Surprise:
Ruding eist meer
discipline ministers
Commissie spaart Deetman bij studiefinanciering
McDrive: 'Overlast valt nu
mee, het nieuwtje is er af
Twist Van Eekelen en
Stemerdink duurt voort
HUURPROTEST
'Chaos te wijten aan onervarenheid ministerie met automatisering'
WOENSDAG 25 NOVEMBER 1987
BINNENLAND
PAGINA 3
'Hogere uitgaven onmiddellijk compenseren'
DEN HAAG (GPD) - Minister Ruding (financiën) wil een veel strakkere begrotingsdisci
pline. Hij heeft de ministers in een brief herinnerd aan de afspraak dat ze uitgavenover-
schrijdingen direct met nieuwe bezuinigingen moeten opvangen. De belastingbetaler
mag niet opdraaien voor overschrijdingen van de departementale begrotingen, schrijft
Ruding. De minister kondigt in zijn brief een reeks van nieuwe boekhoudkundige regels
aan waaraan de ministers zich moeten houden.
DEN HAAG (ANP) - "Als we nu
een beslissing zouden moeten ne
men zou McDonalds geen drive-in-
restaurant mogen exploiteren in
Huis ter Huide. We hebben de pro
blemen onderschat. Blijkbaar zijn
veel mensen bereid om een uur in
de file te staan voor een Ameri
kaans broodje gehakt". Aldus gis
teren een woordvoerder van de ge
meente Zeist voor de Raad van
State. Omwonenden van de nieuw
ste McDonalds-telg waren daar
naar toe gestapt om een einde te
maken aan de overlast die ze van
de files bij de hamburgergigant on
dervinden.
Automobilisten hoeven voor hun
Big Mac in Huis ter Heide de auto
n niet meer uit: in rijen rijden zij een
rondje langs praatpaal en kassa om
vervolgens de bestelde etenswaar
bij een loket in ontvangst te ne
men. Volgens de omwonenden
kunnen ze hun huis niet meer be
reiken door de files, de rommel ligt
op hun stoep, het levert gevaarlijke
situaties op de weg op en worden
ze onheus bejegend. "Niemand is
zo agressief als een hongerige Ne
derlander in de file", aldus een om
wonende.
Hij verzocht staatsraad Veringa
dan ook de McDrive te sluiten. Vol
gens McDonalds is de overlast mo
menteel vrijwel verdwenen. Het
nieuwtje is er af. "Mensen komen
niet meer vanuit Maastricht of
Delfzijl naar ons toe om een Ham
burger te kopen", aldus de exploi
tant van Nederlands eerste drive-
in-restaurant. De hongerigen kun
nen volgens de hamburger-mag
naat via extra parkeerplaatsen en
rijstroken zonder overlast langs
het restaurant geleid worden.
McDonals wil de daarvoor beno
digde 77.000 gulden best op tafel
leggen, en de gemeenten Utrecht
en Zeist willen de vergunningen
wel verlenen.
Zo mag alleen nog met toestem
ming van de ministerraad worden
afgeweken van de strenge regel dat
overschrijdingen binnen de begro
tingen moeten worden gecompen
seerd. Het kabinet moet dan tege
lijk besluiten de extra uitgaven van
één minister te verrekenen over al
le departementen. Meevallers mo
gen de ministers niet gebruiken
uitgaven, maar ze
moeten die afdragen aan Financi
ën, schrijft Ruding in zijn brief. Wel
mag een minister een meevaller ge
bruiken om een tegenvaller elders
te compenseren.
Volgend jaar bedragen de nog
niet gecompenseerde overschrij
dingen bij elkaar al 2,9 miljard gul
den. Deze zomer kwam voor meer
DEN HAAG (GPD) - Minister Van
Eekelen (defensie) en PvdA-ka-
merlid Stemerdink hebben hun
twist over het laten uitlekken van
het binnenvaren van de Neder
landse mijnenjagers in de Golf niet
bijgelegd. De oud-minister van de
fensie ontkende gisteren in een
woedende brief dat hij het nieuws
heeft laten uitlekken. Volgens hem
heeft een kamerlid van CDA of
WD zijn mond voorbij gepraat.
Van Eekelen noemde die verkla
ring gisteren in de Tweede Kamer
echter 'volstrekt onvoldoende om
mijn ontsteltenis weg te nemen'.
De PvdA-fractie is niet van plan
een andere vertegenwoordiger aan
te wijzen voor het overleg met het
kabinet over vertrouwelijke defen
sie-zaken, zoals Van Eekelen frac
tievoorzitter Kok had gevraagd.
Kok heeft de minister in een aparte
brief laten weten dat Stemerdink
'geen verwijt valt te maken'.
Van Eekelen informeerde vorige
week donderdag de defensie
woordvoerders van PvdA, CDA,
WD en D66 over het feit dat de Ne
derlandse en Belgische mijnenja
gers die nacht de Golf zouden bin
nenvaren. Dat nieuws ipoest om
veiligheidsredenen geheim blij
ven. In de tv-rubriek Den Haag
Vandaag openbaarde Stemerdink
die avond het nieuws. Maar hij ont
kent het belangrijkste feit, name
lijk het moment waarop de sche
pen naar de Golf zouden opstomen,
bekend te hebben gemaak.
Volgens Stemerdink was hem
donderdagmorgen al door een re
dacteur van NRC-Handelsblad ge
vraagd of hij wist dat Van Eekelen
met woordvoerders van CDA en
WD in het geheim over de kwestie
had overlegd. Pas nadat Stemer
dink zelf informatie had ingewon
nen, belde Van Eekelen om hem
het nieuws te vertellen. Stemer
dink zegt de minister daar op te
hebben gewezen. "Ik zou het op
prijs stellen dat u een volgende
Binnenland kort
Strippenkaart
De rechtbank in het Amerikaan
se Portland heeft een 25-jarige
Amerikaan veroordeeld tot een
halfjaar werken in een opvangcen
trum wegens vervalsing van 10.000
Nederlandse strippenkaarten. De
man zou zijn Nederlandse neef
hebben geholpen uit geldnood: op
het moment van zijn arrestatie
stond zijn vrouw op het punt te be
vallen van haar tweede kind. "Ik
geloof dat dit een ongebruikelijke
misdaad was onder ongebruikelij
ke omstandigheden," aldus de ad
vocaat.
Schiermonnikoog
De laatste particuliere eigenaar
van Schiermonnikoog, de Duitse
graaf Beghtold Eugen von Bern-
storff, is maandag op 85-jarige leef
tijd in zijn woonplaats Jasebeck
overleden. Het Waddeneiland was
vanaf 1892 in handen van de fami
lie Von Bernstorff. Graaf Eugen
erfde het eiland in 1939. Na afloop
van de oorleg werd het eiland ont
eigend.
Huisartsen
De Landelijke Huisartsenvereni
ging (LHV) spant een kort géding
aan tegen staatssecretaris Dees
(volksgezondheid). De huisartsen
willen dat de rechtbank bepaalt of
Dees inderdaad geen geld heeft om
het akkoord tussen LHV, zieken
fondsen en particuliere verzeke
raars over de kostenvergoeding te
betalen. De LHV liep maandag
woedend weg bij het overleg met
Dees toen deze het akkoord niet
wilde goedkeuren uit geldgebrek.
Schooicomputers
Elk van de 276 Brabantse scho
len voor lager beroeps-en voortge
zet onderwijs heeft volgens provin
ciebestuurder De Geus eind vol
gend jaar een eigen computerlo
kaal. Brabant haakt daarmee in op
een initiatief van drie grote compu
terfabrikanten en net rijk, waarbij
de provincies 80 miljoen krijgen en
zelf 50 miljoen moeten inzamelen.
Brabant heeft van de 11 miljoen
die het moet inzamelen, nu ruim de
helft binnen.
keer waterdichte afspraken maakt
met de vertegenwoordigers van de
regeringsfracties over het eventu
eel vertrouwelijke karakter van uw
mededelingen".
Van Eekelen neemt met de ver
klaring geen genoegen, en herhaal
de gisteren - nog voor hij de brief
had gelezen - het verwijt dat Ste
merdink de vertrouwelijkheid
heeft geschonden. Hij vindt overi
gens dat de families van de beman
ning 'toereikend en zorgvuldig'
zijn geïnformeerd over het binnen
varen van de Golf. Alle familiele
den zijn vrijdagochtend gebeld op
de hoogte werd gesteld. Van Eeke
len -verdedigde zich tegen kritiek
van PPR-zijde dat slechts de grote
fracties voortijdig vertrouwelijk
zijn geïnformeerd. Die hadden zich
extra betrokken betoond bij deze
zaak, aldus Van Eekelen, die
weersprak dat hij onderscheid
maakt tussen 'eerste- en tweede
rangsfracties'.
tr Stemerdink: 'niet gelekt', (foto anp>
dan 3 miljard aan onvoorziene uit
gaven bij de ministeries aan het
licht. In het regeerakkoord is de af
spraak opgenomen dat ministers
die teveel uitgeven, binnen hun be
groting naar compensatie moeten
zoeken. Maar die afspraak wordt
om politieke redenen niet altijd na
geleefd. Zo heeft minister Deet-
man (Onderwijs) dit jaar een mil
jard teveel uitgegeven. Deetman
verdedigde zich deze zomer met
succes met het argument dat de
overschrijdinge het gevolg waren
van ramingsfouten. Uiteindelijk
hoefde hij voor slechts een deel van
dat bedrag bezuinigingen te zoe
ken. Ruding schrijft nu dat de oor
zaak van de extra uitgaven er niet
meer toe doen.
Ruding liet begin deze week ook
weten dat hij een extra bezuini
gingsronde volgend jaar niet uit
sluit wanneer de dollarkoers niet
aantrekt. Door de lage dollar vallen
de (aardgas)inkomsten lager uit
dan verwacht. Ruding nam daar
mee een tussenpositie in tussen
CDA-fractieleider De Vries en mi
nister van economische zaken De
Korte. De laatste liet vorige week
weten dat extra bezuinigingen
noodzakelijk zijn, terwijl De Vries
dit jaar op de CDA-partijraad liet
weten dat hij vooralsnog geen ex
tra bezuinigingsronde wil.
Wethouder lapte
als kampeerboer
wet aan de laars
DOMBURG (ANP) - De Domburg-
se wethouder Wattel, met in zijn
portefeuille onder meer recreatie,
zou het zo goed moeten weten.
Kamperen bij de boer en overtre
ding van het aantal toegewezen
plaatsen strookt soms niet met de
kampeerverordening. De Zeeuwse
politie heeft het er in het seizoen
dan ook erg druk mee.
Dat uitgerekend kampeerboer-
wethouder Wattel het afgelopen
seizoen de plaatselijke verorde
ning herhaaldelijk aan zijn laars
lapte en liefst zeven keer een pro
ces-verbaal kreeg Wan de politie,
dat was zelfs voor zijn partijgeno
ten van het CDA te veel van het
goede.
Geen van de 24 andere kampeer-
boeren in Domburg is zo vaak in de
fout gegaan als Wattel zelf. Deze
heeft nu de eer aan zichzelf gehou
den en met onmiddellijke ingang
ontslag genomen.
Morgen wordt in Domburg de
gemeentelijke begroting behan
deld. Wethouder Wattel, die ook
onderwijs en financiën in zijn por
tefeuille had, zal zijn beleid niet
meer verdedigen.
DEN HAAG - De bezuinigingen op de huursubsidie,
de huurverhoging en de hogere aanvangshuren voor
nieuwbouw brengen de mensen met lagere inkomens
in grote problemen. Aldus een brandbrief die het WD-
kamerlid De Beer gisteren uit handen van Mechtild
Linssen van het Woonlasten Overleg Nederland ont
ving. De brief van het overleg is mede-ondertekend
door de vier grote steden en door Alkmaar en Haar
lem. Een groot aantal middelgrote gemeenten, waar
onder Leiden, heeft zijn steun aan de brief betuigd.
Volgens de brief wordt het mensen uit de lagere inko
mensgroepen steeds moeilijker gemaakt goed te wo
nen. Deze groepen worden steeds meer verdreven uit
de stadsvernieuwingsgebieden naar andere nog niet
verbeterde wijken. De bezuinigingsvoorstellen hebben
daarnaast enorme gevolgen voor de groeigemeenten
met grote aantallen relatief dure huurwoningen.
De Tweede Kamer vergadert maandag
sieverband over het huurbeleid. De dagen daarna
komt de begroting van onder meer volkshuisvesting
plenair aan de orde. (foto gpdi
DEN HAAG (GPD/ANP) - De aan
bevelingen die de adviescommis
sie uitvoering studiefinanciering
doet in haar gisteren gepubliceerde
rapport, moeten volgens de Twee
de Kamer in grote lijnen snel wor
den opgevolgd. CDA, PvdA en D66
zijn vol lof over het werk van de
commissie. De WD kon gisteren
niet reageren.
De commissie stelt voor de wet
studiefinanciering op een aantal
punten aan te passen, zodat de uit
voering eenvoudiger wordt. Zo
moet de overheid aan de bel trek
ken bij ouders die niet aan de stu
diekosten van hun kinderen willen
meebetalen. Nu moeten kinderen
zelf hun ouders bewegen om toch
te betalen. Er moet een algemeen
systeem van voorschotten komen
om te voorkomen dat studerenden
Kamer looft
rapport over
studiebeurzen
tussen wal en schip vallen. Verder
kan het uitkeringssysteem ontlast
worden door in plaats van maande
lijks, een keer per jaar de hoogte
van de beurzen te berekenen. De
student moet wel maandelijks een
toelage ontvangen. De commissie
wil het begrip 'biologische ouder'
vervangen door 'wettelijke' of 'ver
zorgende ouder'.
PvdA'er Vermeend vindt dat de
Kamer zich moet uitspreken over
waarop minister Deet
man (onderwijs) leiding heeft gege
ven aan de invoering van het nieu
we stelsel. Hij vraagt zich af of de
minister wel zorgvuldig genoeg is
omgegaan met de belangen van
studerenden en hun ouders.
Ook CDA'er Lansink vindt dat
Deetman herhaaldelijk '.nogal ge
ruststellend heeft gedaan'. Hij
geeft toe dat de bewindsman wel
wat heeft uit te leggen, maar oplos
sing van de problemen blijft voor
Lansink hoofdzaak. Hij roemt de
commissie voor de 'heldere en wel
doordachte' aanbevelingen.
Deetman schrijft in zijn brief aan
de Kamer uiterlijk 4 december met
een reactie te komen op het rap
port. Lansink gunt de minister die
tijd, maar D66 heeft daar moeite
mee omdat de onderwijsbegroting
op de agenda staat voor 1,2 en 3 de
cember.
DEN HAAG - Minister Deetman
(onderwijs) besloot op 23 juni van
het vorig jaar dat het nieuwe stelsel
van studiefinanciering per 1 okto
ber ingevoerd moest worden. Hij
nam dat besluit na indringende ge
sprekken met Volmac, het bedrijf
dat computers en computerpro
gramma's leverde voor de centrale
directie studiefinanciering in Gro
ningen, de directie studiefinancie
ring zelf én het Rijkscomputercen
trum.
door
Theo Haerkens
Volgens de commissie van drie
deskundigen die zich boog over in
voering van de nieuwe studiefinan
ciering en de administratieve en
organisatorische opzet van de di
rectie in Groningen, treft de minis
ter geen blaam. Voor hij de knoop
doorhakte, liet Deetman zich zo
goed mogelijk informeren. Er was
kans dat zich problemen zouden
voordoen bij de invoering van het
nieuwe stelsel en de automatische
verwerking van de aanvragen voor
studiebeurzen. Dat was bekend,
maar achteraf blijken de adviseurs
van de minister de risico's onder
schat te hebben.
De commissie vindt dat dat
Deetman niet verweten kan wor-,
den. In haar rapport staat dat de
waarschuwingen van de directeur
studiefinanciering en de accoun
tantsdienst 'niet goed zijn ver
staan, niet zijn herhaald en daar
door zijn onderschat en onvol
doende aandacht hebben gekre
gen'. Waarom dat zo is gegaan, is
achteraf niet meer vast te stellen.
Spoed
Aanvankelijk was het de bedoe
ling het nieuwe stelsel op 1 januari
Deetman: onschuldig. (foto anp>
1988 in te voeren. Uiteindelijk
moest dat veel sneller. Niet alleen
drong de Tweede Kamer aan op
spoed, maar volgens de commissie
was er ook haast geboden in ver
band met veranderingen in de so
ciale wetgeving. De kindérbijslag
voor studerenden zou vervallen en
het nieuwe stelsel van studiefinan
ciering moest daarin voorzien. Bo
vendien mocht Deetman van de
Kamer het collegegeld voor stu
denten niet verhogen, voordat hij
een nieuw stelsel van studiefinan
ciering had ontworpen.
Deetman heeft het er niet op aan
laten komen, concludeert de com
missie. Tot het definitieve besluit
viel en er geen weg meer terug was,
is het oude computersysteem in
stand gehouden. Als de risico's te
groot bleken, kon tot juni 1986 be
sloten worden het nieuwe stelstel
toch later in te voeren. Volgens de
commissie van drie leidde dit
twee-sporenbeleid - het oude stel
sel in stand houden en het nieuwe
ontwikkelen - bij de betrokkenen
tot 'doelfixatie'. De projectmana
gers richtten zich uitsluitend op
het ontwikkelen van apparatuur en
programma's en zagen niet meer
dat dat onvoldoende was.
Er was een plan om de ambtena
ren van studiefinanciering in Gro
ningen die uiteindelijk met het
nieuwe systeem moesten gaan
werken, bij de ontwikkeling te be
trekken en op te leiden. Maar dat
raakte in vergetelheid door gebrek
aan tijd. De techniek eiste alle aan
dacht op.
Onervaren
Hier wreekte zich volgens de
commissie het gebrek aan ervaring
en deskundigheid bij het departe
ment. De technische projectgroep
werkte goed, maar ging een eigen
leven leiden. Dat had nooit mogen
gebeuren. Een ingrijpende auto
matiseringsoperatie op zo'n enor
me schaal - het gaat hier om een
van de vijf grootste projecten in
het land - moet hand in hand gaan
met aanpassing van de organisatie
en de werkmethode.
Commissielid mevrouw Hunter-
Dallinga vindt dat er teveel ver
trouwen is geweest in de techniek.
Zij verbindt daaraan de les dat het
hoog tijd wordt dat managers
werkelijk belangstelling krijgen
voor wat de techniek wel en niet
kan. De technici hadden beter be
geleid moeten worden. Daar is de
ambtelijke top van het ministerie
in gebreke gebleven, aldus de com-
len om de stapel achterstallige post
- circa 60.000 brieven - weg te
werken.
Een aantal adviezen is al opge
volgd. Zo werd vorige week be
kend dat er in Groningen tijdelijk
een hoofddirecteur benoemd is bo
ven de directeur studiefinancie
ring. Hij moet de krachten in Gro
ningen bundelen en contact onder
houden met het minsterie in Zoe-
termeer. "Zuiver toeval", aldus een
woordvoerder van het ministerie,
"de benoeming was rond nog voor
het rapport van de commissie klaar
Ook kan volgens de exploitant
nog efficiënter gewerkt worden
waardoor het aantal auto's per uur
nog omhoog kan. De files worden
daardoor vanzelf kleiner, zo rede
neerde hij. Het maximale aantal
auto's dat per zitting genoemd
werd lag rond de honderd klanten
per uur, 45 seconden per klant dus.
De omwonenden zien geen heil in
extra maatregelen. In afwachting
van een uitspraak van de Raad van
State besloot de rechtbank in
Utrecht eerder al in een kort ge
ding dat de 'praatpaal' het zwijgen
op te leggen. Het restaurantgedeel
te met 140 zitplaatsen is nog ge
opend. Wie in Huis ter Heide ham
burger wil eten, moet dus uit zijn
wagen komen.
De staatsraad zou vandaag uit
spraak doen.
Ambtenaar (55)
stal 2 miljoen
van gemeente
ROTTERDAM (ANP) - Het hoofd
automatisering van de afdeling fi
nanciën van de gemeente Rotter
dam heeft in de afgelopen vier jaar
meer dan twee miljoen gulden
overgemaakt naar eigen bank- of
girorekeningen. De 55-jarige amb
tenaar deed dat omdat hij grote be
lastingschulden had.
De fraude kwam aan het licht bij
een controle van de gemeentelijke
accountantsdienst. Hoewel het on
derzoek nog niet is afgerond, is al
zeker dat de ambtenaar door met
computerbestanden te manipule
ren zeker twee miljoen heeft ver
duisterd.
De ambtenaar werd in 1980 als
extern organisatieadviseur en
computerdeskundige aangetrok
ken om een computersysteem te
ontwerpen. Aangezien het werk zo
omvangrijk was bleef de gemeente
al gauw als enige klant over en trad
de man per 1 januari 1986 bij de ge
meente in vaste dienst. Hij kreeg
door zyn kennis van het computer
systeem een centrale vertrouwens
positie en werd een soort sleutelfi
guur bij wie veel administratieve
lfjnen samenkwamen. Die gelegen
heid maakte de dief. De man heeft
inmiddels bekend en is gisteren
voorgeleid. Hij wordt verdacht van
diefstal, oplichting en valsheid in
geschrifte.
'Terreurverhaal
over kazerne
erg overdreven'
DEN HAAG (GPD) - Staatssecre
taris Van Houwelingen (defensie)
ontkent dat in de kazerne van de le
gerplaats Oirschot sprake is van
'massale, georganiseerde' onregel
matigheden. Onderzoek van de Ko
ninklijke Marechaussee heeft
slechts twee strafbare feiten aan
het licht gebracht, aldus Van Hou
welingen gisteren in de Tweede
Kamer. Wel is gebleken dat in Oir
schot militairen hebben blootge
staan aan intimidatie met geweld,
seksuele mishandelingen en chan
tage.
Het onderzoek loopt nog steeds,
en spitst zich toe op de vraag welke
militairen bij de onregelmatighe
den betrokken zijn geweest. De
misdragingen hebben vooral
plaatsgevonden in de vrije tijd, al
dus Van Houwelingen. De staatsse
cretaris sprak in eerste instantie
zelfs van een 'incident' maar nam
dat woord na protesten uit de
Tweede Kamer terug.
Het onderzoek concentreert zich
op het 17e pantser-infanteriebatal-
jon dat gelegerd is in de generaal
De Ruyter van Steveninck kazerne
in Oirschot. Eerder dit jaar bleek
ook al dat dienstplichtigen bij de
13e pantserbrigade (waar dit batal
jon deel van uitmaakt) te maken
hadden met geweld.
SCHIETPARTIJ - Op de Amster
damse Wallen is vannacht een on
geveer 26-jarige man doodgescho
ten by een ruzie over een cocaï-
netransactie. De vermoedelijke da
der liep aanvankelijk rustig weg,
maar begon te rennen toen hij in de
gaten kreeg dat hy werd achter
volgd door zowel het slachtoffer
als twee andere mannen. Na enige
tientallen meters lopen zakte het
slachtoffer in elkaar en werd over
gebracht naar een ziekenhuis, waar
hij overleed. De schutter werd een
paar straten verder aangehouden.
(ANP)
ADVERTENTIE
Toen eenmaal besloten was tot
invoering van het nieuwe systeem,
deden zich de eerste problemen
voor. Deetman probeerde tijd te
winnen door de studenten voor
schotten te geven op hun beurs.
Maar dat deed de organisatie geen
goed, integendeel. Door deze nood
sprong raakte de beoogde her
structurering van de organisatie
nog verder buiten beeld.
Minister Deetman heeft al laten
weten dat hij het eens is met de fei
ten die de commissie - overigens
in een bewonderenswaardig tempo
- op een rijtje wist te krijgen. Hoe
de minister de feiten waardeert,
moeten we afwachten. Hij wil de
Tweede Kamer daarvan uiterlijk 4
december op de hoogte te stellen.
Het is niet gebleven bij een ana
lyse van de problemen. De com
missie doet een twintigtal aanbeve
lingen om knelpunten op te lossen.
Zo worden enkele wetswijzigingen
voorgesteld om uitvoering van de
wet te vergemakkelijken. Ook de
voorlichting moet beter. Verder
adviseert de commissie onder
meer uitzendkrachten in te schake-
New Balance T-460.
Comfortabele tennisschoen
met een 2 hardheden aange-
spoten PU-zool. Mt. 36-46.
VanJ39T- voor Oft
Het dichtstbijzijnde filiaal vind je in:
Leiden, Haarlemmerstraat 95-97.
