'Gevaar o vercontrole
ligt nu op de loer'
Oranje-collectie
trekt veel publiek
Koningin Wilhelmina had beter verdiencT
Reportage
Professor Priemus na bouwenquête
LPO in Noordwijkerhoutdiakonie dichtbij moet beter
PAGINA 2
MAANDAG 30 NOVEMBER 1987
"Ik denk niet dat de parlementaire
enquête een groot gevaar voor de
volkshuisvestingssubsidies zal
gaan vormen. Misschien werkt het
zelfs wel averechts: dat mensen nu
concluderen dat de subsidie alle
maal zeer nuttig is besteed en als er
afgeweken is van de regelingen,
dat dat op grond van politieke prio
riteiten is gebeurd. Wat niet wil
zeggen dat er geen stromingen zijn
die de subsidies willen aanpakken.
Maar die hadden dat zonder enquê
te ook gedaan, die vinden gewoon
dat er bezuinigd moet worden en
gebruiken als argument dat de wo
ningnood niet meer zo dringend
is", aldus de Delftse hoogleraar
volkshuisvesting Hugo Priemus.
door
Runa Hellinga
Nu de parlementaire enquête is
afgelopen blijft het speculeren wel
ke conclusies de commissie zal
gaan trekken. Minister Van Dijk
nam afgelopen week al een voor
schotje met zijn opmerking dat
oud-staatssecretaris Brokx mis
schien maar terug moest keren.
Priemus, zelf de laatste getuige die
de enquêtecommissie verhoorde,
wil niet in dezelfde fout vervallen
en zal zich niet aan voorbarige con
clusies bezondigen. Maar hij heeft
wel degelijk zijn gedachten over de
toekomst. En er zijn een paar zaken
die hij graag in het eindrapport zou
zien staan.
Priemus voorziet dat de enquête,
ongeacht de conclusies van het
eindrapport, in elk geval één effect
zal hebben: dat de controle in de
volkshuisvesting strenger wordt
en de afhandeling van plannen
stroever verloopt dan vroeger:
„Daar waarschuwde Han Lam-
mers (Commissaris van de Konin
gin in Flevoland, red.) in het begin
al voor en de wethouder volkshuis
vesting van Rotterdam, Vermeu
len, zei dat laatst ook. Er wordt ge
controleerd op plaatsen waar dat
vroeger niet gebeurde".
Meer controle vindt Priemus op
zich geen slechte zaak. Maar hij is
bang dat de weegschaal doorslaat
en de positie van de ondernemen
de ambtenaar, de ambtenaar die de
plannen afhandelt, straks zeer ver
zwakt ten opzichte van de controle
rende ambtenaar. En dat zou hij
een slechte zaak vinden: „Je hebt
ze allebei nodig. Zolang beide ta
ken maar niet in één functie zit
ten". Als voorbeeld noemt Priemus
een gesprek dat hij onlangs met
een accountant had die voor volks
huisvestingsorganisaties controle-
werk deed: „Die man klaagde er
over dat hij op dit moment dingen
moest controleren waar hij zelf het
nut niet van inzag. Vroeger ging al
le aandacht uit naar het bouwen
van woningen, en er bestaat nu een
neiging controle tot het hoogste
doel te maken".
Overcontrole is slecht, maar dat
betekent niet dat hij bewindslie
den en ambtenaren een vrijbrief
wil geven om regels naar eigen
goeddunken uit te leggen. Integen
deel, tijdens zijn verklaring voor de
commissie waarschuwde hij dat
een dergelijke vrije interpretatie
van regels tot normvervaging leidt.
Als ambtenaren zich niet aan de re
gels houden, kun je van de subsi-
dieontvangende partij ook niet ver
wachten dat die dat wel doet: „Het
is net als met autorijden. Als je zelf
honderd rijdt en een politieauto
zonder zwaailichten passeert je
met honderddertig, heeft die agent
daar mischien een hele goede re
den voor. Maar de automobilist zal
in het vervolg ook wat makkelijker
sneller gaan rijden".
Hij wil ex-minister Gruijters en
voormalig staatssecretaris Van
Dam, die destijds wel vrij met re
gels omgingen, echter niet veroor
delen: „Het waren geen doodzon
den en je moet het verleden mild
bekijken. Het zijn achterkant-van-
het-gelijk vraagstukken; je hebt bij
zulke zaken nooit gelijk. Gruijters
en Van Dam voeren aan dat ze het
in het belang van de volkshuisves
ting deden en er waren argumen
ten voor hun handelen. Ik heb mijn
kritiek ook niet geuit om bewind
slieden af te vallen. Maar je moetje
aan de regels houden. Het ging om
regels die Gruijters zelf heeft opge
steld. Daarvan kon hij toch niet
zeggen dat hij er niet mee kon wer
ken. En als ze echt onwerkbaar wa
ren, had hij naar de Kamer moeten
gaan om de regels te veranderen".
Elastiekjes
Regelgeving moet nageleefd
worden, maar mag niet tot verstar
ring leiden. Priemus bespeurt een
tendens om alle gaten in regelin
gen dicht te timmeren. Als dat ver
keerd gebeurt, zijn problemen vol
gens hem onvermijdelijk. Hij pleit
voor regelingen 'met elastiekjes'
erin. "Je moet zorgen datje bepaal
de zaken vastspijkert. Maar je moet
ook ruimte laten. In een marktge-
voelige sector als de volkshuisves
ting moet je elastiek inbouwen om
je aan ontwikkelingen aan te kun
nen passen. Alleen, je moet wel we
ten waar die ruimte zit en je verder
aan je eigen regels houden".
Tijdens zijn verhoor uitte Prie
mus vrij felle kritiek op de Tweede
Kamer. Zijn betoog kwam erop
neer dat het allemaal nog veel erger
geweest was als de parlementariërs
in de jaren zeventig hun zin hadden
gekregen. Achteraf is hij heel blij
dat hij de kans kreeg deze kritiek te
spuien: „Ik heb de indruk dat de
rol van de Kamer in de verhoren
een beetje onderbelicht is geble
ven. Het is tot vandaag de dag nog
steeds zo dat kamerleden bewind
slieden regelmatig vragen van re
gelingen af te wijken. Het parle
ment predikte eerder een losse mo
raal dan een strakke controle. En
voor hen geldt hetzelfde als voor
Gruijters: in veel gevallen waren
daar hele duidelijke en goede rede
nen voor, maar dan moet je de re
gelgeving wijzigen".
Priemus is een groot voorstander
van experimenten in de volkshuis
vesting. Het wijzigen van bestaan
de regels is over het algemeen een
traag proces. Bovendien is vaak
wel duidelijk dat er fouten in een
regeling zitten, maar iets bedenken
dat beter functioneert, is lang niet
altijd eenvoudig. Experimenteren
kan dan een goed hulpmiddel zijn.
Volgens Priemus geeft het ministe
rie daar tot nu toe te weinig ruimte
voor. Een experiment is nog steeds
een afwijking van de voorschriften
en behoeft speciale toestemming.
Priemus pleit ervoor dat er bin
nen de wetgeving een zekere ruim
te voor dit soort zaken komt: „Het
is heel treurig altijd op save te spe
len, er moet een zekere dynamiek
zijn. Je moet niet gaan rommelen,
maar in een marktgevoelige sector
als de volkshuisvesting moet je
goed omgaan met het langzame
wetgevingsprocesExperimenten
moeten zelf wel weer aan regels
worden gebonden. Hij vindt het
verder een voorwaarde dat achter
af een degelijke evaluatie plaats
vindt en iedereen op de hoogte is
wat er gebeurt: „Het parlement
moet ervan afweten en op de hoog
te gebracht worden van de resulta
ten".
Subsidiebeleid
De hoogleraar ziet voor de en
quêtecommissie nog een flink pro
bleem in het eindrapport liggen.
Een ónmiskenbare conclusie uit de
verhoren is dat het huidige subsi
diesysteem voor de premiehuur-
bouw, het zogenaamde dynami
sche kostprijssysteem (DKP), niet
te handhaven is. Het is te duur en
de kosten in de toekomst worden
gigantisch. Afschaffing lijkt dus de
enige oplossing, maar daarbij ont
staat een probleem: dat leidt onver
mijdelijk tot een tijdelijke verho
ging van de volkshuisvestingsbe
groting en dat ligt in een tijd van
roepen
bezuinigingen natuurlijk heel ge
voelig.
Priemus: „De DKP lijkt een
beetje op een verslaving: het is
slecht, maar hoe kom je ervan af'.
Hij zou heel blij zijn als de enquête
commissie in haar eindrapport de
conclusie durft te trekken dat zo'n
tijdelijke verhoging van de begro
ting nodig is: „Als de commissie
het aandurft die hobbel te nemen,
zou het een goede aanzet kunnen
zijn om dat probleem echt eens op
te lossen".
De afschaffing van het systeem
ligt al moeilijk, maar een nog groter
probleem vormt de lopende subsi
dieverplichting in de premiehuur-
bouw. Als gevolg van de subsidie-
systematiek gaat die ieder jaar om
hoog. Daardoor geeft het ministe
rie ieder jaar meer geld uit, zonder
dat er ook maar een huis extra
wordt gebouwd. Om de kosten van
de lopende verplichtingen op te
kunnen brengen, moet op andere
delen van de begroting worden be
zuinigd, terwijl het ministerie in
feite niets kan doen aan deze be
grotingsoverschrijdingen.
Priemus: „Het zou mooi zijn als
de regering zegt: dit hebben we ge
weten, we hebben het systeem met
zijn allen aangenomen en we moe
ten de consequenties van deze be
slissing nemen. Je zou die subsi-
diepost eigenlijk buiten de VROM-
begroting moeten brengen en de
rest van de uitgaven beschouwen
als het niveau dat bij ongewijzigd
beleid gehandhaafd moet kunnen
worden".
„Als je dat niet doet, lopen be
windslieden op volkshuisvesting
in de toekomst steeds vaker maag
zweren op. Ze zullen steeds meer
waardevolle beleidsinstrumenten
moeten afschaffen om hun begro
ting in de hand te houden. Daar
mee breng je ze in een onmogelijke
positie".
Als het eindrapport ook tot een
dergelijke conclusie zou komen,
zou Priemus zeer tevreden zijn.
Maar hij vreest dat de commissie
zich over deze kwestie waarschijn
lijk niet zal uitlaten. Hij vindt dat
spijtig: „Als het in het rapport van
de enquêtecommissie staat, heeft
zo'n opmerking meer gewicht dan
wanneer het ministerie daar zelf
mee aankomt. Dan is de reactie
van: ze hebben weer iets bedacht
om niet te hoeven bezuinigen".
Kijkdagen voor veiling
Verzamelaars van Oranje-curiosa
lopen met rode koontjes rond. Op
gewonden noteren zij de nummers
van begeerde stukken. De meesten
reserveren meteen een plaats voor
de veiling aanstaande vrijdag. Een
buitenkans als deze heb je niet
vaak: zo'n grote verzameling bord
jes, reprodukties, foto's, bekers
enz. wordt, zelden in de verkoop ge
gooid. En dan nog alles betrekking
hebbend op Oranje. Velen kunnen
hun geluk niet op. Al is er natuur
lijk altijd wel iemand die zegt: „Ik
heb veel mooiere bekers".
door
Rian van Kuppenveld
Honderden mensen kwamen het
afgelopen weekeinde af op de kijk
dagen van de collectie Koninklijk
Huis van de 73-jarige Amersfoorter
J. Verburg. Deze week gaan in het
Amsterdamse veilinggebouw De
Zon zo'n 1500 voorwerpen onder
de hamer. Volgens veilingdirec
teur R. J. Gijselman is het een van
de grootste Oranje-collecties die
ooit is geveild. Over de opbrengst
durft hij niets te zeggen. Veilingen
hebben de laatste tijd de reputatie
alle verwachtingen te overtreffen.
En zeker als het gaat om een Oran
je-collectie is het maar wat de gek
ervoor geeft. Gijselman: „Als ver
stokte verzamelaars tegen elkaar
gaan opbieden, kun je niet voor
spellen wat er uit zal komen".
De collectie van Verburg is door
een van de experts van het veiling
huis Gijselman BV (sinds de op
richting 165 jaar geleden heeft er al
tijd een telg van de familie in de di
rectie gezeten) geschat op 30.000
tot 50.000 gulden. Maar dat was
voordat er een portret in brons van
de 25-jarig'e Juliana boven tafel
kwam. Dat moet tussen de 1000 en
de 1500 gulden opbrengen, en dan
is er nog een schilderij met Willem
II er op, dat toch ook een kleine
tienduizend gulden moet doen.
De achtergronden van de veiling
zijn eigenlijk triest. De verzame
ling van Verburg moet worden ver
kocht omdat zijn oude woning
moest wijken voor een parkeer
plaats, zijn nieuwe huis is te klein.
Verburg begon m^t zijn verzame
ling toen zijn dochters klein waren
en alles over het Koninklijk Huis
uitknipten en in plakboeken stop
ten. Verburg bracht weieens wat
mee voor hun verzameling. Toen
de belangstelling van zijn dochters
voor de Oranje-verzameling ver
flauwde, ging vader door.
De collectie van Verburg is voor
al een 'Wilhelmina-collectie'. De
Amersfoorter groeide op tijdens de
regeringsperiode van deze konin
gin en heeft een zeer grote bewon
dering voor haar. De zaal in het vei
linggebouw De Zon hangt dan ook
vol met aandenken aan belangrijke
gebeurtenissen in het leven van
Wilhelmina. Pepermuntblikjes
met afbeeldingen van haar en de
gouden koets, wandplaquettes, in
gelijste plaatjes, foto's, het prinses-
Wilhelmina-spel, aardewerk kro
ningsbordjes, een mokkakopje, ge-
denkbekers, blikken trommels,
een oorkonde en wandborden.
In de zaal van De Zon is gepro
beerd alles op te hangen zoals het
ook bij Verburg thuis hing. En het
hangt er tjok- en tjokvol, maar vol
gens kenners altijd nog ruimer dan
in Verburgs woning. Het leidt er
wel toe dat je door de bomen bijna
het bos niet meer ziet. De meest
zeldzame stukken dreigen aan het
oog van de niet-deskundige te ont
snappen: een in Canada vervaar
digd bord ter gelegenheid van de
geboorte van prinses Margriet en
een herdenkingsbord van stadhou
der Willem V uit 1780. Want hoewel
de collectie vooral herinnert aan
Wilhelmina, zijn het niet aan haar
refererende curiosa die de grootste
waarde hebben.
Voor de leek lijkt een kronings
bordje uit 1898 toch heel wat waard
te zijn, maar de geschatte veiling-
prijs ligt tussen de 40 en de 60 gul
den. Per twee, want van deze bord
jes zijn er door de Maastrichtse por-
celein- en aardewerk-fabriek Re-
gout indertijd 100.000 vervaardigd.
De bordjes werden blank uitge
deeld aan alle schoolkinderen, die
kleurden ze vervolgens in, waarna
Regout ze afbakte. Er zwerven nog
heel wat. van die bordjes in Neder
land rond.
Natuurlijk is er de hennnering
aan de kroning van 1980: een lege
fles van het drankje 'Appeltje van
Oranje' met op het etiket de por
tretten van Beatrix en Juliana en
de melkfles met prinses Margriet
en Pieter van Vollenhoven. En er is
het foeilelijke tegeltje uitgebracht
bij de verloving van prinses Irene
met Karei Hugo van Bourbon Par
ma. alsmede de tot puzzels omge
werkte foto's van de kleinkinderen
van Juliana en Bernhard, maar ze
behoren tot de uitzonderingen.
Dat is mede te danken aan het
feit dat de verzameling van Ver
burg vooral een illustratie van be
paalde feiten beoogde te zijn. Ver
burg was geschiedenisleraar en
verzamelen was zijn manier om
een gezicht te geven aan histori
sche gebeurtenissen.
Die historie komt nu vrijdag on
der de hamer. En het lijkt storm te
gaan lopen. Er kunnen driehon
derd mensen in de veilingzaal,
mocht de belangstelling te groot
worden dan kan Veilinghuis De
Zon nog een beroep doen op een
gesloten video-circuit. Iedereen
die wil, krijgt gelegenheid om te
bieden. Misschien maakt de histo
rische collectie van Verburg deze
week wel een historische prijs.
Onthulling monument in Den Haag
Koningin Beatrix en prinses Julia
na hebben zaterdag in Den Haag
het monument voor oud-koningin
Wilhelmina onthuld, dat een plaats
heeft gekregen tussen het paleis
Noordeinde en de gothische zaal
van het gebouw van de Raad van
State.
door
Anita Baars
Minister Brinkman van WVC
noemde het beeld bij de onthulling
even onverzettelijk als de voorma
lige vorstin zelf. De Hagenaars vin
den dat Wilhelmina beter had ver
diend. Enkele reacties die zaterdag
waren te beluisteren: „Zo'n grote
koningin, zo'n sterk mens en dan
dit..." „Ze was natuurlijk fors, maar
je moet het niet overdrijven". „Wat
meer aandacht voor de vrouwelijke
vormen, had niet misstaan". „Ze
heeft niet eens een gezicht gekre
gen". Maar ook: „Heel mooi". En:
„Het is precies zoals ik me herin
ner; robuust, imponerend".
Prinses Juliana en koningin Bea
trix lieten samen het doek zakken,
dat het beeld van hun moeder en
oma verborgen hield. De genodig
de aanwezigen klapten beleefd; het
applaus vanachter de dranghek
ken klonk overtuigender.
In de granieten zuil, die het Wil-
helmina-standbeeld flankeert, is
'Eenzaam maar niet alleen' gebei
teld. De titel die Wilhelmina gaf
aan haar levensbeschrijving. Pal
tegenover het beeld staat een ge
denksteen met de inscriptie 'Ach
ter Haar Stem uit Ballingschap
stond een Gestalte als Deze'. Een
open plein met golven en een wind
roos in het plaveisel, completeert
het monument.
Alles doet denken aan Wilhelmi-
na's rol tijdens de Tweede Wereld
oorlog. Haar vlucht naar Londen,
haar eenzaamheid aldaar, de vurige
stem die via de radio aanspoorde
tot geestelijk verzet en haar terug
keer na de bevrijding. „Als ik naar
het standbeeld kijk", zegt een oude
dame, „lijkt het alsof ik Wilhelmina
zie. Op de dijk in Zeeland, na haar
terugkomst uit Engeland". En
daarmee verwoordt ze precies wat
beeldhouwster Charlotte van Pal-
landt wilde weergeven met haar
ontwerp.
Het monument ligt op een plein
tje in de Haagse Paleisstraat. De
plek is gekozen door het gemeente
bestuur van Den Haag en de rege
ring, omdat het het geestelijke, het
politieke en constitutionele leven
verenigt. Drie zaken die koningin
Wilhelmina's gedachten beheer
sten.
Beeldhouwster Van Pallandt is
niet zo gelukkig met de gekozen lo-
katie, vertelde een vriend van haar.
De kunstenares denkt dat het
beeld beter zou passen in de stilte
onder de beukenbomen van Paleis
't Loo. Daarin staat ze niet alleen.
Een toeschouwer: „Het standbeeld
is niet lelijk maar het past hier niet.
Midden in de stad hoort iets ele
ganter. Zo'n plomp geval in het
centrum is afschuwelijk". Een an
der: „Ik weet dat Wilhelmina een
gruwelijke hekel had aan lawaai.
Van paleis Noordeinde heeft ze
nooit gehouden, 't Loo, daar hield
ze van, daar had ze moeten staan.
Niet hier waar ze zich altijd onple
zierig heeft gevoeld".
Op de 25ste sterfdag van koningin Wilhelmina werd afgelopen zaterdag
in Den Haag een monument onthuld ter nagedachtenis aan 'de moeder des
vaderlands'. (foto an pi
Diakonie moet in de parochies
meer aandacht krijgen. Dat kan
door via eucharistie en verkondi
ging een gevoel van solidariteit
te ontwikkelen met mensen in
nood en tegelijk de organisatie
van diakonale activiteiten in pa
rochie en dekenaat te verbete
ren.
Dat was een belangrijk punt in
de samenvatting van een zestal
groepsbesprekingen op het
rooms-katholiek Landelijk Pas
toraal Overleg, dat het afgelopen
weekeinde in Noordwijkerhout
over dit onderwerp werd gehou
den. De wensen van de deelne
mers aan dit overleg zullen als
advies aan de bisschoppen wor
den aangeboden.
Gezien de verscheidenheid
van diakonaal werk in de bis
dommen, koos het Landelijk
Pastoraal Overleg (LPO) niet
voor een bepaalde vorm. Dan
zou het diakonaat kunnen ver
schralen tot een specialisme
waarmee de parochianen nauwe
lijks bemoeienis hebben. Niette
min werd gedacht aan stuurgroe
pen die in de parochies samen
bundelend en vooral stimule
rend opereren.
Een wens was de reglementen
van de parochiële caritas-instel-
lingen zo te wijzigen, dat geld
meer voor eigentijds diakonaal
werk kan worden benut. Deze in
stellingen laten het bij 'gevoelige
vraagstukken', zoals rond woon
wagenbewoners en vluchtelin
gen, nogal eens afweten, zo werd
Bisschop Ernst van Breda be
loofde als voorzitter van de Bis
schoppelijke contactcommissie
voor Kerk en Samenleving, dat
de al twintig jaar geleden herzie
ne reglementen eindelijk eens te
voorschijn zullen worden ge
haald om te bezien of ze opnieuw
veranderd moeten worden.
"Maar ook nu kan er beduidend
verder worden gegaan dan de be
deling waartoe men zich tot nog
toe veelal beperkt", zei hij erbij.
"De diakonie op wereldniveau
kan als alibi dienen voor het ne
geren van nood in eigen paro
chie", waarschuwde directeur F.
Wij sen van de hulpverleningsor
ganisatie 'Mensen in Nood'. Met
voorbeelden toonde hij aan, hoe
zeer parochiële caritas-instellin-
gen soms in gebreke blijven bij
hulpverlening dichtbij.
Verscheidene sprekers onder
streepten de noodzaak van sa
menwerking met andere kerken.
Ook kardinaal Simonis deed dat
bij de opening. "Rooms-katho-
lieken moeten in hun diakonale
activiteiten zoveel mogelijk met
reformatorische christenen sa
menwerken". Hij riep de deelne
mers op, de 'diakonie in het
klein' niet te vergeten. "Moeten
'wij ons niet eerst richten op de
zorg voor mensen om ons heen
en dan toegroeien naar grotere
dingen?"
Naar aanleiding van een klacht
over de afwezigheid op dit LPO
van bisschop Gijsen van Roer
mond en een delegatie uit dat
bisdom zei de kardinaal, dat de
bisschoppen zich daarbij nog
steeds niet hadden neergelegd.
"Maar vanuit het collegialiteits-
beginsel zullen wij de beslissing
van mgr. Gijsen ook moeten res
pecteren. Bisschop Gijsen vindt
het LPO geen geschikte plaats
om samen te komen".
Nieuwe koers
Door een vijfjarig beleids
plan aan te nemen is de Neder
landse Protestantenbond (NPB)
een nieuwe weg opgegaan. Za
terdag kwam in Varsseveld de al
gemene ledenvergadering van
deze vrijzinnige geloofsgemeen
schap bijeen om over een andere
koers te beslissen.
Volgens voorzitter H. Borleffs
van het hoofdbestuur wordt
daarmee afstand genomen van
de 'fouten in het verleden'. Het
beleidsplan bevat aanbevelingen
voor theologische en maatschap
pelijke keuzes, training en prak
tische toerusting, public rela
tions en bevordering van het vrij
zinnig gedachtengoed.
"Het vrijzinnig protestantisme
heeft zich in het verleden te vrij
blijvend en te passief opgesteld",
zei Borleffs. Verval en onder
gang van de eigen radio (VPRO)
zag hij als een voorbeeld van de
ze vrijblijvendheid. "Zwevende
idealisten zien vaak niet wat er
aan de hand is. We zullen ons niet
mogen onttrekken aan de ont
wikkelingen in de maatschap
pij"
Borleffs pleitte voor een prak
tisch en op de toekomst gericht
denken, dat boven hokjesden-
ken uitgaat. De algemene verga
dering riep het hoofdbestuur dan
ook op, zijn beleidspunten niet
vaag te houden. Inspiratie daar
toe is de ontmoeting met mensen
die elkaar tot nadenken stem
men, juist omdat ze het niet ge
heel met elkaar eens zijn, in een
sfeer van dialoog en verdraag
zaamheid.
Synode
De Hervormde Kerk doet
mee aan het grote beraad over
gerechtigheid, vrede en het be
houd van de schepping, waartoe
de Wereldraad van Kerken heeft
opgeroepen. Dat besloot de syn
ode in Doorn met algemene
stemmen. Het beraad moet in
1990 uitmonden in een wereld
conferentie over dit thema.
In het advies van de hervorm
de Raad voor de zaken van Over
heid en Samenleving werd ge
zegd, dat dit wereldwijde proces
van grote betekenis kan zijn voor
de oecumene. "Het is een poging
de twee hoofdlijnen van de oecu
menische beweging van deze
eeuw, namelijk de sociaal-ethi
sche vragen én de vragen van ge
loof en kerkorde, te laten samen
vloeien". "Via dit proces worden
de kerken opgeroepen, de voor
naamste bedreigingen van het le
ven in samenhang met elkaar te
benaderen".
Verscheidene synodeleden
waren bezorgd dat actiegroepen
met de thema's van dit proces
'aan de haal' zullen gaan. "Ge
meenten moeten de tijd krijgen
zelf een standpunt op te bou
wen", zei een ouderling uit
Leeuwarden. "Conclusies en
eventuele acties mogen niet van
te voren vaststaan". De voorzit
ter van de Raad van Kerken in
Nederland, dr. D. C. Mulder, gaf
de verzekering dat er duidelijke
afspraken zijn met maatschappe
lijke actiegroepen. Die zullen
zich terughoudend opstellen.
(Het programma voor Neder
land bevat onder meer een 'the
matisch jaar' van pinksteren
1988 tot pinksteren '89 en een
kerkendag in september 1989.
Eerder al besloten de Gerefor
meerde Kerken en de Neder
landse Rooms-Katholieke Kerk
tot deelneming. Het Vaticaan
moet nog besluiten).
Hervormde Kerk: beroepen
te Hoogland (hervormde en gere
formeerde kerkgemeenschap) J.
J. van Oord Wierden (deelge
meente Kapel), te Streefkerk W.
Verboom Zegveld; aangenomen
naar Giessen-Oudekerk C. van
der Linden Hoogersmilde (die
daarmee bedankte voor Rijnsa-
terwoude), naar Bennebroek G.
J. de Jager Raalte, naar Oud-
Loosdrecht (hervormde en gere
formeerde federatie, in combina
tie met verpleeghuis 'De Beu
kenhof) kandidaat W. van den
Hul Amersfoort. 9
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Rijnsburg B. Terpstra
Dokkum; aangenomen de be
noeming tot pastoraal assistent
te Vreeland (hervormd en gere
formeerd) W. Volker Amstel
veen. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te
Kelmscote (Australië, voor de ge
meente Bedfordale van de Free
Church) G. Zomer Vlissingen.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Doe-
tinchem/Velp kandidaat J. van
Es Rijsenhout. Christelijke Ge
reformeerde Kerken: beroepen
te Spükenisse B. Bijleveld Heer-
de. Gereformeerde Gemeen
ten: bedankt voor Zoetermeer J.
J. van Eckeveld Zeist, voor Slik
kerveer M. Golverdingen
Utrecht, voor Klaaswaal M.
Mondria Waardenburg, voor
Randburg (Zuid-Afrika) A. B.
van der Heiden Doetinchem.
