Magdalena Pattianakotta
in de 'grote' muziekwereld
Cabaret Zak en As
mist nog wat reliëf
Dood en opstanding inMahlers 'Tweede'
Beperking in werk Stam en Jansen
Straks ook in vredespassie
Jan Ritsema
weg bij
Toneelgroep
Amsterdam
Casa-festival: zwarte cultuur van Zuidafrika
Nieuw expositiebeleid Arti
PAGINA 20
KUNST
MAANDAG 7 DECEMBER 1987 j
LEIDEN/DEN HAAG -
Tijdens de orkestrepetitie
van het oratorium 'Svata
Ludmilla' van Antonin
Dvorak in de Anton
Philipszaal in Den Haag
was er opeens een
ontmoeting met Magdalena
Pattianakotta. Voor
Pattianakotta is deze
uitvoering een première in
de 'grote' muziekwereld.
Als Svatava zal zij dinsdag 8
december de altpartij
vertolken vóór een menigte
van 140 koorleden en het
Residentie-Orkest o.l.v. Jos
Vranken. Haar tweede grote
optreden is op 7 en 8 mei in
de Leidse Stadsgehoorzaal
in de vredespassie 'The
gates of Greenham' van
Tony Biggin o.l.v. Wim de
Ru. Een groots opgezette
produktie met een koor van
160 leden, het voltallige
Randstedelijk
Begeleidingsorkest, nog
aangevuld met een combo
van verscheidene
slagwerkers, elektrische
gitaren en synthesizers.
Biggin komt zelf naar ons
land om de première van dit
oratorium op het vasteland
bij te wonen. Uit alle
hoeken van Nederland zijn
nu al bussen besproken
door mensen die bij deze
muzikale oproep tot vrede
aanwezig willen zijn.
door
Lidy v.d. Spek
In welke periode van leven werd de
gedachte uitgesproken: ik wil zan
geres worden?
"Die gedachte is altijd is mijn leven
geweest. Ik kom uit een muzikale
familie waar de hele dag gezongen
werd. Op mijn vijfde verjaardag
werd ik al naar een kinderkoor ge
stuurd. Mijn vader was jazz-gitarist
in verschillende bands; er werd
minstens driemaal per week bij
ons aan huis gerepeteerd. Vóórdat
ik goed kon praten zong ik al vele
evergreens, liedjes van Gershwin
en Irvin Berlin. Door verschillende
omstandigheden heb ik niet in één
run mijn conservatorium afge
maakt. Eerst kweekschool, een
fantastische tijd waarin ik natuur
lijk in het schoolkoor meezong;
toen één jaar Sweelinck-conserva-
torium in Amsterdam, waardoor ik
al snel meezong in de Hoofdstad-
Operette en mij bovendien steeds
meer ging interesseren voor de Ita
liaanse taal, dus ook colleges Itali
aans ging lopen. Uiteindelijk ben
ik afgestudeerd aan het Haags Con
servatorium, eerst mijn B-diploma,
daarna als uitvoerend musicus
Opera".
En dat werd de start voor je pre
mière van 'Svata Ludmilavan
Dvorak?
"O nee, zo gaat het niet. Verschei
dene zomercursussen volgden in
Italië en Wenen. Ik heb gezongen
bij Giulietta Simionato, beroemd
mezzosopraan van de Scala in
Milaan, die vaak naast Maria Callas
heeft geschitterd, en bij Sena Juri-
nac, dramatische sopraan bij de
Weense Staatsopera. Zij heeft mét
Elisabeth Schwarzkopf 'Der Ro-
senkavalier' van Richard Strausz
onsterfelijk gemaakt. Hoe veel ik
daar ook geleerd heb op het gebied
van bel canto, de zanglessen die ik
nu van de coloratuursopraan Mari
anne Blok ontvang, zijn ook niet
uit te vlakken, en staan geheel in
het teken van de opera.
Dan mijn kleinere optredens, zo
als de uitvoering van 'The Song-
books' van John Cage, moderne
experimentele muziek, waarin dra
matische expressie, acteren en zin
gen hand in hand gaan en waarin je
je volledig kan uitleven. Niet te ver
geten mijn lied-recitals met Mari
anne Vetter aan de vleugel, enkele
tv-opnamen met onbekende negro
spirituals en nog meer".
Verdi
Naar welke muziek gaat je voor
keur uit?
"Ook al houd ik van Bach en Han
del, van oratoria dus, mijn stem
heeft meer drama nodig. Mijn diep
ste voorkeur gaat dan ook uit naar
de 19de eeuwse opera, met name
naar G. Verdi. Ik heb een grondige
studie gemaakt van zijn 'Don Car
los'. Om zijn politieke en religieuze
aspecten, om het prachtig literaire
werk (Schiller schreef de inhoud
oorspronkelijk als een politieke
tragedie), om het diep menselijke
in deze opera in tekst en vormge
ving, kan ik mij totaal inleven en
uitleveren. Ook de 'Ludmila' ligt
meer naar de opera toe dan de ora
toria van Bach en Handel, waar
door ik met mijn stem meer kan
uitpakken, gesteund door de dra
matische muziek. De 'Gates of
Greenham' van Tony Biggin, die ik
in Leiden ga zingen, heeft voor mij
een speciale bekoring. Ik vervul
daarin de moederrol, een vrouw
die haar angst voor de toekomst
uitschreeuwt, en voor het lot van
haar kinderen in een wereld vol ge
weld, kernwapens en onderdruk
king. Ik voel mij voor een deel tot
dit drama aangetrokken omdat ik
zelf tot een onderdrukt volk be-
Magdalena Pattianakotta: liefde voor bel canto (foto pr)
hoor. Dit zal zeker mijn aandeel in
de vertolking kleuren?
Worden er zangers of zangeressen
door jou aanbeden?
"Aanbeden zeker niet, bewonderd
wél. Ik heb afgelopen week in Pa
rijs de opera 'Macbeth' van Verdi
besluiterd. Daarin zongen o.a. de
bas-bariton Simon Estes en de bas
Nicolai Ghiaurov: in één woord
fantastisch. Ook Maria Callas is
voor mij onvervangbaar, niet zo
zeer door haar stem als wel door
haar formidabele expressie en uit
straling: hoe zij speelt met de tekst
of zelfs met een enkel woord is on
gelofelijk".
Wat zijn je toekomstdromen?
"Ik wil dolgraag in het theater
staan, opera zingen en dan speciaal
bel canto, het ware 19de eeuwse
zingen volgens Rossini, Bellini,
Donizetti, maar speciaal Verdi, die
zelf ook heel duidelijk interpretatie
voorschrijft.
En na zo'n grote opera uitvoe
ring: een zalig diner van fruits de
mer, Belgische bonbons en Dame
Blanche".
AMSTERDAM (ANP) - Jan Ritse
ma trekt zich terug uit de artistieke
leiding van de nieuwe toneelgroep
Amsterdam. "Onoverkomelijke
moeilijkheden" met de andere ar
tistieke leider, Gerardjan Rijnders,
zijn de oorzaak van dit vertrek.
Het bestuur en de directie van de
toneelgroep onderhandelen nu nog
met Ritsema over de afwikkeling
van zijn contract. De artistiek lei
der zou tot en met het lopende to
neelseizoen aan de groep zijn ver
bonden. De leiding noemt Ritse
ma's vertrek „in het belang van het
voortbestaan van de toneelgroep".
Op de aard van het conflict werd
desgevraagd niet ingegaan.
Toneelgroep Amsterdam is een
fusiegezelschap. Het kwam dit jaar
in de plaats van de toneelgezel
schappen Centrum en Publieks-
theater. Het nieuwe gezelschap telt
dit seizoen 37 acteurs, onder wie
zes gastspelers. De beide artistieke
leiders behoorden tot een meer
koppige directie.
De start van Toneelgroep Am
sterdam was weinig gelukkig. De
eerste uitvoering (Boom uit de tro
pen) werd eind augustus kort na de
première van het programma ge
schrapt. De voorstelling was slecht
door pers en publiek ontvangen.
Eind september ging al een nieuw
£tuk in première.
RECORDPRIJS - Het schilderij
'De dood van Urie' van de
Utrechtse kunstschilder Dirck van
Baburen (1595-1624) is in Parijs
voor een bedrag van circa 3,5 mil
joen gulden geveild en gaat naar
een Britse galerie. De opbrengst is
een Frans record voor een oud
schilderij.
Expositie bij Denise Stephan
Voorbeeld van het werk van Arthur Stam foto pr)
Expositie met werk van Arthur Stam en
Rien Jansen, t/m 20 december. Galerie
Denise Stephan. Bakkersteeg 18-20. Lei
den. Openingstijden vr. t/m/ zo. van 13.30-
17.30 uur.
LEIDEN - In het werk van Ar
thur Stam en Rien Jansen valt
nauwelijks enige overeenkomst
aan te wijzen, of het moest de be
perking die beide kunstenaars
zich opleggen, zijn. Stam maakt
gebruik van een summiere, door
gaans rake tekentrant, die meest
al weinig ruimte laat voor correc
ties, terwijl Jansen bewust zijn
palet beperkt houdt tot nuances
tussen grijs en wit.
Arthur Stam werkt veel met
aquarel of gouache, gecombi
neerd met inkt of collagetech
niek. In 'Vis en Vondeling' con
trasteert de ingekleurde contour
lijn met de minutieus uitgewerk
te knoflookteen. Dit stuk is een
onderdeel van de serie van vijf
composities die gebaseerd zijn
op een Chinees karakter. Het
meest directe verband is te zien
in een driehoekvorm, uitgevoerd
in goud-geel en paars, die staat
voor het begrip 'mens', zoals de
titel luidt.
Van heel andere aard is het
werk 'Chinees binnenhuis', dat
in behandeling en kleurgebruik
heel treffend de sfeer verbeeldt.
LEIDEN - De Tweede Symfonie
van Mahler zal op 16 december in
de Stadsgehoorzaal klinken in een
uitvoering door het orkest van de
Vrije Universiteit (voor deze gele
genheid versterkt tot ca. 130 musi
ci) en het Amsterdams Toonkunst-
koor, het geheel onder leiding van
Daan Admiraal. Werk van Mahler
wordt in Leiden jammer genoeg
zelden uitgevoerd en hierom alleen
al verdient dit concert belangstel
ling.
door
Mies Albarda
Mahler was een typische verte
genwoordiger van het laat-roman-
tische componeren in de vorige
eeuw, waarin voor de componist de
hoogst persoonlijke beleving van
de wereld om hem heen voorop
stond. Gevoel en verstand zijn niet
meer in evenwicht, maar emotie en
fantasie zijn bepalend. De muziek
wordt het middel bij uitstek om dat
eigen gevoel uit te drukken, en
wordt zo sterk individueel bepaald.
Melancholie is de steeds aanwezige
ondertoon in alles wat geschreven
wordt. De strakke vormen van
symfonie en sonate worden door
broken en uitgebreid als de muzi
kale inhoud daarom vraagt. De
opera's van Wagner, de symfonieën
van Bruckner en Mahler dijen uit
tot werken van enorme omvang.
Ook het aantal en de soort van in
strumenten in het orkest neemt
toe; componisten als Wagner,
Brucker, Richard Strauss en Ma
hler hebben die verscheidenheid
nodig om hun klankkkleuren te
mengen. Het meest extreme voor
beeld is de Achtste Symfonie van
Mahler, waaraan zo'n duizend in
strumentalisten en vocalisten mee
werken.
Veel muziek in de romantiek is
beïnvloed door de literatuur; vaak
grijpt men naar teksten om zijn be
doelingen duidelijk te maken.
Voor genres als het lied en de opera
is dat vanzelfsprekend, maar ook
instrumentale werken worden
In deze serie behandelt Stam
heel ironisch het menselijk ge-
voorzien van een titel; een nieuw
instrumentaal genre, het verhaal-
in-muziek, het symfonisch gedicht
ontstaat. Mahler gaat zo ver om
zelfs aan zijn symfonieën teksten
toe te voegen, zodat het vocale ele
ment binnendringt in een bij uit
stek instrumentaal gedacht genre
als de symfonie. Hiermee greep hij
terug op de Negende Symfonie van
Beethoven, waarvan het laatste
deel eindigt met het beroemde slot
koor 'Ode an die Freude' op tekst
van Schiller.
LEIDEN - Het orkest van de
Vrije Universiteit geeft n samen-
werkig met het Amsterdams
Toonkunstkoor op 16 december
een concert in de Leidse Stadsge
hoorzaal.
Op het programma staan het
Gloria voor sopraan, koor en or
kest van Francis Poulenc e de
Tweede Symfonie van Gustav
Mahler. De solisten zijn Berna-
dette ter Heijne (sopraan) en
Eleonora Volkert (alt). In de
Tweede Symfonie van Mahler
staan koor en orkest onder lei
ding van Daan Admiraal, de vaste
dirigent van het VU-orkest. Het
Gloria van Poulenc wordt gediri
geerd door Jan Eelkema, de diri
gent van het Amsterdams Took-
unstkoor. Aanvang 20.15 uur.
Het is niet verwonderlijk dat Ma
hler, een uiterst gecompliceerd
mens, teksten nodig had om zijn
bedoelingen duidelijk te maken.
Zijn werk draagt sterk het karakter
van een persoonlijke belijdenis.
Mahler, worstelend met de diepste
levensvragen, verdiept zich in
Nietzsche en Schopenhauer. Zijn
denken beweegt zich in de drie
hoek natuur-God-mens. Hij lijdt
onder de tragiek van het leven, dat
des te tragischer is omdat er ook zo
veel schoonheid is. Zijn muziek be
zingt dan ook de schoonheid van
de natuur, van de liefde, van het het
menselijk geluk, maar steeds tegen
de achtergrond van de eindigheid
van dit alles.
Das Lied von der Erde, zijn 9e
symfonie, is daar het treffende
drag met 'wederzijdse betrekkin
gen'. Dat de verhouding nogal
voorbeeld van. Filosofische tek
sten spreken hem evenzeer aan als
naïeve volkspoëzie, zoals die te vin
den is in de bundel Des Knaben
Wunderhorn, in 1806 uitgegeven
door Von Arnim en Brentano.
Ook in zijn muziek gaan eenvou
dige, volksliedachtige en soms
haast vulgaire wijsjes samen met
lang uitgesponnen melodieën. Na
tuurgeluiden, vogelachtige motief
jes met veel trillers zijn steeds we
derkerende elementen. Veelvuldig
voorkomende marsritmen zijn een
herinnering aan Mahler's jeugd,
toen de kleine Gustav regelmatig
militaire bands van een nabije ka
zerne langs het huis zag marche
ren. Het Menuet, in de klassieke
tijd een vast onderdeel van een
symfonie, werd door Beethoven en
Schubert al vervangen door het
luchtiger Scherzo. Mahler, wonend
en werkend in Wenen, gebruikt de
Landler, de Oostenrijkse wals-van-
de-gewone-man in een rustiger
tempo.
Filosofisch
Mahler's Tweede Symfonie is het
eerste werk waarin hij het vocale
element toepast, met vermenging
van naïeve Wunderhorn en filosofi
sche teksten. Dood en opstanding
vormen het thema van het werk,
dat de bijnaam Auferstehungs-
(Opstandings-)symfonie ontleent
aan de tekst van het laatste (vijfde)
deel. De symfonie begint met een
treurmars, het tweede deel is een
Landler, en in het derde deel ci
teert Mahler zichzelf door motie
ven te gebruiken uit een Knaben
Wunderhornlied dat hij eerder
componeerde en dat beschrijft hoe
de heilige Antonius van Padua
OVERLEDEN - De beeldhouwster
Marie-Rose Ibert, weduwe van de
componist Jacques Ibert, is op 94-
jarige leeftijd in Parijs overleden.
Als muziekminnares organiseer
de Marie-Rose Ibert tot het einde
van haar leven recitals in haar ate
lier om jonge internationale solis
ten bekendheid te geven.
gespannen is, mag blijken uit de
star glimlachende, langgerekte
figuren, die met hun tanden een
lijn gespannen houden, waarop
een uil (hier als symbool van de
wijsheid?) zit. De hier gebruikte
motieven van de uil en de vis ke
ren in Stams werk vaker terug;
de uil als nachtvogel en de vis in
diverse, soms boosaardige rol
len.
Vaak zijn bij Stam verschillen
de niveaus te ontdekken. Voor
stelling en titel laten meer zien
aan alleen dat, watje ziet of leest.
Verwijzingen naar muziek blij
ken plotseling anders verklaar
baar, zoals 'vioolspel', waarin de
titel en de naam van de kunste
naar verwerkt zijn in een kruis
woordpuzzel, die met gele, witte
en paarse viooltjes verluchtigd
Het werk van Arthur Stam is
diepgravender en geestiger dan
men in eerste instantie zou den
ken. Een nieuwe richting slaat
Stam in met een fraaie composi-
voor de vissen preekt. Het is een
Scherzo, maar in een ongewoon
langzaam tempo. Het vierde deel
draagt de titel 'Urlicht'. De alt be
zingt de nood van de mens en roept
de voorspraak van Maria, gesym
boliseerd door de rode roos, in ('O
Röschen rot, der Mensch liegt in
grosser Not'). Deze tekst, ook ont
leend aan de Wunderhorn eindigt
met de zinsnede 'Ik ben van God en
wil weer tot God'. Het laatste deel
schildert het oordeel en de opstan
ding. Sopraan, alt en koor bezingen
de opstanding op een tekst, waar
van de eerste regel is ontleend aan
een vers van Klopstock, een dich
ter die grote invloed had op o.a.
Goethe, de rest van de tekst is van
Mahler's eigen hand. De slotzin
vormt de apotheose: 'sterven zal ik
om te leven'. De symfonie beleefde
in 1904 haar eerste uitvoering door
het Concertgebouw Orkest. Mahler
was verrukt over de kwaliteit van
het orkest, dat hét werk uitstekend
had voorbereid onder leiding van
zijn dirigent Willem Mengelberg.
Hoewel Mahler vaak zelf zijn mu
ziek van verklaringen voorzag,
stond in het programma: '...op ver
zoek van den componist wordt ge-
ene analyse der symfonie gegeven'.
De laatste jaren is de belangstelling
voor Mahler's muziek weer sterk
toegenomen, niet in het minst door
toedoen van Bernard Haitink. die
AMSTERDAM (GPD) - Amster
dam wordt van 9 tot en met 21 de
cember letterlijk overspoeld door
het festival Culture in Another
South Africa (CASA), waarin de
cultuur van de onderdrukte meer
derheid van Zuidafrika wordt ge
presenteerd. In film, dans, theater,
muziek, beeldende kunst, litera
tuur en modeshows tonen Zuid-
afrikaanse kunstenaars hun ideeën
over een ander Zuidafrika en hun
verzet tegen het apartheidssys
teem. Tevens wordt een conferen
tie gehouden, onder auspiciën van
de gelijknamige stichting CASA,
tie 'Ochtend' getiteld, die door de
vervloeiende kleuren en de langs
de onderrand geconcentreerde
vorm bewondering wekte en ver
wachtingen voor toekomstige
werken.
Rien Jansen toont eveneens
recent en iets ouder werk. Zijn
laatste schilderijen, waartoe de
winterreis-serie behoort, zijn al
leen in tempera uitgevoerd, ter
wijl hij voorheen temera en olie
verf combineerde. Vooral bij de
delen uit winterreis past de ijle,
nevelige sfeer, die het overige
werk van Jansen kenmerkt. Het
geringe contrast en de lichte to
nen verlenen aan de schilderijen
een koele afstandelijkheid.
Hoekige lijnen in de weergave
van bergen, laten een aanzet zien
tot verdergaande geometrie, die
zichtbaar is in 'Bij dag' en 'Bij
nacht' of 'Luchtschap'. Naast de
op de natuur geïnspireerde schil
derijen exposeert Jansen een aan
de Portugese dichter Pesoa ge
wijd stuk en een meer symbo
lisch geladen' voorstelling 'Het
Judasschaap', waarin schuld en
onschuld verbeeld zijn.
Tot en met 20 december is deze
tentoonstelling van Arthur Stam
en Rien Jansen in de Bakker-
steeg te zien.
NANCY STOOP
Tekening van Gustav Mahler.
de Mahler-traditie van het Concert
gebouw Orkest heeft voortgezet
met plaatopnamen van het volledi
ge werk van Mahler, en het traditio
nele Mahlerconcert op Eerste
Kerstdag. Maar het is vooral Ma
hler's muziek zelf die in deze tijd
veel mensen aanspreekt.
waar 200 Zuidafrikaanse kunste
naars van gedachten wisselen over
de toekomst van de cultuur in hun
vaderland.
Het bijzonder veelomvattende
programma van CASA (75 voor
stellingen) omvat onder meer de
fototentoonstelling De Verborgen
Camera in De Nieuwe Kerk (20 de
cember tot 3 januari). Het Neder
lands Theater Instituut vertoont op
8 december videofilms van in
Zuidafrika verboden toneelstuk
ken.
In het Muziektheater presente-
Plaats: Stadsschouwburg, Haarlem.
Programma: Het Nut van de Neus
hoorn. Ondertitel: Een avond schuldig
vermaak. Met: Justus van Oei, Erik
van Muiswinkel en Eric Eygenraam
op eigen teksten en muziek. Regie:
Fred Florusse. Techniek: Eelco Velle-
ma. Kostuums: Heide Fuehri Snethla-
ge. Produktie: Harry Kies. Publiek:
750 (uitverkocht). Tot eind december
in Bellevue, Amsterdam.
Bedreigde soorten stop je in een
reservaat. Maar hoe zit het met
de diersoort mens? Leidt het
diergedrag van de wijfjes en de
mannetjes tot moordende ach
tervolgingswaan of houden we
ons in stand met domme spelle
tjes, stupide tv-kwisjes, schaam
teloze zelfgenoegzaamheid van
ontwikkelingswerkers, de hypo
criete vertroostingsstatus van de
afdeling religie en de verblinden
de discriminatie van de subsoor
ten bejaarden, homo's, Zuidafri
kanen?
Cabaret Zak en As heeft er een
virtuoze taalvaardigheid, een
pakket orgininaliteit, raffine
ment en het aburdisme van prik
kende associaties tegenaan ge
worpen. Het reliëf mankeert ech
ter.
Ze maken een programma met
een ingebouwde veiligheids
klep. De drie jongens laten de af
gekloven onderwerpen ogen
schijnlijk liggen door zich uit te
leven in macabere, zwarte grap
pen. Maar terwijl ze in tekst voor-
AMSTERDAM (ANP) - De kunste
naarsorganisatie Arti et Amicitiae
in Amsterdam wil zich veijongen
en een nieuw tentoonstellingsbe-
leid voeren, dat meer op de buiten
wereld is gericht. De plannen voor
dat beleid zijn donderdag in het Ar-
tigebouw aan het Rokin met zijn
befaamde door Berlage ontworpen
sociëteit onvouwd.
Tot dusver hield Arti verspreid
over een paar maanden van het jaar
in zijn zalen tentoonstellingen voor
leden. Het grootste deel van het
jaar werden die zalen echter ver
huurd aan instellingen op het ge
bied van kunst en cultuur. Vanaf 1
januari zal dat veranderen. Het bij
na 150-jarige Arti, met zijn 350 kun
stenaarsleden en 1.000 sociéteitsle-
den, wil vanaf die datum zelf bepa
len wat in die zalen gebeurt en jaar
lijks met een eigen tentoonstel-
lingsoprogramma komen.
In dat beleid zal wel plaats blij
ven voor de vier tentoonstellingen
van leden, daarnaast zullen ten
toonstellingen worden opgezet van
vooraanstaande kunstenaars uit
binnen- en buitenland. Met het oog
ren Whoopi Goldberg en Jeroen
Krabbé op zondag 13 december het
'Grand Gala Opening Programm'.
In dit vooral muzikale programma
onder meer het ballet 'Ours to
hold', de Jazz Pioneers, Sabenza en
de Gwangwa Band.
Theater De Balie brengt de voor
stelling 'The Blood Knot' van het
Thekwini Theater over de toe
komstdroom van twee broers, dje
leven in een krottenwijk voor
kleurlingen. Na dit stuk (op 9 de
cember) volgt in De Balie het con
cert 'Music and poetry resistance'
ai na de pauze diverse dodelijke
klappen plaatsen, onbreekt het
sloteffect van een verrassende
kanteling dikwijls. De meeste
nummers zijn niet af als ze uit
zijn.
Misschien gaan ze ervan uit
dat we al lang met elkaar afge
sproken hebben wat we vinden
van discriminerende uitingen
enzo. Prima, maar het lijkt er op
dat ze zich tevreden stellen met
registrerende opmerkingen, zon
der daaraan een visie te verbin
den. Wat ze doen, gebeurt soms
te makkelijk, te breedvoerig en
in te laag tempo. De stofkam mag
er nog wel even doorheen, al heb
ik me ondanks enkele diepte
punten niet verveeld.
Zak en As heeft namelijk iets
intrigerends door de verfrissen
de, typisch jonge honderige ma
nier waarop ze tekeer gaan. Een
voorbeeld. Voor een onthutsend,
door Van Muiswinkel subliem
gesproken nummer in het Zuid
afrikaans, ga ik volledig plat.
Maar het is jammer dat ze in
hun afwijzing van de lulligheid-
anno-nu kiezen voor een studen
tikoze benadering, alsof het hen
een blinde.zorg is. Je voelt dat
het tegendeel het geval is.
Vorm, inhoud en de persoon
lijke identificatie liggen bij Van
Muiswinkel, Van Oei en Eygen
raam nog in conflict. Dat geldt
ook voor de zang (houd die mi
crofoons maar bij de hand) en de
muziek.
JACQUES D'ANCONA
op het opzetten van exposities van
buitenlandse kunstenaars zijn al
contacten gelegd met organisaties
in andere landen.
In februari komt er na een ten
toonstelling van beelden een foto
expositie van Jean Ruiter en Krys-
tyna Ziach van een reis naar Japan.
In het voorjaar zal is er een tentoon
stelling van oudere Arti-leden als
Joop Sjollema, Theo Swagema-
kers, Dora van der Veen, Elgia Ey-
mer-Broeckman en Jeanne
Bieruma Oosting met werk van
voor 1955 en recent werk (1986-
1987). In mei-juni is er een presen
tatie van werk van nieuwe leden. In
oktober zullen kunstwerken van
jonge Hongaarse kunstenaars wor
den geëxposeerd en in november
zal met een jubileumtentoonstel
ling worden ingehaakt op veertig
jaar Cobra, aldus een greep uit de
plannen.
Op deze wijze hoopt Arti een
groot publiek te trekken, waarbij
ook gedacht wordt aan een gele
genheid voor het gebruiken van
consumpties.
van Burton Greene, die werk van
diverse dichters op muziek zette.
Meer literatuur valt te genieten in
Paradiso op 15 december, waar on
der anderen Breyten Breytenbach
gedichten zal voordragen. Het slot-
concert wordt op 19 december ge
geven in De Melkweg met Chris
MacGregor, veel jazz en township-
jive.
De conferentie in Bellevue be
gint op 14 december en eindigt op
18 december. Door de hele stad zijn
ruim 20 tentoonstellingen gratis
toegankelijk.
VU-orkest met Toonkunstkoor in Leiden
