forum, maar heeft
wèl zijn mening over de restaura
tie. Een mening die getoetst is aan
de bijna dagelijkse praktijk van de
organist.
Wèl is het volgens hem vrijwel
ondoenlijk om het orgel in perfecte
conditie te brengen wanneer de
huidige toestand als uitgangspunt
wordt genomen. "Dat komt, omdat
de pijpen sinds de vorige restaura
tie in de jaren veertig tot klinken
worden gebracht door middel van
een buitengewoon ingewikkelde
tractuur. Dat wil zeggen een com
binatie van een mechanisch, een
pneumatisch en een elektropneu-
matisch systeem. Een dergelijke
opbouw was in het begin van deze
eeuw niet ongebruikelijk, maar
wordt tegenwoordig, althans in
Nederland, niet meer toegepast.
De storingsgevoeligheid wordt er
namelijk sterk door vergroot".
Brons toont in het 'rugwerk' van
het orgel de balgjes die door een
elektrisch relais in werking ko
men. "Welk plan ook wordt uitge
dacht, altijd zal een volledig nieuw
mechaniek moeten worden ge
maakt. Voor een orgel als dit is dat
niet gemakkelijk, maar zeer goed
realiseerbaar".
Een belangrijke reden voor de
restauratie is uiteraard ook de her
intonatie van de historische pijpen.
De klank van de afzonderlijke pij
pen is volgens Brons erg slecht.
"Wanneer je er veel tegelijk laat ho
ren, lijkt het heel wat. Maar dat is
bedrieglijk. Als alle pijpen weer
hun optimale klank hebben gekre
gen, zal het orgel onvergelijkelijk
mooier en ook veel sterker klin
ken. Ook zullen de meeste frontpij-
pen weer sprekend worden ge
maakt. Van de 97 zichtbare pijpen
zijn er ongeveer 30 in de vorige
eeuw buiten werking gesteld".
Een groot deel van de oorspron
kelijke pijpen, ruim 3000 in getal, is
nog in het orgel aanwezig. Over de
registers (de zogenaamde disposi
tie) heeft de Goudse organist Joa
chim Hess in 1774 een verhande
ling geschreven. In de tijd tussen
1643 (Van Hagerbeer) en 1774 zal er
waarschijnlijk weinig aan de
dispositie veranderd zijn.
Volgens Brons is het dus aan
trekkelijk om de 'toestand Hess'
als uitgangspunt te nemen. "Een
consequente reconstructie naar
Van Hagerbeer heeft, behalve het
voordeel van het kostbare bezit
van een 'grote Hagerbeer' uit de
Hollandse traditie, ook enkele gro
te nadelen. In de eerste plaats de
toonhoogte. Die was in die tijd ver
moedelijk een halve toon lager dan
de nu gebruikelijke. Dat betekent
dat samenspelen met instrumenta
le ensembles of solisten problemen
oplevert. Ook voor koren is het in
het algemeen niet aantrekkelijk
om naat een lagere toonsoort te
moeten afdalen", aldus Brons.
Wanneer ook nog een barok-
stemming zou worden toegepast,
zou hij dat erg jammer vinden.
"Dat zou echt een ramp zijn. In die
tijd stemde men anders. Namelijk
voor toonsoorten met weinig mol
len en kruisen". In Leiden zijn
trouwens al twee orgels volgens de
baroknormen gestemd: dat in zijn
'eigen' Hooglandse kerk en het or
gel in de Waalse kerk. Drie barok-
stemmingen vindt Brons wel wat
eenzijdig. "Vooral omdat het orgel
in de Pieterskerk in feite een stads-
orgel-functie heeft. De kerk heeft
tegenwoordig méér functies dan
die van een kerk alleen. Behalve de
al genoemde nadelen heeft de re
constructie 'Hagerbeer' ook het be
zwaar dat het pedaalwerk in die
tijd geen volledige basfunctie had.
Dat is geen bezwaar voor de vroege
Barok, maar Bach wordt al proble
matisch. Om van latere componis
ten nog maar te zwijgen. Voor de
kleinere orgels werken dit soort za
ken minder, maar voor het orgel
van de Pieterskerk, waar veel con
certen worden gegeven, moeten de
mogelijkheden niet te zeer worden
beperkt".
V erworvenheden
Brons voelt beslist wel voor een
Hagerbeer-reconstructie, maar dan
moeten enige verworvenheden van
'moderne tijden' in acht worden
genomen. "De toonhoogte moet
dezelfde blijven en de stemming
liefst gelijkzwevend. Ook moeten
de basfunctie van het pedaal, de
klavieromvang en de fluiten op het
hoofdwerk worden gehandhaafd.
Ik zou het ook jammer vinden als
de Viola di Gamba eruit zou gaan".
Ter illustratie laat hij deze 'stem'
horen. Zo dichtbij het klavier
LEIDEN - Uit de volière aan het
Plantsoen zijn in de nacht van zon
dag op maandag 16 papegaaien
ontvreemd. De dieven verschaften
zich toegang tot de kooi door het
gaas kapot te knippen.
Vermist wordt een zogenaamde
Prachtrosella, een klein soort pa
pegaai. Het mannetje is groen
blauw op de rug, heeft een gele
buik en borst, een rood-roze kop en
een lange staart. Verder zijn 15
dwergpapegaaitjes verdwenen,
waarvan 14 groen met een roze
rood kopje en één geelachtige met
een roze kop. Het gaat om zoge
naamde Agapornissen.
LEIDEN - Een houten speelhuisje
aan de Marnixstraat is verdwenen,
zo is gisteren gebleken. Het rood
geverfde huisje, voorzien van een
puntdak, heeft een waarde van
3.000 gulden. Vermoed wordt dat
het tijdens de oudejaarsnacht m
het vreugdevuur is terechtgeko
men.
klinkt het prachtig in de holle
kerk.
De Pieterskerk-gebouw is na de
restauratie in de jaen veertig zoda
nig gewijzigd, dat de klank van het
orgel sindsdien niet meer écht uit
de verf komt. Vroeger waren de
muren van de kerk met stuc be
dekt, tegenwoordig is het uit bak
steen opgetrokken bouwwerk on
bewerkt. "Die open bakstenen ab
sorberen de orgelklanken. Als we
het orgel gaan restaureren moet ei
genlijk ook het stucwerk weer wor
den aangebracht. Op zijn minst
achter het orgel zelf', aldus Brons.
Hij pleit bovendien voor het op
nieuw aanbrengen van de grote or
gelluiken, zoals die op een schilde
rij uit de 17de eeuw in De Lakenhal
te zien zijn. Nu lijkt het orgel tegen
de enorm hoge muur te smal. Wan
neer de luiken opnieuw worden ge
maakt, zou het orgel een onverge
lijkbaar beter aanzien krijgen. Die
luiken zijn ooit verdwenen, waar ze
zijn terechtgekomen weet nie
mand.
Brons pleit dus voor een zo oor
spronkelijk mogelijke reconstruc
tie, maar met behoud van enkele
later toegevoegde aanpassingen.
"Sommige puriteinen, die terug
willen naar de situatie van 1643
LEIDEN - Door het schaatsen
van ruim honderd kilometer
heeft Leidenaar Bert Breed rond
de duizend gulden bij elkaar ge
bracht voor de actie Afrika Nu.
De 32-jarige Breed was daarvoor
gisteren om 9.00 uur de baan van
de IJshal aan de Vondellaan op
gestapt. Om 14.45 uur was hij de
magische grens van 100 kilome
ter gepasseerd. Hij had vrienden,
bekenden en bedrijven zover ge
kregen om voor elke kilometer
een bedrag te schenken. "Dat
gaat met dubbeltjes en kwartjes,
maar alle kleine beetjes maken
en grote", zegt Breed.
Hij vroeg zich daarnaast af of
zijn afstand geen wereldrecord
was. "Meestal worden de pogin
gen op 400-meterbanen gedaan,
maar dit is natuurlijk een 200-
meterbaan. Dat betekent dat ik
nu al meer dan duizend bochten
achter de rug heb", zegt Breed
die in het dagelijks leven filiaal
houder van een openbare biblio
theek in Katwijk aan den Rijn is.
"Ik moest wel een paar keer
naar de kant om bij te tanken. Op
een gegeven moment kreeg ik
het ene been niet meer over de
andere heen. Nee, dat was geen
kwestie van kramp. Ik was er ge
woon te moe voor", zegt de
schaatsliefhebber Breed. Hij is
geen lid van het plaatselijk Afri
ka Nu-comité, maar wel begaan
met het lot van Afrika. Daarom is
hij ook het afgelopen weekend
actief geweest in Heereveen.
Hij wilde dat toeschouwers
van een schaatsmarathon de
deelnemende schaatsers zouden
sponsoren. Zijn poging om het
publiek hiervoor warm te krij
gen, beschouwt hij als mislukt.
"Ik heb uiteindelijk 700 gulden
opgehaald. Dat lijkt een aardig
bedrag, maar op een toeschou
wersaantal van 10.000 is dat heel
weinig. Reken maar uit als ieder
een één gulden had gegeven, dan
had het bedrag ruim tien keer zo
hoog geweest".
Breed denkt dat er een paar
oorzaken zijn voor de misluk
king in Heerenveen. "Veel men
sen zeiden al twee of drie keer
Leidenaar Bert Breed schaatste gisteren i
ijoor hongerend Afrika door een afstand vai
gegeven te hebben. Bovendien
was de actieweek al geweest en
ervaarden ze het als mosterd na
de maaltijd. En ja, als ik Evert
van Benthem had geheten was
alles veel gemakkelijker ge
weest. Dan liggen de media zoals
televisie, radio en kranten in rij
en voor de deur".
LEIDEN - Tijdens de nieuwjaars
receptie van het gemeentebestuur
in de Stadsgehoorzaal is een flexi
bele tentoonstelling gepresenteerd
LEIDEN - Het failliete orthope
disch bedrijf Van Lierop bv is
overgenomen door Nolf Beheer bv.
De vestiging van Van Lierop in
Rotterdam wordt gesloten. Van de
47 werknemers worden er 16 ont
slagen.
Nolf Beheer is eigenaar van de
panden aan de Nieuwe Rijn waarin
Van Lierop was gevestigd. Het be
drijf wordt daar ook voortgezet.
Nolf was een van de directeuren
van Van Lierop. Voor de overname
van Van Lierop waren meer kandi
daten. Het grootste landelijke or
thopedische bedrijf Fransen en de
Leidse onderneming Annakliniek
hadden interesse.
over de viering van drie oktober.
Die tentoonstelling is gemaakt
door de Leidse ontwerper Taeke
Kuipers in opdracht van de 3 Octo
ber-Vereeniging. Het doel van het
geheel is promotie van de viering
van 3 oktober in Leiden.
Het is de bedoeling dat de expo
sitie tijdens verschillende manifes
taties wordt opgezet. Gedacht
wordt aan gelegenheden zoals de
Lakenfeesten of Leidato. Volgens
secretaris van de vereniging, J.
Karstens, zijn mensen 'die wel de
klepel hebben gehoord maar niet
weten waar de klok hangt', dege
nen voor wie de tentoonstelling is
bedoeld. Het moet een bijdrage le
veren aan de reclame voor de 3 ok
toberviering.
De tentoonstelling bestaat uit
een aantal panelen waarop met be
hulp van foto's en begeleidende
teksten wordt uitgelegd wat de vie
ring van 3 oktober inhoudt en wat
precies de achtergronden van het
feest zijn. Volgens Karstens is de
presentatie niet tijdsgebonden en
zal verschillende jaren meekun
nen. De panelen kunnen zonder al
te veel moeite worden neergezet en
verplaatst. De 3 October-Vereeni
ging is zeer tevreden met het uit
eindelijke resultaat.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN