Veel optimisme
bij aanvang top
De slag om de publieke opinie:één en al glasnost
'Niet minder kernwapens in Europa
Gorbatsjov hoopt op 'nieuwe woorden'
Activisten
verdringen
zich in park
Reagan voorbereid op
Russische surprises
Na akkoord nog bijna
16.000 kernkoppen over
Thatcher wil eerst reductie conventionele wapens
DINSDAG 8 DECEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
WASHINGTON - Even na half vijf gistermiddag Amerikaanse tijd landde het Aeroflot-
toestel waarmee de Russische partijleider Gorbatsjov op de Andrews luchtmachtbasis na
bij Washington aankwam voor de topontmoeting met president Reagan. De Russische lei
der werd daar begroet door de Amerikaanse minister Shultz (buitenlandse zaken) met de
woorden: „Welkom in de Verenigde Staten. Wij zijn blij dat u hier bent".
Gorbatsjov hield direct na
komst een kleine toespraak
hij onder meer zei: "Wij willen het
Amerikaanse volk verzekeren dat
we betere relaties tussen onze lan
den en onze volkeren wensen".
Ook later in zijn rede zei hij na
drukkelijk betere betrekkingen
tussen de twee supermachten te
willen.
In een even opvallend als belang
rijk gedeelte van zijn rede, zei Gor
batsjov met name over verminde
ring van strategische (interconti
nentale) raketten te willen praten.
"Wij hebben daarover iets te zeg
gen, en we hopen dat we hier nieu-
WASHINGTON (AP) - Het is nog
niet duidelijk hoe vaak partijleider
Gorbatsjov zich de komende dagen
in het openbaar zal laten zien in
Washington, maar als hij het doet
zal hij zonder twijfel worden ge
confronteerd met demonstranten.
Gisteren verdrongen demon
stranten in meer dan 10 verschil
lende groepen zich om de aandacht
te trekken van de verzamelde inter
nationale pers.
De centrale plaats voor demon
stranten is Lafayette Park, tegen
over het Witte Huis, waar activis
ten tegen het Reagan-conservatis-
me al jaren onafgebroken demon
streren. Zij zullen hun parkje dezer
dagen moeten delen met tientallen
groepen die op toegewezen vier
kante meters zullen mogen demon
streren voor, tegen, of namens
Oostzeelanden, Afghanistan, jo
den, dissidenten, kernwapens,
ruimtewapens, Hare Krishna en
aids.
De Amerikaanse luchtvaartauto
riteiten hebben uit veiligheids
overwegingen vliegtuigreclame tij
dens de topontmoeting verboden.
Ook mogen er vanuit vliegtuigen
geen foto's worden genomen.
Vanunu
Gisteren is in het proces tegen de
atoomtechnicus Mordechai Van
unu de getuige a d'écharge Peter
Hounan gehoord. Vanunu, onder
meer beschuldigd van hoogver
raad, speelde vorig jaar informatie
over Israels kernwapenproduktie
door aan de Britse Sunday Times,
via Hounan. Zondag heeft de recht
bank de Israëlische minister van
buitenlandse zaken, Shimon Pe
res, als getuige opgeroepen.
China
mstreeks duizend studenten van
een universiteit in Beijing hebben
gisteren een betoging gehouden uit
protest tegen de manier waarop de
autoriteiten een recente moord op
een medestudent hebben afgehan
deld. Enkele honderden van hen
maakten hun grieven kenbaar aan
regeringsfunctionarissen op het
ministerie van economische zaken.
Le Pen
Het bezoek van de Franse ui
terst-rechtse politicus Jean-Marie
Le Pen aan de Martinique en Gua
deloupe is volledig mislukt nadat
betogers de aankomst van zijn
vliegtuig verhinderden. Le Pen
keerde in Parijs terug zonder zijn
programma te hebben kunnen af
werken.
Golfoorlog
Een Iraanse Zijderupsraket is
gisteren in de zuidelijke territoriale
wateren van Kuwayt niet ver van
een belangrijk off-shore olielaad-
station zonder schade aan te rich
ten in zee terechtgekomen. In
scheepvaartkringen werd evenwel
gezegd dat de raket voor de olieter-
minal Al-Ahmadi een schuit had
getroffen die daar speciaal was
neergelegd ter beschenning van
het laadstation.
Waldheim
De Oostenrijkse president Kurt
Waldheim is met zijn Wehrmacht-
eenheid in 1942 direct betrokken
geweest bij de moord op 4000 op
standelingen in het Joegoslavische
Kozara. Het Westduitse weekblad
Stern publiceert deze week uit tot
dusver niet openbaar gemaakte do
cumenten, die dit zouden aanto-
Ex-minister
De Filipijnse oud-minister van fi
nanciën, Jaime Ongpin, is vandaag
dood gevonden in zijn kantoor in
de hoofdstad Manila. Hij had een
schotwond in zijn slaap en een re
volver in zijn hand. De politie wilde
nog niet concluderen dat de ex-be
windsman zelfmoord heeft ge
pleegd.
we woorden zullen horen", zo zei
hij.
De microfoons registreerden na
deze toespraak nog een kleine dia
loog tussen Shultz en Gorbatsjov.
door
Henk Dam
"Wij staan klaar", gaf de Ameri
kaanse minister als reactie op Gor-
batsjovs speech. "Wij ook", ant
woordde de Russische partijleider.
Maakte Gorbatsjov dus al direct
na aankomst duidelijk de discus
sies over de reductie met 50 pro
cent van het aantal strategische ra
ketten als belangrijkste doel van
zijn bezoek te zien, president
Reagan onderstreepte gisteren het
belang van het vandaag te onderte
kenen INF-akkoord.
Enkele uren voor Gorbatsjov
aankwam, zei Reagan in een ver
klaring: "Het hoogtepunt van de
top zal de ondertekening van het
INF- akkoord zijn. Voor de eerste
keer zullen we kernwapens vernie
tigen in plaats van limieten afspre
ken over de aantallen die we ma
ken."
Reagan toonde zich gematigd
positief over de vooruitzichten op
een akkoord over strategische wa
pens, een START-akkoord. "Ik wil
zo'n overeenkomst alleen als het
een goede overeenkomst is, die we
kunnen controleren en die onze
veiligheid vergroot", zo zei hij.
Sprekend over zijn Strategische
Defensie Initiatief (SDI), voegde
hij aan die woorden toe: "Maar te
gelijkertijd wil ik ook voorberei
dingen treffen waarmee we ooit
een effectieve defensie kunnen sta
tioneren die onze strategische sta
biliteit vergroot".
Howard Baker, de chef staf van
het Witte Huis, zei gisteren ervan
overtuigd te zijn dat Reagan goed
is voorbereid op wat zijn derde top
ontmoeting met Gorbatsjov is. Hij
zelf, minister Shultz en minister
Carlucci (defensie) zullen bij alle
gesprekken beschikbaar zijn om
Reagan van advies te dienen.
Reagan heeft zich het afgelopen
weekeinde gebogen over de vele
onderwerpen die hij met Gor
batsjov wil bespreken. Naast ge
sprekken over ontwapening zullen
de gesprekken gaan over de kwes
tie van de mensenrechten, regiona
le conflicten en directe problemen
tussen beide landen.
WASHINGTON - Hoewel het bezoek van Gorbatsjov bij de meeste Ameri
kanen een enthousiast onthaal krijgt zijn ook de nodige tegenstanders ac
tief zoals deze mannen die behalve met het bord 'Gorby go home' ook met
een groot houten 'paard van Troje' door de straten van Washington lopen
te zeulen. Het paard verwijst naar het klassieke Griekse verhaal van de
Trojaanse oorlog toen in een overwinningsroes verkerende stadsbewoners
een door belegeraars achtergelaten houten paard binnenhaalden die later
gevuld bleek te zijn met soldaten, waardoor de stad alsnog kon worden in
genomen. (foto AFP)
WASHINGTON (AP) - President
Reagan, die na de top in Reykjavik
scherpe kritiek kreeg te verduren
omdat hij en de rest van de Ameri
kaanse delegatie onvoldoende zou
den zijn voorbereid, heeft de afge
lopen weicen een grondige voorbe
reiding ondergaan voor de top met
de Russische partijleider Michail
Gorbatsjov.
De afgelopen week heeft de pre
sident iedere ochtend met Colin
Powell, de nationale veiligheidsad
viseur, over de top gesproken.
Daarbij was iedere morgen gewijd
aan een van de vijf ontmoetingen
met Gorbatsjov. Een regerings
functionaris lichtte toe dat onder
meer is gesproken over de voor
stellen die gedaan kunnen worden,
de verschillende oplossingen waar
uit gekozen kan worden, wat de
Russische voorstellen zouden kun
nen zijn en ook welke verrassingen
Gorbatsjov eventueel in petto kan
hebben.
Al het besprokene is ïngeoonaen
en aan de president ter beschik
king gesteld als naslagwerk. Daar
naast heeft de president twee keer
een onderhoud gehad met minister
van buitenlandse zaken George
Shultz, en zijn er twee vergaderin
gen geweest met bewapeningsdes
kundigen en specialisten van het
ministerie van buitenlandse zaken.
Gisteren heeft de president nog
een bijeenkomst met de Chefs van
Staven gehad.
De intensieve voorbereiding op
de top bracht de stafchef van het
Witte Huis vorige week tot de uit
spraak dat hij Gorbatsjov nog nooit
had gezien, maar dat hij het gevoel
had dat hij hem „als een broer"
kent.
v oor ae twee eerdere ontmoetin
gen met Gorbatsjov gaven zijn me
dewerkers de president een grote
hoeveelheid boeken, informa
tiemappen, persoonlijkheidsschet-
sen, videobanden en zelfs Russi
sche films te lezen en te zien. Niet
temin zette Gorbatsjov Reagan en
de Amerikaanse delegatie in
Reykjavik geheel op het verkeerde
been met zijn onverwachte voor
stellen over grootscheepse vermin
deringen van de kernwapenarsena
len, die veel verder gingen dan
waarover ooit was gesproken. Het
bijna-akkoord ketste uiteindelijk
af op de wederzijdse onverzette
lijkheid over het Amerikaanse
SDI-programma.
Witte Huis-woordvoerder How
ard Baker verdedigde het optreden
van Reagan in Reykjavik zondag
nog eens met de opmerking dat dit
een bewijs van de kracht van
Reagan was geweest. Reykjavik
had volgens Baker duidelijk ge
maakt dat Reagan de moed had
„zijn boeken bij elkaar te zoeken en
naar huis te gaan," in plaats van toe
te geven op SDI.
BONN/WASHINGTON (AP) -
Het INF-akkoord over de op het
land geplaatste kernraketten
voor de middellange en kortere
afstand (500 tot 5000 km) in Euro
pa. dat vandaag in Washington
zal worden ondertekend, is het
eerste akkoord waarbij het aan
tal kernkoppen reeel wordt ver
minderd. Toch neemt hiermee
het totaal aantal kernraketten
waarover de supermachten be
schikken met slechts 3 procent
af; na ondertekening en uitvoe
ring van het INF-akkoord blijven
er in Europa nog 15.937 kernkop
pen over.
Voor de Verenigde Staten be
tekent het verdrag dat 108 in
Westduitsland geplaatste Pers-
hing-2 raketten zullen worden
weggehaald, alsmede 256 Toma
hawk kruisraketten, die zijn ver
deeld over Groot-Brittannie (96),
Westduitsland (64), Italië (80) en
Belgie (16).
De Sovjetunie zal 112 in silo's
geplaatste SS-4 raketten en 441
mobiele SS-20 raketten ontman
telen. Bovendien vernietigt de
Sovjetunie nog eens naar schat
ting 150 raketten voor de kortere
afstand, te weten 130 gemodérni-
seerde SS-12 raketten en 20 SS-
23 raketten.
De SS-20 vormt de ruggegraat
van de Russische kernmacht in
dit bereik. Elke raket kan drie
kernkoppen vervoeren, met elk
een vernietigingskracht van 150
kiloton TNT, 7,5 maal de kracht
van de bom op Hiroshima. De
Sovjetunie begon in 1977 met de
plaatsing van de SS-20, die oude
re en minder nauwkeurige raket
ten moesten vervangen. Dit leid
de tot het NAVO-dubbelbesluit
van 1979, waarbij werd besloten
met ingang van 1983 572 Ameri
kaanse kernraketten in vijf West-
europese landen te plaatsen on
der gelijktijdige pogingen de on
derhandelingen over wapenver
mindering voort te zetten.
De Amerikaanse kernraketten
vervoeren slechts een kernkop;
die op de kruisraketten hebben
een kracht van 200 kiloton TNT,
die op de Pershing-2 50 kiloton.
Hoewel over de precieze hoe
veelheden kernkoppen die nog
in Europa overblijven door de
betreffende regeringen geen ge
gevens bekend worden gemaakt,
geven de cijfers en ramingen van
het Internationaal Instituut voor
Strategische Studie (IISS) in
Londen een redelijk betrouw
baar beeld.
Volgens de gegevens van dit
instituut beschikt de NAVO over
1.200 nucleaire artilleriegrana
ten, het Warschaupact heeft een
voorraad van 3.800 granaten.
Daarnaast beschikt de NAVO
over 2.700 nucleaire mijnen, het
Warschaupact over 6.200.
Op het gebied van de korte-af-
standsraketten met een bereik
van minder dan 500 kilometer
beschikt Westeuropa over 33
Franse Pluton-raketten, die ech
ter niet in de NAVO-bevelsstruc-
tuur zijn opgenomen. Daarnaast
beschikt de NAVO over 88 Ame
rikaanse Lance-raketten. Het
Oostblok beschikt over in totaal
1.488 korte afstandsraketten van
het type „Frog" (635), SS-21 (140)
en Scud-B (590).
De NAVO beschikt in totaal
over 1.800 vliegtuigen die tech
nisch gesproken een kerntaak
kunnen vervullen. Daarvan heb
ben 650 toestellen van het type F-
104 (de Starfighter), F-4, F-16.
Tornado. 65 Franse Mirages, als
mede 144 in Groot-Brittannie ge
stationeerde Amerikaanse F-
11 I's ook werkelijk een atoom-
taak.
Volgens het IISS staan tegen
over de 1.543 kernkoppen die de
ze NAVO-toestellen kunnen ver
voeren 2.348 kernkoppen van het
Warschaupact. Deze worden ver
voerd met verschillende typen
bommenwerpers en gevechts
vliegtuigen, die in de NAVO-ter-
minologie bekend staan onder
de namen Badger, Blinder,
Backfire, Fitter, Fishbed, Flog-
ger en Fencer.
De getalsverhouding tussen de
op zee gestationeerde kernkop
pen bedraagt 842 voor de NAVO
en 630 voor het Warschaupact.
BRIZE NORTON (Rtr/AFP/U-
PI/DPA) - Sovjetleider Michail
Gorbatsjov heeft gistermiddag na
een bespreking met de Britse pre
mier, Margaret Thatcher, de hoop
uitgesproken dat de topontmoe
ting in Washington zal leiden tot
hervorming van de internationale
betrekkingen en tot meer begrip
tussen Oost en West. Tijdens een
tussenlanding in Groot-Brittannie
had Gorbatsjov een twee uur du
rende werklunch met de Britse
premier op de luchtmachtbasis bij
Norton Brize.
Premier Thatcher omschreef het
korte onderhoud als „uitstekend".
Thatcher roemde het INF-akkoord
als een „historisch verdrag dat de
belofte van verdere vooruitgang in
houdt". Gorbatsjov noemde de be
sprekingen met Thatcher een
„overtuigend bewijs dat betere,
meer zakelijke en opbouwende be
trekkingen tussen onze landen mo
gelijk zijn".
Thatcher sprak haar waardering
uit voor het beleid van perestrojka
(hervorming) en glasnost (open
heid) van Gorbatsjov, die zij een
"vastberaden en moedig leider"
noemde. Thatcher beklemtoonde
echter dat zij geen ruimte ziet voor
„verdere vermindering van de
kernwapens in Europa, zolang er
geen evenwicht is bereikt op het
gebied van de conventionele bewa
pening en niet alle chemische wa
pens zijn afgeschaft". Deze maatre
gelen zouden vergezeld moeten
gaan van een halvering van de aan
tallen strategische kernwapens, al
dus Thatcher. Zij zei verder dat zij
geen „bemiddelaar" tussen Gor
batsjov en Reagan wil spelen, maar
een „loyale bondgenoot van de
Verenigde Staten" blijft.
De Britse premier sprak nog
maals haar steun uit voor het Ame
rikaanse SDI-project voor een de
fensiesysteem in de ruimte. Vol
gens haar moeten de Sovjetunie en
de Verenigde Staten afspreken
zich voor een aantal jaren te hou
den aan het ABM-verdrag, dat
plaatsing van een SDI-systeem ver
biedt. In die tijd moeten beide lan
den proberen tot een verdrag over
vermindering van hun strategische
kernarsenalen te komen, aldus
Thatcher.
Ditzelfde voorstel deed Thatcher
deze week ook in een brief aan
Reagan. Daarin stelde zij Reagan
verder voor met de Sovjetunie een
tijdschema voor het onderzoek
naar defensiesystemen tegen kern
raketten, zoals het SDI-project,
overeen te komen.
Terwijl Gorbatsjov besprekin
gen voerde met Thatcher, bracht
zijn vrouw Raisa omstuwd door
een leger journalisten, een bezoek
aan een lagere school in het nabij
gelegen Carterton, waar zij de op
voering van een kerstspel bijwoon
de. Mevrouw Gorbatsjova werd en
thousiast ontvangen door honder
den kinderen die met vlaggetjes
van de Sovjetunie en Groot-Brit-
tannië zwaaiden. Na afloop van het
kerstspel praatte zij met een aantal
kinderen. Aan een negenjarig jon
getje vroeg zij of hij wel eens van
Rusland gehoord had. Toen het
jongtje ietwat beledigd antwoord
de dat hij „al eeuwen" van Rusland
wist, nodigde mevrouw Gorbatsjo
va hem haastig uit voor een bezoek
aan haar land.
WASHINGTON (GPD) - "Nu moe
ten we een werkverdeling maken.
Als jij alle vragen in het Engels be
antwoordt, neem ik de vragen in
het Russisch voor mijn rekening",
grapte de Russische woordvoerder
Gennady Gerasimov.
door
Henk Dam
Zijn Amerikaanse collega Marlin
Fitzwater lachte wat mee, en in de
ze opperbeste stemming begon, en
kele uren voor de Russische partijl
eider Gorbatsjov in de VS landde,
gisteren de eerste gemeenschappe
lijke persconferentie van de twee
supermachten.
De ronde, joviaal ogende Fitzwa
ter en zijn koele, een tikje sarcas
tisch rondblikkende Russische te
genhanger Gerasimov hadden het
bij hun eerste "brifink", zoals het
Russische woord voor briefing
luidt, niet al te moeilijk.
Ze konden volstaan met volzin
nen over de Oost-West dialoog die
"noodzakelijk is om de vrede te ga
randeren" en "het cruciale belang
van de top die ons op het pad van
de nucleaire ontwapening kan
brengen".
Makkelijk pareerde Gerasimov
de iets venijnige vraag van een ver
slaggever die wilde weten of hij de
grote joodse demonstratie in Was
hington van een dag eerder een
"anti-Sovjet betoging" had gevon
den. "O, allerminst", zei hij vrien
delijk, "Dit was een bepaalde
groep die iets te zeggen had, en dat
ook gedaan heeft".
Idee
Nog vele malen zullen Gerasi
mov en Fitzwater de komende da
gen als paar apart de circa 7000
journalisten die in de Amerikaanse
hoofdstad zijn om de top tussen
Reagan en Gorbatsjov te volgen, te
woord staan. Het idee om gemeen
schappelijk de pers te woord te
staan, is afkomstig van de Sovjets
die bang waren dat de Amerika
nen, die toch al het voordeel van
een thuiswedstrijd hebben, te veel
de wereldmedia zouden beinvloe-
den.
Daarbij is het niet gebleven. De
Sovjetunie ziet, volkomen terecht,
de top vooral als één groot public
relations gebeuren, en heeft er alles
aan gedaan om de publicitaire
wedstrijd met de Amerikanen op
z'n minst gelijk te spelen, zo niet te
In totaal 180 functionarissen zijn
door de Sovjets ingezet. Zij zijn al
lemaal beschikbaar voor „bri-
finks" en „bekgronds" (achter-
grondgesprekken). Onder hen be
vinden zich specialisten op vele
terreinen, vaak mannen die men in
Moskou nimmer te spreken krijgt.
Wie dat wil kan in de lobby van
het imposante Madison Hotel,
vlakbij de Russische ambassade,
met minzame Sovjet- functionaris
sen onderhandelen over interviews
met leden van de delegatie. Het is
glasnost (openheid) op z'n overtui
gendst.
Het vraagt ook om uithoudings
vermogen om naar de immer be
leefde, formele, hooguit nu en dan
kleine plaagstootjes uitdelende
stoet van grijze mannen te luiste
ren. Een Amerikaanse journalist,
na drie briefings van anderhalf uur
elk, kreunde gisteren: "Ik heb voor
m'n leven genoeg van glasnost".
Journalisten
Behalve de regeringsfunctiona
rissen wordt de top ook nog eens
door een kleine 100 Russische jour
nalisten gevolgd, van wie de helft
uit Moskou is komen overvliegen,
en de andere helft Washington toch
al als basis heeft.
Net als het Madison Hotel is ook
het Vista Hotel, waar de Russische
journalisten verblijven, zoiets als
een symbool voor de aan kracht
winnende Oost-West dialoog. De
nieuwsgierigheid van met name de
Amerikaanse media naar de gasten
uit het Oosten is onbeperkt.
Dankzij de makkelijk te maken
en vele kontakten weten we nu dat
de Russische delegatieleden en
journalisten 20 dollar per dag mo
gen besteden, en dat het op prijs
wordt gesteld als zij de maaltijden
onderling, in speciaal daartoe aan
gewezen vertrekken, gebruiken.
Wat meer vrijheid van handelen
hebben de topleden van de delega
tie, van wie menigeen, een stapeltje
dollars onder handbereik, al in
Washington's sjiekste winkels is
aangetroffen.
KGB
Tenslotte is er nog een derde
groep uit Moskou overgekomen:
enkele tientallen agenten van de
Russische geheime dienst, de
KGB. Samen met enige duizenden
Amerikaanse agenten moeten zij
ervoor zorgen dat We twee wereld
leiders niets overkomt.
Zorgen over de veiligheid van
met name Gorbatsjov heeft er me
de voor gezorgd, dat deze niet door
het land zal reizen, zoals zijn voor
ganger Chroetsjov in 1963 nog wel
deed.
De veiligheid is tot het uiterste
opgevoerd. Putdeksels langs de
routes die Gorbatsjov volgt, zijn
verzegeld, overal zijn zwaargewa
pende agenten neergezet, extre
mistische groepen en personen zijn
de afgelopen tijd nauwgezet ge
volgd om alle eventualiteiten te
voorkomen.
Gorbatsjov zal, afgezien van de
tocht die hij gisteren maakte van
de Andrews luchtmachtbasis waar
hij landde naar de Russische am
bassade waar hij verblijft, niet veel
meer van Amerika zien dan het ge
deelte tussen de 16e en de 22e
Straat van Washington.
Uit een oogpunt van veiligheid
zal hij niet onder het publiek ko
men, maar zich naar zijn verschil
lende afspraken begeven in de ge
pantserde Zil limousine die vanuit
de Sovjetunie is overgevlogen. De
enige plaats waar de gewone Ame
rikaan de Russische leider dan ook
kan zien, is op de tv.
