TAD LEIDEN
Ik liet mij nooit zo maar
naar de slachtbank voeren
Gaslek in woning na
onderhoud van EBR
Negen maanden cel
geëist tegen Leidse
wegens bedreigingen
LEIPSCH DAGBLAD
Psychiater Bastiaans houdt er 1 januari mee op
Bewoner Egas: 'Schuld energiebedrijf
Mtiefnijfrijejiifl|
s
ZATERDAG 5 DECEMBER 1987
De Leidse psychiater j. Bastiaans moet zijn activiteiten op 1
januari staken. Bastiaans werd onlangs 70 jaar. Drie andere
therapeuten staan klaar om zijn werk voort te zetten. De oud-
hoogleraar blijft nog enige tijd supervisor.
Met het officiële vertrek van Bastiaans lijkt ook een einde te
komen aan zijn vaak omstreden behandelingsmethode. Al
leen hy heeft nu nog een licentie om oorlogsslachtoffers met
lsd (een geestverruimend middel) uit hun isolement te halen.
Het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur wil
de dit jaar een onderzoek laten doen naar de vraag welke
invloed het goedje in al die jaren op de patiënten heeft gehad.
De conclusie van het rapport was onthutsend: er was niet
genoeg materiaal voorhanden waarop een verantwoord we
tenschappelijk onderzoek zou kunnen worden gebaseerd.
Klaar uit.
In een brief aan het departement schrijft de oud-hoogleraar
dat drie van de vijf onderzoekers het met die eindconclusie
niet eens zijn. Zij, maar ook anderen, vinden dat er een kwali
tatief onderzoek moet komen. De vraag is echter wie de kos
ten daarvan voor zijn rekening moet nemen.
Zorgen over de methode Bastiaans. Wel of niet goed? zijn
patiënten zijn er eensluidend over. Ze kunnen niet zonder de
behandeling. Nog onlangs maakten ze dat aan de buitenwe
reld duidelijk. Of een van de opvolgers van Bastiaans vergun
ning krijgt met lsd te mogen werken? Een verzoek is inge
diend. Het ministerie moet het antwoord geven.
LEIDEN - Bastiaans is bezorgd.
Het negatieve rapport is, zegt hij,
een kolfje naar de hand van het
ministerie. Omdat, maakt Bas
tiaans duidelijk, wvc van lsd af
wil. De Leidse psychiater is de
laatste therapeut die de persoon
lijkheid van zijn patiënten met
hallucinogenen mag beïnvloe
den. Een 'mooiere' gelegenheid
krijgt de minister niet. Bastiaans
weg, lsd weg.
door
Jan Westerlaken
Toch heeft de oud-hoogleraar
nog een sprankje hoop. Hoop,
die is gericht op Centrum 45, een
kliniek waar oorlogsslachtoffers
in nood met hun problemen kun
nen aankloppen. Centrum 45 kan
de minister vragen om met me
thode Bastiaans te mogen door
gaan. Dan moet één van de psy
chiaters de licentie krijgen die
Bastiaans over enkele weken in
levert. Daartoe blijkt bereidheid
te bestaan. Zij het onder voor
waarden. Het gebruik van lsd
moet worden gekoppeld aan een
onderzoek. Onderzoek dat ant
woord moet geven op de vraag of
patiënten er nu echt beter van
worden.
De medisch-psycholoog Van
der Ploeg kon dat antwoord niet
halen uit de patiënten-gegevens
van prof. Bastiaans. De psychia
ter verzet zich daar fel tegen.
Zegt: "Er is een eenzijdig stem
pel op die zaak gedrukt. Drie van
de vijf onderzoekers hebben de
minister dat laten weten. Maar
dat is hun niet in dank afgeno
men. Testmetingen wilde men
hebben. Daar draait het niet om.
Centraal moet staan welke bete
kenis de behandeling voor de pa
tiënten heeft. Hoe voelen zij zich.
Dat is de kern die op papier moet
worden gezet. Mijn patiënten
willen dolgraag hun verhaal ver
tellen. Bovendien wordt alles op
band opgenomen. Van begin tot
eind. Het was voor het onder
zoek niet geschikt, zei men".
Achteraf
Bastiaans zegt dat net zo goed
achteraf het onderzoek kan wor
den opgezet. Met slachtoffers
van gijzelingen is precies hetzelf
de gedaan. Bij hen konden geen
metingen vooraf worden gedaan,
omdat het destijds om een ge
heel nieuw fenomeen ging. In
feite gold dat eveneens voor de
methode-Bastiaans. Zelf had hij
best aan een onderzoek willen
werken. Echter, hij behandelde
primair patiënten. Het ontbrak
hem aan mankracht om zo'n on
derzoek te doen. Daardoor is dat
erbij ingeschoten.
Lsd, Bastiaans werkt er al
meer dan 25 jaar mee. Als direc
teur van het Psychoanalytisch
Instituut in Amsterdam kreeg
Bastiaans de opdracht uit te re
kenen hoeveel tijd er nodig was
voor een psycho-analyse. De psy
chiater deed dat en kwam tot de
slotsom dat hiervoor tussen de
600 en 800 uur nodig waren. An
ders gezegd: iedere therapeut
kon per jaar niet meer dan twee
patiënten behandelen. En dat
vond Bastiaans te weinig.
De psychiater: "Ik heb er van
alles aan gedaan om het gene
zingsproces te versnellen. Dat is
een reden waarom we gebruik
maken van lsd en pentotal. Ik
weet nog wel dat de ziekenfond
sen in de jaren zestig niet meer
dan tien uur psycho-therapie wil
den vergoeden. Later is dit tot
negentig uur opgetrokken. Had
de patiënt een psycho-analyse
nodig, dan kon dat niet. Ja, als
hij het zelf kon betalen. Dan
praat je wel over een halve ton.
Nou, dat was dus onmogelijk".
Op slot
Wat is het criterium om een pa
tiënt met lsd te behandelen. Prof.
Bastiaans is er heel duidelijk
over. Hij zegt: "Lsd gebruiken
we pas als de patiënt 'op slot' zit.
Star is. Want dat is het grote
struikelblok bij de behandeling.
Hoe kun je die starheid doorbre
ken, daar gaat het om. Iemands
persoonlijkheid verandert pas
als hij de indruk heeft dat 'ie er
wat aan heeft".
"Lsd opent dat slot in ernstige
gevallen. Het wordt alleen bij die
mensen toegepast die écht ver
stard zijn. De remmingen wor
den minder sterk en het verdron
gen trauma wordt opnieuw be
leefd. De therapeut kan daarmee
aan het werk. Alvorens we deze
behandeling geven, wordt eerst
het lichtere middel pentotal ge
bruikt. Krijgen we de patiënt na
een paar behandelingen niet van
slot, dan pas wordt lsd toegepast.
Je kunt niet eindeloos met pen
total blijven proberen de patiënt
uit zijn isolement te halen. Hele
maal zonder gevaar is dat niet,
omdat je hern toch een lichte nar
cose geeft. Wat lsd betreft, één op
de tien patiënten komt daarvoor
in aanmerking".
Kans op verslaving? Bastiaans
zegt er dit over: "Mensen die lsd
op hun eigen houtje gebruiken
komen in diepe ellende. Die kun
nen verslaafd raken, omdat ze tij
dens het gebruik niet worden be
geleid. In hun eentje komen ze
terecht in een hel van vroeger.
Dan schrik je je rot. Zulke men
sen lijden aan een lsd-psychose.
Ik heb ze in mijn kliniek gehad.
Wat doe je dan? Je dient ze weer
het middel toe om met hen terug
te gaan naar de plek des onheils.
Met lsd haalde ik deze mensen
uit hun psychose. Op zo'n mo
ment heb je als therapeut een
stukje van de ziel in handen. Ik
kan dat bijsturen of remmen.
Maar als je zoiets in je eentje doet
kun je gek worden of verslaafd
raken. Die mensen willen steeds
weer terug naar dat gelukzaliger
leven".
Psychodrama
Subtiel omgaan met de patien-
Bastiaans: "Met dat onderzoek is een eenzijdig stempel op de zaak gedrukt".
ten. Dat is een eerste vereiste,
zegt Bastiaans. "Er wordt een
psychodrama gespeeld. Het ene
moment valt de patiëntje als het
ware in de armen, omdat hij in
jou een van zijn ouders meent te
herkennen, het andere moment
maakt hij je voor 'schweinhund'
uit. Dat drama speel je mee. Veel
patiënten zeggen na afloop dat
niet de lsd heeft geholpen, maar
de begeleiding. De rol van lsd is
het proces te versnellen als een
soort katalysator".
De patiënt kan zelf ook een
steentje aan zijn genezing bijdra
gen. "Ze kunnen heel veel doen",
meent Bastiaans. "Ik geef de pa
tiënt altijd een bandje mee naar
huis waarop de gesprekken tij
dens de behandeling zijn opge
nomen. Thuis kan de patiënt die
band net zo vaak afluisteren als
hij wil. Dat moet", zegt hij met
nadruk. "Na verloop van tijd
worden ze het zat en zeggen, nu
weet ik het wel. Heel belangrijk
is dat. Van het elke keer weer
luisteren naar die bandjes gaat
een zelfgenezend aspect uit. De
verwerking van de traumatische
ervaring wordt op die
versneld".
Bastiaans heeft de medisch-
psycholoog Van der Ploeg (ma
ker van het rapport) wel eens uit
genodigd om bij de behandeling
van een patiënt aanwezig te zijn.
Volgens de psychiater is hij daar
nooit op ingegaan. Uit ethische
overwegingen? Bastiaans vindt
dat die niet zo'n rol hoeven te
spelen. "Ik vraag de patiënt of hij
er bezwaar tegen heeft als er ie
mand anders dan een therapeut
bij de behandeling aanwezig is.
Als de patiënt daar moeite mee
heeft, dan gebeurt dat absoluut
niet".
Verguisd
Bastiaans. Oorlogsslachtoffers
prijzen hem de hemel in, ande
ren verguizen hem. Velen zijn
het niet met hem eens. In het
buitenland waardeert men hem.
Zoals in Verenigde Staten. Toen
de honderd gijzelaars van de
Amerikaanse ambassade in Te
heran (Iran) werden vrijgelaten,
klopte men bij Bastiaans aan hoe
die mensen moesten worden be
geleid. Onlangs belden meer dan
honderd oud-Indiëgangers om
hulp. Prof. Lou de Jong schildert
hen in één van zijn werken af als
misdadigers.
Maar als de naam Bastiaans in
het nieuws komt, is er in de
meeste gevallen sprake van hei
bel. Hoe komt dat toch?
Bastiaans draait er niet om
heen. Zegt: "Dat komt uitslui
tend door die lsd. En", voegt hii
eraan toe, "jaloezie speelt ook
een rol. Ik heb veel hoge functies
bekleed en onderscheidingen
voor mijn werk gekregen. Er zijn
niet zo bar veel mensen die me
dat kunnen nazeggen. Ze zijn er,
denk ik, jaloers op. Wat hierin te
vens meespeelt is natuurlijk het
feit dat ik me nooit in de hoek
liet drukken. Ik liet me niet zo
maar afslachten".
"Ja", beseft hij, "ik ben veel in
het nieuws geweest. Een boel
mensen kunnen dat niet hebben.
Ooit kwam ik eens op een verga
dering van een universiteit. Het
eerste wat ik te horen kreeg toen
ik binnenstapte was: 'Wij hou
den niet van hoogleraren die in
het nieuws komen'. Er is wat af-
geroddeld in het circuit".
Nieuwe regeling
parkeren moet
bereikbaarheid
AZL verbeteren
De Franse kunstenaar Christo hoeft er niet aan te pas te komen om een gebouw in te pakken. Studenten van Mi
nerva hulden gisteren hun sociëteit aan de Breestraat in plastic. Aanleiding tot het inpakken was niet de voor de
deur staande Sint Nicolaas pakjesavond, maar het jaarlijkse bal van de studenten, het Sempre. Het gebouw is
keurig in witte en zwarte plastic banen verpakt, hoewel het Sempre dit jaar als motto mee kreeg 'La nuit en rose'
(roze nacht). (foto Henk Bouwman»
LEIDEN - "We mogen echt van
geluk spreken dat het huis niet in
de lucht is gevlogen". De heer
Egas, bewoner van het huis aan de
Akkerhoornbloem in de Meren-
wijk, is opgelucht dat een lek in een
gasleiding in zijn woning geen ver
schrikkelijke gevolgen heeft ge
had. Maar hij is woedend op het
Energiebedrijf Rijnland dat het lek
zou hebben veroorzaakt.
Het lek ontstond nadat het ener
giebedrijf de afgelopen week de
buitenleiding van het gas in de
straat had vervangen. Rijnland ont
kent echter iedere verantwoorde
lijkheid. "De rotte plek in de bin
nenleiding zat er al en is hoogstens
door onze werkzaamheden aan het
licht gekomen", zegt EBR-voor-
lichter Sytsma.
Afgelopen woensdag werden de
leidingen in de Akkerhoornbloem
door het energiebedrijf vervangen.
De leidingen lagen er al veertien
jaar en dreigden door verzakkin
gen in de grond te gaan scheuren.
Het vervangen van dit soort leidin
gen behoort tot het gebruikelijke
onderhoud. Bij de werkzaamheden
werd ook de gasmeter in de woning
van de heer Egas losgekoppeld.
Woensdagmiddag legden de mon
teurs van Rijnland de laatste hand
aan de werkzaamheden waarna het
gas weer kon worden aangesloten.
Gigantisch
"Enkele uren later rook ik een.
gaslucht in huis", vertelt Egas: "In
de veronderstelling dat er bij het
Burgerlijke Stand
LEIDEN - Overleden: J.C. Turk
(1920) man, C.D. Zandvliet (1926) man,
B. Bos (1916) man, A.A. Coumou (1910)
geh. gew. met A. Everaars, D. van Bee-
len (1910) man, F.J. de Jong (1922) man,
Z. Galjaard (1909) vrouw, L. Kroon
(1908) vrouw, J.H. Wijngaarden (1916)
man, S. Tameling (1919) man, H.J. Nij-
huis (1897) geh. gew. met G. Burkj,
C.W.P. Vintges (1910) man, P. van Har-
werk wat gas was vrijgekomen,
hebben we het huis goed doorge
lucht. De volgende ochtend was de
gaslucht échter veel doordringen
der. Daarop besloot ik het EBR te
waarschuwen".
De diensdoende monteur van
het EBR constateerde kort daarna
dat er een lek in de leiding zat zon
der echter vast te kunnen stellen
waar precies. Hij sloot de gastoe-
voer onmiddellijk af en adviseerde
Egas een loodgieter te bellen. Deze
arriveerde enkele uren later en ont
dekte een lek in de buis boven de
gasmeter.
"Een gigantisch lek", aldus
Egas: "Vanuit de hoofdleiding
werd het gas zo tussen het plafond
geblazen". Het lek is naar zijn me
ning ontstaan doordat bij het los
koppelen van de gasmeter de buis
in een koppelingsstuk is gaan
wringen. De verantwoordelijkheid
hiervoor legt hij bij de mensen van
het EBR.
Egas: "Toen zij het gas woens
dagmiddag weer aansloten, werd
wel de buis naar het huis toe door
gemeten maar niet de binnenlei
ding. Dat was toch een kleine moei
te geweest. We hebben geluk ge
had dat ik toevallig thuis was. Nor
maal gaan mijn vrouw en ik don
derdagochtend altijd vroeg de deur
uit. Het gas had dan de hele dag in
het huis kunnen stromen: Komen
de kinderen 's middags thuis, zet
ten een pot thee en de hele zaak
gaat in de lucht".
tingsveldt (1947) man, A.P.H. van der
Voort (1915) man, M.E. Bakker (1923)
vrouw, C. Bos (1923) man, E.L.J. Koek
(1940) man, W. Rosdorff (1935) man,
E.A.A. Jürgensmann (1913) echtgen. v.
N. de Jong, L. de Best (1930) man, B.H.
Driessen (1905) geh. gew. met C. van
Velzen, J.T. Wijngaarden (1917) geh.
gew. met C. Jansen, M.J. Oele (1900)
man, M. de Jong (1915) man, J.H. Mei
link (1918) man, W. Klippel (1915) man,
K. Terburg (1916) man, Ch. Risamasu
(1921) man, D. Beekman (1897) man, G.
Gravekamp (1930) echtgen. v. C.
Haasbeek, J.C. Veltman (1927) man, H.
Boon (1912) echtgen. v. A. Pijnnaken.
Het EBR wijst iedere verant
woordelijkheid af en is ook niet be
reid de rekening van de loodgieter
(circa 200 gulden) voor Egas te ver
goeden. "Onze verantwoordelijk
heid gaat tot en met de gasmeter",
zegt woordvoerder Sytsma: "Die
leiding waarin het lek is ontstaan,
is kwalitatief niet in orde geweest
en dat is de verantwoordelijkheid
van de gebruiker. Een samenloop
van omstandigheden; het komt wel
vaker voor dat dit soort gebreken
aan het licht komen wanneer de
spanning door werkzaamheden
enige tijd van de leiding is ge
weest".
De heer Egas heeft zich inmid
dels schriftelijk tot de directie van
het EBR gewend om zijn beklag te
doen.
DEN HAAG/LEIDEN - Een 22-ja-
rige Leidse moet worden opgeno
men in psychiatrische kliniek om
een eind te maken aan haar crimi-
nieel gedrag. Haar advocaat, mr.
Staehle, pleitte voor een opname in
een kliniek omdat negen maanden
onvoorwaardelijke gevangenis
straf, zoals officier van justitie mr.
Klopper-Gerretsen had geëist, op
zich geen oplossing is. "Na negen
maanden gaat de deur van de ge
vangenis toch weer open. En hoe
gaat het dan verder?"
De rechtbank besloot na enig be
raad toe te staan dat de reclasse
ring op korte termijn een onder
zoek doet naar de mogelijkheden
voor een vrijwillige opname in een
psychiatrisch ziekenhuis. Over
twee weken moet daarover duide
lijkheid zijn. Dan wordt de recht
zaak voortgezet.
De Leidse stond terecht voor
drie feiten. Twee keer heeft zij een
treinconducteur bedreigd toen zij
haar de trein wilde uitzetten omdat
ze zonder kaartje reed en voor een
inbraak in een winkel in de Leidse
Haarlemmerstraat. De eerste be
dreiging met een mes had plaats in
augustus op de dag dat ze terecht
had gestaan voor een andere zaak.
Voor deze feiten kreeg ze zestien
maanden gevangenisstraf, waar
van vier voorwaardelijk. Tegen dit
vonnis heeft de vrouw, die het cri
minele gedrag pleegt om zich te be
wijzen, hoger beroep aangetekend.
De tweede bedreiging, een dag la
ter, was met een wapenstok.
Officier van justitie mevrouw
Klopper-Gerretsen zei dat sinds de
verdachte in voorarrest zit, het op
merkelijk rustig is in Leiden. "Zij
heeft Leiden onveilig gemaakt met
vernielingen, inbraken, pesterij
tjes. Iedereen is dolblij dat ze nu in
voorarrest zit", aldus de officier.
Omdat het contact met de reclasse
ring door de verdachte is verbro
ken, kan er volgens Klopper moei
lijk een psychiatrische behande
ling worden opgelegd. Dat gaat al
tijd samen met toezicht door de re
classering.
De officier had echter ook weinig
behoefte aan wederom een vrijwil
lige psychiatrische behandeling.
"Mijn geduld met haar is op. Een
vrijwillige behandeling maakt zij
toch niet af'. Daarom eiste ze ne
gen maanden gevangenisstraf.
"Dan is ze in ieder geval enige tijd
van de straat af en blijft het rustig
in Leiden".
Maar de advocaat van de ver
dachte pleitte toch voor een vrij
willige behandeling. Opsluiten
zonder behandeling heeft geen zin,
omdat de kans op herhaling le
vensgroot is, zo blijkt uit een vorig
jaar gemaakt psychiatrisch rap
port. In dat rapport staat ook dat
met een behandeling de kans op
herhaling sterk kan worden ver
minderd.
Tot voor kort weigerde de vrouw
echter vrijwillig dergelijke behan
delingen te ondergaan, maar ter
zitting vertelde ze dat ze nu wel in
een psychiatrisch ziekenhuis wil
worden opgenomen. Voor de advo
caat was dat reden voldoende om
de rechtbank te vragen zijn cliënte
een voorwaardelijke straf op te leg
gen met als bijzondere voorwaarde
dat zij zich laat opnemen in een
dergelijk ziekenhuis. "Voltooit ze
de behandeling niet, dan gaat ze
vanzelf weer de weg naar de gevan
genis", redeneerde mr. Staehle.
Na een korte schorsing besloot
de rechtbank het verzoek van de
verdediger te laten onderzoeken.
Binnen twee weken moet er een
nieuw contact met de reclassering
tot stand komen en duidelijk wor
den of de verdachte op korte ter
mijn kan worden opgenomen in
een psychiatrisch ziekenhuis. Als
dat bekend is, zal de rechtszaak
worden voortgezet.
LEIDEN - De nieuwe parkeerege-
ling van het Academisch Zieken
huis Leiden treedt maandag in
werking. Naar verwachting wordt
hierdoor de bereikbaarheid en de
parkeergelegenheid verbeterd.
Met name de minder-validen, pa
tiënten, ambulances, taxi's, dono
ren en leveranciers zullen hiervan
profiteren. Filevorming aan de
Rijnsburgerweg zal hierdoor waar
schijnlijk tot het verleden behoren.
De toegang tot het binnenterrein
is te bereiken na het passeren van
een slagboom ter hoogte van de
kinderkliniek. Deze slagboom kan
worden geopend door middel van
een door de portier verstrekt
muntje of door een magneetkaart.
Rondom het binnenterrein is een
ruime parkeergelegenheid met hal
teplaatsen voor de opstapbus. Bo
vendien wordt de parkeercapaci-
teit uitgebreid door sloop van ge
bouw 30.
ICTO
Het ICTO houdt maandag
een forum-bijeenkomst naar
aanleiding van de voorgeno
men ondertekening van het
INF-akkoord. In het forum heb
ben zitting de (oud-)ICTO-be-
stuursleden A. Wagenaar, J.L.
Janssen van Raay, W. de Vries
en H. Franssen. Het forum
wordt gehouden in 'In den
Leidschen Salon' aan de Sta
tionsweg, de aanvang is 20.00
Film
'Anders in dezelfde straat' is
de titel van de film die zondag
middag 6 december wordt ver
toond in het Rijksmuseum voor
Volkenkunde aan de Steen
straat. De film, voorzien van
Nederlands commentaar, gaat
over een Marokkaans gezin in
Leiden. Aanvang: 15.00 uur.
