Lot liberalen ligt in
hand van Martens
Vlaams-Waalse strijd splijt
christelijke zusterpartijen
Socialisten: meeregeren, maar via de voordeur
Reportage
Belgen zondag vervroegd naar de stembus
Priesters tegen grotere bevoegdheden van pastoors
PAGINA 2
DINSDAG 8 DECEMBER 1987
i
Zondag, 13 december, gaan
ruim zeven miljoen Belgen
naar de stembus om een nieu
we Kamer van Volksvertegen
woordigers te kiezen. Ver
vroegde verkiezingen die nodig
werden nadat het zesde chris-
tendemocratisch-Iiberale ka
binet van premier Wilfried
Martens was gevallen over de
kwestie-Happart.
De strijd gaat vooral tussen
de drie traditionele politieke
'families': de christendemocra
ten, de liberalen en de socialis
ten, met aan Vlaamse kant als
outsider de Vlaams-nationalis
tische Volksunie. Maar het po
litieke familieleven in België is
weinig harmonieus. Tot tien
jaar geleden kende België een
christendemocratische partij,
een liberale en een socialisti
sche. Vlamingen en Walen be
dreven daarin gezamenlijk de
politiek.
Maar de taalproblemen en de
economische scheefgroei, die
ertoe leidden dat België werd
opgedeeld in de steeds zelf
standiger wordende gemeen
schappen Vlaanderen en Wal
lonië. lieten ook hun sporen na
in het partijleven. De drie na
tionale politieke groeperingen
vielen uiteen in Vlaamse en
Waalse zusterpartijen.
Sindsdien wordt de Belgi
sche politiek gekenmerkt door
het begrip 'symmetrie'. In een
kabinet moesten beide lands
delen al gelijk vertegenwoor
digd zijn, ook al heeft Vlaande
ren meer inwoners dan Wallo
nië. Bovendien zijn kabinetten
sindsdien altijd samengesteld
uit dezelfde partijen aan weer
zijden van de taalgrens. De
Vlaamse CVP regeert niet zon
der de Waalse zusterpartij
PSC. En de Waalse liberale PRI
doet niets zonder de Vlaamse
PW.
nen eikaars bloed wel drinken
na de door de PSC veroorzaak
te crisis over de kwestie-Hap
part. De Waalse socialistische
PS wil koste wat het kost rege
ren, desnoods zonder de
Vlaamse SP. Nu de huidige
rooms-blauwe coalitie in de
opiniepeilingen op verlies
staat, doen allerlei 'a-symetri-
sche' mogelijkheden de ronde.
Onze Brusselse correspon
dent Hans de Bruijn schetst in
een drietal artikelen het leven
in en tussen de grote politieke
families, achtereenvolgens de
liberale, de socialistische en de
christendemocratische.
Geen ommekeer, was twee jaar geleden de leus waarmee Martens kans zag zijn premierschap te prolongeren.
Totdat de Voerense burgemeester José Happart dit jaar roet in het eten gooide. (foto Beigai
"Ik zet door" staat op de verkie
zingsaffiches van de liberale Partij
voor Vrijheid en Vooruitgang. En
die 'ik' staat er boven. Het bleke,
wat spichtige gezicht met een dun
brilletje van het wonderkind in de
Belgische politiek: de pas 34-jarige
Guy Verhofstadt.
Maar of hij na de verkiezingen
van 13 december mag doorgaan is
nog allerminst zeker. En het steekt
Verhofstadt dat hij en zijn liberalen
daar nauwelijks iets aan kunnen
doen. Zij staan er in de opiniepei
lingen goed voor. Maar de christen
democratische CVP staat op ver
lies en dat kan de rooms-liberale
coalitie wel eens de regeermacht
kosten.
door
Hans de Bruijn
De Vlaamse en Waalse liberalen
hebben de kabinetscrisis van okto
ber zeker niet gewild. Het zesde ka-
binet-Martens struikelde over de
grote verdeeldheid tussen de chris
tendemocraten aan beide zijden
van de taalgrens over de kwestie-
Happart. Een uit de hand gelopen
broedertwist, menen de liberalen.
Een crisis die het land niet kan
gebruiken, verkondigt de jeugdige
partijleider, vice-premier en minis
ter van begroting te pas en te on
pas. Het beleid van het kabinet-
Martens had de laatste tijd een
steeds liberaler stempel gekregen.
Drastische bezuinigingen, kortin
gen op de sociale uitkeringen, ver
laging van de belastingen.
Kiespijn
Het overheidstekort daalde van
twaalf naar acht procent, de bedrij-
"Wij staan klaar. We hebben de
juiste mensen. Als men ons blijft
uitsluiten wordt het oorlog". Guy
Spitaels, de zeer beheerste voorzit
ter van de Waalse socialisten, zegt
het zonder een spoor van zelfover
schatting. Maar er mag geen enkele
twijfel over bestaan: de Belgische
socialisten willen na zes jaar oppo
sitie weer regeren.
De crisis in het christendemocra-
tisch-liberale kabinet van Wilfried
Martens kwam voor de Belgische
socialisten op het goede moment.
In de opiniepeilingen doen zij het
buitengewoon goed en de rooms-
blauwe coalitie zou op grond van
diezelfde peilingen wel eens haar
in 1985 verworven krappe meer
derheid kunnen kwijtraken.
Spitaels en zijn Vlaamse collega
Karei van Miert weten dat Martens
alles zal doen om de socialisten
buiten de regering te houden. Als
zijn CVP toch met de socialisten in
zee moet, dan zonder hem. Maar de
oorlogsdreiging van Spitaels is een
teken van het gegroeide zelfver
trouwen bij de socialisten.
Van Miert zei vorige week alleen
'via de voordeur' in de regering te
willen. Dus als een volwaardige re
geringspartner. Martens wil name
lijk de socialisten pas over twee
jaar via de achterdeur binnenha
len. Niet omdat hij dat zo graag wil
- integendeel - maar omdat hij dan
wel moet.
vigheid trekt aan. Resultaten die
volgens Verhofstadts PW en haar
Waalse zusterpartij, de Parti Refor
mateur Liberal van justitieminister
Jean Gol, er alleen dankzij de libe
rale druk zijn geboekt. Het gaat
weer wat beter met België en een
crisis kan gemist worden als kies
pijn.
Geen wonder dat de PW en de
PRL - samen - willen doorregeren.
Het herstelbeleid meet worden af
gemaakt. Er zijn nog teveel werklo
zen en het tekort is nog te hoog. En
als de socialisten aan de macht ko
men is het gedaan met de verbete
ring van de Belgische economie, zo
klinkt het.
Dat zegt ook Martens, die niets
van de socialisten wil weten. Maar
als de kiezer de rooms-liberale coa
litie de krappe meerderheid ont
neemt, is de CVP wel gedwongen
de steven richting socialisten te
verleggen, met of zonder Martens.
En die kans is niet denkbeeldig. De
socialistenhaat is in de sterke vak
bondsvleugel in de CVP veel min
der sterk dan bij het topkader van
de partij.
Volgens peilingen halen de vier
huidige coalitiepartijen op 13 de
cember niet meer dan 45 procent
van de stemmen. Ook bij de vorige
verkiezingen, in oktober 1985, we
zen de polls in die richting. Maar
José Happart. De socialistische
ex-burgemeester uit Voeren blijft
de politieke gemoederen in België
bezighouden. (foto AP)
Maar voor grondwetswijziging is
een tweederde meerderheid nodig.
De socialisten zeggen nu dat zij
daar niet aan willen meewerken als
zij niet vanaf het begin aan de rege
ring mogen meedoen en invloed
het beeld van toen is nu precies
omgekeerd. Toen waren de libera
len de zwakke broeders.
Zij verloren zes van de 28 zetels -
omdat de beloften van 1981 niet
waren waargemaakt - maar dat
werd goedgemaakt door de even
grote winst van de CVP. Dit keer
doet de PW het een stuk beter.
Enkele recente schandalen hebben
de partij nauwelijks kwaad gedaan.
Nu is het de CVP die op verlies
staat. Doorregeren staat en valt
voor de liberalen dan ook met een
goed resultaat voor premier Mar
tens.
Happart
Dat zit Verhofstadt dwars. Hij
hamert er in zijn campagne op dat
de crisis niet nodig was. Maar dat
het kabinet alleen is gevallen over
de affaire-Happart wil er ook niet
in. Veel liberalen menen dat vooral
de Waalse christendemocraten on
der druk van de christelijke vakbe
weging van de liberalen afwillen
om met de socialisten in zee te
gaan.
De Waalse PSC zou het liberale
bezuinigingsbeleid beu zijn, en zou
er bovendien op rekenen dankzij
de felle steun voor José Happart
stemmen te winnen in het Waalse
land. Anderen geloven dat de
christendemocraten wilden voor
komen dat liberalen en socialisten
kunnen uitoefenen op het sociaal-
economisch beleid in België.
Martens wil pas in 1990 de
Vlaamse Socialistische Partij (SP)
en de Waalse Parti Socialiste (PS)
bij zijn regering betrekken. Op die
manier kan hij eerst twee jaar lang
met de Vlaamse en Waalse chris
tendemocraten en liberalen - even
tueel met gedoogsteun van de cen
trumrechtse Vlaamsnationalisti-
sche Volksunie - het keiharde be
zuinigingsbeleid van de laatste ja
ren kan voortzetten.
Van Miert wil zich niet als alibi
voor dat door links verfoeide be
leid laten gebruiken, maar ook hij
weet dat de SP alleen een kans
maakt als de krappe meerderheid
van CVP, PV, PSC en PRL gebro
ken wordt. De verkiezingscampag
ne van de SP (en PS) is dan ook vol
ledig gericht op het onderuithalen
van zes jaar rooms-liberaal sane-
ringsbeleid.
'Het hart moet terug in de poli
tiek', is een van de PS-leuzen. En
bij de SP heet het 'We willen er met
zijn ALLEN op vooruit gaan'. De
harde bezuinigingen van de laatste
jaren hebben vooral de zwaksten in
de samenleving getroffen. Daaren
tegen wil het kabinet wel een belas
tingverlaging die vooral de hogere
inkomens voordeel zal opleveren.
SP en PS zijn niet tegen belas
tingverlaging. Dat zou ze in volle
verkiezingstijd niet populair ma
de liberalisering van abortus door
het parlement zouden halen.
De liberalen hebben zich zelf
nooit echt druk gemaakt om Hap
part. Er zijn belangrijker zaken in
de politiek. Natuurlijk zeggen ook
zij dat Happart moet aanblijven en
gewoon Frans moet kunnen pra
ten, maar dat gebeurt op zeer be
heerste toon. Vice-premier Jean
Gol heeft al eens onomwonden ge
zegd dat Happart voor hem geen
crisis waard is. En PW-voorzitster
Annemie Neyts sprak over een
'hallucinerend schaduv/gevecht' in
de christendemocratische familie.
Een gevecht dat PW en PRL in de
oppositiebanken kan duwen.
Het zou een grote teleurstelling
zijn voor de jonge PW-leider en
wellicht het vroegtijdige einde van
een bliksemcarrière. In 1982 was
hij als 29-jarige al partijvoorzitter.
Hij trok de PW uit het moeras van
de gezapigheid waarin zij onder
mensen als Willy De Clercq terecht
was gekomen.
Drammerigheid
Als geen ander riep hij om bezui
nigingen. Martens deed een slim
me zet door Verhofstadt in zijn ka
binet te halen en meteen de begro
tingsportefeuille te geven. Met veel
doorzettingsvermogen, slimheid
en volgens zijn collega's ook dram
merigheid, wist hij zijn woorden in
daden om te zetten.
Hij werd de steunpilaar van Mar
tens in het herstelbeleid. De ironie
wil nu dat niet Verhofstadt maar
Martens de vruchten van het libe
raal-geïnspireerde beleid plukt.
Het is wrang dat Verhofstadt alleen
door het persoonlijke succes van
de grote Wilfried nu kan dromen
dat hij na 13 december toch nog
mag doorzetten.
ken. "Als er kaviaar op tafel wordt
gezet kunnen wij geen magere kaas
aanbieden", zei Spitaels vorige
week veelbetekenend. Maar de so
cialisten hameren wel op de scha
duwzijden van het beleid: de nog
steeds hoge werkloosheid, het wel
iswaar gedaalde maar nog steeds te
hoge begrotingstekort en de econo
mische groei die de laagste is in de
hele EG.
Bedrijfsvriendelijk
Maar Van Miert stelde vorige
week ook het Belgische bedrijfsle
ven, dat als de dood is voor de soci
alisten, gerust. Er komt geen ver
hoging van de vennootschapsbe
lasting als wij mogen meeregeren,
we willen een beleid voeren dat
'bedrijfsvriendelijk' is, tenminste
voor ondernemers die willfen inves
teren, zo zei hij.
Op de hoofdpunten van het be
leid zijn SP en PS het dus roerend
eens. Zeker nu de kruisraketten-
zaak zich door het Amerikaans-
Russische akkoord vanzelf oplost.
De Vlaamse socialisten hebben
steeds fel actie gevoerd tegen de ra
ketten, terwijl de PS zich opval
lend moeiteloos bij de plaatsing in
Florennes neerlegde.
Ook over de bouw van een acht
ste kerncentrale en de aanleg van
een TGV-spoorlijn verschillen de
beide partijen. De SP is tegen, de
PS voor. Maar met de regerings-
Het politieke hoofdkwartier van de
Belgische christendemocraten be
vindt zich - toepasselijk - in de
Brusselse Tweekerkenstraat. De
Vlaamse CVP en de Waalse PSC
delen daar nu nog één gebouw.
Maar dat gaat veranderen. De PSC
betrekt binnenkort een ander
pand. verderop in de straat. Een
scheiding die symbolisch is voor
de verhoudingen tussen de twee
zusterpartijen. CVP en PSC kun
nen elkaar immers niet luchten of
zien.
Ongeveer tien jaar geleden ken
de Belgie slechts eenheidspartijen.
Er was één socialistische, één
christendemocratische en één libe
rale partij. Maar toen het land staat
kundig werd opgedeeld, splitsten
ook die partijen zich.
In geen van de partijen zijn de
Vlaamse en Waalse 'zusters' echter
zo ver uiteengedreven, als in de
christendemocratische. Het is er
oorlog. Toen CVP-voorzitter Frank
Swaelen afgelopen zondag zei dat
de CVP na de verkiezingen van 13
december niet aan de PSC 'vast
zit', werd hij door het CVP-congres
onthaald op een ovatie.
Toch was dat tot nog toe de ge-
macht in het vooruitzicht lijken zij
bereid de strijdbijl daarover te be
graven. De relatie tussen Van Miert
en Spitaels is goed. "We zijn be
vriende vijanden", zei Spitaels on
langs.
Er blijft echter een twistpunt: Jo-
sé Happart. De lastige Voerense
ex-burgemeester is lid van de PS.
Meer nog: een prominent lid. Over
al waar Guy Spitaels gaat, gaat Jo
sé Happart. Hij is zelf geen kandi
daat voor het parlement, maar stelt
zijn tijd volledig beschikbaar voor
de PS.
Taalproblemen
De taalproblemen verdelen dus
ook de socialisten. De PS steunt
Happart, niet omdat hij zo geliefd
is in PS-kring, maar omdat zij - als
grootste partij van Wallonië (40
procent) - via hem een betere rege
ling wil afdwingen voor Voeren, en
daarmee voor de officiële verhou
dingen tussen de twee grote taal
groepen in het land.
De SP vindt, net als iedereen in
Vlaanderen, dat Happart weg moet
en nooit meer terug mag komen.
Toch komt de affaire-Happart in de
verkiezingscampagne van de soci
alisten nauwelijks aan bod. Nu is
de aandacht aan beide zijden van
de socialistische taalgrens gericht
op dat ene doel: via de voordeur in
de regering.
woonte. Sinds de staatshervor
ming van 1978-1980 kende Belgie
slechts 'partitaire' kabinetten. De
CVP regeerde niet zonder de PSC,
de liberale PW niet zonder de
Waalse PRL en de Waalse socialis
tische PS niet zonder de Vlaamse
SP.
Niet rijp
Maar voor de CVP hoeft dat niet
meer. Een standpunt dat echter
nauwelijks te rijmen valt met de
wens om Wilfried Martens te laten
doorregeren. Martens zelf zegt met
de huidige rooms-liberale coalitie
te willen doorgaan, om het 'herstel
beleid verder te zetten'. Martens en
de CVP moet niets van de socialis
ten hebben. Volgens de hoogharti
ge Swaelen zijn de socialisten 'niet
rijp' voor regeringsverantwoorde
lijkheid. En toch zijn zij zijn enige
alternatief, als hij de PSC aan de
kant zou willen zetten.
Het heeft er dan ook veel weg
van dat de hekel aan de PSC alleen
verbaal beleden zal wortlen. De
beide christendemocratische par
tijen lijken tot elkaar veroordeeld,
zolang zij de spil willen blijven
waarom de Belgische politiek
draait.
De PSC is verantwoordelijk voor
de crisis, die de vervroegde verkie
zingen nodig maakte. De onvoor
waardelijke steun van de Waalse
christendemocraten aan de socia
list Happart betekende het eind
van het zesde kabinet-Martens.
Het voorlopige einde ook van de
successtory van Wilfried Martens.
Het succes van de CVP bij de ver
kiezingen van 1985 kwam vrijwel
geheel voor zijn rekening. Politiek
spreekt de CVP de grote massa in
Vlaanderen nauwelijks aan, maar
het is Martens die de trein rijdende
houdt.
Bij een recente enquete sprak 41
procent van de ondervraagde Bel
gen, zowel Vlamingen als Walen,
zich uit voor Martens als premier.
Op de tweede plaats stond de leider
van de Franstalige socialisten, Guy
Spitaels, met... 8 procent. De CVP-
campagne is dan ook geheel op
Wilfried Martens gericht.
Karwei afmaken
Daarbij wordt veelvuldig gegre
pen naar de verkiezingsleus van
onze Ruud Lubbers uit 1986: laat
Martens zijn karwei afmaken. Tot
nog toe zijn de opiniepeilingen
voor de CVP echter niet gunstig.
De regeringscoalitie zou haar aan
hang zien slinken van krap 50 pro
cent tot ruim 44 procent.
En met de affaire-Happart vallen
nauwelijks stemmen te winnen,
omdat alle Vlaamse partijen daar
over ongeveer hetzelfde denken.
De Vlaamse christendemocraten
doen dan ook hun uiterste best om
die zaak zoveel mogelijk uit de
campagne te weren en de nadruk tel
leggen op het economisch beleid,
de werkloosheidsbestrijding en de
terugdringing van het overheidste
kort.
Op die punten kunnen de chris
tendemocraten zich nog profileren
tegenover liberalen, die ook graag
de eer voor het herstelbeleid opei
sen, en de socialisten. Hetzelfde
geldt voor kwesties als abortus en
euthanasie, waarover de CVP heel
anders denkt dan de PW of de SP
Maar de confrontatie met de PSC
valt niet te vermijden. Voor een ka
binet gevormd kan worden moet
en zal de zaak-Happart geregeld
zijn, zei Martens zondag nog. Wat
de CVP betreft betekent dat, dat
Jose H. zich dient te plooien naar
de taalregels van het Vlaanderen
waartoe Voeren behoort.
Maar voor de de PSC - en vooral
de keiharde voorzitter- lijsttrekker
Gerard Deprez - is dat onverteer
baar. De Waalse christendemocra
ten vormen een wonderlijke partij.
Als kleinste van de vier in de coali
tie met slechts 8 procent van de
stemmen, heeft zij een onevenre
dig grote invloed. De PSC is een
saaie, burgerlijke partij, die aan de
ene kant de belangen van de in
vloedrijke christelijke vakbewe
ging vertegenwoordigt, maar ook
een groot deel van het Waalse esta
blishment verenigt.
Wegkwijnen
Waalse christendemocraten heb
ben in Belgie al sinds de vorige
eeuw de dienst uitgemaakt op alle
niveaus van het landsbestuur. Met
het economisch en politiek weg
kwijnen van Wallonië is ook de rol
van de christendemocratie in Wal
lonië kleiner geworden, en dat
bleek moeilijk te verkroppen.
De PSC had nauwelijks econo
mische thema's te verdedigen. Het
herstelbeleid is publicitair geheel
een zaak van de Vlaamse liberalen
en christendemocraten geworden.
Om zich te profileren, en het electo
rale verlies in het Franstalige
landsdeel goed te maken, heeft de
PSC zich voor het karretje van dei
rebel Happart laten spannen.
Meer dan PS of PRL doet de PSC
zich graag voor als de enige verde
diger van de belangen van de Wa
len tegenover de verfoeide Vlaam
se overheersers. Die houding zal
een belangrijke rol gaan spelen in
de komende kabinetsformatie.
Martens gave om voor de meest
onmogelijke problemen een oplos
sing te vinden is legendarisch.
Maar het vinden van een consen
sus tussen de Vlaamse en Waalse
christendemocraten over Happart
en over de al even omstreden over
heveling van het toezicht op het on
derwijs van de staat naar de beide
taal- gemeenschappen, lijkt een on
uitvoerbare taak.
Honderd priesters van het
aartsbisdom Utrecht hebben bij
kardinaal Simonis geprotesteerd
tegen het ontwerp-reglement
voor parochiebesturen, waarbij
aan pastoors grotere bevoegdhe
den worden toegekend. In een
open brief tonen zij zich ver
baasd dat er geen overleg is ge
weest met parochiebesturen of
priesters over invoering per 1 ja
nuari aanstaande.
De priesters wijzen erop, dat in
veel parochies de verantwoorde
lijkheid voor beleid en beheer zo
veel mogelijk wordt gedeeld. De
ze ontwikkeling komt het pasto
raat ten goede en moet daarom
worden voortgezet.
Kardinaal Simonis wordt ge
vraagd, de invoering van het re
glement op z'n minst een jaar uit
te stellen. Dan kunnen parochie
besturen, priesters en bis
domstaf bezien hoe het nieuw
kerkelijk wetboek op dit punt
kan worden ingepast in het
plaatselijke pastoraal beleid.
Antisemitisme. Het Over
legorgaan van Joden en Christe
nen in Nederland (Ojec) is 'ver
bijsterd' over het 'oplevend anti
semitisme': de ontvoering en
mishandeling van Jules Croiset
en-de bedreigingen aan het adres
van joodse gezinnen. "Antisemi
tisme in ons land is na de Tweede
Wereldoorlog kennelijk niet uit
geroeid. Er behoeft maar een ge
ringe aanleiding te zijn om bij
sommigen sluimerende haatge
voelens boven te laten komen".
Dat schrijft Ojec-voorzitter de
predikant dr. S. Schoon in een
open brief aan het Nederlands-
Israëlitisch Kerkgenootschap,
het Portugees-Israèlitisch Kerk
genootschap en het Verbond van
Liberaal-Religieuze Joden in Ne
derland namens de vertegen
woordigers van de kerken in het
overlegorgaan. "Het zal nooit
meer mogen gebeuren, dat de
joodse gemeenschap het gevoel
krijgt alleen te staan. Van chris
telijke zijde wil men onomstote
lijk duidelijk maken: wie aan de
joden komt, komt aan ons".
Het Joods Maatschappelijk
Werk spreekt naar aanleiding
van de recente bedreigingen van
een 'zorgelijke situatie'.
Zondag 1 mei
Het kabinet komt niet tege
moet aan de wens van de PvdA
om de Zondagswet zo aan te pas
sen, dat op zondag 1 mei volgend
jaar in de ochtenduren openbare
1 mei-vieringen kunnen worden
gehouden. Volgens de Zondags
wet is het houden van optochten
of bijeenkomsten op openbare
plaatsen zondags vóór 1 uur 's
middags niet toegestaan. De
PvdA stelde voor, het aan de ge
meentebesturen over te laten om
hiervan af te wijken.
Minister Van Dijk van binnen
landse zaken en minister Kort
hals van justitie vrezen dat bij
aanpassing in veel gemeenten
discussies over dit bij uitstek ge
voelige onderwerp zouden op
laaien. Zij vinden het juist zo be
langrijk dat de bestaande wet
zulke discussies op plaatselijk
niveau zoveel mogelijk voor
komt. Bovendien zijn er voor
openbare manifestaties zondags
na 1 uur ruime mogelijkheden.
Getto. "Het christelijk ge
loof moet geen getto-geloof wor
den. Wij moeten op zoek gaan
naar nieuwe symbolen, zodat het
evangelie in onze situatie nog
iets te zeggen heeft. Plaats en da
tum moeten in aanmerking wor
den genomen om de werkelijke
waarde van het evangelie te be
palen".
Dr. P. N. Holtrop hield gister
avond een rede bij zijn intrede
als kerkelijk hoogleraar zen
dingswetenschap (missiologie)
aan de gereformeerde theologi
sche universiteit in Kampen. De
waarde van het evangelie wordt,
volgens hem, altijd bepaald door
de situatie waarin het weer
klinkt. "Het brengt in iedere cul
tuur een andere boodschap. In
Brazilië is het wat anders dan in
een Aziatisch land, en daar weer
anders dan in een Europees
land".
De nieuwe hoogleraar kriti
seerde het gangbare gerefor
meerde denken uit het begin van
deze eeuw. Met name de gedach
ten van Kuyper en Bavinck be
rusten, volgens hem, op verkeer
de veronderstellingen, namelijk
dat alle niet-christelijke religies
in wezen vals zijn en dat het hart
van de cultuur wordt bepaald
door de religie.
Zijn conclusie was, dat het
evangelie door de cultuur wordt
bepaald, maar dat het tegelijk al
tijd toch net even anders is dan
wat er in een cultuur van wordt
gemaakt. Daarom noemde hij be
grippen als 'christelijke religie',
'christelijke partij' en 'christelij
ke cultuur' innerlijke tegenstrij
digheden. "Het evangelie laat
zich niet zo gemakkelijk in een
cultureel jasje steken".
Leiden. In de serie 'De Bijbel
Gods Woord voor nu' spreekt de
heer J. Ph. Fijnvandraat uit
Sneek vrijdagavond 11 decem
ber in de Lokhorstkerk aan de
Pieterskerkstraat 1 in Leiden
over 'Onfeilbaarheid van de Bij
bel'.
Godsdienstonderwijs. Boe
kencentrum BV in Den Haag
geeft een 'Handboek voor het
Godsdienstonderwijs' uit, dat op
overzichtelijke wijze informatie
verschaft die een leraar/lerares
godsdienstonderwijs nodig heeft
om verantwoord te kunnen les
geven. Het boek is bedoeld voor
alle werkers in het godsdienston
derwijs bij het voortgezet onder
wijs, ongeacht hun theologische
uitgangspositie.
De auteurs uit verschillende
vakgebieden en levensbeschou
welijke richtingen zijn uitslui
tend gekozen op grond van hun
wetenschappelijke deskundig
heid. Daarnaast hebben collega's
uit verschillende schoolsoorten
een gegeven godsdienstles als
voorbeeld uit de praktijk inge
stuurd.
De redactie koos voor een los
bladig systeem. Daardoor kan dit
naslagwerk stap voor stap wor
den opgebouwd en door actuali
serende pagina's up to date wor
den gehouden. In de redactie zit
ten onder anderen drs. A. W. de
Bruin, docent godsdienstfiloso
fie en vakdidactiek aan de chris
telijke avondopleidingen in Lei
den, afdeling mo-theologie, en
drs. G. Sleeuwenhoek, docent
godsdienstonderwijs aan de
christelijke scholengemeen
schap 'Visser 't Hooft' in Leiden
en docent godsdienstpedago-
giek en algemene onderwijskun
de aan genoemde avondoplei
dingen.
Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te Em-
men P. J. Trimp Bedum. Chris
telijke Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Amers
foort H. Biesma Apeldoorn-Oost.
Fout. Het weekblad 'Moskou
Nieuws' heeft de heropening van
een kerk in de Litouwse haven
stad Klapeida toegejuicht. De
sluiting van de kerk is een fout
geweest. Het blad betreurt het,
dat de plaatselijke autoriteiten
dat niet hebben toegegeven.
Collecte. In de rooms-katho-
lieke kerken in de Verenigde
Staten zal de komende tien jaar
jaarlijks worden gecollecteerd
voor gepensioneerde religieu
zen. Dat hebben de Amerikaanse
bisschoppen besloten.
Uit een onderzoek bleek, dat
ordes en congregaties ruim f. 4,5
miljard nodig hebben om hun
gepensioneerde leden een onbe
zorgde levensavond te bieden.
Dat komt door het ontbreken
van deugdelijke pensioenvoor
zieningen voor religieuzen.
