Niet alle details
akkoord al bekend
Wijziging Russen: van 'geen SDI' naar 'beetje SDI'
Zon breekt door bij
Russisch volkslied
Ook Sovjet-kijker overstroomd met 'top'-nieuws
Amerikanen houden toeKchting achter
Senatoren verwachten
goedkeuring verdrag
WOENSDAG 9 DECEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
WASHINGTON (GPD) - De Verenigde Staten en de Sovjetunie verschillen met elkaar van
mening over de vraag welk gedeelte van het INF-verdrag over de afschaffing van middel
lange en korte afstandswapens openbaar mag worden gemaakt.
Amerika publiceerde gisteren een
56 pagina's tellende tekst van het
verdrag. Maar een 73 pagina's tel
lende toelichting waarin de onder
het verdrag vallende raketten en
raketopslagplaatsen gedetailleerd
gemaakt.
Volgens een Amerikaanse func
tionaris is dat gedaan om te voor
komen dat terroristen van deze
kennis gebruik kunnen maken.
Maar Russische functionarissen
vermeld staan, werd niet openbaar toonden zich hierover verbaasd,
zeiden zelf van plan te zijn de volle
dige tekst, inclusief toelichting, te
publiceren.
De Amerikaanse onderhande
laar Maynard Glitman zei gisteren
bij een toelichting dat 2611 raket
ten, samen goed voor 3431 kern
koppen, onder het verdrag vallen.
Uitgesplitst zijn dat 859 Ameri
kaanse raketten met evenzovele
kernkoppen en 1752 Russische ra
ketten met 2572 kernkoppen.
Deze cijfers dateren van 1 no
vember jongstleden, aldus Glit
man. Het gaat daarbij om zowel ge
stationeerde als niet-gestationeer-
de middellange en korte afstands
wapens.
In de tekst van het verdrag staan
onder meer de manieren opgeno
men waarop beide supermachten
zich van deze raketten moeten ont
doen. Een van de voorwaarden
luidt, dat de beide landen elk 100
raketten mogen vernietigen door
deze, uiteraard ontdaan van hun
kernladingen, simpelweg te lance
ren.
Ook wordt gedetailleerd be
schreven hoe zal worden gecontro
leerd of beide landen zich aan het
verdrag houden. Dertig Russische
inspecteurs zullen bij een Ameri-
Overzicht te
vernietigen
raketten
WASHINGTON (AP) - Onder
staand volgt een overzicht van
het aantal raketten dat krach
tens het INF-akkoord aan Rus
sische en Amerikaanse zijde zal
worden vernietigd. De Sovjetu
nie en de Verenigde Staten heb
ben ieder hun eigen cijfers in
gediend, geldend op 1 novem
ber 1987. De Amerikaanse on
derhandelaar Maynard Glit
man zei dat de cijfers nog kun
nen veranderen als de inspectie
eenmaal is begonnen.
MIDDELLANGE AF
STAND (Geplaatst)
Verenigde Staten: 429; Sov
jetunie: 470
KORTERE AFSTAND (Ge
plaatst)
Verenigde Staten: 0; Sovjetu
nie: 387
MIDDELLANGE AF
STAND (Niet geplaatst)
Verenigde Staten: 260; Sov
jetunie: 356
KORTERE AFSTAND (Niet
geplaatst)
Verenigde Staten: 160; Sov
jetunie: 539.
verdrag vallende raketten. Elk
moet ook de ander inlichten over
plannen om dergelijke raketten,
zolang ze nog niet vernietigd zijn,
te verplaatsen.
Bunkers waarin nu raketten zijn
opgeslagen, moeten van bovenaf
worden opengemaakt zodat spio-
nage-satellieten kunnen waarne
men wat er met die raketten ge
beurt.
Glitman zei gisteren, over spio-
nage-satellieten sprekend, dat de
gegevens die de Sovjetunie de af
gelopen maanden over hun raket
ten bekend hebben gemaakt, over
het algemeen goed overeenkwa
men met de gegevens die de Ame
rikanen zelf al door middel van hun
satellieten hadden samengesteld.
De stemming tijdens de officiële begroetingsceremonie tussen Gor-
batsjov en Reagan gisteren bij het Witte Huis was opperbest. (foto anp>
Nieuwe plannen
verwacht van
Warschaupact
BERLIJN (AP) - Als de topontmoe
ting tussen president Reagan en
partijleider Gorbatsjov een voor
spoedig verloop heeft, zal het War
schaupact het komend weekeinde
wellicht nieuwe voorstellen doen
over vermindering van conventio
nele strijdkrachten en de aantallen
korte-afstandsraketten. Dit heb
ben welingelichte diplomatieke
Utah mogen posten, en eenzelfde
aantal Amerikanen bij een Russi
sche rakettenfabriek in de Oeral.
Beide partijen hebben het recht
om persoonlijk aanwezig te zijn bij
de vernietiging van de onder het
WASHINGTON (AP) - De leider nieuwe onderhandelingen met het
van de Democratische meerder- Kremlin stort, teneinde nog meer
heid in de Amerikaanse Senaat, problemen in het bondgenoot-
Robert Byrd, meent dat de vooruit- schap te vermijden,
zichten voor ondertekening van
het INF-Verdrag door de Senaat
goed zijn. Byrd waarschuwde ech
ter tevens voor „te veel enthousias
me" over het verdrag.
Byrd zei dat hij na het verdrag te
hebben gelezen geen ernstige pro
blemen in de Senaat voorzag. Het
is volgens hem echter maar „een
kleine stap voorwaarts" en het is
vooral van belang om af te wachten
wat de gevolgen voor het NAVO-
bondgenootschap zullen zijn.
Ook de Democratische senator
Sam Nunn, die voorzitter is van de
Senaatscommissie voor de strijd
krachten, voorspelde gisteren dat
het verdrag zal worden onderte
kend. Hij wees er echter op dat on
voorziene eisen van de Senaat, zo
als toevoeging van amendementen
waarin wordt geeist dat over be
paalde onderdelen opnieuw wordt
onderhandeld, door de regering als
fataal kunnen worden beschouwd.
Senator Richard Lugar, een Re
publikeins lid van de senaatscom
missie voor buitenlandse aangele
genheden, noemde het INF-ak
koord een „gezond, goed-onder-
handeld verdrag".
De Republikeinse senator Ro-
kaanse rakettenfabriek in de staat zegslieden in Oost-Berlijn gezegd.
TT4"' De Russische partijleider zou na
de top in Washington een tussen
stop maken in Oost-Berlijn, waar
hij een vergadering van het Poli
tiek Adviescomité van het War
schaupact bijeen zou roepen. Dit
comité bestaat uit de partijleiders
van de zeven landen van het War
schaupact, de regeringsleiders, de
ministers van defensie en buiten
landse zaken en hoge Russische
militairen.
Reeds in mei van dit jaar ver
klaarde het Warschaupact zich in
principe béreid de onevenwichtig
heden in de conventionele bewape
ning tussen de NAVO en het Oost
blok weg te werken, en te steven
naar ontwapening „van de Atlanti
sche Oceaan tot de Oeral".
Hoewel er-een stroom aan geruchten op gang is gekomen over de zoge
naamde slechte verhouding tussen Raisa Gorbatsjov en Nancy Reagan
valt daar in het openbaar althans weinig van te merken. (foto ap>
Tijdens begroetingsceremonie
WASHINGTON (GPD) - Het is koud op het grasveld achter het Witte
Huis. Toch staan al honderden mensen achter de touwen te wachten op
de ceremonie, die pas over een dik uur zal beginnen.
Nijvere mannen treffen de laatste voorbereidingen. Vanaf het Witte
Huis wordt een rode loper uitgerold in de richting van het podiumpje
waarop het straks allemaal moet gebeuren. Voor alle zekerheid krijgt de
loper er nog even stevig met de stofzuiger van langs.
Even verderop leggen jonge militairen met fris geschoren achterhoof
den en gekleed in pracht-uniform witte naamplaatjes op het gras terzijde
van het podium. Hier komen straks de ere-gasten te staan.
Vice-president Bush en zijn vrouw krijgen de meest prominente plaat
sen. Daarnaast worden kaartjes voor minister Shultz (buitenlandse za
ken) en zijn vrouw neergelegd, en weer daarnaast is het de plaats voor 's
lands hoogste militair, voorzitter van de chefs van staven admiraal Crowe.
Overal op en rond het grasveld zwermt het van de veiligheidsmannen
die makkelijk te herkennen zijn. Ze kijken allemaal wantrouwend, heb
ben allemaal een snoertje uit hun oor lopen, en praten veelvuldig in hun
Van helemaal achter in de tuin zijn zo nu en dan flarden van ge
schreeuw te horen. Daar, achter het hek, ver weg, staat het volk zich te
verdringen in de hoop iets van de ontmoeting van het jaar te kunnen op
vangen.
Russische journalisten zetten inmiddels elkaar voor het nog lege podi
um op de foto. Dan maken mannen en vrouwen met draagbare telefoons
en harde stemmen ruw een einde aan de tot dan toe vriendelijke chaos op
de "South Lawn".
"Witte Huis staf hier, genodigden in dit vak, pers achter dat touw",
wordt er gesnauwd, en al gauw staat iedereen waar hy volgens de uiter
mate strakke regie ook zou moeten staan.
Militairen, van wie sommigen in historisch uniform, en bands marche
ren het grasveld op. Vrolijke marsen doen de kou even vergeten. Nieuws
gierig wordt gekeken naar het vak van de uitgenodigde beroemdheden.
Kissinger is te zien, Billy Graham, acteur Jimmy Stewart en de vermaar
de oud-sportheld (en echtgenoot van Marilyn Monroe) Joe DiMaggio.
Met trompetten gewapende militairen verzamelen zich nu op een trap
boven een van de ingangen van het Witte Huis. Onder de zilveren tonen
van hun instrumenten zwaaien de deuren open en daar is, breed lachend,
het echtpaar Reagan.
Ze blijven aan de rand van het weggetje staan dat tussen het Witte Huis
en het gras loopt. Spoedig wordt duidelijk waarom: een zwarte limousine
van het soort dat men wel ziet maar niet hoort, komt voorgereden. Het is
de Zil van Gorbatsjov.
Na een hartelijke begroeting lopen de twee wereldleiders, met een tolk
op eerbiedige afstand achter hen, alleen het podium op. Een moment van
zware symboliek breekt aan: op het moment dat het Russische volkslied
wordt ingezet, laat zich voor het eerst die dag een aarzelend zonnetje zien.
Reagan haalt een papiertje uit zijn jaszak en begint aan een kleine wel
komstrede. Gorbatsjov knikt kort in de richting van de Amerikaanse pre
sident als de tolk de volgende volzin vertaalt: "Ik heb vaak gevonden dat
onze volkeren al lang geleden betere vrienden hadden moeten zijn".
Geen reactie volgt, als de Amerikaanse president een zinnetje Russisch
probeert. "Mr. Gorbatsjov, mir na nas smotrit, de wereld kijkt. En wij heb
ben iets om de wereld te laten zien".
Dan is het de beurt van Gorbatsjov. Hij houdt een soms haast poëtische
speech, die eindigt met: "Ik hoop dat de Sovjetunie en de Verenigde Sta
ten een plaats in de geschiedenis van de nu eindigende 20e eeuw zullen in
nemen als landen die voor de mensheid de weg naar een veilige wereld
hebben geplaveid, een wereld die vrij is van de dreiging van nucleaire ver
nietiging".
Het is allemaal weer voorbij. Gevolgd door hun beide in bontjassen ge
stoken vrouwen en een kleine groep dignitarissen wandelen Gorbatsjov
en Reagan terug naar het Witte Huis, rechtstreeks naar de Oval Office,
Reagans werkvertrek.
Fotografen krijgen nog even de gelegenheid de twee mannen, gezeten
naast een knus haardvuur, te vereeuwigen. Dan moet iedereen weg, en
blijven slechts de twee wereldleiders, tolken en stenografen achter.
Reagan-Gorbatsjov III is begonnen.
MOSKOU (GPD) - Een menigte
van enkele honderden Moskovie-
ten trotseerde gisteravond de kou
van de straat om op de Kalinin Pro-
spekt via een groot tv-scherm de
directe uitzending te volgen van de
ondertekening van het INF-ak
koord. Toen de handtekeningen
gezet waren ging er een spontaan
applaus op.
De top in Washington is in Mos
kou gesprek nummer één en de
mensen tonen zich oprecht betrok
ken en goed geïnformeerd. De
kranten besteedden zeer veel aan
dacht aan de gebeurtenissen in
Washington. Zowel partijblad
Pravda als de regeringskrant Izves-
tija brachten vanmorgen op ruim
de helft van hun zes pagina's het
nieuws van de top en gaven de vol
ledige tekst van het INF-akkoord
plus de speeches van de beide we-
reldleiders en alle nevendocumen-
bert Dole, die zich kandidaat heeft*
gesteld voor de Amerikaanse presi
dentsverkiezingen, waarschuwde
dat de Senaat niet in de ban van de
„glasnost-koorts" moet raken. Hij
zei dat de Amerikaanse regering
het Kremlin nooit blindelings moet
vertrouwen. „Het komt hierop
neer, ik vertrouw Ronald Reagan,
maar ik vertrouw Michail Gor
batsjov niet", zei hij.
Dole, die als leider van de Repu
blikeinse minderheid in de Senaat
een belangrijke rol zal spelen bij de
debatten om het INF-verdrag door
de Senaat te loodsen, ging ook in
op de spanningen die de onderhan
delingen over het verdrag in de
NAVO hebben veroorzaakt. Het
verdrag is de NAVO „door de strot
geduwd", meent Dole, en hij pleit
er dan ook voor dat de Amerikaan
se regering zich niet overhaast in
uitgebreide uitleg aan toe,
waarin alle punten van het akkoord
in gewone mensentaal waren om
gezet.
Een Russisch gezin
Amerika nader tot de Sovjet-kijker met ABC News, dat aan zijn laatste
te brengen. De ontbijtshow 'Ne- uitzending van gisteravond bezig
gentig minuten', die door onnoe- was. Met pauzes in verband met de
De televisie deed vanmorgen een melijk veel Sovjets wordt bekeken, Amerikaanse reclames en ook om-
goede poging om het verschijnsel had een direct schakelprogramma dat er aan weerskanten druk ver-
epa)
taald moest worden, konden de
studiogasten elkaar vragen stellen.
De Sovjet-presentator, Vladimir
Moltsjanov, die tot voor kort cor
respondent van Novosti Nederland
was, was op jij-en-jou-basis met de
Amerikaanse presentator en
schroomde niet om af en toe zelf
een antwoord te geven op politieke
vragen die specialisten in Washing
ton stelden. Bij voorbeeld over de
terugtrekking van de Sovjet-troe
pen uit Afghanistan: "Die is binnen
een jaar een feit", aldus Moltsja
nov, "als de Amerikanen tenminste
ophouden met de steun aan de Af
ghaanse rebellen". "Wij noemen
deze mensen vrijheidsstrijders, die
volledig terecht strijden tegen de
bezetters", reageerden de Ameri
kanen. Zonder haperen werd deze
lasterlijke tekst in het Russisch
vertaald. "Nou ja, dat is een van de
meningsverschillen die nog be
sproken moeten worden", redde
Moltsjanov zich eruit.
De Russische vermoedens, dat
de ondertekening van dit INF-ak
koord in maart door de Amerikaan
se Senaat nog wel eens moeilijkhe
den zou kunnen opleveren, werd
door de Amerikanen weggewim
peld. En ook over de gewenste 50
procent reductie van de strategi
sche raketten deed men in Was
hington gematigd optimistisch.
Ook top van
kinderen uit
Europa en VS
WASHINGTON (AP) - Kinde
ren uit Westduitsland, Neder
land en de Verenigde Staten
zijn gisteren in Washington
voor hun eigen top bijeengeko
men terwijl de Amerikaanse
president Reagan en de Russi
sche partijleider Gorbatsjov
praatten over de wereldvrede.
De in totaal 246 kinderen, van
10 tot 16 jaar oud, willen
Reagan en Gorbatsjov duizend
brieven geven, uit een totaal
van 230.000 brieven geschreven
door kinderen uit 39 verschil
lende landen. Christo, een ar
tiest die kunstwerken maakt
door gebouwen, bruggen en ei
landen in te pakken, heeft de
brieven voor de kinderen inge
pakt.
De „kindertop" is georgani
seerd door de groep „Vredesvo-
gel" in Hamburg en duurt tot 10
december, wanneer ook de
„grote top" van Reagan en Gor
batsjov eindigt.
Mars-expeditie
WASHINGTON (AP) - Sovjet-lei-
der Gorbatsjov heeft gisteren de
Verenigde Staten voorgesteld om
samen met de Sovjetunie een be
mande expeditie naar Mars op
touw te zetten, aldus Karen Mul-
hauser, oprichtster van het comité
Vrouwen voor een Betekenisvolle
Top.
Mulhauser zei dat Gorbatsjov de
suggestie had gedaan tijdens een
ontmoeting met vooraanstaande
Amerikanen die plaatsvond na
twee zittingen in het Witte Huis.
Het idee is afkomstig van de Ame
rikaanse astronoom Carl Sagan en
wordt enthousiast ondersteund
door onder anderen de bekende
oud-senator William Fulbright,
oud-minister Robert McNamara,
de filmacteur Paul Newman, de
zanger John Denver en Susan Ei
senhower, kleindochter van presi
dent Eisenhower.
WASHINGTON - De Russische
partijleider Gorbatsjov liet er
maandag, direct na aankomst in
Amerika, geen enkel misverstand
over bestaan. De onderhandelin
gen over strategische wapens zijn
voor hem het belangrijkste onder
werp van de top met Reagan.
door
Henk Dam
Waar gaat het allemaal om? Stra
tegische of intercontinentale wa
pens zijn die kernwapens waarmee
de supermachten elkaar vanaf hun
eigen grondgebied kunnen besto
ken. Zowel Amerika als de Sov
jetunie hebben de mogelijkheid
zo'n 12.000 doelen met dit type wa
pen te raken.
Waar Reagan en Gorbatsjov het
bij hun eerste top in Genève van
november 1985 al in principe over
eens werden, is dat het aantal stra
tegische wapens met de helft moet
kunnen worden verminderd. Bij
hun volgende ontmoeting, een jaar
geleden in Reykjavik, werd dit na
der gepreciseerd.
Toen werd afgesproken dat bei
de supermachten 1600 strategische
lanceerders (raketten of zware
bommenwerpers) zouden mogen
overhouden, met in totaal 6000
kernkoppen. Dit zou, aldus het
overleg in Reykjavik, in een perio
de van vijfjaar moeten gebeuren.
Waarover de Verenigde Staten
en de Sovjetunie het niet eens wer
den, was welke wapens elk der su-
permogendheden precies zou moe
ten vernietigen. Eenvoudig ge
zegd: de Sovjets willen vooral die
wapens beperkt zien waarin de VS
sterk zijn, de Amerikanen eisen het
omgekeerde van de Sovjetunie.
Deze discussie over de zoge
naamde „sublimieten" is nog lang
niet afgerond, maar in september is
van de kant van de Sovjets een con
cessie gedaan. Zij gaven toen toe
aan de Amerikaanse eis dat het
aantal kernkoppen op hun zware,
op land gestationeerde raketten op
1540 wordt gebracht.
Maar andere problemen over de
aard van de te vernietigen raketten
staan nog steeds recht overeind. Zo
willen de Sovjets vasthouden aan
hun nieuwe mobiele strategische
raketten en willen de Amerikanen
dat die onder de termen van een
START-verdrag (de overeenkomst
over strategische wapens) totaal
verboden worden.
De Sovjets eisen omgekeerd van
de Amerikanen dat die hun vanaf
zee te lanceren kruisraketten onder
het verdrag laten vallen. De Ameri
kaanse regering wil hierover apart
onderhandelen.
Controle
Daarmee zijn de technische pro
blemen van een START-akkoord
niet afgelopen. De twee super
machten moeten het ook nog zien
eens te worden over controle-pro
cedures, met andere woorden: over
de manieren waarop elk ervan ver
zekerd kan zijn dat de ander zich
echt aan het akkoord houdt.
Op dit vlak heeft het gisteren ge
tekende akkoord over korte en
middellange afstandswapens, het
INF-akkoord, een belangrijke
doorbraak te zien gegeven. De Sov
jetunie gaat daarin akkoord met
„on site" inspectie, controle dus
van Amerikaanse specialisten in
fabrieken en installaties op Rus
sisch grondgebied.
De Amerikanen wilden een der
gelijke ingrijpende wederzijdse in
spectie allang. Dat de Sovjetunie
daarmee akkoord is gegaan, bete
kent dat het principe ook op een
START-akkoord zou kunnen wor
den toegepast. Daarmee zouden
controle-problemen voor een groot
deel kunnen worden opgelost.
Maar controle of verificatie van
een START-akkoord blijft moei
lijk, moeilijker dan bij INF. Bij het
INF-akkoord immers gaat het om
de vernietiging van een hele cate
gorie wapens, en dat is relatief een
voudig na-te gaan: niet een van die
wapens mag overblijven. Bij een
START-akkoord blijven wel wa
pens over.
Star Wars
Amerikaanse onderhandelaars
gaan ervan uit, dat zowel over de
sublimieten als over verificatie kan
worden onderhandeld, en dat de
twee supermogenheden elkaar ooit
zouden moeten kunnen vinden.
Maar dan blijft er nog één huizen
hoog obstakel over.
In Reykjavik maakte Gorbatsjov
duidelijk dat hij alleen over een
START-akkoord wil praten als de
Amerikanen beperkingen accepte
ren voor hun plannen tot ruimte-
verdediging, ook wel bekend als
SDI of „Star Wars".
De Sovjets eisten, nader gespeci
ficeerd, dat de Amerikanen zich ge
durende tien jaar houden aan het in
1972 gesloten ABM-verdrag met de
Sovjetunie. Daarbij wilden ze dat
werd vastgehouden aan een zoge
naamde „nauwe" interpretatie van
het verdrag.
Het ABM-verdrag naar Russi
sche lezing zou testen en statione
ren van ruimte-defensie vrijwel ge
heel verbieden. Reagan weigerde
in Reykjavik daarmee akkoord te
gaan. Hij wil juist naar een „brede"
interpretatie van het ABM-verdrag
toe, waarmee hü in de praktijk alles
kan doen wat hij in het kader van
SDI ook wil doen.
Sinds Reykjavik is er aan Russi
sche zijde ook in dit opzicht sprake
geweest van enige beweging. Een
nog in Reykjavik geformuleerde
eis dat de Sovjets, als beide landen
na de periode van tien jaar het
ABM-verdrag zouden opzeggen,
een veto zouden moeten hebben op
Amerikaanse stationering van SDI
is nu van tafel.
Medio dit jaar kwam de Sovjetu
nie verder met nieuwe voorstellen
waarmee bepaalde testen in het ka
der van SDI worden toegestaan.
Bij de gesprekken tussen Shultz en
Sjevardnadze van de afgelopen
herfst is gebleken dat de aard van
wel en niet toegestane testen voor
de Sovjets onderhandelbaar is.
Dat betekent dat in ieder geval
door de Sovjetunie wordt gezocht
naar formules waarmee de Ameri
kanen weliswaar zekere beperkin
gen aan SDI zouden accepteren,
maar dan beperkingen die veel
minder ver gaan dan tot nu toe is
geëist.
Zekere vormen van SDI willen
de Sovjets nu toestaan. Het stand
punt is verschoven van „geen SDI"
naar „een beetje SDI". Daar zou de
doorbraak kunnen zitten die een
START-akkoord mogelijk maakt.
