Premier Ozal wint Turkse verkiezingen Libanon in de ban van instortende economie Frankrijk laat tolk Iran gaan in ruil vrijlaten gijzelaars Grote opkomst bij Pools referendum Opstand van Cubanen in één van VS-gevangenissen voorbij Meerderheid in parlement Toch beperkingen Star Wars MAANDAG 30 NOVEMBER 1987 BUITENLAND PAGINA 5 ANKARA (GPD/ANP) - Overeenkomstig de verwachtin gen heeft premier özal de Turkse parlementsverkiezingen van gisteren gewonnen. Zijn Moederland Partij verwierf volgens de voorlopige uitslagen ruim 36 procent van de stemmen en volgens het Turkse kiessysteem, met kies drempels voor kleine partijen en premies voor de grootste partij in veel districten, heeft hij daardoor recht op bijna 300 zetels in het vergrote parlement van 450 zetels. PARIJS (GPD) - De Iraanse pseu- do-diplomaat Gordji is vanmorgen via Pakistan naar zijn vaderland gereisd, nadat hij door de Franse regering was vrijgelaten in ruil voor de beide gijzelaars in Bey routh, de tv-belichter Normandin en de journalist Auque. Gordji had het afgelopen week-end een scherts-verhoor ondergaan in ver band met zijn eventuele rol in de serie bomaanslagen in Parijs het afgelopen jaar. Als onderdeel van een groot- scheenpse diplomatieke operatie was in Teheran de Franse consul Tori 'verhoord'. Tori was als repre saille tegen de omsingeling van de Iraanse ambassade in Parijs afgelo pen zomer door het bewind van de ayatollahs van 'spionage' beschul digd. Vandaag heeft Tori op zijn beurt de thuisreis naar Frankrijk kunnen aanvaarden. Premier Chirac en zijn kabinet hebben kort voor de presidentsver kiezingen met deze ingewikkelde manoeuvre een opzienbarend suc ces geboekt. Normandin en Auque keerden het afgelopen weekend uit hun kerkers in Beyrouth naar Pa rijs terug en ze werden er niet al leen opgewacht door hun familie, maar ook door de eerste minister, zijn minister van binnenlandse za ken Pasqua en de minister van bui tenlandse zaken Raymond. Minis- ter Pasqua was achter de schermen de stille hoofd-onderhandelaar ge weest en hem werd vanmorgen door de Franse pers de meeste lof toegezwaaid. Frankrijk ging sinds '85 gebukt onder de gijzeling van landgenoten in Libanon. Achtergebleven zijn nu nog de diplomaten Carton en Fontaine en de journalist Kauf- mann. Dit drietal is in handen van de ongenaakbare islamitische Dji- had anders dan Normandin en Au que, die werden vastgehouden door de 'Organisatie voor revolu- tionnaire gerechtigheid'. Premier Chirac liet bij de verwel koming van Normandin en Auque doorschemeren dat ook vrijlating van het laatste drietal binnen af zienbare tijd te verwachten is. De Fransen vroegen zich vanmorgen wel af hoe ver de invloed van de Franse regering nog reikt nu de di plomaten en pseudodiplomaten in de ambassade van Iran bezig zijn naar Teheran terug te stromen. Zonder de hulp van de Syrische regering zouden Normandin en Auque ongetwijfeld nog steeds in hun eenzame afzonderingstoe stand hebben verkeerd. De regering-Chirac en met name minister Pasqua hebben echter het afgelopen weekend op vele punten gescoord omdat ze, tege alle kritiek en luidkeels verspreide twijfels van de media in, op gevaar van ge zichtsverlies de indruk hadden la ten ontstaan dat 'er niets meer ge beurde'. Tezelfdertijd bleek achter af de regering op alle fronten actief geweest te zijn om aan het lijden van de gijzelaars benevens aan de vastgelopen relatie met Teheran, een eind te maken. Het fascinerendste in het gijze laarsdrama van het afgelopen weekend was de getuigenis van de journalist Auque. die de wereld waarin hij als gijzelaar verbleef om schreef met de woorden: „Het was een psychiatrisch ziekenhuis met dien verstande dat de kidnappers, dat wil zeggen de geesteszieken, de rol van verplegers en bewakers speelden en dat ze besloten dat je maanden lang hun huisdier was. Af en toe kreeg je wat lekkers toege stopt en dan weer kreeg je een trap tegen je achterste en vergaten ze je en kreeg je geen eten en geen drin ken". De Sociaal Democratische Partij van prof Inönü kreeg ruim een kwart van de stemmen, goed voor ongeveer honderd zetels. De rechtse oppositiepartij van het Juiste Pad onder oud-premier De- mirel is derde met 19% en circa 55 zetels. De kleinere partijen komen ten gevolge van de zeer hoge kies drempel van tien procent niet in het parlement. Dit geldt voor de Partij van Democratisch Links (PDL) onder oud-premier Ecevit, die bijna negen procent kreeg en wiens rol nu wel lijkt te zijn uitge- Buitenland kort Waldheim Een Beierse krant heeft bericht dat de Oostenrijkse president Waldheim wellicht voor februari zal aftreden. Tussen de regerings partijen zou overleg gaande zijn om Waldheim te overreden "we gens gezondheidsredenen" te ver trekken. Een belangrijke overwe ging zou zijn dat het volgend jaar precies 50 jaar geleden is dat Oos tenrijk zich bij nazi-Duitsland aansloot. Waldheim zou als staats hoofd moeten voorgaan bij cere moniële plechtigheden in dat her denkingsjaar. Schuldbetalingen De ministers van buitenlandse zaken van de lidstaten van de Or ganisatie van Afrikaanse Eenheid zijn het zaterdag eens geworden over de wenselijkheid van het be vriezen van de schuldbetalingen voor een periode van driejaar. Het akkoord houdt een compromis in tussen de wens van enkele landen om de schuldbetalingen zonder meer te staken en die van een aan tal andere staten om de schuld- overeenkomsten met de westere krediteuren te blijven nakomen. De buitenlandse schuld van Afrika bedraagt in totaal ongeveer 200 miljard dollar. Uitgaansverbod In de vijf grootste steden van Bangladesh is gisteren opnieuw een uitgaansverbod ingesteld. Het verbod volgde op de noodtoestand die president-generaal Ershad vo rige week vrijdag afkondigde. Als gevolg van de noodtoestand is het journalisten, ook van buitenlandse media, slechts geoorloofd berich ten te verspreiden die door de au toriteiten zijn verstrekt. Ershad poogt de massale weerstand tegen zijn regime met alle middelen de kop in te drukken. Desondanks hebben de oppositiepartijen, die hem beschuldigen van fraude, de bevolking weer opgeroepen tot een algemene staking. DDR-activisten De autoriteiten in de DDR heb ben zaterdag de twee jongeren vrij gelaten die vorige week dinsdag in de Zionskerk in Oost-Berlijn wa ren opgepakt. Ruim 400 personen hadden vrijdag een protestbijeen komst in de kerk bijgewoond waar de vrijlating van het tweetal werd bepleit. De twee hadden geprotes teerd tegen het milieubeleid van de Oostduitse regering. Klaarblijke lijk om aan te tonen dat de betrek kingen tussen kerk en staat niet door de arrestaties zijn beïnvloed schreef president Honecker dezer dagen een brief aan bisschop Kru- se waarin hij de mogelijkheid van een vruchtbare samenwerking op perde. speeld. Ook de islamitische Funda- mendalistische Welzijnspartij on der prof. Erbakan (zeven procent) en de fascistische partij van Natio nalistische Arbeidzaamheid van oud-kolonel Turkes (bijna drie pro cent) bleven onder de kiesdrempel. Bij de vorige parlementsverkie zingen, van november 1983, had de Moederland Partij nog 45 procent behaald, maar toen waren alle poli tici van voor de staatsgreep door de generaals uit de politiek gebannen, evenals de nieuwe Sociaal Demo cratische Partij van Inönü. Dat Özal overeind is gebleven met slechts negen procent verlies is geen geringe prestatie, als men ook nog de hoogst impopulaire inflatie van 50 procent in aanmerking neemt. In een eerste reactie zei premier Özal dat „de Turkse bevolking voor stabiliteit heeft gestemd". Op een persconferentie in zijn ambts woning deelde de premier mee dat hij de volgende vijf jaar de eerste prioriteit zal geven aan het onder wijs in Turkije. Ten tweede zou ge zondheidszorg meer aandacht krij gen, gevolgd door volkshuisves ting en de modernisering van de steden. „Mijn aanhang bestaat uit jonge mensen. Deze willen geen oude leiders meer", aldus de pre mier in een verwijzing naar de poli tici van vóór 1980 als Suleyman De- mirel en Bülent Ecevit. De premier sloot de persconfe rentie af met de mededeling dat hij overmorgen waarschijnlijk naar de Verenigde Staten vertrekt voor een onderzoek na de hartoperatie die hij zes maanden geleden in de VS had ondergaan. Een delegatie van tien Europar lementariërs - drie Westduitsers, drie Grieken, twee Engelsen, een Spanjaard en een Belg - heeft als waarnemer de verkiezingen in Tur kije bijgewoond. De parlementari ërs, die ook in Zuidoost-Turkije (Diyarbakir en Mardin) zijn ge weest, hebben een vlekkeloos ver loop van de. verkiezingen mogen constateren. Het tellen van de stemmen be gon meteen na het sluiten van de kieslokalen om 17.00 uur plaatselij ke tijd. De eerste voorlopige uitsla gen waren er later op de avond. De definitieve uitslag zal waarschijn lijk vanavond bekend zijn. De Turkse media meldden dat de ver kiezingen over het algemeen rustig zijn verlopen, op enkele incidenten in het oosten van het land na, en dat de opkomst hoog was. In heel Turkije was de verkoop van alco hol gisteren verboden om ongere geldheden te voorkomen. Cubaanse gedetineerden van de Oakdale-gevangenis in de VS maken het V-teken nadat een akkoord is onderte kend waardoor er een einde kon komen aan het gijzelingsdrama. (toto anp) WASHINGTON (GPD) - Het Cu baanse gijzelingsdrama in één van de twee Amerikaanse gevangenis sen is voorbij. De duizend Cubaan se gevangenen in de Oakdale ge vangenis in Louisiana lieten gister middag hun 26 gijzelaars vrij en te kenden een overeenkomst met de autoriteiten. De gijzelaars, meren deels gevangenispersoneel, verlie ten opgelucht en ongedeerd de ge vangenis. Zij zeiden dat ze goed waren behandeld. De gevangenen legden hun wapens neer na een be roep van de in Cuba geboren bis schop Augustin Roman uit Miami om de gijzeling te beeïndigen. In een gevangenis in Atlanta houden meer dan duizend andere Cubaanse gevangenen nog steeds 94 gijzelaars vast. Zij lieten giste ren als blijk van goede wil vier gij- Post gisteren bericht. De VS zouden niet bereid zijn het SDI-programma - waarvan Moskou een fel tegenstander is - in zijn geheel ter discussie te stellen, zo schrijft de krant, die zich baseert op niet nader aangeduide bronnen in de ministeries van defensie en buitenlandse zaken. WASHINGTON (AFP) - De Vere nigde Staten zijn mogelijk bereid in de onderhandelingen met de Sovjetunie over het Strategisch Defensie Initiatief (SDI oftewel „Star Wars") grenzen te stellen in het onderzoek naar dit defensie- schild in de ruimte. Dat heeft de Amerikaanse krant Washington zeiaars vrij, maar een oplossing voor dat drama is nog niet gevon den. De Cubaanse gevangenen die in aanmerking komen voor deporta tie naar Cuba zullen niet zonder meer teruggestuurd worden. Vol gens de overeenkomst die de Cu baanse gevangenen in Oakdale gis teren hebben gesloten met minis ter van justitie Meese zal het ak koord met Cuba geen negatieve in vloed hebben op hun status. Ge vangenen met medische proble men zullen onmiddellijk in een zie kenhuis worden opgenomen. De gevangenen hebben in ruil voor de ze toezeggingen 26 gijzelaars, die zij 19 dagen gevangen hielden, vrij gelaten. De autoriteiten hebben toegezegd geen represailles te zul len nemen. Het akkoord met Cuba, dat tien dagen geleden bekend werd ge maakt, houdt in dat iedere Cubaan se gevangene die als ongewenste vreemdeling wordt vastgehouden naar Cuba kan worden terugge stuurd, ook als hij familie heeft in de Verenigde Staten en een ver blijfsvergunning reeds is aange vraagd en goedgekeurd. Dit was voor de Cubaanse gevan genen aanleiding om hun gijze lingsactie te beginnen. Ruim dui zend Cubaanse gevangenen in de gevangenis van Oakdale gijzelden het gevangenispersoneel, en sta ken een aantal gevangenisgebou wen in brand. Hun collega's in At lanta volgden de volgende dag dat voorbeeld met meer dan honderd gijzelaars. De overeenkomst van gisteren doet echter geen harde toezeggin gen over het recht om in de Vere nigde Staten te mogen blijven. Maar een van de voornaamste klachten van de gevangenen was dat zij voor onbeperkte tijd werden vastgehouden, zonder dat hun dos sier door de immigratieautoriteiten in behandeling werd genomen. De gevangenen wier dossier wel be handeld zijn zijn veelal vrijgelaten, en hebben toestemming gekregen in de Verenigde Staten te mogen blijven. De verwachting is dat bij behan deling van de dossiers voor een aantal gevangenen de kansen gun stig zijn om op grond van de zeer ingewikkelde immigratiewet in Amerika te mogen blijven, ook al zijn geen garanties gegeven. In Atlanta verloopt het onder handelingsproces heel traag, om dat de gevangenen verdeeld zijn en geen algemeen aanvaarde leiders hebben. WARSCHAU (GPD) - In Polen heeft gisteren een meerderheid van de bijna 27 miljoen kiezers deelge nomen aan de volksraadpleging over de wenselijkheid van een radi caal hervormingsprogramma. Vol gens officiële gegevens had gister avond om acht uur, twee uur voor sluitingstijd van de stemlokalen, in de meeste grote steden meer dan zestig procent van de Polen ge stemd. Het opkomstpercentage was van groot belang, omdat uit opiniepeilingen was gebleken dat van degenen die zouden gaan stemmen ongeveer 90 procent po sitief zou reageren op de twee ge stelde vragen. Een tweede meevaller was, dat het op een paar kleinere demon straties na in het hele land rustig bleef. Het verbod op verkoop van alcohol zal daar aan hebben bijge dragen, evenals de nadrukkelijke aanwezigheid van de politie op straat. In Warschau werden tot laat in de avond automobilisten aange houden voor controle van hun voertuigen. In Gdansk, de noordelijke ha venstad die nog steeds als een bol werk van de verboden vakbewe ging Solidariteit geldt, zouden vol gens regeringswoordvoerder Jerzy Urban 'enkele honderden mensen' hebben gedemonstreerd. Kleinere groepen zouden in de industriestad Nova Huta en universiteitstad Krakov na de mis de straat zijn op gegaan. Volgens Urban had de po litie op vreedzame wijze al na korte tijd een eind aan de betogingen we ten te maken, ondanks 'het agres sieve gedrag van sommige demon stranten die met stenen naar de po litie gooiden'. Uit Solidariteitskringen werd echter vernomen dat in Krakov zes mensen werden gearresteerd. In Gdansk trokken volgens daar aan wezige westerse journalisten onge veer 2000 mensen naar het monu ment bij de scheepswerf waar in 1970 tientallen doden vielen toen op bloedige wijze een einde aan stakingen werd gemaakt. Bij bot singen tussen politie en demon stranten zou minstens één gewon de zijn gevallen terwijl tien mensen werden gearresteerd. Onregelmatigheden om de uit slag te beïnvloeden leken er niet te zijn. De tellingen in de stembu reaus waren echter niet voor pu bliek of journalisten toegankelijk. Vanmiddag zal de definitieve uit slag bekend worden. Er zullen geen uitslagen van afzonderlijke De verwachting in Warschau is dat partijleider Jaruzelski met het opkomstpercentage en het ver wachte massale 'Tak' (ja) voor zijn hervormingsplannen korte metten zal maken met de weerstand bin nen de partij tegen de vergaande economische hervormingsmaatre gelen. Het blijft echter nog ondui delijk welke politieke democratise ring zal worden doorgevoerd en op welk tijdstip. Volgende week komt het centraal comité van de commu nistische partij bijeen om daarover te beslissen. 'Bijzondere band met Nederland moet blijven' PARAMARIBO (ANP) - De leider van het Front voor Democratie en Ontwikkeling, Henk Arron, wil vasthouden aan de bijzondere ont wikkelingsrelatie tussen Neder land en Suriname. Arron maakt be zwaar tegen plannen van de Neder landse regering om de ontwikke lingshulp bij hervatting in interna tionaal verband te gaan verlenen. Arron is weliswaar bereid te pra ten over 'heroriëntatie' op basis van het ontwikkelingsverdrag van 1975, maar Suriname zal er volgens hem niet aan meewerken dat het bijzondere karakter van dit ver drag verdwijnt. „Nederland heeft met dit verdrag zijn verantwoorde lijkheid tegenover Suriname na de onafhankelijkheid erkend en dit moet waargemaakt worden", zo zei de Front-leider zaterdag tegen journalisten in Paramaribo. Nederland schortte de ontwikke lingshulp op na de decembermoor- den in 1982. Nu er verkiezingen zijn gehouden in Suriname willen de 'oude' politieke leiders met Neder land gaan praten over hervatting van de hulp. Op grond van het ont wikkelingsverdrag uit 1975 is voor Suriname nog een bedrag beschik baar van ongeveer 1,6 miljard gul den. Arron vindt dat een nieuwe pre sident uit zijn partij, de Nationale Partij Suriname (NPS), moet ko men. Hij wil echter nog geen na men noemen van NPS-kandidaten voor het presidentschap. TEL AVIV - Het in Libanon ver schijnende franstalige weekblad Le Commerce du Levant vroeg on langs aan enkele duizenden bewo ners van Bayrut wanneer zij voor het laatst een ei hadden genuttigd. Veertig procent antwoordde dat zulks al drie maanden geleden was. door Taco Slagter Die uitzonderlijk enquête toonde aan dat de zorgen in Libanon zijn verlegd. Van het op voorraad hou den van explosieven om elkaar op te blazen - overigens geen gebrek aan bomaanslagen - naar eten dat steeds schaarser wordt. Aan de nu al twaalf jaar durende burgeroor log is een nieuw conflict toege voegd: dat van een economische oorlog met honger, een gigantische inflatie en een interne machtstrijd binnen de Phalange-partij van de dominerende maronitische chris tenen. De christen-president Amin Ge- mayel probeerde op de Arabische topconferentie in de Jordaanse hoofdstad Amman, twee weken ge leden, aandacht, maar vooral geld voor de dreigende hongersnood naar zich toe te trekken. De Arabi sche leiders waren weliswaar be gaan met het lot van het door secta- rische geweld verscheurde Libane se volk en produceerden een mee levende resolutie, maar daar bleef het bij. Zolang de centrale over heid van Libanon niet in staat is be lasting te innen, voelen de Arabi sche landen zich verschoond om fi nanciële hulp te geven. Het zal niemand verbazen dat het eens zo rijke Libanon dat het „Zwitserland"van het Midden Oos ten werd genoemd, de vorm van een Derde Wereldland heeft aange nomen. Maar het is wel merkwaar dig dat na twaalf jaar van menselijk leed en verwoesting nu pas de eco nomie in elkaar is gestort. Want zelfs tijdens de invasie van het Is raëlische leger in 1982 vertegen woordigde het Libanese pond nog een keiharde muntsoort die toen per stuk vijftig nederlandse centen waard was. Nu betalen de Libane- zen voor een dollar zevenhonderd pond en verdienen zij naar Ameri kaans geld omgerekend slechts tussen de zestien en dertig dollar per maand. In feite niet meer vol doende om een fles kookgas te ko pen. Gek genoeg was er tijdens de af gelopen twaalf jaar altijd nog spra ke van een confessioneel bepaalde gezagsstructuur die de centrale overheid, of wat daar voor door ging, in staat stelde in elk geval de economie van het land min of meer te reguleren. Maar sinds januari vo rig jaar boycotten regering en par lement - zo zij nog bijeen kwamen - President Gemayel. president Gemayel en is „regeren" onmogelijk. De economische ramp begon zich af te tekenen toen Gemayel bleef weigeren een door Syrië en met de verschillende milities over eengekomen verzoeninsplan uit te voeren. Hij werd daartoe min of meer gedwongen door de Forces Libanais. Deze sterke christelijke militie verving de leider, de onder tekenaar van het vredesvoorstel Elie Hobeika, tijdens een coup door de anti-Syrische Samir Gea- gea. Hij is geen vriend van de presi dent maar een machtige militielei der met een sterke positie in de christelijke gebieden van Libanon. Hoewel de zeggenschap van Ge mayel over het land toch al niet ver der reikte dan de achtertuin van het presidentiële paleis, was hij vanaf dat moment totaal vleugel lam. Voor moslim-ministers en parlementariërs bestond de presi dent niet meer. Christen-politici probeerden op aandringen van de president een nieuwe regering te vormen, maar de aan Syrië gelieer de shi'itische moslims in de Amal- partij van Nabi Berri troffen elke poging met een door Damascus in gefluisterd veto. De bijna in alle fa cetten van het leven ingekankerde anarchie sloeg over naar de econo mie, tot op dat ogenblik de nog enig overeind gehouden pijler on der een wankelende staat. Welke desastreuze gevolgen dat langzamerhand heeft voor het be staan van de Libanezen is dagelijks in de steden en dorpen te zien. In ellenlange rijen wachten de bewo ners van Bayrut elke dag bij win kels om iets van de eerste levensbe hoeften bijeen te grabbelen. Tegen afschuwelijk hoge prijzen. De tij den van de Havanna-sigaren, dure Franse kaassoorten en wijnen is voorbij. Zelfs brood is af en toe schaars. Dat leidde onlangs tot een lucratieve smokkel van brood uit Cyprus, op slechtere momenten de vluchthaven voor iedere Libanees. Maar ook aan de rijken gaat de malaise niet voorbij. Wie zijn geld niet in buitenlandse valuta heeft gestort op een Zwitserse bank is nu al geruïneerd. Want het Libanese pond devalueert waar je bijstaat. Dit jaar al daalde de waarde met 350 pr icent. het is dus niet verwon derlijk dat een anonieme welge stelde zijn Rolls Royce in de krant te koop aanbood voor 35.000 dollar. Maar wie kan dit brandstof slur pende juweel onder de automobie len nog rijden nu het tanken bij de weinig geopende pompen is ge rantsoeneerd? Wie er niet onder lijden, zijn de bazen en hun vazallen van de mili ties. In elke enclave van het land waar zij de macht uitoefenen wordt belasting geheven. Op alles. De im port en export in de havens zijn be last, huiseigenaren en zakenlui worden met het geweer op de slaap gedwongen belastingpenningen af te staan en restauranthouders zijn verplicht een deel van de winst in vorm van belasting af te dragen. Zelfs vrachtwagenchauffeurs die met het broodnodige voedsel de Groene Lijn - die Bayrut verdeeld in een moslim en een christen sec tor - willen passeren moeten hoge tolheffingen betalen. Van dit geld recruteren de milities soldaten on der de honderdduizenden werklo zen die Libanon als gevolg van de recessie telt. De leiders van deze sectarische knokploegen zijn nu de voornaamste werkgevers van het land. Bij dit alles wordt president Ge mayel nog eens extra gekweld door de machtstrijd binnen zijn eigen Phalange-partijHoewel Gemayel zich voor de presidentsverkiezin gen van volgend jaar niet meer be schikbaar heeft gesteld, is hij druk doende zijn invloed en die van zijn familie binnen de partij te vergro ten en te consolideren. Want in fei te heeft Gemayel maar drieduizend gewapende getrouwen om zich heen die hem beschermen tegen aanslagen op het eigen en politieke leven. Auque (links) en Normandin na hun terugkeer in Parijs. Premier Ózal - stabiliteit -

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5