Nederland loopt achter
met elektronisch betalen
Vlees van de supermarkt even
duur en goed als van de slager
Extra geld consumentenorganisaties
Banken eindelijk op één kjn
CONSUMENT
-De groenteman-
Vakantieland Spanje duurder
Alarmlijn
DINSDAG 29 DECEMBER 1987
PAGINA 9
De Stichting Propaganda
Groenten en Fruit heeft een
nieuw boekje uitgegeven over
bijzondere groenten en vruchten
uit binnen- en buitenland. In dit
aardige illustratieve werkje, dat
tal van leuke culinaire suggesties
bevat, valt vooral op hoeveel
bijzondere soorten groenten en
fruit reeds in Nederland worden
geteeld. De Nederlandse
tuinders hebben met behulp van
proefstations en zaadbedrijven
kans gezien een groot aantal
exoten in hun kassen te krijgen.
Goede voorbeelden zijn onder
meer paprika, aubergine en
courgette. Er zijn zelfs
tuinbouwbedrijven die zich
geheel hebben toegelegd op
exotische groentesoorten. Het
Leidschendamse Xotus is zo'n
bedrijf, dat zich in louter
tropische verrassingen van
Hollandse bodem heeft
gespecialiseerd.
uitgave van het
bijzondere groenten- en
vruchtenboekje behandelt zijn
bijzonderheden alfabetisch.
Behalve achtergrondinformatie
over de groente of de vrucht,
biedt het boekje ook
wetenswaardigheden over de
behandeling, het bewaren,
aankooptips en culinaire
toepassingen. De medewerking
van het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding komt tot uiting
in de tabellen over
voedingswaarde.
Seizoenen
Opvallend is de steeds
teruglopende seizoensinvloed
op de aanvoer van bijzondere
groenten en vruchten. In de
Nederlandse kassen is men in
staat sommige gewassen vrijwel
het gehele jaar door te telen. In
de korte ontbrekende periode
zorgen groente- en
fruitimporteurs ervoor, dat we
toch de beschikking hebben
over de gewenste produkten.
Deze situatie staat vaak ter
discussie. Tegenstanders van het
jaarrond aanbod menen dat je
moet koken en genieten van
hetgeen het land in een bepaalde
periode oplevert. Dus: eet geen
asperges buiten mei en juni.
Voorstanders van het brede
jaarrond aanbod zijn juist blij dat
vrijwel alles het gehele jaar
voorhanden is. Onder deze
aanhangers zijn
aspergeliefhebbers, die blij zijn
dat ze buiten de zomer uit Israël
of Argentinië kunnen worden
aangevoerd. Zij moeten
overigens wel bereid zijn
hiervoor dieper in de beurs te
tasten.
Ook op deze situatie spelen
Nederlandse telers in. Om even
bij asperges te blijven: ze zijn al
weer te koop. Hollandse
roomwitte asperges uit de
Limburgse kassen. Ze worden
geteeld in bedden, waarin
verwarmingsslangen zijn
aangebracht.
Bijzonderheden
Een aantal bijzonderheden uit
het boekje past bijzonder goed
bij dit jaargetijde, waarin onder
meer wild volop verkrijgbaar is.
De cranberry is bijvoorbeeld een
vrucht, die zich bijzonder goed
met wildgerechten laat
combineren. Het gaat hier om
een van oorpsrong Amerikaanse
bosvrucht, die echter ook in
Nederland wordt geteeld. Met
name op de waddeneilanden
Vlieland en Terschelling vindt
men ze. Wij noemen ze
veenbessen. Er kan een heerlijke
compote van worden gemaakt;
ongekookt ze zijn wat wrang en
bitter.
Een andere bijzonderheid uit het
boek is de oesterzwam, die
eveneens succesvol in ons land
wordt geteeld. Deze paddestoel
groeit op strobalen in warme
vochtige cellen. Een aantal
voormalige
champignonkwekers houdt zich
met deze bijzondere teelt bezig.
De oesterzwam, inmiddels zeven
jaar deel uitmakend van het
brede Nederlandse
tuinbouwassortiment, laat zich
heel lekker met wild
•combineren.
Gelukkig behandelt de gids ook
de schorseneer, die terug is van
weggeweest. Deze lange donkere
wortel laat zich niet eenvoudig
schoonmaken, maar het
uiteindelijke resultaat mag er
zijn. Ze worden ook wel
'asperges van de armen'
genoemd. Een aanrader voor de
groep aspergeliefhebbers die
zich aan de seizoenen wil
houden, maar eigenlijk niet goed
zonder kan.
PIETER HARCKSEN
Het strand, (van Valencia): voor velen een. bekend en geliefd beeld tijdens
de vakantie in Spanje. De Nederlandse toeristen vinden dat dit populaire
vakantieland steeds duurder wordt. (foto ap>
Spanje, tot nu toe als goedkoop va
kantieland aangemerkt, wordt
door de Nederlandse vakantiegan
ger als steeds duurder ervaren. Dit
blijkt uit een prijsonderzoek van
de ANWB onder 3000 leden. Vooral
het boodschappen doen in Spanje
wordt duur, aldus de ondervraag
den, die Spanje als een land erva
ren waar het prijsniveau ongeveer
hetzelfde is als in Nederland.
Volgens de ANWB valt het ech
ter wel mee. Andere zaken, zoals
het uit eten gaan, laten Spanje nog
steeds tot de goedkope vakantie
landen behoren. Maar toch dach
ten de ondervraagden daar anders
Dit staat in het januarinummer
van het ANWB-tijdschrift Kam
peer Caravan. Uit het onderzoek
blijkt verder dat Portugal, Grie
kenland en Joegoslavië nog altijd
de goedkoopste landen zijn. De
duurste zijn Noorwegen, Zweden,
Denemarken en Zwitserland. Een
kampeervakantie in Nederland is
nog altijd de goedkoopste i
van vakantie vieren, zo bleek.
Het vlees van de zelfstandige
slager is even duur als het
vlees van de supermarkt. Er is
ook weinig verschil in
kwaliteit, die over het
algemeen als goed kan
worden beoordeeld. Dit
blijkt uit een onderzoek dat
Konsumenten Kontakt in
samenwerking met de
Industrie- en Voedingsbond
CNV heeft gehouden.
samenstelling
Raymond Peil
Bij het onderzoek werd verspreid
over het land vlees gemonsterd bij
15 supermarkten, 13 zelfstandige
slagei's, 6 Keurslagers, 4 Topsla-
gers en 4 Kiloslagers. Het assorti
ment bestond uit rundvlees (bief
stuk en sukadelap), varkensvlees
(gepaneerde schnitzel, hamburger
en ribkarbonade) en half-om-half-
gehakt. Verder werden in totaal bij
200 supermarkten en 200 slagers de
prijzen vergeleken.
Elk stuk vlees werd door experts
beoordeeld op uiterlijk, vakman
schap bij het uitsnijden, versheid
en kleur. Van de sukadelappen,
hamlappen en gehakt werd het vet
gehalte gemeten. Bij het gehakt
werd tevens de kwaliteit van het
verwerkte vlees beoordeeld. Ook
De Top-slagers leverden zeer
goede runderlappen af. Over het al
gemeen leverden de supermarkten
acceptabel vlees. Maar de Kilosla
gers en de zelfstandige slagers
maakten er een potje van. Vaak le
verden ze andere stooflappen of su
kadelappen van mindere kwaliteit.
De biefstuk was over het algemeen
goed. Alleen de Profimarkt gaf een
uitgesproken slechte biefstuk mee.
Bij het varkensvlees viel op dat
de hamlappen van de kiloslagers
het meest te wensen overlieten:
veel zemelen, bloedvaten, bot
kraakbeen of een grote rand vet.
Omdat varkensvlees gemiddeld al
tijd dezelfde kwaliteit heeft ont
staan verschillen doordat de slager
er niet goed mee omgaat. De kwali
teit van de hamlappen van de zelf
standige slager was matig, die van
de supermarkten en Keur- en Top-
slagers goed.
De gemiddelde kwaliteit van de
onderzochte ribkarbonade was
goed. Miro en Dirk van de Broek le
verden echter slecht vlees. Albert
Heijn, Edah en Supercoop kwa
men niet verder dan de beoorde
ling 'matig'. Ook het vlees van de
gepaneerde schnitzel is goed, hoe
wel sommige Keur- en Kiloslagers
nog wel eens een matig exemplaar
leverden. Bij Digros en de Profi
markt bleken de schnitzels echter
slecht. Edah en twee zelfstandige
Consumentenbond en Konsu
menten Kontakt krijgen van
staatssecretaris Evenhuis een
extra subsidie van 1,6 miljoen
gulden. Dit geld is bedoeld om
projecten te bekostigen waarin
de consumentenorganisaties
tot afspraken komen met het
bedrijfsleven over leverings
voorwaarden, produktinfor-
matie en klachtenorganen, de
zogenaamde 'zelfregulerende
projecten'.
Voor zelfregulering is ruimte om
dat de overheid zich niet al te veel
wil bemoeien met consumenten
wetgeving. Volgens voorzitter
C.H.M Wirtz van de Stuurgroep Re
clame bewijst onder meer de Re
clamecode, een vorm van zelfregu
lering, dat de consumentenbewe
ging en het bedrijfsleven best sa
men maatschappeljke problemen
kunnen oplossen. Dit ondanks het
feit dat de consumentenorganisa
ties en bedrijven meestal tegenge
stelde belangen nastreven. Adver
teerders staan bijvoorbeeld huive
rig tegenover maatregelen die de
vrijheid in de reclame beperken,
terwijl de consumenten juist zijn
gebaat bij betrouwbare informatie.
Niet te springen
Volgens A. van den Biggelaar,
bestuurslid van Konsumenten
Kontakt en beleidsmedewerker
consumentenzaken van de FNV,
staan bedrijven echter niet te
springen om met de consumenten
organisaties in ze te gaan. De Re
clamecode is bijvoorbeeld tot
stand gekomen omdat anders de
overheid wetten had uitgevaar
digd. Bovendien is er een wet op
misleidende reclame ingevoerd,
die het mogelijk maakt om de erg
ste overtreders door middel van
een kort geding aan te pakken.
Binnen de stichting Reclameco
de verlopen de onderhandelingen
over bijzondere produktreclame
vaak zeer moeizaam, zo stelt Van
den Biggelaar. Feit is wel dat over
heidsregels de zelfregulerende af
spraken kunnen aanvullen. De
consumentenorganisaties zullen
dan ook eisen dat de regels bin
dend zijn voor alle bedrijven in de
betreffende sector.
Uit de prijsvergelijking kwamen
de Kiloslagers als verreweg de
goedkoopste naar voren, waarbij
moet worden opgemerkt dat de
kwaliteit van de monsters op veel
punten te wensen overliet. Van de
drie supermarkten, Edah, Miro en
C1000, die goedkoper zijn dan de
gemiddelde slager kreeg alleen de
C1000 de beoordeling 'goed'.
De rest van de onderzochte su
permarkten is duurder dan de ge
middelde slager. Dirk van de
Broek/Bas van der Heijden slaat al
les: deze supermarkt is bijna net zo
duur als de Topslager, ruim 10 pro
cent boven het gemiddelde. De
Keur- en Topslagers zijn het
duurst. De kwaliteit van de Topsla
ger sprong er dan ook uit.
Voor de consumentenbeweging
is zelfregulering eigenlijk alleen de
moeite waard is dit soort afspra
ken tot stand kunnen komen. Een
ander argument is het feit dat er an
ders helemaal geen regels tot stand
komen. Bovendien bieden de pro
jecten de consumentenorganisa
ties een goede kans om zich als be
langenbehartiger eens extra zicht
baar te maken.
Van den Biggelaar meent ook
dat ondernemersorganisaties reke
ning moeten houden met deze af
spraken. Consumentenorganisa
ties moeten deze namelijk wel ma
ken omdat hun geloofwaardigheid
anders op het spel komt te staan.
Dat is een kwetsbare positie waar
mee rekening moet worden gehou
den.
De Consumentenbond opent een
een 'Alarmlijn' waar leden en niet-
leden dag en nacht meldingen kun
nen doen over bijvoorbeeld prijs
opdrijving, gevaarlijke produkten
of kwalijke verkooppraktijken, zo
wordt gemeld in het januarinum
mer van de geheel vernieuwde
Consumentengids. Met de alarm
lijn (070-847574) betrekt de Consu
mentenbond zijn leden nog meer
bij de praktijk van het dagelijkse
leven. Die worden op de band op
genomen en later in het maandblad
gepubliceerd. Nieuw is ook een ru
briek 'Aardig', waarin instanties of
bedrijven worden genoemd die
klanten met problemen extra ser
vice verlenen.
De Consumentenbond gaat ove
rigens met veel nieuwe plannen
1988 in. Voor de nabije toekomst
bijvoorbeeld denkt directeur Wes
tendorp aan een vorm van verzeke
ringsanalyse. De bond zou dan bij
de leden aan huis (desgewenst)
hun verzekeringspakketten door
lichten en daarover adviseren.
Bijzondere aandachtsgebieden
zijn veiligheid, gezondheid(szorg)
en financiële consumentenzaken.
Als bijzondere projecten staan op
de rol: meer consumentenonder-
wijs, verbreding van het warenon
derzoek en regelmatig (markton
derzoek naar wensen en behoeften
van leden en niet-leden. Als gebrui
kelijk wordt voortgegaan met pres
sie in de vorm van onder meer tele
foonacties, lobbyen bij overheid,
parlement en bedrijfsleven, juridi
sche gedingen.
AMSTERDAM - Nederland loopt achter met de moderni
sering van het betalingsverkeer in vergelijking met de
meeste omliggende landen. De wet van de remmende
voorsprong laat zich hier gelden: Nederland kent al zo lang PIN-Code
een goed cheque- en betalingsverkeer, dat te lang is ge
wacht met invoering van het elektronisch betalen. Dart
wreekt zich nu in de vorm van miljoenenfraudes met che
ques of betaalkaarten en steeds hogere kosten van cheque
verkeer en overboekingen.
Een belangrijke remmende factor
is het (gebrek aan) overleg tussen
de grote handelsbanken en de
Postbank, die met 4 mihoen reke-
door
Hugo van der Heem
ninghouders een grote vinger in de
pap heeft. Het overleg tussen de
banken onderling liep al stroef. In
middels is de Postbank - als eerste
- bezig geweest voor de gerezen
problemen een bij de tijd passende
oplossing te zoeken in de vorm van
elektronisch betalen.
In Nederland hebben sommige
mensen al op bescheiden schaal
kennis gemaakt met het verschijn
sel. Wie in het bezit is van een nieu
we giromaatpas of een creditcard
kan daarmee terecht op postkanto
ren of bij de geldautomaten die nu
langzaamaan in ons land verschij
nen. Of men bezit een elektronisch
betaalpasje om mee te tanken.
Maar voor de meeste Nederlanders
ligt de kennismaking met het elek
tronisch betalen nog in het ver
schiet.
Een van de mensen die het fijne
weet van betalingssystemen is Ed
Heukels, directeur van de divisie
geldsystemen van NCR, van ouds
her een leidende naam op het ge
bied van kasregisters.
Hij schetst de Nederlandse ach
terstand aldus: "Tien jaar geleden
was het in Zweden al een criminele
liefhebberij om geldautomaten op
te blazen - een probleem dat ze
daar nu onder de knie hebben. In
Nederland kennen we dat pro
bleem in zijn geheel niet, laat staan
dat we er een oplossing voor zou
den moeten zoeken. We moeten ei
genlijk nog beginnen met 'geld uit
de muur.' Er zijn er nu een kleine
vierhonderd geldautomaten ge
plaatst. Wil het echt wat worden,
dan zullen het er minstens 1600
moeten worden. In België is men al
Bij elektronische betalen kun
nen er binnen enkele seconden be
dragen worden overgemaakt van
de ene op de andere rekening, bij
voorbeeld via speciale kassa's die
in verbinding staan met bankcom-
puters. Tijdens de handeling kan
controle plaats vinden of de hou
der van het benodigde kaartje wel
de eigenaar is. Dat gebeurt via de
PIN-code, een persoonlijk identi
teitsnummer, dat de handtekening
vervangt.
Die controle moet zorgvuldig,
maar tegelijkertijd snel geschie
den. De cassière in een supermarkt
kan immers niet minuten wachten
op een betaling, om over de klan
ten nog maar te zwijgen. De ban
ken zouden verder niet graag wil
len dat de caissière zouden kunnen
inbreken in het computersysteem,
en de rekeninghouders willen niet
graag dat hun rekeninggegevens
op straat komen te liggen. De elek
tronische handelingen moeten dus
omgeven worden door een keten
van voorzorgsmaatregelen.
Elektronisch betalen kan op
twee manieren: via geldautomaten
en via afrekensystemen in de win
kel: Point of Sale terminals. Bij de
automaten kunnen rekeninghou
ders op elk moment van de dag (en
nacht) geld opnemen, tenminste
als het saldo dat toelaat. Er zijn ook
geavanceerde apparaten, die niet
alleen geld uitgeven, maar ook
stortingen accepteren. In principe
kan men er zelfs overboeken van
de ene rekening naar de andere.
Zo op het eerste gezicht lijkt
elektronisch betalen gewoon een
leuk, modern snufje. Maar het is
veel meer. Het belang van elektro
nisch betalen gaat ver uit boven
het pure gemak dat je niet meer
met zo veel geld over straat hoeft te
lopen, of elk moment je portemon
nee even kunt bijvullen.
Overvallen
In de eerste plaats kan elektro
nisch betalen een einde maken aan
sommige vormen van criminaliteit.
Ook dit jaar zijn er weer benzine
pompstations overvallen. Banken
zijn beroofd, winkelkassa's gelicht,
geldwagens geplunderd. Verder
worden de banken en hun klanten
jaarlijks voor vele tientallen mil
joenen getild met gestolen cheques
en/of betaalpasjes. Bij elektronisch
betalen wordt dit soort misdaad
onrendabel, omdat een nieuw pas
je, verkeerd gebruikt, ogenblikke
lijk zijn waarde verliest.
In de tweede plaats kan het elec-
tronisch betalen met name de
bankwereld kosten besparen. Het
betalingsverkeer wordt steeds
duurder. Zo kost het afhandelen
van een cheque (officiële cijfers
Electronisch betalen: door verdeeldheid van de banken nog i
mondjesmaat ingevoerd in Nederland.
zijn er niet) tussen de f 1,50 en f 3
voor de financiële instelling en tus
sen de f 0,25 en f 0,75 voor de detail
handel. Kashandelingen, zoals het
opnemen van geld bij bank of post-1
kantoor, zijn daarbij nog niet inbe
grepen.
Elektronisch betalen blijkt de
oplossing. Aan directe kosten (dus
afgezien van de investeringen) is er
alleen het aanmaken van de kaar-
Nog net voor het eind van het jaar is bekend gemaakt
dat de Postbank en de andere banken (eindelijk) zul
len gaan samenwerken op het gebied van elektronisch
betalen. De samenwerking gaat geschieden via de
bankgirocentrale. Gesprekken daarover waren al ge
ruime tijd aan de gang, maar bleven zonder resultaat,
beducht als men was dat de klanten zouden overlopen
van de ene bank naar de andere bank.
Nu echter zowel Shell als Albert Heijn kiezen voor
samenwerking met de Postbank kiezen de andere
banken eieren voor hun geld. Welke standaard men
gaat gebruiken is nog niet bekend, maar men hoopt in
het nieuwe jaar daar meer duidelijkheid over te krij
gen. Albert Heijn - die in 25 winkels de proef met
elektronisch betalen aangaat met de Postbank - heeft
de banken verweten dat men veel te laat is met dit
besluit.
Het besluit om te gaan samenwerken is zeker inge
geven door sommige winkeliers die wel willen mee
werken aan een 'credit card' systeem, maar dan ook
een 'gleuf willen hebben voor alle soorten kaarten. De
proef met de benzine-stations in Brabant heeft wat dat
betreft laten zien hoe het niet moet.
Ook van de kant van de Consumentenbond komen
verwijten aan het adres van de banken wat betreft hun
geringe besluitvaardigheid. De kritiek gaat echter nog
verder. Eerst moedigen de banken iedereen aan om
rekeninghouder te worden. Als alle salaris- en spaarre
keningen er eenmaal zijn gaat men de 'gelokte' klan
ten kosten in rekening brengen voor betaaldiensten,
aldus directeur D. Westendorp.
Feit is dat er iets moet gebeuren aan het betalings
verkeer, omdat men langzamerhand omkomt in de pa
pierstroom van verschillende soorten cheques, over-
schrijvings en andere formulieren. De Postbank heeft
al de rente afgeschaft op de gewone betaalrekeningen
en de Rabobank heeft aangekondigd in 1988 vele dien
sten te zullen gaan belasten.
De enige manier voor particulieren om nu al echt
'elektronisch te bankieren' wordt geboden door (al
weer) de Postbank met het proefproject Girotel. Men
sen die een huiscomputer hebben kunnen daarmee,
via de telefoonlijn, pas echt 'thuisbankieren'. De proef
strekte zich in eerste instantie uit tot duizend perso
nen, merendeel betrokkenen. Hij wordt nu echter uit
gebreid tot een veel groter aantal mensen: men wil in
de komende periode 10.000 Girotel-abonnees realise-
Zonder geld betalen in de supermarkt: nabije-toekomstmuziek. (foto gpd>
tjes - ongeveer een gulden voor
een magneetkaart - een paar se
conden gebruik van een telefoon-
of datalyn en een stukje papier
voor de afrekening. Daar staat te
genover dat het betalingsverkeer
sneller, goedkoper en minder frau
degevoelig kan verlopen.
Beveiliging
Eind 1985 startte in Nederland
de eerste echte proef met elektro
nisch betalen in de regio Eindho-
ven-Tilburg. Daar kunnen nu de
rekeninghouders elektronisch tan
ken bij alle oliemaatschappijen en
inmiddels ook elektronisch inko
pen bij enkele middenstanders.
Een van de grote problemen daar
bij bleek de beveiliging. Die zit in
een zogenaamde 'black box', een
systeem dat moet voorkomen dat
onbevoegden toegang krijgen tot
de transacties. Het probleem was
niet zo zeer om de beveiliging rond
te krijgen, als wel het feit dat er zo
nodig twee afzonderlijke beveili
gingssystemen in moesten: een
voor de Postbank en een voor de
andere banken.
Dat leverde ernstige vertragin
gen op bij de invoering van het sys
teem. Een bijkomend probleem is
dat de banken niet beschikken
over een mogelijkheid om de beta
lingen (ook niet via de Bankgiro
centrale) rechtstreeks 'on line' af te
handelen. Daardoor kan het saldo
van bankklanten bij de verkoop
punten niet worden gecontroleerd.
Dat heeft ertoe geleid dat Shell na
verloop van tijd besloot om voorlo-
(foto GPD)
pig alleen met de Postbank verder
te gaan bij de invoering van een
landelijk systeem, waarop ieder
een die in het bezit is van een giro
maatpas kan tanken.
Behalve Shell is ook Albert
Heijn bezig met de invoering van
elektronische betaalsystemen. In
de grotere supermarkten worden
kassa's vervangen door barcode
scanners, streepjescodes lezende
kassa's. Bij die kassa's praat je in
feite over eeri computersysteem. In
die computer zit immers alle infor
matie die bij de streepjescodes
hoort.
Het is, als je zo'n systeem hebt,
maar een kleine stap om er ook een
compleet winkelcomputersysteem
van te maken. Met dat systeem kun
je de inkoop regelen, uitproberen
wat de beste plaats op het schap is
voor een artikel, je complete admi
nistratie bijhouden enz. Voor wie
zo'n complete winkelcomputer
heeft is het maar een kleine stap
om die ook te gebruiken voor de
elektronische afhandeling van be
talingen. Je hebt bij wjjze van spre
ken alleen nog een betaalkaartlezer
nodig en het systeem kan draaien.
Albert Heijn is inmiddels hard
bezig dit systeem in te voeren, en
wil ook die betalingmodule inte
greren. Ook dit experiment, waar
bij de AH-computer rechtstreeks
in verbinding staat met de compu
ter van de bank om de gegevens te
checken en de bedragen over te
boeken, wordt in eerste aanleg al
leen met de Postbank uitgevoerd.
Omdat daar alles 'on line' is.
