Golfstaten
gaan nauwer
samenwerken
Weer politieke rol katholieke kerk in Latijns-Amerika
Klasse
Veiligheidsstrategie
Israël wil tientallen
Palestijnen uitwijzen
Dodelijke valpartij op trap
Steekpenningen bouw
kweekreactor Kalkar
Afghaans
verzet
ontkent
nederlaag
DINSDAG 29 DECEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
AR-RIYAD (Rtr/AP) - De Golfstaten hebben gisteren tip
dens de bijeenkomst van de Samenwerkingsraad van de
Golfstaten in de Saudische hoofdstad Ar-Riyad overeen
stemming bereikt over een gemeenschappelijke veilig
heidsstrategie om het hoofd te bieden aan de dreiging van
binnenlandse onlusten en van uitbreiding van de Golfoor
log.
NICOSIA (AP/ANP) De Iraan-
se president Ali Khamenei
heeft de nieuwe Nederlandse
ambassadeur in Teheran, Jan
Horak, te verstaan gegeven dat
Iran de aanwezigheid van de
Nederlandse marine in de Golf
regio beschouwt als „onfat
soenlijk en onvriendelijk".
Volgens het Iraanse persbu
reau Irna, die dit gisteren meld
de, heeft Khamenei tegen Ho-
rak, die zondag zijn geloofsbrie
ven kwam overhandigen, de
hoop uitgesproken dat Neder
land en de vier andere Westeu-
ropese landen met marinesche
pen in of bij de Golf hun sche
pen terugtrekken en „een rea
listisch standpunt innemen en
het verkeerde beleid van Ame
rika in de regio niet meer vol
gen".
De Nederlandse mijnenja-
'Nederland met
mijnenjagers
onvriendelijk'
gers Maassluis en Hellevoet-
sluis, die deel uitmaken van een
gezamenlijke marine-eenheid
onder Belgisch commando,
vertrokken eerder deze maand
uit het centrale deel van de Golf
nadat dat zeegebied mijnenvrij
was gemaakt. De Nederlandse
schepen liggen nu buiten de
Perzische Golf, maar blijven
voorlopig paraat en zijn in af
wachting van aflossing van de
bemanning.
Volgens een woordvoerder
van het ministerie van buiten
landse zaken in Den Haag heeft
president Khamenei tegenover
de ambassadeur uitvoerig over
de oorlog in de Golf en de ge
volgen daarvan voor Iran ge
sproken. Hij heeft ook ver
klaard, aldus de woordvoerder,
dat „sommige kringen in Iran"
de aanwezigheid van de Neder
landse oorlogsschepen als „een
minder vriendelijke daad kun
nen beschouwen". Tevens her
innerde hij er aan dat Neder
land en Iran al meer dan 300
jaar diplomatieke betrekkin
gen onderhouden.
Het Iraanse staatshoofd
„nam kennis" van de uiteenzet
ting van ambassadeur Horak
dat Nederland een strikte neu
traliteit in acht neemt, en
slechts de vrijheid van scheep
vaart wil beschermen, aldus de
woordvoerder.
Onder de overeenkomst valt de uit
wisseling van inlichtingen, ge
meenschappelijke opleiding van
politie en strijdkrachten en harmo
nisering van de communicatiesys
temen en de bevelstructuren, aldus
functionarissen.
In de overeenkomst, waarover al
Donnea. Naar zijn oordeel heeft
Iran na de opstelling van de VN-re-
solutie alleen maar tijd gerekt en
hij riep de VN-Veiligheidsraad op
„effectieve maatregelen" te
om Iran te dwingen de resolutie te
aanvaarden.
„We hopen dat dit probleem kan
sinds 1982 wordt gepraat, worden worden opgelost voor we worden
controversiële zaken als uitleve
ring en het achtervolgen tot
actie te onderne
steeds zorgvuldig
grens van misdadigers buiten be- hebben pogen te vermijden. We
schouwing gelaten. Meningsver- hebben goede en broederlijke ge
schillen over deze twee zaken ston- voelens jegens de moslimbevol-
den tot nu toe het sluiten van de king van Iran, ondanks de onver-
overeenkomst in de weg.
Kuwayt weigerde in 1982 een
pact te tekenen omdat het zich niet teit en veiligheid in de Golfregio,'
kon verenigen met de bepalingen
over uitlevering en achtervolging
die indruisten tegen de Kuwaytse
grondwet. Door de bepaling over
de achtervolging van criminelen
tot over de grens weg te laten en
niet meer te spreken van een pact
maar van een, minder bindende,
strategie, zijn de bezwaren van
Kuwayt weggenomen, aldus func
tionarissen.
Saudiarabië heeft gisteren ge
dreigd met actie tegen Iran als dit
land weigert de bestandsresolutie
van de Verenigde Naties te aan
vaarden. Terwijl Oman en de Emi-
aldus de Saudische minister.
De Golfstaten hebben ook ge
sproken om een gezamenlijke wa
penindustrie op te zetten en Egyp
te daarbij om militaire steun te vra
gen.
Nieuwe samenwerking met
Egypte is mogelijk, omdat een aan
tal Golfstaten na de topconferentie
van de Arabische Liga vorige
maand hun diplomatieke betrek
kingen met Cairo hebben hersteld.
Naar verluidt heeft Egypte zich be
reid getoond militair materieel en
adviseurs te leveren, maar wil de
Egyptische regering niet actief bij
raten bleven hechten aan diploma- de strijd betrokken raken.
tieke taal jegens Iran uitte Saudia
rabië een onverhuld dreigement
aan Teheran, dat ervan werd be
schuldigd in de oorlog met Iraq uit
te zijn op gebiedsuitbreiding. Prins
Sultan, de Saudische minister van
defensie, deed niet uit de doeken
welke stappen zijn land zal nemen
als Iran blijft wêigeren VN-resolu-
Egypte zou al enkele militaire ad
viseurs naar Kuwayt hebben ge
stuurd. Ook zou de Egyptische re
gering er bij de Golfstaten op heb
ben aangedrongen ongeveer 4 mil
jard dollar te investeren in de
Egyptische wapenindustrie, die
steeds belangrijker begint te wor
den. De Egyptische president Ho-
MANILA - Familieleden van de verdronken passagiers van de veerboot Dona Paz, die op 20 december na een
aanvaring met een tanker voor de kust van de Filipijnen verging, lopen rond tussen de kisten met de stoffelijke
overschotten in het Rizal Memorial Coliseum in Manila. Gisteren is een onderzoek begonnen naar de grootste
scheepsramp in de geschiedenis waarbij naar schatting ruim 1600 mensen om het leven zijn gekomen.
De eigenaar van de veerboot Dona Paz, Vicente Gambito, verklaarde voor de onderzoekscommissie dat het log
boek van het schip niet alle namen van de passagiers bevatte omdat ook na de afvaart nog kaarten aan boord
worden verkocht.
Ouders van de vermiste passagiers hebben gezegd dat zij al 2178 namen hebben verzameld van mensen die ver
moedelijk aan boord waren van de veerboot. Zij beschuldigen de eigenaars van de boot ervan bewust meer passa
giers te hebben meegenomen dan was toegestaan. (foto ap>
JERUZALEM (Rtr/AFP) - De Is
raëlische militaire autoriteiten
hebben gisteren gezegd dat het le
ger ongeveer 50 Palestijnen wil uit
wijzen, die tijdens de onlusten in
de door Israël bezette Gazastrook
en westelijke Jordaanoever zijn ge
arresteerd. Een definitieve beslis
sing is echter nog niet genomen.
Door de wettelijke mogelijkhe
den om tegen uitwijzing in beroep
te gaan en door verzet van de Vere
nigde Staten tegen het plan is het
volgens de autoriteiten niet moge
lijk direct tot uitwijzing over te
gaan. De advocaten van de ruim
1000 Palestijnen die momenteel via
snelrechtprocedures worden be
recht, hebben gezegd alle juridi
sche mogelijkheden om uitwijzing
te voorkomen, te benutten. Ze kun
nen eerst in beroep gaan bij een mi
litaire commissie van beroep en
vervolgens bij het Israëlische
Hooggerechtshof. Geen enkele ar
restant heeft tot nu toe een uitwij
zingsbevel ontvangen. De tot giste
ren uitgedeelde straffen variëren
van enkele weken tot een jaar ge
vangenisstraf. De vrouwelijke fa
milieleden van de gevangenen de
monstreerden gisteren in de Ga
zastrook en op de Westoever.
De Amerikaanse ambassadeur in
Israël, Thomas Pickering, heeft te
genover de Israëlische minister
van buitenlandse zaken Shimon
Peres verklaard geen voorstander
van uitwijzing te zijn. Hij zei dat hij
dit ook minister van defensie Ra
bin zou meedelen, die meent dat
rust en orde zullen terugkeren zo
dra de „raddraaiers" zijn uitgewe
zen. Egypte en Jordanië hebben al
laten weten geen uitgewezen Pa
lestijnen te willen opnemen.
Onder de Amerikaanse joden
groeit de bezorgdheid over het ge
weld in de door Israël bezette ge
bieden. "Wij betreuren de verliezen
aan mensenlevens ten zeerste,
maar ook het negatieve beeld dat
ontstaat over Israël", zo meent de
president van de machtige organi
satie Jewish Congres in de VS,
aan een rondreis door de Golf.
tie 598 van 20 juli te onderschrij- sni Mubarak begint op 7 januari
ven. - -
De Saudische bewindsman uitte
zijn dreigement gisteren tijdens
een lunch met zijn bezoekende Bel
gische collega Francois-Xavier de
PEKING (AP) - Op een basisschool
in centraal China zijn 28 kinderen
bij gedrang en een massale valpar
tij op een onverlichte trap om het
leven gekomen, zo is vanmorgen
door een Chinese krant gemeld. Bij
het ongeluk raakten 100 andere
kinderen gewond; acht van hen
zijn er ernstig aan toe.
Het ongeluk deed zich gisteren
voor in een vier verdiepingen hoge
school in de provincie Shaanxi. De
kinderen, merendeels jonger dan
10 jaar, wilden naar buiten gaan om
zich te verzamelen op het school
plein. Omdat een van de twee trap-
pehuizen was gesloten, moesten al
le leerlingen van de 18 klassen van
Buitenland kort
Gelli
De voormalige frauduleuze ban
kier en grootmeester van de illega
le vrijmetselaarsloge Propaganda-
Due (P-2) in Italië, Licio Gelli, moet
eerst wegens het illegaal betreden
van Zwitserland twee maanden in
een gevangenis in Genève door
brengen, voordat hij aan Italië kan
worden uitgeleverd. Het Openbaar
Ministerie in Genève verwierp gis
teren een verzoek van Gelli's ver
dedigers, om hem voorwaardelijk
in vrijheid te stellen.
Grensconflict
De staatshoofden van Kenya en
Uganda hebben afgesproken dat
zij het grootste gedeelte van hun
troepen uit het gemeenschappelij
ke grensgebied van deze twee
oostafrikaan se landen zullen terug
trekken. Ook zal het grensverkeer
weer ongehinderd voortgang kun
nen vinden. De sfeer tussen de bei
de landen is al maandenlang ge
spannen. Half december vielen bij
een schietpartij aan de grens min
stens 15 doden, voor het merendeel
Ugandezen. De grensovergangen
werden daarna onmiddellijk geslo
ten.
Open brief
hebben in een open brief de presi
dentsverkiezingen van volgend
jaar veroordeeld en het aftreden
van president Augusto Pinochet
geeist. De brief heeft vorige week
in de Chileense dagbladen gestaan.
De regering wordt een „bewind
van de dood" genoemd in de brief.
Volgens de geestelijken wordt Chi
li geteisterd door „collectieve
moord", die zich onder meer uit in
voortdurende schending van de
mensenrechten, onderdrukking en
toenemende ellende onder de be
volking.
BONN (GPD) - Bij de bouw van de
snelle kweekreactor in Kalkar,
waarbij ook ons land en België zijn
betrokken, is valsheid in geschrifte
ADVERTENTIE
..in demisec, brut
en brut rosé.
Dat schrijft het West-
duitse weekblad Stern in de don
derdag te verschijnen uitgave. Vol
gens Stern hebben onder anderen
een werknemer die was belast met
de veiligheidsrapportage over
Kalkar en medewerkers van het in
opspraak gekomen Belgische
kernonderzoekscentrum Mol voor
minstens een kwart miljoen mark
aan relatiegeschenken gekregen.
Stern-journalist Knauer noemde
het gisteravond een vorm van be-
drog, die ten laste komt van de be
lastingbetaler. Hij stelde dat er ook
te veel provisie is betaald voor be
paalde werkzaamheden door toele
veranciers. De informatie waar
over Stern beschikt, beperkt zich
tot normale werkzaamheden aan
de snelle kweekreactor die tot nu
toe ruim zeven miljard heeft ge
kost. Stern kreeg de informatie van
een onderaannemer die zelf geld
heeft verdiend aan Kalkar, maar
zich buitengewoon ergerde aan df
lakse wijze waarop met belasting
geld is omgesprongen.
Deze man zou ook onder ede
hebben verklaard dat een hoofdin
genieur relatiegeschenken heeft
aangenomen, die dienden 'ter ver
betering van het klimaat'. Hoewel
de Stern-journalist toegaf dat de
tot nu toe gevonden bewijzen
slechts kleinigheden betreffen,
gaat hij ervan uit dat dit slechts het
topje van een ijsberg is.
Henri Siegman. Hij herhaalde dat
zijn organisatie zich in september
uitsprak voor een territoriaal com
promis en een internationale vre
desconferentie. „Het feit dat de VS
zich in de Veiligheidsraad van
stemming onthielden is echter een
ongelukkige zaak, gezien de voor
ingenomenheid van de Verenigde
Naties in de kwestie van het Mid
den-Oosten."
Maar de reactie van bepaalde
progressieve joden op de Ameri
kaanse stemonthouding is heel an
ders. „Het is een goede zaak dat de
VS uiteindelijk de situatie in de be
zette gebieden begrijpen en de
noodzaak inzien van onderhande
lingen in het kader van een interna
tionale vredesconferentie", aldus
een woordvoerster van de Joodse
Gemeenschap voor de Vrede Virgi
nia Baron.
De organisatie voor bestrijding
van anti-joodse propaganda B'nai
B'rith riep vorige week Israël zo
wel als de Palestijnen op tot „terug
houdendheid". Maar zij merkte
ook op dat de „vrede in het Mid
den-Oosten er meer mee is gediend
als degenen die geweld veroorde
len ook druk uitoefenen op de Ara
bische landen en de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie, opdat deze,
evenals Egypte, het bestaan van Is
raël erkennen en daarmee direct
onderhandelen".
Omdat daar de verlichting niet aan
was ontstond onder de kinderen
een groot gedrang dat uitliep op
een enorme valpartij waarbij 28
kinderen omkwamen.
MÜNCHEN - Franz-Josef Strauss, de premier van de Westduitse deelstaat Beieren, kijkt op het vliegveld van
München vanuit de cockpit van zijn eigen vliegtuigje, een Cessna, waarmee hij gisteren naar Moskou vloog voor
een driedaags bezoek. Strauss zei dat hij de Sovjet-autoriteiten gaat vragen de 19-jarige Mathias Rust vrij te la
ten. Rust zit een gevangenisstraf van vier jaar uit omdat hij het afgelopen jaar met een vliegtuigje op het Rode
Plein in Moskou landde. Strauss zal onder anderen partijleider Gorbatsjov en minister van buitenlandse zaken,
Shevardnadze, ontmoeten. (foto anp)
ISLAMABAD (Rtr/AFP) - Het re
geringsleger van Afghanistan en
het Afghaanse verzet leverden gis
teren nog felle strijd in de bergen
ten zuidoosten van Kabul. Dat is
vernomen in kringen van verzets
strijders en diplomaten in de
Pakistaanse hoofdstad Islamabad.
Het verzet ontkent de mededeling
van de Afghaanse regering dat het
leger de belegering van de garni
zoensstad. Khost heeft doorbroken
en het verzet een vernietigende
slag heeft toegebracht.
Een woordvoerder van het isla
mitische verzet zei dat de rebellen
langs de bergweg tussen de steden
Gardez (ten zuiden van Kabul) en
Khost nog steeds in hevige gevech
ten verwikkeld zijn. Hij sprak de
officiële mededeling tegen dat de
125 kilometer lange weg door het
Afghaanse leger is vrijgemaakt.
Volgens een diplomaat in Islama
bad heeft het regeringsleger 40.000
manschappen (22.000 Afghanen en
18.000 Sovjets) het gebied inge
stuurd. Ongeveer 10.000 verzets
strijders proberen de opmars tegen
te houden. Het is moeilijk aan de
hand van onafhankelijke informa
tie vast te stellen hoever het Af
ghaanse leger richting Khost is op
gerukt.
De door Moskou gesteunde rege
ring in Kabul maakte gisteren be
kend dat bij Khost meer dan 1600
rebellen zijn gedood. Aan de zijde
van het leger zouden niet meer dan
zeven doden zijn gevallen. Enorme
voorraden wapens zouden op het
verzet zijn buitengemaakt. Giste
ren herhaalde radio-Kabul het be
richt van zondag dat het beleg rond
Khost is opgeheven.
Het officiële Sovjetpersbureau
Tass meldde dat bij de strijd rond
Khost minstens één Amerikaanse
adviseur om het leven is gekomen.
Nadere bijzonderheden hierover
gaf Tass niet. Het Amerikaanse mi
nisterie van defensie sprak het be
richt direct tegen. „Er zijn geen
Amerikaanse militaire adviseurs in
Afghanistan", luidde het commen
taar. Washington erkent dat het de
Afghaanse verzetsstrijders helpt
met wapens, maar tot nu toe zijn
berichten over de aanwezigheid
van Amerikaanse adviseurs nooit
bevestigd.
De stem van de katholieke kerk in
Latijns-Amerika is terug van weg
geweest. Het afgelopen jaar heb
ben de geestelijken najaren van te
rughoudendheid weer van zich la
ten horen in nationale conflicten in
landen als Colombia, Nicaragua,
Panama en Haiti.
Schadevergoeding
Minstens 100.000 mark schade
vergoeding eist de 74-jarige West
duitse tv-journalist Werner Höfer
van het weekblad Der Spiegel.
Höfer moest onlangs zijn functie
als presentator van het tv-program-
ma 'Internationale Fruhschoppen'
neerlegggen nadat het weekblad
had bericht over nazi-propaganda-
stukjes die hij tijdens de oorlog had
geschreven. Höfers advocaten ei
sen nu een ton schadvergoeding,
omdat Der Spiegel Höfer 'een bu-
reaumisdadiger' heeft genoemd.
Höfer wil het geld ten goede laten
komen aan een liefdadige instel
ling.
door
Luis Pasara. IPS
Met de opkomst van de bevrij
dingstheologie, de stroming die op
komt voor de armen en de „basis-
kerk" stichtte, lieten de kerkelijk
leiders zich steeds minder in met
politiek. Interne conflicten en te
genstellingen die de nieuwe stro
ming met zich meebracht, hielden
de geestelijke leiders op het conti
nent meer bezig.
Anno 1987 is dat tij gekeerd. Niet
alleen priesters en kerkelijk geori-
enteerde organisaties, ook de bis
schoppen zelf hebben onrecht en
politieke onderdrukking openlijk
aan de kaak gesteld.
De meest uitgesproken stelling-
name kwam eind juni van de Co
lombiaanse bisschoppen. Zij ver
rasten vriend en vijand met een
openlijke veroordeling van het po
litieke systeem in het land, waar de
twee machtige partijen, de conser
vatieven en de liberalen, elkaar af
wisselen en om beurten de vrijwel
absolute macht uitoefenen.
De geestelijk leiders herinner
den aan de 10.000 Colombiaanse
kinderen die jaarlijks aan onder
voeding sterven en de 2.000 slacht
offers die het politieke geweld in
een jaar tijd had geeist. Ze boden
aan als bemiddelaars op te treden
tussen de regering van president
Virgilio Barco en de guerrilla-groe
pen in het land.
De veroordeling van het politie
ke systeem werd algemeen als op
zienbarend gezien. De Colombi
aanse katholieke kerk is van ouds
her conservatief en nauw verbon
den met de regering. Een liberale
priester als Camillo Torres zag in
de jaren zestig geen andere uitweg
dan de linkse guerrillastrijd.
In Panama speelde de, traditio
neel terughoudende, kerk dit jaar
Obando y Bravo
tussenpersoon -
niet bij een veroordeling van de
„dobermans", zoals de oproerpoli
tie er wordt genoemd. De regering
van president Eric del Valle moet,
zo vinden de geestelijken, het ver
trouwen van het volk herwinnen,
een einde maken aan de corruptie
en garanties geven voor eerlijke
verkiezingen.
De Panamese crisis brak uit in
juni, toen een op vervroegd pen
sioen gestuurde kolonel 's lands
sterke man, generaal Manuel Anto
nio Noriega, van verkiezingsfraude
en betrokkenheid bij moord be
schuldigde. Zijn uitlatingen waren
aanleiding voor rellen, betogingen
en stakingen. De politieke opposi
tie, het bedrijfsleven, rechtse chris
ten-democraten en de conservatie
ve clerus onder leiding van de
aartsbisschop van Panama, Marcos
McGrath, vormden één front tegen
het bewind.
Op Haïti was de priester Jean
Bertrand Aristide een van de presi
dentskandidaten voor de, inmid
dels opgeschorte, verkiezingen. De
geestelijke, voorvechter voor de ar
men, is leider van de „kleine kerk",
zoals de radicale stroming op het
eiland wordt genoemd. De bis
schoppen nemen een gematigder
standpunt in, maar hebben het uit
stel van de verkiezingen desalniet
temin veroordeeld. De stembus
gang werd opgeschort wegens ge
weld in de hoofdstad Port-au-Prin
ce, volgens de bisschoppen geen-
sceneerd door de voorlopige rege
ring van generaal Henry Namphy.
In Nicaragua bleek een geeste
lijk leider de enig acceptabele be
middelaar tussen de regering en de
rebellen. De als conservatief be
kend staande aartsbisschop van
Managua, kardinaal Obando y
Bravo, werd in november door pre
sident Daniel Ortega gevraagd als
tussenpersoon op te treden, on
danks het verwijt dat hij teveel op
de hand van de Contra's zou zijn.
Dat Obando y Bravo niet neu
traal is, bewijzen zijn vele pleidooi
en voor democratisering van het
Nicaraguaanse bewind, volgens
hem voorwaarde voor een verzoe
ning van de strijdende partijen. De
mocratisering is een sleutelwoord
in het Middenamerikaanse vredes
akkoord dat de regionale leiders in
augustus overeenkwamen.
Het Akkoord van Esquipulas,
naar de Guatemalaanse badplaats
waar het is ondertekend, figureer
de prominent in de kerstbood
schap van paus Johannes Paulus
II. De kerkvorst noemde het vre
desplan naast het akkoord over de
middellange afstandswapens, de
belangrijkste gebeurtenis van de
afgelopen maanden.
