Voorstel Thatcher over ruimteschild EG-top stelt besluiten uit Oppositie in Haïti staat voor krachtproef Aan Reagan en Gorbatsjov Massale betoging van joden in Washington Extra bijeenkomst in februari VERZOENING OP FIJI-EILANDEN MAANDAG 7 DECEMBER 1987 ftrnramrataaa PAGINA 5 WASHINGTON/MOSKOU (Rtr/U- PI/AFP/DPA) - Aan de vooravond van de topbijeenkomst tussen de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Sovjetrussische par tijleider Michail Gorbatsjov heb ben zowel in Washington als in Moskou demonstraties van joden plaatsgevonden. In Washington zei president Reagan dat hij bij Gor batsjov zal aandringen op „volledi ge vrijheid van religie" en op het „recht om te emigreren". „Met minder zullen we geen ge noegen nemen", zo zei Reagan ten overstaan van naar schatting 200.000 joden die in Washington betoogden voor het recht op vrije de voorstel te doen met betrekking tot het Amerikaanse SDI-onderzoek naar een raketaf- Verenigde Staten niet eerder door weersysteem in de ruimte. Dit hebben Britse kranten gisteren gemeld. Thatcher spreekt een 20 srote groep joden gedemon- de Sovjet-leider vandaag wanneer hij op weg naar Washington een tussenlanding maakt streerd- £e betogers werden behal- in Groot Rrittannië 6 ve door Reagan ook toegesproken in uroor-önuanme. d vice-president George Bush T erugtrekking troepenmacht Zuidafrika in Angola PRETORIA (Rtr/GPD/AFP) - Zuidafrika is begonnen zijn troe penmacht terug te trekken uit An gola. Dit heeft generaal Jannie Gel- denhuys zaterdag in Pretoria be kendgemaakt. Zuidafrikaanse mi litairen hebben in het zuiden van Angola pro-westerse rebellen van de Unita bijgestaan in hun strijd te gen het Angolese regeringsleger, dat wordt gesteund door Cubaanse troepen en Oosteuropese advi seurs. De generaal wilde in zijn verkla ring geen bijzonderheden over de terugtrekking bekendmaken om de veiligheid van de Zuidafrikaan se militairen niet in gevaar te bren gen. Geldenhuys verklaarde dat de troepen vertrekken „na de succes volle afronding van bepaalde taken in het belang van Zuidafrika en Zuidwestafrika (Namibia)". Hij voegde er aan toe dat Zuidafrika niet zal toestaan dat guerrillastrij ders van de Namibische bevrij dingsbeweging Swapo tijdens het komende regenseizoen vanuit An gola het noorden van Namibia in filtreren. Namibia staat onder Zuidafrikaans bestuur. Verleden maand nog wees Preto ria het verzoek af van de Veilig heidsraad zijn troepen uit Angola terug te trekken. Vrijdag meldde het Mocambiquaanse persbureau AIM dat de 50ste Cubaanse brigade in Angola was aangekomen en zich opmaakte zuidwaarts te trekken. De afgelopen zes weken zijn in het zuiden van Angola volgens Zuidafrikaanse opgaven 27 Zuid afrikaanse militairen gedood, on der wie dienstplichtigen. In Zuid afrika leidde dit tot kritiek op de aanwezigheid van Zuidafrikaanse troepen in het buurland. De president van Zambia, Kaun- da heeft gisteren op een persconfe rentie in de hoofdstad Lusaka ver klaard te willen bemiddelen in de Angolese burgeroorlog. Kaunda deed dit aanbod als voorzitter van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid na zijn terugkeer van een reis door Oost-Europa, waar hij on der anderen met de Russische lei der Gorbatsjov heeft gesproken. Kaunda stelde echter een voor waarde voor een mogelijke bemid delingsrol: „Ik ben daartoe alleen maar bereid als ik daarvoor een uit nodiging ontvang van de wettige Angolese regering-Dos Santos in Luanda". Buitenland kort Scheepsbrand In totaal 23 Chinezen zijn zater dag verdronken voor de Spaanse kust nadat er brand was uitgebro ken in de machinekamer van hun schip, het onder Panamese vlag va rende vrachtschip Cason. Acht op varenden werden gered. De brand ontstond na een explosie en greep zo snel om zich heen dat de meeste bemanningsleden alleen nog tijd hadden een zwemvest aan te doen en in het ijskoude w gen. Het schip, gelade giftige chemicaliën, was op weg van Rotterdam naar Sjanghai. Radio-activiteit De Amerikaanse natuurkundige Robert Gale, die grote bekendheid kreeg door zijn behandeling van slachtoffers na de ramp met de Russische kerncentrale in Tsjer- nobyl, heeft een nieuwe behande ling ontdekt voor mensen die aan radio-actieve straling hebben blootgestaan. Gale heeft de behan deling getest bij slachtoffers in het Braziliaanse Goiania. Volgens de fysicus versnelt zijn behandeling de deling en aanmaak van nieuwe beenmergcellen, die noodzakelijk zijn voor de aanmaak van witte bloedlichaampjes. Die bloedli chaampjes zijn nodig voor de be strijding van infecties en voor het stollen van bloed. Zwangerschap De Zwitsers vinden dat werkge vers het recht moeten behouden om zwangere werkneemsters te ontslaan. Bij een het afgelopen weekeinde gehouden volksstem ming stemde 72,5 procent van de kiezers tegen een wetsvoorstel dat vrouwen wettelijk het recht geeft op behoud van hun baan als zij zwanger worden. Het is in Zwitser land heel gewoon dat vrouwelijke werknemers worden ontslagen zo dra zij zwanger worden. Een teleur gestelde minister van binnenland se zaken vroeg zich af of uitbrei ding van het systeem van sociale voorzieningen nog wel mogelijk is "in dit land". Zowel de Sunday Times, Sunday Telegraph als de Observer schre ven dat Thatcher haar voorstel in een brief uiteen heeft gezet aan pre sident Reagan. Deze zou positief hebben gereageerd op haar initia tief. Volgens de bladen heeft That cher de mogelijkheid geopperd dat de Verenigde Staten en de Sovjetu nie een tijdschema afspreken voor hun onderzoek naar satellieten, ra ketten en andere moderne wapens die ballistische kernraketten kun nen waarnemen en uitschakelen. Een afspraak over een gemeen schappelijk tijdschema zou de vrees bij beide partijen kunnen wegnemen dat de ander naar mili taire superioriteit streeft. Daardoor zouden zij het wellicht ook gemak kelijker eens kunnen worden over een vermindering van de strategi sche kernwapens voor de lange af stand. „Beide partijen hebben be hoefte aan vertrouwen in de bedoe lingen van de ander", zo citeerde de Sunday Times een anonieme Britse regeringsfunctionaris. President Reagan lanceerde in 1983 zijn „Strategische Defensie Initiatief' (SDI) voor onderzoek naar een defensie tegen vijandelij ke raketten. Vorige week erkende Gorbatsjov dat zijn land eveneens fundamenteel onderzoek verricht naar een dergelijk raketafweersys teem. Functionarissen van zowel de Amerikaanse als de Russische re gering hebben het afgelopen week einde sterke hints gegeven, dat een compromis over het grote me ningsverschil rond Reagan's plan nen tot ruimteverdediging (SDI) mogelijk ig. De chef staf van het Witte Huis, Howard Baker, zei gisteren tijdens een tv-programma letterlijk dat de positie van het Kremlin inzake SDI „nu een beetje anders is dan een paar weken of een paar maanden geleden". Baker voorspelde dat Gor batsjov tijdens zijn ontmoetingen met Reagan serieus en gedetail leerd over reductie met 50 procent van het aantal strategische wapens zal willen praten „zonder de voor waarde vooraf te stellen dat de pre sident SDI laat vallen of uitstelt of beperkt". De New York Times van gisteren De twee maanden oude baby Da vid Barber is zaterdag in een kin derziekenhuis in de Engelse stad Birmingham onverwacht overle den. De baby kreeg landelijke en zelfs internationale bekendheid omdat een operatie aan zijn' hart vijf keer moest worden uitgesteld vanwege gebrek aan personeel en ruimte. David Barber, die uiteinde lijk op 25 november werd geope reerd aan een gat in de hartwand en een slecht functionerende hart klep, zou zaterdag naar huis gaan, maar zijn toestand verslechterde vrijdagavond plotseling drama tisch. citeert Russische functionarissen die zeggen dat zij zich niet meer zo veel zorgen maken om SDI, omdat het Amerikaanse Congres er de af gelopen maanden al voor heeft ge zorgd dat het ruimtedefensie-pro gramma drastisch wordt beperkt. de joodse Nobelprijswinnaar Elie Wiesel. In Moskou maakte politie in bur ger een voortijdig einde aan een de monstratie van een handjevol Sov jetrussische joden die pleitten voor een uitreisvisum. In dé Sovjetrus sische hoofdstad vond ook een offi ciële betoging - een „vredesdemon stratie" - plaats van mensen die daartoe speciaal in bussen waren aangevoerd. Deze betogers omsin gelden de joden en pakten hun spandoeken en borden af. Enkele joodse mensen werden opgepakt en een paar uur vastgehouden. Hetzelfde lot trof de Amerikaanse televisiejournalist Peter Carnett. Washington zal tegen zijn aanhou ding een officieel protest indienen, zo is meegedeeld. President Reagan prees gister avond de Sovjetrussische leider voor wat hij noemde „beperkte maar positieve stappen" op het ge bied van de mensenrechten, een onderwerp van gesprek dat naast onderhandelingen over wapenbe heersing hoog op de agenda van de bijeenkomst staat genoteerd. „Maar het is nog lang niet genoeg", zo beklemtoonde de Amerikaanse president. In de Sovjetunie hebben dit jaar reeds 8.000 joden toestem ming gekregen te emigreren. In 1986 waren dat er minder dan 1.000. Volgens joodse groepen wachten nog ongeveer 400.000 joden op toe stemming de Sovjetunie te verla ten. Waarnemers zijn van mening dat Gorbatsjov tijdens de top een ter mijn zal noemen voor de terugtrek king van de naar westerse schat ting 115.000 Sovjetrussische mili tairen uit Afghanistan. Volgens een van de belangrijkste adviseurs van de partijleider, Georgi Arbatov, is het een Sovjetrussische „wens" een strikte termijn aan te kunnen kondigen. Voorwaarde daarvoor is volgens Arbatov evenwel dat de VS hun steun aan. het islamitische Premier Lubbers (links) regelt de opstelling voor de groepsfoto geringsleiders bijeen waren voor de halfjaarlijkse EG-top. de Deense hoofdstad Kopenhagen waar vrijdag en zaterdag de Europese r KOPENHAGEN - De regerings leiders van de EG-landen zijn er op hun top in Kopenhagen niet in ge slaagd het eens te worden over maatregelen om de overproduktie in de Europese landbouw te beper ken en de EG-financiën te hervor men. Toch weigerden zij allen om van een mislukking te spreken. Maar een echec kon alleen wor den voorkomen door besluitvor ming uit te stellen tot februari. De Deense voorzitter van de top, pre mier Poul Schlueter, zei „dat de EG aan een ramp is ontsnapt". An dere regeringsleiders toonden zich echter veel optimistischer. Volgens de Nederlandse premier Ruud Lubbers is op diverse pun ten duidelijk vooruitgang geboekt, door Hans de Bruijn maar was de tijd nog niet rijp om nu al verstrekkende besluiten te nemen. Dat gebeurt nu op een ex tra bijeenkomst van de regerings chefs op 11 en 12 februari in Brus sel. SUVA - De voormalige gouverneur- generaal van Fiji, Sir Ganilau flinks), is zaterdag door de ynilitai- re leider, generaal Rabuka (rechts), benoemd tot eerste president van de republiek Fiji. Ganilau maakte la ter bekend dat hij een oud-premier van Fiji, Sir Kamisese Mara, heeft benoemd tot premier van een nieu we burgerregering. De bekendmakingen werden ge daan in toespraken van Rabuka en Ganilau, die door Radio Fiji wer den uitgezonden. Rabuka is terug getreden als waarnemend staats hoofd en waarnemend regerings leider, maar zei dat hij trouw zou blijven aan zijn ideaal van be scherming van de positie van de et nische Fijiers. Dit argument heeft Rabuka steeds gehanteerd voor de twee staatsgrepen die hij in mei en septembe van dit jaar heeft ge pleegd. Bij de tweede staatsgreep, aan woordiger i het eind van deze zomer, riep hij de op het eiland. grondwet zorgvuldig had kunnen republiek Uittot dan maakte Fiji Ganilau verklaarde dat hij zijn bestuderen, en dat Rabuka en hij deel uit van het Gemenebest. Kort positie zorgvuldig had overwogen het eens zijn over de maatregelen na de proclamatie van de repu- toen Rabuka hem had gevraagd die nodig zijn om de positie i bliek trad Ganilau af als vertegen- president te worden. Hij zei dat hij Fijiers te beschermen. <t« i de Br se landen dan heel moeilijk zijn om alsnog de voet dwars te zetten. Vluchten wordt moeilijk, aldus de premier. Maar hij voegde er aan toe dat bij sommigen 'niet echt de poli tieke wil bestond om het nü eens te worden'. Zelfs de Britse premier Margaret Thatcher, die zich traditiegetrouw het hardst opstelde, straalde zater dag enig optimisme uit. Zij sprak van 'een zeer positieve bijeen komst'. De Britse premier, die de vorige top in Brussel over dezelfde kwesties nog liet mislukken, zei met Lubbers dat beter iets meer tijd genomen kan worden, dan nu overhaast tot wazige besluiten te komen. De Duitse bondskanselier Kohl zei dat 'ongewoon serieus is ge praat'. Het klimaat aan de onder handelingstafel was volgens hem beter dan ooit en er is 'heel zeker een kans dat we verder komen'. De enige die niet mee deed in dit koor van optimistische geluiden was de Franse president Mitterand. „Op essentiele punten zijn geen resulta ten bereikt", zei hij nuchter. Lubbers en Thatcher stelden zich steeds op het standpunt dat het beter is om 'later een goed ak koord te bereiken dan nu een slecht'. Maar dat 'later' moest vol gens Lubbers dan wel op zeer korte termijn zijn, om te voorkomen dat de problemen weer een half jaar blijven liggen. De meeste vooruitgang is vol gens alle partijen geboekt op het punt van de beperking van de land bouwuitgaven. Het principe dat de EG-autoriteiten moeten kunnen ingrijpen zodra de produktie van vooral graan en oliehoudende za den een bepaalde grens over schrijdt, lijkt nu eindelijk aan vaard. Volgens Lubbers is een be nadering gevonden waarmee ie dereen uit de voeten kan. „We zijn over de top van de heuvel". Onenigheid is er nog over de hoogte van die drempel. De Eu ropese Commissie had eerst 155 miljoen ton voorgesteld, maar on der Duitse en Franse druk werd dat bijgesteld tot 158 miljoen. Neder land kan daar wel mee leven maar premier Thatcher vond dat cijfer veel te hoog. „Dat wordt voor de EG veel te duur". Boven de nog vast te stellen drempel kan de Europese Commis sie ingrijpen via verlaging van de graanprijs, het opleggen van een heffing aan de boeren of het beper ken van de opkoop van overschot ten. De Duitse bondskanselier Ko hl wil echter niets van eventuele prijsverlagingen weten, omdat die de kleine Duitse graanboeren zwaar zullen treffen. Kohl lijkt nu zijn zin te zullen krijgen, omdat de regeringsleiders het idee aanvaarden dat produktie- vermindering ook bereikt kan wor den door het tijdelijk braak leggen van landbouwgrond. Dat is een stokpaardje van de Duitsers, die hopen zo prijsverlagingen te kun nen vermijden. verzet in Afghanistan onmiddellijk stopzetten, iets waartoe Washing ton volgens deskundigen niet snel bereid zal zijn. In Washington wordt inmiddels weinig meer aan het toeval overge laten. In de buurt van de Sovjetrus sische ambassade en van het hotel waar de Sovjetdelëgatie zal verblij ven, zijn alle wegen afgesloten. Daarbij werken Amerikaanse vei ligheidsfunctionarissen en leden van de Sovjetrussische geheime dienst KGB nauw samen. Daklo zen krijgen de opdracht elders hun toevlucht te zoeken. Een groep prostituées, die doorgaans in de af gesloten gebieden werkzaam is, heeft zich reeds over de ongewens te bemoeienis beklaagd. Bij alle activiteit rond de topbij eenkomst is de agenda van Gor- batsjovs echtgenote Raisa nog al tijd een diepbewaard geheim. Een van de reeds in de VS aangekomen Sovjetfunctionarissen sprak in dit verband zelfs van een „staatsge heim". Tot op heden is slechts be kend dat mevrouw Gorbatsjova en de Amerikaanse „first lady" Nancy Reagan woensdagochtend in het Witte Huis gezamenlijk een kopje thee zullen nuttigen. Deense zeeman gedood bij aanval Iran op tanl^er in Golf MANAMA (UPI) - Iraanse kanon neerboten hebben gisteren in het zuidelijke gedeelte van de Perzi sche Golf twee tankschepen be schoten. Een Deense zeeman werd hierbij gedood en een van de sche pen vloog in brand, waardoor de bemanning het schip moest verla ten. Een hefschroefvliegtuig dat naar de 50.000 ton metende Estelle Maersk was gestuurd om de dode Deen en een zwaargewonde Itali aan op te halen verongelukte bij de landing toen zijn rotorbladen met de opbouw van de tanker in aanra king kwamen. De piloot kwam met de schrik vrij. De twee Iraanse aanvallen, de eerste op de niet-militaire scheep vaart in tien dagen, waren vermoe delijk een wraakneming voor re cente Iraakse luchtaanvallen op tankschepen die Iraanse olie ver voerden. Een Iraaks gevechtsvliegtuig vuurde vrijdag abusievelijk een Exocet-raket af op een Saudisch ei land. Dat gebeurde tijdens een aan val op het in de buurt gelegen Iraanse eiland Farsi. Een Iraakse woordvoerder zei gisteren dat de piloot zich had vergist en dat Iraq zijn 'vriend' Saudiarabië officieel verontschuldigingen zal aanbie den. Van Saudische zijde werd in middels verklaard dat de raket geen schade op het als militaire ba sis ingerichte eiland Al Arabiyah had aangericht en dat er geen slachtoffers waren. Maar volgens andere bronnen zijn bij de explosie van de raket verscheidene Saudi sche militairen gedood. In de Straat van Hormuz vuur den drie Iraanse kanonneerboten raketgranaten af op de in Singapo re geregistreerde tankboot Nor man Atlantic. De granaten scheur den de met zeer brandbaar nafta gevulde tanks open. De lading was in Saudiarabië ingenomen. Het schip vloog onmiddellijk in brand, maar de bemanning kon zich tijdig met reddingsboten in veiligheid stellen. Zij werd door een schip uit Oman naar het schiereiland Musandam gebracht. Negen uur eerder was de 89.010 ton metende Deense tanker Estelle Maersk het doelwit van een Iraanse aanval. Het schip was enkele uren tevoren met een lading olie uit de Saudische haven Jubail vertrok ken en voer ter hoogte van Dubai. Hoewel de tanker door zes raket- granaten werd getroffen bleef de schade beperkt. Maar een Deens lid van de bemanning en een Itali aanse collega werden ernstig ge wond toen een granaat op enkele meters afstand van hen explodeer de. De Deen, bij wie een been was afgerukt, overleed op weg naar een ziekenhuis in Dubai. Nieuwe bewijzen tegen Waldheim CHICAGO (Rtr) - De internationale commissie die onderzoekt of de president van Oostenrijk, Kurt Waldheim, zich tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft schuldig ge maakt aan misdaden tegen de men- selijkheid heeft nieuw bewijsmate riaal gekregen. Het zal Waldheim dwingen het presidentschap neer te leggen. Het Amerikaanse blad Chicago Sun-Times schreef gisteren dat een voormalige superieur en een hoge medewerker van Waldheim tegen over de commissie hebben ver klaard dat hun militaire eenheid verantwoordelijk was voor de de portatie van duizenden joden naar de vernietigingskampen van de na- In het artikel werd gezegd dat Al ois Mock van de Oostenrijkse Volkspartij tegenover functiona rissen in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië had verklaard dat hij en zijn partij hun steun aan Waldheim zullen intrekken wan neer volgende maand het rapport van de commissie wordt gepubli ceerd. MEXICO - De komende dagen lij ken beslissend te worden voor de toekomst in Haïti. Alle serieuse presidentskandidaten bij de met bruut geweld om het zeep gehol pen verkiezingen van vorige week zondag en de belangrijkste vak bonden en massa-organisaties heb ben opgeroepen tot een nationale staking die vandaag zou moeten beginnen. door Rob Sprenkels der Gerard Gourgue, wellicht de meest populaire presidentskandi daat, en de zogenoemde basiskerk, het progressieve gedeelte van de Haïtiaanse kerk, eisen dat de onaf hankelijke kiesraad in ere wordt hersteld. De christendemocraat Sylvio Claude vraagt het aftreden van de junta onder leiding van ge neraal Henri Namphy. De vak bondcentrale CATH hangt zo'n beetje tussen die beide opstellin gen in. Volksmenner Louis Dejoie wil dat 'de democratische sektoren binnen het leger' een nieuwe junta Ook Mare Bazin, over het algemeen beschouwd als de kandi daat van Washington, heeft zich achter de stakingsoproep gesteld, maar heeft tot nu toe niet meer wil len zeggen dan dat hij de verkiezin gen zal boycotten indien ze direkt door het bewind van generaal Namphy worden georganiseerd. De Haïtiaanse bischoppenconfe- rentie stelde dit weekeinde het le ger direkt verantwoordelijk voor de slachtpartijen bij de verkiezin gen van vorige week zondag. „De misdaden van vandaag zijn nog af schuwelijker dan die van gisteren", aldus een communique van de ker kleiders, waarin het volk wordt op geroepen om zich te organiseren en er wordt gewaarschuwd voor de Zowel de katholieke als de pro testantse kerk en de verschillende volksorganisaties hebben de op roep van generaal Henri Namphy om een nieuwe onafhankelijke kiesraad te benoemen genegeerd. Namphy liet vrijdag weten dat hij eventueel zelf een kiesraad zal be noemen, maar heeft dat dreige ment nog niet waargemaakt. Waar schijnlijk wil de generaal eerst het verloop van de nationale staking afwachten. In juni, juli en augustus van dit jaar wisten vakbonden en massa- organisaties Haïti verschillende keren plat te leggen. Maar alle ter reur van de afgelopen dagen heeft voor een grote angstpsychose ge zorgd onder het Haïtiaanse volk. De Haïtiaanse oppositie staat voor een ware krachtproef. De Tontons Macoutes, de vroe gere politieke politie van de Duva- liers, zijn weer heer en meester en laten de ene waarschuwing horen na de andere. Honderden mensen die vorige week tijdens razzia's van het leger werden opgepakt zijn nog altijd niet terrecht. Minstens 46 ge vangenen zouden aan de voor avond van de verkiezingen zijn af geslacht in een cel van Fort Diman- che, een militaire vesting even bui ten Port-au-Prince. Presidentskandidaat Louis De joie - nieuwe junta - (foto ap>

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5