Fileprobleem is onontwarbare kluwen
Saar Boerlage: speelsheid moet terug in PSP
Achtergrond
Compromis tussen aanpak milieuvervuiling en 'blij rijden' moeizaam
AKKOORD
Kerkelijke teruggang moet ook humanisten zorg baren
PAGINA 2
WOENSDAG 9 DECEMBER 1987
COMMENTAAR
DEN HAAG - In het politieke debat over de verkeerspro
blemen in Nederland zijn plotseling termen als 'road pri
cing' en 'public-private-partnership' gemeengoed gewor
den. Iedereen is het eens over de problemen, maar over de
oplossing daarvan zal vermoedelijk nog vele jaren op luide
toon worden gediscussieerd.
Het probleem is snel geschetst. Je hoeft 's morgens maar
te luisteren naar de sombere berichten van Jelles Bode en
Lucia Mering die voor de radio vele kilometers lange files
oplepelen, of het is duidelijk. Als we doorgaan zonder iets
aan de verkeersopstoppingen te doen, is Nederland bin
nen afzienbare tijd één grote file.
Over de oplossing van dit pro
bleem wordt heel verschillend ge
dacht. 'Groene' partijen als PPR en
PSP roepen al jaren dat het open
baar vervoer moet worden gesti
muleerd, om op die manier het ge
bruik van de milieu-vervuilende
auto terug te dringen. Ook het dra
matisch duurder maken van het
auto-gebruik hoort bij deze partij
en tot de wensen.
Andere partijen (de WD voor
op) vinden dat de vrijheid van de
burger bij de keuze tussen particu
lier en openbaar vervoer voorop
moet staan. Goed openbaar ver
voer is noodzakelijk, maar de auto
rijdende burger moet niet al te zeer
worden belemmerd. Je mag de au
torijder wel wat geld vragen
'Oude' oplossingen als verhoging
van de motorrijtuigenbelasting of
van de benzine-accijns zijn weinig
aantrekkelijk. Het eerste is een las
tenverzwaring en daar is minister
Ruding (financiën), samen met de
WD-ministers, tegen. Duurdere
benzine leidt tot faillissement van
de benzine-stations in de grens
streken met Duitsland en België.
door
Henri Kruithof
Deze stations leiden nu al een
noodlijdend bestaan omdat veel
hergebruik van ^favoriete ver- Nederlanders graag even de grens
voermiddel, maar dat mag niet ont
aarden in 'autootje pesten'
Bezwaren
Voor beide denkrichtingen is High-tech
wat te zeggen en tegen beide zijn NT i
ook veel bezwaren in te brengen. Nee' de 2pl,?ssl"f worden
Het tot in het uiterste doorvolren gezocht >n de hlf*tech L"ssen in
van de WD-Iijn betekent dat de wegdek en chips in de num-
schaarse vrije ruimte in de Rand- eerplaat moeten de oplossing bie-
stad binnen afzienbare tijd geasfal- den' p manier moet een sys-
teerd zal zijn en dat wil ook de 'eem van road-pneing tot stand
WD niet. Aan de andere kant zal k°me"' "afrl^ de w^Rebimker
het terugdringen van het autoge- betaalt. Niet alleen afhankeluk van
bruikin de spitsuren met tien pïo- de mat,T van het auto-gebruik,
cent, moeten leiden tot een gigiiti- ?aar ,ook vhe' ^dst'P waar°P
sche, vrijwel niet te realiseren uit- aut0 wordt gebruikt. Een in het
breiding van het openbaar vervoer spitsuur afgelegde kilometer
Ziedaar het dilemma "ordt zo duurder dan een daarbui-
De ministeries van verkeer en ten gereden afstand,
milieu zijn al maanden bezig een systeem wt 315 volgt- In
samenhangende visie te ontvrikke- het wegdek worden op plaatsen
len, om tot een lange termijn oplos- "i™ elke dag lange files staan
sing te komen. Het kabinet zal bin- elektronische lussen ui het wegdek
nenkort de laatste besluiten nemen aangelegd, vergelijkbaar met de
over een 'Mobiliteitsplan' en een signaleringssystemen die nu al
nota 'Verkeer en Milieu'. Vooruit- worden gebruikt om verkeershch-
lopend op de laatste nota heeft het beïnvloeden of om de zoge
kabinet onlangs besloten de maxi- eten, rood-hcht-camera s in wer-
mum snelheid op het grootste deel stellen,
van onze autowegen te verhogen Daze lussen signaleren elke auto
tot 120 kilometer per uur, hetgien d,a daar overheen dt. Om al die
vooral milieu-minister Nijpelt op <!utos uit elkaar te kunnen hou-
ernstige kritiek is komen teltaan den- z"llen de nummerplaten van
Het kabinet zoekt naar oplossin- 5- s worden voorzien van
gen die nog niet eerder aan de orde 'e ven voor elke auto ver
zijn geweest. De technologische schillend signaal ui zenden dat in
ontwikkelingen moeten helpen die 1™°Z
oplossingen te bereiken. Bij dit al- ra
les staat één principe voorop: de
gebruiker (en dus de vervuiler) be
taalt De vraag is echter hoe.
Nijpels: milieu in de knel door
uitdijend autogebruik (foto anp)
gegeven aan een centrale compu
ter, die geheel automatisch de re
kening bijhoudt en aan het eind
van de maand verzendt.
Om zo'n systeem sluitend te ma
ken, zijn er nog heel wat techni
sche problemen te overwinnen.
Om te beginnen moeten we naar
het Britse systeem van kenteken
platen op naam en niet op de auto.
Bij de aanschaf van de eerste auto
krijgt elke burger een kenteken
toegewezen, dat hij of zij verder het
hele leven behoudt. De chip kan
dan in de kentekenplaten worden
'ingebakken'. Bij de aanschaf van
een nieuwe auto worden simpel
weg de kentekenplaten overgezet.
Fraude
Het wordt echter veel ingewik
kelder om het 'contact' tussen chip
en lus fraudevrij te maken. Het ligt
voor de hand dat in een tijd dat
computerinbraken gemeengoed
zijn, onverlaten onmiddellijk zul
len proberen het signaal dat hun
chip uitzendt te storen of zelfs he
lemaal uit te schakelen. En hoe
rnoet dat afdoende worden bevei
ligd? Je kunt moeilijk bij elke lus
een valluik aanleggen, waarin au
to's met niet goed werkende chips
verdwijnen.
rijden voor een tank vol goed
kopere benzine. Het prijsverschil
bedraagt vaak vele dubbeltjes per
liter kostbare brandstof.
Nederland massaal i
en ogen.
Maar ook al zou een fraudevrij
systeem van 'road-pricing' kunnen
worden bedacht, dan is het pro
bleem van de files nog niet opge
lost. Daarvoor is het echt noodza
kelijk een aantal knelpunten in het
Nederlandse wegennet weg te ne
men. De rijkswegen 8, 12, 16 en 2ü
worden elke ochtend en elke
avond door de medewerkers van
de Rijkspolitie genoemd met vele
kilometers file daarop. Dat is door
afremming van het autoverkeer al
leen niet op te lossen.
Daarom wordt er ook gewerkt
aan verbreding van de Van Brie-
nenoordbrug, en wordt er gedacht
aan de aanleg van een viertal tun
nels. Maar dat kost geld, veel geld.
En 's lands schatkistbewaarder
Ruding past ervoor de miljarden
die hiervoor nodig zijn beschik
baar te stellen.
Tol
Dus is de 'public-private-part
nership' uitgevonden. Particuliere
beleggers zoals banken en pen
sioenfondsen wordt gevraagd geld
beschikbaar te stellen om een snel
le aanleg van die tunnels mogelijk
te maken. Er is geld genoeg bij de
ze instellingen, maar zij willen dan
wel een redelijke zekerheid dat die
investering er met een behoorlijke
rente weer uitkomt. En dat kan
vrijwel uitsluitend door tol te hef
fen.
Maar hoe voorkom je dan dat de
meeste automobilisten door de be
staande Benelux- of Coentunnel
gaan, om de tol van de nieuwe tun
nels te vermijden. Dat kan alleen
door bij de bestaande tunnels ook
tol te heffen en een belangrijk deel
van de ontvangsten af te staan aan
de particuliere beleggers.
'Milieubeschermer' Nijpels
wordt niet vrolijker van dit soort
discussies. Hij heeft de slag om de
maximum snelheid al verloren in
het kabinet en hij voelt er weinig
voor de geschiedenis in te gaan als
de minister die de vervuiling door
het verkeer alleen maar groter
heeft laten worden in plaats van
deze met kracht te bestrijden.
Daarom zal hij ook niet akkoord
gaan met een voorstel om wegen te
verbreden en nieuwe tunnels aan
te leggen, zonder dat daar drasti
sche maatregelen ter beperking
van de vervuiling van de auto te
genover staat. De katalysator is een
mooi begin om de auto's wat min
der smerigheid te laten uitstoten,
maar daarmee zijn we er nog lang
niet. Het moet nog veel schoner en
veel zuiniger.
Het kabinet heeft besloten om al
deze problemen in één klap op te
lossen, maar het staat daarmee wel
voor een vrijwel onontwarbare klu
wen. Zoals gewoonlijk moet pre
mier Lubbers er weer intensief te
genaan om de tegenstellingen in
het kabinet te overbruggen. Tot nu
toe is hij er altijd redelijk in ge
slaagd schier onoplosbare tegen
stellingen toch tot een bevredi
gend compromis te brengen. Dat
zal ook nu wel weer lukken. Maar
eenvoudig is het niet.
Eer» eerste en kleine stap. maar ook
een historische doorbraak. Die twee as
pecten kenmerken het akkoord dat de
Verenigde Staten en de Sovjetunie heb
ben gesloten over de ontmanteling van
de kernwapens voor de middellange af
stand. Reagan en Gorbatsjov kunnen
elkaar met recht gelukwensen.
Voor het eerst sinds de opbouw van
de kernwapenarsenalen zijn we nu ge
tuige van een welbewuste stap terug.
Gerekend naar het totaal van de arse
nalen van de beide grootmachten gaat
om niet meer dan drie of vier procent en
lijkt het niet meer dan een kleine stap.
Maar het verdrag voorziet ook in een
daadwerkelijke controle op de naleving
van deze wapenvermindering. Die af
spraak alleen al tekent het toenemende
vertrouwen over en weer, of moeten we
voorlopig nog spreken over het afne
men van het wantrouwen?
In elk geval zijn de relaties tussen de
Verenigde Staten en de Sovjetunie in
jaren niet zo ontspannen geweest en
die gelukkige omstandigheid moet wor
den aangegrepen om op de ingeslagen
weg voort te gaan.
Voordat het INF-verdrag kon worden
gesloten, dus voordat bij ons de gees
ten rijp waren om af te zien van een
verdere modernisering van kernwa
pens. is de politieke discussie fel ge-,
weest en soms ook verbitterd. Een zeer
krachtige vredesbeweging kwam vaak
hard in botsing met de beroepspolitici.
Van beide kanten betoogde men met
klem dat men streefde naar beteugeling
en, zo mogelijk, terugdringing van de
kernbewapening. Maar de vredesbewe
ging vond geen gehoor voor het pleidooi
om desnoods zelf een eerste stap te
zetten en als het moest zelfs in een
klein land als Nederland.
Ondanks de zware maatschappelijke
en politieke druk hebben Eerste en
Tweede Kamer en ook het kabinet vast
gehouden aan een benadering van dit
probleem binnen het kader van het
bondgenootschap.
Nederland is jaren lang wel heel lastig
geweest en de bezwaren tegen de mo
dernisering van de kernwapens leefden
hier ook heel sterk, maar het resultaat
dat nu op tafel ligt is ten slotte geboekt
na moeizame en langdurige onderhan
delingen tussen de beide grootmach
ten. Van groot belang is hierbij geweest
dat het bondgenootschap eensgezind
heeft geopereerd. Dat was zeker niet
dagelijks het geval en ook niet altijd van
harte, maar wel steeds in het moeizame
proces van onderhandelingen met een
gesprekspartner die veel minder last
heeft van zo'n roerig thuisfront. Het
staat daarbij overigens ook vast dat de
druk van onderop, vanuit de samenle
ving als geheel, de politici ook tot hun
inspanningen heeft gebracht. Het pro
bleem hierbij is vooral hoe bepaalde,
ook gemeenschappelijk nagestreefde
doeleinden, in de praktische politiek ge
realiseerd kunnen worden. De laatste
defensienota van de PvdA bijvoorbeeld
getuigt al van heel wat meer zin voor de
weerbarstige werkelijkheid van de grote
wereldpolitiek dan eerdere rapporten en
dito standpunten uit die hoek.
Het proces van ontwapening, al zijn
de stappen nog zo klein, blijft heel moei
lijk. Na tientallen jaren van tegen elkaar
opbieden moeten de betrokkenen een
manier zien te vinden om dat proces te
keren. Maar dat moet dan wel weder
zijds en ook evenwichtig gebeuren. Dat
laatste is nu het geval en het is een be
langrijke les voor de toekomst dat het
inderdaad op deze manier mogelijk
blijkt te zijn.
De top in Washington gaat echter niet
alleen over kernbewapening, want
daarachter gaan alle grote problemen in
de wereld schuil: de oorlog in de Perzi
sche Golf, de bezetting van Afghanistan
door de Sovjetunie, de gevechten in
Midden-Amerika, de plannen van Rea
gan met zijn Star Wars.
Over al die zaken zullen de beide
grootmachten met elkaar in gesprek
moeten raken en vervolgens in gesprek
moeten blijven. Alleen indien ook voor
die problemen oplossingen worden ge
vonden, kan de spanning over en weer
afnemen. En daarmee ook het elkaar
wederzijds bedreigen met veel te veel
kernwapens.
Na het sluiten van het INF-verdrag in
Washington is de wereld echt een klein
beetje minder gevaarlijk geworden en
daaruit mogen we de hoop putten dat
we getuige zijn van een historisch keer
punt.
AMSTERDAM - Met fiets en al stapt ze
haar universitaire werkkamer aan de Am
sterdamse Jodenbreestraat binnen. Sanda
len, bordeaux-rode corduroy broek, groeni
ge gebreide trui, kort grijs haar. Saar Boerla
ge, 55 jaar en sinds 28 november voorzitter
van de Pacifistisch Socialistische Partij. De
partij maakt op haar „een beetje een verko
kerde indruk; de speelsheid moet weer te
rugkomen, vindt ze en ze is vast van plan
daar het nodige aan bij te dragen.
door
Ronald Frisart
Een kleine meerderheid van de PSP-afge-
vaardigden op het huishoudelijk congres in
Dordrecht vond Saar Boerlage bij uitstek
geschikt om weer eens flink leven in de
brouwerij te brengen. Aftredend voorzitter
Marko Mazeland had na bijna vijf jaar wel
zin in een volgende termijn, maar de 1.700
stemmen die hij vergaarde waren te weinig:
Boerlage kreeg er 200 meer. Ze vindt het
„gelukkig geen afgang voor Mazeland, „het
was een vriendelijk congres.
Alleen al de naam Saar Boerlage doet
sommigen in woede ontsteken - voorzitter
Vonhoff van het Nederlands Olympisch Co
mité bij voorbeeld, die vorig jaar in het ge
zicht werd gespuugd door een tegenstander
van Olympische Spelen in Amsterdam. Per
soonlijk had Boerlage daar part noch deel
aan, evenmin als aan de twee tegen de Spe
len gerichte explosies die flinke materiele
schade aanrichtten. Maar ze was het gezicht
van het comité Olympische Spelen Nee en
dus werkt haar naam op heel wat i
als de bekende rode lap op een stier.
In de PSP hebben sommigen zich afge
vraagd of het de partij geen afbreuk zou
doen als Boerlage voorzitter zou worden.
Zelf denkt ze dat het wel mee zal vallen.
„Dat verbleekt op den duur, meent ze, „en
mensen zullen me dan eerder vereenzelvi
gen met discussies over bij voorbeeld ont
wapening en werkloosheid dan met anti-
Olympische acties.
Ze geeft twee voorbeelden: „Sinds mijn
verkiezing zijn op het partijbureau twee be
dankjes binnengekomen, maar ook tiental
len nieuwe aanmeldingen. En dan de grote
studentenbetoging deze week in Amster
dam tegen Deetman. Voor het eerst sinds
tijden hebben PSP-jongeren toen weer eens
pamfletten uitgedeeld. O, de partij van Saar
Boerlage, zeiden veel demonstranten. Er
zijn tegenwoordig weer heel wat rechtse
studenten en die reageerden negatief, maar
er waren ook veel positieve reacties. Dat
vind ik best. Laat de ene helft maar tegen
ons zijn en de andere helft voor. -
Al snel na de oprichting van de PSP werd
Boerlage lid. Eind jaren zestig zat ze voor
haar partij in de Provinciale Staten van
Noord-Holland en in de Amsterdamse ge
meenteraad, maar eind 1969 verliet ze beide
colleges. „Met een politiek conflict had dat
niets te maken, onderstreept ze. Het ging
om zuiver persoonlijke motieven, bij voor
beeld het feit dat de relatie met haar vrien
din in het gedrang kwam door haar drukke
politieke bestaan. Omdat partijgenoten
toch een beroep op haar bleven doen, heeft
ze daarna ook h.aar PSP-lidmaatschap opge
zegd.
„Ik heb altijd gezegd dat ik wel weer eens
lid zou worden. Begin dit jaar is me ge
vraagd of ik voor de Provinciale-Statenver-
kiezingen ergens onder aan de PSP-lijst wil
de staan. Ze hoopten dat dat extra stemmen
zou opleveren. Ik heb toen het verkiezings
programma eens goed gelezen. Dat beviel
me en ik ben weer lid geworden.
En nu, na nog geen jaar, is ze dus partij
voorzitter. Gehengeld heeft ze niet naar die
functie. „Op een gegeven moment kreeg ik
een brief van het partijbestuur. Daarin
stond dat de PSP-jongeren me voor het
voorzitterschap kandidaat hadden gesteld.
Later schreven de PSP-vrouwen in Utrecht
een landelijke bijeenkomst uit en de (iets
meer dan tien) aanwezigen steunden die
voordracht. Saar Boerlage moest binnen
een week beslissen of ze de kandidatuur
wilde aanvaarden.
Van Boerlage wordt verwacht dat ze flink
aan de weg timmert en daar heeft ze ook zin
in. Ze wil desnoods met de duvel en z'n ou
we moer politieke debatten voeren. Over
werkloosheid, arbeidsethos, rolpatronen
van mannen en vrouwen, basisinkomen,
milieubescherming, ontwapening en niet in
de laatste plaats over het recente PvdA-rap-
port 'Schuivende Panelen'. Ze denkt dat er
naar aanleiding daarvan beweging in de
PvdA gaat komen en ze wil daarop inspelen.
Doordat Saar Boerlage pas kort (weer)
PSP-lid is en nog geen gelegenheid heeft ge
had zich als voorzitter te profileren, is het
moeilijk haar politiek te plaatsen. Met voor
ganger Mazeland heeft ze naar eigen zeggen
geen grote meningsverschillen en ook met
PSP-kamerlid Van Es niet. Maar nuance
verschillen zijn er wel, geeft ze toe. Minder
dan de twee anderen is Boerlage geneigd bij
verkiezingen te streven naar samenwerking
mèt CPN en PPR. Principiële bezwaren
heeft ze niet, maar ze staat voorlopig ook
niet te trappelen. „Ik ben geen voorzitter ge
worden om de tent over twee jaar te sluiten.
Het zou slecht voor de PSP zijn als we dit
jaar wéér gaan krakelen over samenwer
king. Laten we die interne discussie maar
een jaartje op een laag pitje zetten en ons be
zighouden de toekomstige samenleving. De
PSP moet nu haar functie als zelfstandige
partij waarmaken.
En fel tegenstander van samengaan met
CPN en PPR was het vroegere PSP-kamer
lid Fred van der Spek, die begin vorig jaar
op het congres in Wijk aan Zee op dramati
sche wijze met de partij brak. Saar Boerlage
was toen geen lid en is wat dat betreft dus
niet 'belast'. Gevraagd naar haar houding
ten opzichte van de 'Spekkianen', van wie er
een aantal weer is teruggekeerd in de gele
deren van de PSP-jongeren, wil ze wel
kwijt: „Van der Spek had ook graag een ac
tiepartij. Wat dat betreft is er tussen ons dus
een overeekomst.
"De strijd tegen onmenselijke
uitwassen van christelijke ge
loofsijver mag voor humanisten
niet meer het hoofddoel zijn. Mi
lieuvervuiling, bewapening, ge
netische manipulatie en het op
komend fundamentalisme zijn
een veel grotere bedreiging voor
de mensheid. Humanisten die
ondanks deze ontwikkelingen de
oude strijd willen voortzetten,
zijn met blindheid geslagen".
Dat betoogde professor mr. J.
F. Glastra van Loon, voorzitter
van het Humanistisch Verbond,
gisteren in zijn 'Socrates-lezing'
over 'Humanisme en levensstijl'
in Utrecht.
Humanisten proberen zelf hun
bestaan zin te geven en niet, zo
als christenen, die zingeving bui
ten deze werkelijkheid te zoe
ken. Glastra van Loon vond het
opmerkelijk, dat kerken leeg lo
pen. Immers, de eenheid stich
tende en zichzelf versterkende
kracht van een dogmatische ge
loofshouding mag niet worden
onderschat. Daar komt, zoals in
het christendom, de troostende
of straffende werking nog bij, die
uitgaat van een almachtig, per
soonlijk God.
Het leeg lopen van kerken zou
ook de humanisten zorgen moe
ten baren, vindt Glastra van
Loon. Vaak zijn negatieve gevoe
lens debet aan die leegloop. "Het
verlaten van de kerk is voor ve
len dan ook niet een stap naar
zelfstandigheid, maar een toe
stand van innerlijke onzeker
heid. Deze nood moet ook huma
nisten een zorg zijn".
Kerkbezoek
De helft van de kerkgangers
in rooms-katholiek Nederland is
ouder dan 50 jaar en ruim 20 pro
cent ouder dan 65 jaar. De leef
tijdsgroep van 25 tot 35 is sterk
ondervertegenwoordigd
Dat is te lezen in een artikel
van Kaski-medewerker J. Sloot
in het laatste nummer van '1-2-3',
het informatiebulletin van het
Rooms-Katholiek Kerkgenoot
schap. (Kaski is een katholiek in
stituut voor sociaal-wetenschap
pelijk onderzoek, studie en ad
vies). Sloot baseert zijn conclu
sies op een onderzoek in maart
van dit jaar onder ruim 25.000
kerkgangers.
De ondervertegenwoordiging
van de groep tussen 25 en 35
roept de vraag op of dit een tijde
lijk verschijnsel is óf een aandui
ding voor nog minder kerkbe
zoek in de toekomst.
Uit het onderzoek bleek ver
der, dat het opleidingsniveau
van de gemiddelde kerkganger
lager is dan van de bevolking in
het algemeen. Anders gezegd: in
de kerk zitten relatief meer men
sen met een lagere opleiding. De
binding van de hoger opgeleiden
aan de kerk is, gemeten aan de
kerkgang, zwakker.
Van de mensen die naar de
kerk gaan is 77 procent vaste
kerkganger. Ze gaan in de regel
iedere week. Als daarbij de men
sen geteld worden die een paar
keer per maand gaan, dan komt
het percentage trouwe kerkgan
gers boven de 90. De groep die
zeer onregelmatig gaat is dus
maar een kleine minderheid.
Verhuizingen doen de kerk
gang geen goed, zo blijkt ook uit
het onderzoek. Mensen die lan
ger dan vijf jaar in een parochie
wonen gaan meer naar de kerk
dan anderen die er nog maar kort
wonen. Een van de conclusies
pleit dan ook voor een goede pas
torale opvang van nieuwkomers
en voor een effectief verhuis-re-
gistratie-sy steem
Ook de grootte van de parochie
is van invloed. Komen parochies
bijvoorbeeld boven de 5000
adressen, dan wordt het aantal
onregelmatige kerkgangers aan
zienlijk groter. Bijzondere vierin
gen (jongeren, gezinnen) zijn
meer in trek dan gewone. Er ko
men meer jongeren en ouders
met kinderen, maar ook meer on
regelmatige kerkgangers.
Echtscheiding
De kerk moet nu maar eens
openlijk zeggen, dat echtschei
ding geen zonde is. Dat is de me
ning van ds. Th. M. Loran, secre
taris van de hervormde Raad
voor de zaken van Kerk en Ge
zin. Aanleiding tot deze uit
spraak was de kerkdienst in het
hervormde kerkje van Uitwierda
bij Delfzijl, waarin een gerefor
meerd echtpaar op liturgische
wijze de zegen kreeg over zijn
scheiding.
Loran, die nog nooit van zo'n
dienst had gehoord, noemt het
'goed' wat er in Delfzijl is ge
beurd, al is hij met de vorm - een
besloten kerkdienst - minder ge
lukkig. "Een eredienst is per de
finitie openbaar". "De bevesti
ging van een echtscheiding kan
het best in een gewone kerk
dienst gebeuren". Het aantal ge-
scheidenen dat op een goede ma
nier uit elkaar gaat is maar klein.
Dus zal ook het aantal dat in de
kerk God om vergeving wil vra
gen voor de fout gelopen relatie
en om zegen voor de toekomst.
heel beperkt zijn, denkt ds. Lo
in de Hervormde Kerk is niets
geregeld over ambtsdragers die
gaan scheiden. Volgens Loran
moet van geval tot geval worden
bekeken of een predikant, ouder
ling of diaken na scheiding kan
aanblijven. "Ik kan me voorstel
len dat een ouderling die er met
zijn secretaresse vandoor gaal,
niet meer te handhaven is".
Loran was vorig jaar zeer ge
lukkig met een artikel van dr. O.
F. ter Reegen over echtschei
ding. Ter Reegen is voorzitter
van de rooms-katholieke kerke
lijke rechtbank in het aartsbis
dom Utrecht en de bisdommen
Groningen en Rotterdam. Echt
scheiding, schreef hij toen, kan
een moedige daad zijn, "als pu
blieke bëkentenis van menselijk
falen en het opgeven van verwor
ven zekerheden". Hij opperde de
mogelijkheid van een ritueel of
ceremonieel om bijvoorbeeld bij
de nietigverklaring de scheiding
ook kerkelijk - in besloten fami
liekring - te bevestigen.
Ter Reegen was alleen via de
media van de viering in Delfzijl
op de hoogte. Hij vraagt zich af,
of de dienst wel goed is voorbe
reid en de kerkelijke gemeente
er niet door is overvallen. "Die
voorbereiding in parochie of ge
meente is van essentieel belang".
Overigens vindt hij een goed hu
welijkspastoraat in de kerk be
langrijker dan het ontwerpen
van een ritueel voor scheiding.
"Rooms-katholieken van nu rea
liseren zich weer hoe belangrijk
een goede huwelijksvoorberei
ding is".
In Harlingen is de gerefor
meerde predikant E. Haverkamp
overleden. Hij was 59 jaar. Van
1961 tot 1967 was hij predikant in
Leiden (wijk Petrakerk). De be
grafenis is zaterdag om 11 uur op
de algemene begraafplaats in
Harlingen, na een rouwdienst in
de gereformeerde kerk die om 10
uur begint.
In Nijmegen is, 82 jaar oud,
de jezuïet professor dr. ir. A. F.
van Leeuwen overleden. In de ja
ren 60 en 70 had hü verschillende
functies in de kerkelijke vredes
beweging, zowel 'Pax Christi' als
het Interkerkelijk Vredesberaad.
Vele jaren gaf hij les in ethiek
aan de filosofie-opleiding van de
jezuïeten in Nijmegen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Assen en
te Zuidhorn P. J. Trimp Bedum;
bedankt voor Hoogeveen H. Ja-
gersma Bergentheim. Baptisten
gemeenten: aangenomen naar
Stavoren kandidaat J. H. Stuk-
kers Enschede.
Dood. Gareth Bennett (58),
vooraanstaand theoloog en func
tionaris van de Anglicaanse
Kerk, werd in zijn auto dood aan
getroffen. Die stond in de garage
bfj zijn woonhuis in Oxford. Vol
gens de politie heeft Benneth
duidelijk zelfmoord gepleegd.
Dit wordt in verband gebracht
met een weinig vleiend artikel in
een handboek over aartsbis
schop Runcie van Canterbury.
Daarin zou Beuneth de hand
hebben gehad.
