HP wakkert
Fassbinder-
discussie aan
Betreurenswaardig
PODIUMBLIK
Slotexpositie van een
opmerkelijke galerie
Plezierig musiceren met fluit en gitaar
Vrolijke geest blijkt Engelse draalt
DINSDAG 24 NOVEMBER 1987
PAGINA 19
j AMSTERDAM (ANP) - Het weekblad Haagse Post zal deze
week de tekst van het omstreden toneelstuk 'Het vuil, de
I stad en de dood' van Rainer Werner Fassbinder integraal
I publiceren. Dit is gisteren door de redactie aangekondigd.
In de joodse gemeenschap is men gens enige dagen elders heeft on-
daar niet blij mee. De publicatie dergebracht. "Dat leek ons voor
overschaduwt de afgelasting van korte tijd het beste", zei hij. Intus-
het stuk. 'Ik vind het moment zeer sen zijn de kinderen weer thuis,
onkies, net nu de rust enigszins is Er hebben zich overigens ook
teruggekeerd', verklaarde rabbijn nog andere antisemitische inciden-
I A. Soetendorp gistermiddag, daar- ten voorgedaan. Dit heeft ook een
mee doelend op de beslissing het rol gespeeld bij de besluitvorming,
stuk niet meer in Nederland op te Sonke: "Wij voelen ons in onbe-
voeren. Hij had nog een beroep op haaglijk gezelschap van personen
de hoofdredactie gedaan, maar die hun krachteloosheid demon-
men wilde niet zwichten. streren in naamloze telefonische
De Haagse Post heeft besloten bedreigingen",
tot integrale publikatie van het Bij de beslissing heeft meege-
stuk na de discussies daarover in speeld dat het stuk pijn en leed te-
de afgelopen dagen, waarbij radio, weeg brengt bij oorlogsslachtof-
televisie en kranten de aandacht fers en hun nabestaanden, en dat
hebben gericht op de 'omstreden, 'in een omvang en van een intensi-
al dan niet vermeende 'antisemiti- teit die wij niet hebben gewild en
sche passages', aldus HP-hoofre- niet hebben voorzien'. Dit leed
dacteur John Jansen van Galen, moet zwaarder wegen dan de indi-
"Maar op grond van uit zijn context viduele vrijheid van de kunstenaar,
gerukte passages kun je een stuk aldus Sonke.
niet beoordelen". Bovendien zouden openbare
De Haagse Post wil discussie te- voorstellingen waarschijnlijk
rugbrengen naar de kern. Jansen "door tegen-acties van extreme op-
van Galen: 'Die kern is de vraag of posanten' in de war zijn geschopt,
het stuk van Fassbinder al of niet Sonke: "Regisseur, spelersgroep
opgevoerd moet worden. Je kunt je en producent voelen zich daardoor
daarover alleen maar een mening op een onoirbare wijze belemmerd
vormen als je de gehele tekst kent. in ae vrije uitoefening van hun ar-
Tot dusver is die alleen maar ver- tistieke handelen. Echter, de reali-
schenen in een zeer kleine oplage teit gebiedt ons dat we met deze be-
bij uitgeverij Bzzztöh. Ons steekt lemmering zullen moeten leven,
het bovendien dat met de besloten Fassbinders tekst blijft in Neder-
I voorstelling van afgelopen zater- land onspeelbaar".
dag slechts een kleine groep van Sonke beklemtoonde dat het
ongeveer 200 mensen kan discus- stuk volgens de makers en andere
I siëren over de hoofden van een gro- betrokkenen het verwijt 'ordinaire
te groep mensen heen". antisemitische nazi-propaganda'
niet verdient. "De tekst wettigt de-
I De theatermakers hebben zich ze veronderstelling niet, de opvoe-
bij hun beslissing om van opvoe- ring al evenmin", aldus Sonke.
ring van het Fassbinder-stuk af te De regisseur van het stuk, thea-
zien volgens Sonke onder meer la- terschool-student Johan Does
ten leiden door het feit dat acteur brug, zei de beslissing nog maar
Jules Croiset in de afgelopen da- nauwelijks te kunnen bevatten. Ze
gen is bedfeigd. ker is volgens hem dat de afgelas
ting diep ingrijpt bij de regisseur,
Croiset werd vrijdag bedreigd de spelers en de andere theaterma-
met ontvoering of mishandeling kers. "Ik heb nog geen idee over
van zijn kinderen, die hij vervol- wat ik nu verder ga doen. Mis
schien moet ik maar terug naar
mijn taxi", zei hij cynisch, doelend
op het feit dat hij in het verleden
zijn brood als taxichauffeur heeft
verdiend.
Door een ongelukkige samenloop Het is volgens hem uitgesloten
van omstandigheden is gisteren de dat hij nu zomaar, alsof er niets ge-
I eerste zin van de recensie over het beurd is, een willekeurig ander
koffieconcert van pianist Ronald stuk kan gaan regisseren. "Theater
Brautigam nogal verminkt in de is bedoeld om mensen te prikke-
krant gekomen. Deze zin had moe- len, om ze aan het denken te zetten,
j ten luiden: 'Een recital te horen be- om emoties teweeg te brengen. Als
I eindigen met één briljante sonate, dat niet meer gaat, wat moet je
namelijk de 'Appassionata' van dan? Als je een deuk schopt in de
Beethoven, is voor de luisteraar tuba van een muzikant, kan hij ook
een heel andere belevenis dan deze niet verder",
zelfde sonate te beluisteren in een Overigens verschijnt de Haagse
serie concerten waar alle sonates Post deze week in een normale op-
van deze componist worden ge- lage. Het is het blad, zo laat de re-
speeld, zoals afgelopen weken in dactie weten, niet te doen om grof-
de Kapelzaal gebeurd is'. fe geldmakerij.
Rectificatie
Teleurstelling op de gezichten van de spelers, toen Theaterschooldirec
teur Paul Sonke bekendmaakte dat het Fassbinder stuk 'Het vuil, de stad
en de dood' niet zal worden opgevoerd. (foto anp>
Onder druk van joods protest en
na lang wikken en wegen heeft
de Amsterdamse Theaterschool
besloten geen openbare voorstel
lingen te geven van Fassbinders
toneelstuk 'Het vuil, de stad en
de dood'. De protesten waren
zeer emotioneel en zeer begrijpe
lijk tegen de achtergrond van het
Grote Verdriet in de voor vele jo
den nog zeer nabije oorlogsjaren.
Anne Frank is niet voor niets in
vrijwel de gehele wereld het
symbool voor het gruwelijke on
recht dat de joden is aangedaan.
Des te schrijnender is het daar
om dat het stuk van de in 1982
overleden Fassbinder kennelijk
door zovelen wordt misverstaan.
En dat de boodschap van de ho
moseksuele auteur, die immer
opkwam voor de onderdrukten
en die de vinger veelvuldig op de
rotte plekken van de na-oorlogse
Duitse samenleving heeft ge
legd, niet voldoende wordt be
grepen.
Rabbijn Soetendorp en de zij
nen zijn tegen opvoering van het
stuk. Een van de argumenten: al
heeft Fassbinder niet de bedoe
ling gehad een anti-semitisch
stuk te schrijven, hij is in dat
voornemen niet geslaagd en de
voorstelling is koren op de molen
van alle Glimmerveens. Dat ar
gument is niet bijster sterk.
Van Fassbinder is bekend dat
hij zijn boodschap op een ver
vreemdende en overdadige ma
nier verpakte en daarmee wel
eens verwarring zaaide. Geheel
in de stijl van zovele andere jon
ge theater- en filmmakers, legt
Fassbinder zijn personages
woorden in de mond die nogal
eens schokkend zijn om aan te
horen.
Wie daar om redenen, die res
pect verdienen, niet tegen kan,
moet zichzelf beschermen door
weg te blijven of weg te lopen.
Wie door allerlei drukmiddelen
poogt een ander te beletten zich
een eigen mening te vormen over
de bedoelingen van welke schrij
ver of wel stuk dan ook, is ver
keerd bezig.
Tegenover het feit dat in ons
land vrijheid van meningsuiting
gewaarborgd is stellen de veront
ruste joodse tegenstanders dat
wat in 'Het vuil, de stad en de
dood' wordt uitgebraakt, beledi
gend is voor een. door de eeuwen
heen vervolgde bevolkings
groep. Zelfs al zou het stuk van
Fassbinder beledigend zijn voor
wie dan ook, dan nog verdient de
vrijheid van meningsuiting die
bij de grondwet is geregeld, te
worden gerespecteerd. Er is dan
altijd nog de rechter, die achteraf
een oordeel kan vellen over de
toelaatbaarheid van een bepaal
de meningsuiting.
Het is alleszins begrijpelijk,
respectabel zelfs, dat de Theater
school is gezwicht voor de op
rechte emoties van de tot in het
diepst van hun ziel gekwetse
joodse demonstranten. Maar de
beslissing om het stuk niet uit te
brengen blijft betreurenswaar
dig.
PIETER C. ROSIER
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN- Toneel, cabaret en een
musical deze week in de Leidse
theaters.
Getemde Feeks
Een Vlaams theatercollectief
luisterend naar de naam Malper-
tuis voert vanavond in de Leidse
Schouwburg 'De Getemde Feeks'
van Shakespeare ten tonele. De
feeks steekt geheel naar de geest
van deze tijd in een modem jasje.
Regisseur Dirk Tanghe maakte
een bewerking, waarin hij een
groot aantal rollen wegsneed en
bovendien voor een eigenzinnige
vertaling koos. Alle personages
zijn volgens de programmatoe
lichting karikaturaal neergezet
en er wordt gebruik gemaakt van
muziek.
Ons Lowietje
'Ons Lowietje heeft een engel
gezien' is de titel van een pro
gramma, waarmee het duo Fris
se Jongens al enkele jaren door
het land toeren. Ondanks het feit
dat het duo er al drie keer mee
naar Leiden is gekomen volgt er
van deze voorstelling, waarin
tragiek en humor samengaan,
een herhaling op donderdag
avond in het theater aan de Oude
Vest.
Victoria
Voor de nieuwe musical van
JasperinadeJong trekt de Leidse
Schouwburg drie avonden uit.
'Victoria', zoals de titel van deze
'one-woman'-musical luidt, is er
op vrijdag, zaterdag en maan
dag te zien. Een solo-voorstelling
dus, waarvoor Ivo de Wijs de tek
sten en Joop Stokkermans de mu
ziek schreef. Een voorstelling, die
volgens een al eerder in deze
krant gepubliceerde recensie op
nieuw het talent van Jasperina
de Jong als theatervrouw onder
streept.
Jasperina speelt in deze muzi
kale show Victoria, een kordate
tante, die het tot directrice van
een vlaggenfabriek heeft ge
bracht en tot zakenvrouw van het
jaar wordt gekozen. Een en an
der voert haar via een regerings
missie naar de Raad van Europa
in Straatsburg, waar ze het hele
parlement inpakt en haar zieke
bedrijf een miljoenenorder be
zorgt, zodat de vlag weer in top
kan.
Het verhaal is toegesneden op
een aanklacht tegen de apathie
en het gebrek aan interesse in de
Europese zaak. Jasperina rent in
reeksen verkledingen en typerin
gen van een koffiejuffrouw tot de
oude koningin Wïlhelmina, door
de voorstelling heen. In het twee
de deel is de vaart in het verhaal
een beetje uit, zo meldde de recen
sent na het zien van de première
eind vorige week. De liedjes vor
men volgens hem de kracht van
de voorstelling, zowel Ivo de Wijs
als Joop Stokkermans verdienen
daaroor veel lof. De decors wor
den smaakvol genoemd en de be
lichting mooi. De muzikale lei
ding berust bij Dirk Stuer.
Reproduktie
Southern Comfort speelt
woensdag- en donderdagavond
de voorstelling 'Verboden Repro
ductie' in het LAK-theater. De
groep werd twee jaar geleden op
gericht en is van oorsprong een
initiatief van een aantal acteurs
rond regisseur Paul Binnerts, me
wie zij eerder, tijdens hun oplei
ding aan de Toneelacademie in
Maastricht, hadden samenge
werkt. Inmiddels telt het gezel
schap ook leden, die van elders
afkomstig zijn. De naam van de
groep wijst nog op de binding me
dit 'zuidelijke' verleden. Pogin
gen om zich in Maastricht te ves
tigen mislukten, zodat Amster
dam de vaste standplaats werd.
Verboden Reproductie' maakt
deel uit van het project 'Dubel-
spel', dat het toneelspelen zelf me
de tot onderwerp en thema heeft.
Er is sprake van een spel in een
spel, op dezelfde wijze als er spra
ke is van een schilderij in een
schilderij in sommige werken
van de surrealistische schilder
René Magritte. De titel 'Verboden
Reproduktie' is dan ook ontleend
aan één van diens werken. De
voorstelling wordt gespeeld door
Debbie Korper en Edward Mon-
t ie.
Debbie Korper speelt een call-
girl, die ingaat op een contactad
vertentie. Ze ontmoet een oudere
man, met wie ze, aan de hand
van door hem geschreven dialo
gen, scènes speelt, die, naar zij
denkt, naar het bed moeten lei
den. Ze belanden inderdaad in
bed, maar wel langs vele omwe
gen en op een heel andere manier
dan zij zich had voorgesteld. Ge
heel tegen de 'beroepscode' in
raakt ze emotioneel bij de zaak
betrokken. Het kost haar steeds
meer moeite om niet van de voor
geschreven tekst en situatie af te
wijken en daardoor ontstaat er
een heel andere situatie titssen
haar en haar klant dan zij ge
wend is.
Trouwspel
Verliefd als ze zijn, hebben ze
toch een afspraak: wie het eerst
aan de relatie tornt moet de an
der smartegeld betalen. Hij leent
ook nog eens flink wat geld van
haar, want zij is vermogend en
hij wil een landgoed. Dan blijkt
er voor hem nog een andere, twee
keer zo rijke partij te veroveren
te zijn. Hóe nu de bestaande rela
tie te verbreken, zonder dat hij
wordt geruineerd? Wel, door een
vriend te vragen zijn verloofde te
verleiden. Onvoorziene compli
catie: die vriend is in werkeljk-
heid een verklede vrouw en wel
juist die andere, twee keer zo rij
ke partij... En deze vrouw speelt
de haar aangereikte intrige slim
uit.
Dit is in grote lijnen het ver
haal van het toneelstuk 'Trouw
spel' van Marivaux (1724), dat in
de bewerking en regie van Albert
Lubbers door de Arnhemse to
neelgroep La Terrazza op vrij
dag- en zaterdagavond in het
LAK-theater wordt opgevoerd.
'Het is eigenlijk een vrij bitter
stuk, maar het heeft ook een
vleugje rococo. Er zit ook een har
lekijn in, het heeft hier en daar
resten an de commedia déll'arte.
Ik wilde eens af van dat tobberi-
ge Calvinisme dat mij aankleeft'.
.Lubbers draait er niet om heen:
'Ik heb bewust geprobeerd jonge
mensen te casten. De figuren in
het stuk zijn jonge, verlangende
mensen, net de puberteit ont
groeid. Die hebben het gevoel het
leven in handen te hebben, maar
dat blijkt dan toch ingewikkel
der te zijn dan ze dachten'. Bij
Marivaux boeien hem de 'ontzet
tend moderne 'dialogen'. Lub
bers: 'Er is bij Marivaux een be
gin van een vermoeden van psy
chologie. Het gaat er om wat
mensen drijft, hoe ze liegen. Alle
figuren verzeten zich tegen hun
verliefdheid, maar ze staan nog
niet met beide benen op de
grond'.
Kindertoneel
Ook is er deze week kinderto
neel: het Amstel Toneel komt mor
genmiddag. speciaal voor de
jeugd van acht tot twaalf jaar,
naar de Leidse Schouwburg met
'Mooie Babbel' (tekst Ger Beuken
kamp, regie Joost Prinsen), de
mimegroep Oceaan staat zon
dagmiddag in het LAK-theater
met het sprookje 'Elflog endeTo-
verberg', voor kinderen vanaf
vier jaar.
Billenburcht
De Leidse toneelgroep Imperi
um zet haar reprisereeks van
'Café In Den Ouden Billenburcht'
in het Microheater voort op 27,28
en 29 november. Een muziekthea-
terspektakel over een Leids café
in oorlogstijd.
Stelling moet sluiten
geweest, al kan deze niet type
rend voor Stelling genoemd wor
den. In het verleden besteedde
de galerie vooral aandacht aan
het werk van jonge, beginnende
kunstenaars dat juist door het
vernieuwende karakter opviel.
Voor beide exposanten geldt dat
zij al een zekere naam verworven
hebben, maar daarbij komt dat
hun benadering past in het
beeld, dat de reeks Stelling-ex
posities te zien heeft gegeven.
Het is opvallend dat Annie
Goddijn, in tegenstelling tot haar
collega Trees Klijn, titels bij haar
werk achterwege laat. Uit haar
bijdrage spreekt zondermeer ge
voel voor het creëren van een be
paalde atmosfeer, waaraan titels
weinig toe tè voegen hebben.
Eén van Goddijns drieluiken, dat
bestaat uit aaneengesloten pane
len, illustreert duidelijk de asso
ciatieve kracht van deze werken.
Op het diep-blauwe linkerpaneel
volgen de beide andere met lich
tere toetsen doorwerkte delen,
waarin de lichte toon tenslotte de
overhand neemt. De verandering
van de lucht door het spel van
wolken is hier in fasen verbeeld.
Het gebruik van losse toetsen
in combinatie met de wisselwer
king van verschillende kleurla
gen, verleent aan een aantal
werken enige dynamiek. De na
druk op de zorgvuldige behande
ling van kleur en verfstreek
maakt in een enkelvoudig paneel
plaats voor uitgesproken vor
men, die door kleurgebruik en
penseelvoering sterker dan het
overige werk een diepe emotie
lijkt uit te drukken.
Een belangrijk element in de
zeefdrukken en de werken in ge
mengde techniek van Trees Klijn
vormt de lijn die in verschillende
gedaanten, als een soort schrift
in de stukken terugkeert. Daar
bij is papier als drager en formeel
Expositie met werk van Annie God
dijn en Trees Klijn, t/m 28 novem
ber. Galerie Stelling, Lange Mare 65,
Leiden. Openingstijden wo. t/m za.
van 12.00-17.00 uur.
LEIDEN - Toen Stelling enige
tijd geleden het eerste lustrum
vierde, viel nog niet te voorzien
dat door plannen van de gemeen
te deze galerie haar poorten zou
moeten sluiten. Het grote strui
kelblok is een huurprijs, die door
een niet-commercieel werkende
galerie niet op te brengen is.
Ideeën voor de toekomst warén
veelbelovend; des te treuriger is
nu het lot van de stichting, die de
laatste jaren met toenemend suc
ces exposities organiseerde in de
verbeterde tentoonstellings
ruimte.
Okke Spierenburg, een van de
mensen achter Stelling, zegt over
deze ontwikkelingen: "Het be
lang van de kunstenaar en het
publiek heeft altijd bij ons voor
op gestaan. De laatste twee jaar
is er een duidelijke lijn te zien in
het zoeken naar een evenwicht
tussen vernieuwende en iets toe
gankelijker kunst. We zijn dit
jaar sterk begonnen en nieuwe
projecten waren in voorberei
ding, maar helaas is het nu on
mogelijk om door te gaan".
De huidige tentoonstelling met
werk van Annie Goddijn en
Trees Klijn is een goede keuze
Concert door Marieke van der
Horst, fluit, en Marco Kreiken, gi
taar, met werken van Carulli, Ra-
vel, Poulenc, de Leeuw en anderen.
Gehoord op 23 november in de Ka-
pclzaal.
LEIDEN - Aangezien er voor
een instrument als dwarsfluit
lang niet zo'n groot repertoire be
staat als bijvoorbeeld voor piano
of viool, ontkomen fluitisten er
niet aan hun recital op te bouwen
uit veel. niet zo grote en afwisse
lende stukken. Nooit zal men
voor dit instrument program
ma's te horen krijgen met wer
ken van één enkele componist.
De componisten die daarvoor in
aanmerking komen, zoals Fried-
rich Kuhlau of Theobald Boehm,
schreven, zoals men dat noemt,
werken van het tweede plan die
daarom niet voor zo'n onderne
ming geschikt zijn.
De werken die gisteravond op
het programma stonden, waren
voor een gedeelte nogal diverte
rend van karakter. Dat leverde
een aangename, ontspannen
sfeer op, waarin het, zo te zien,
lekker spelen en, zo te merken,
prettig luisteren was. Een
amusant stuk als de Sonatine
Semplice van de Tsjech Jan
Truihar (geboren 1928) was bij
voorbeeld uitstekend om het
concert mee te eindigen.
Het meest was er te beleven
aan de composities van Ton de
Leeuw; zowel de gitaarsolo (In
terlude for guitar) als het fluit
werk (Night music) deden een
beroep op het attente oor van de
luisteraar. Niet alles werd cadeau
gegeven: Interlude (1985) bij
voorbeeld begon met een aantal
herhalingen van een melodische
reeks, waarop steeds weer met
andere moderne gitaartechnie
ken gevarieerd werd. Heel ver
rassend was het middengedeel
te, waarin gebruik werd gemaakt
van een stemvork tegen de sna-
onderdeel in het werk gebruikt.
De op lettertekens lijkende lij
nen en een op zijn kop gezette
gedrukte tekst leveren een beeld
met een nieuwe betekenis op.
Kenmerkend voor de compositie
is ook het gebruik van een drietal
onregelmatige, van een cirkel af
geleide vormen, die ondermeer
terugkeren in de aardige serie
Summer of '87.
Hoezeer de getoonde werken
van Trees Klijn soms van elkaar
mogen verschillen, de herhaling
van bepaalde elementen zorgt
voor een nauwere samenhang,
die, anders, maar geslaagd tot ui
ting komt in Division of the field.
De tweedeling van het vlak doet
denken aan een opengeslagen
boek, waarvan de bladzijden ge
vuld zijn met letters. Daarmee
wordt de relatie met de andere
stukken opnieuw gelegd.
Het ziet er naar uit dat deze ex
positie voorlopig de laatste in de
ze vorm is. In deze krant van af
gelopen zaterdag verscheen een
bericht dat er een mogelijkheid
bestaat dat Stelling m samen
werking met Stichting Burcht
tentoonstellingen gaat organise
ren. Het is te hopen dat een der
gelijk plan door kan gaan, want
met Stelling verliest Leiden een
opmerkelijke galerie.
NANCY STOOP
ren, hetgeen zeer ijle, tinkelende
klanken teweeg bracht. De
Nightmusic (1966) leverde ver
stilde klanken en vogelachtige
geluiden op. Beide solisten
speelden met aandacht en wisten
het publiek muisstil te houden
tijdens hun voordracht.
Dat was aan het begin van de
avond nog wel anders tijdens de
Fantaisie naar motieven uit Bel
lini's opera 'II Pirata' van Carulli
(1788-1841). De Fantaisie bestaat
uit thema's met variaties, een
zeer geliefde vorm in het begin
'Blithe Spirit', door Noel Coward.
Gespeeld door de New Triad Thea
tre Company uit Londen. Gezien
gisteravond in de Leidse Schouw
burg
'Maybe it's because I'm a Londo
ner' fluitend, reed ik op mijn fiets
naar de Leidse Schouwburg. Ha,
een Engels stuk, gespeeld door
de New Triad Theatre Company!
Volgens de bijsluiter een ver
maard toneelgezelschap. Kon
den we eindelijk eens controle
ren of de Britse acteurs het in het
theater net zo goed deden als op
de buis. 'Blithe Spirit' heette het
stuk, oftewel 'Vrolijke geest'. Ge
schreven door Noel Coward.
Mijn avond kon niet meer stuk.
De vrolijke geest wilde echter
niet over mij komen tijdens de
voorstelling. Gedesillusioneerd
peddelde ik rond half twaalf naar
huis. 'Trappen!', dacht ik, 'trap
pen! Licht in de duisternis!' Het
enige dat nog floot was mijn dy
namo. Het was een eentonig lied.
Waar- ging 'Blithe Spirit' over?
Over spiritisme dus en over wat
van de negentiende eeuw. Hoe
interessant en beeldend het ook
gespeeld werd, echt boeiend
vond ik het niet. Geritsel van late
binnenkomers en voetenge
schuifel zijn ook al niet zo bevor
derlijk voor dit soort composi
ties.
Voor de niet besproken stuk
ken gold mijn eerdere opmer
king; ze werden plezierig en vak
kundig gebracht, maar door hun
vaak luchthartige karakter zul
len ze me niet lang bijblijven.
MONICA SCHIKS.
voor kunsten daar door een to
neelschrijver allemaal mee uitge
haald kunnen worden.
Een schrijver heeft stof nodig
voor een nieuw boek. Na enkele
dry martini's komt hij op een lu
mineus idee: hij zal in zijn huis
een spiritistische séance houden
onder leiding van het plaatselij
ke medium Madame Arcati.
Voor de gezelligheid worden ook
de dokter en zijn vrouw uitgeno
digd. En de echtgenote van de
schrijver is natuurlijk aanwezig.
Zij is zijn tweede vrouw. De eer
ste is gestorven aan een hartaan
val.
Wat er gebeurt! Het medium
trommelt per ongeluk de overle
den vrouw van de schrijver op
uit het rijk der geesten. Tafels die
gaan foxtrotten dus. Want: er is
meer tussen hemel en aarde, Ho
ratio, dan waarvan uw wijsheid
droomt! De verwikkelingen zijn
natuurlijk niet van de lucht. Dat
kan leuk zijn. Maar wat wérd die
zogenaamde onzichtbaarheid
van de geestesverschijning uit
gesponnen. Tot vervelens toe.
Alleen de schrijver was in staat
om zijn overleden vrouw te zien.
Maar de woorden die hij tot haar
richtte werden wel door zijn
tweede vrouw gehoord. En door
de visite natuurlijk. Leuk die
verwarring. Voor even, maar niet
zo'n kleine drie uur achter el
kaar.
Ik weet niet hoe het stuk van
Coward er oorspronkelijk heeft
uitgezien, maar ik weet wel dat
de regisseur van de New Triad
Theatre Company niets heeft ge
daan om het een beetje aan te
passen aan de smaak van deze
tijd. Er lag dan wel een uitgave
van het roemruchte boek 'Spy-
catcher' op de boekenplank van
de schrijver, maar daarmee al
leen red je het niet. Humor is
soms aan inflatie onderhevig.
Wat zoveel jaar geleden leuk
werd gevonden, kan nu flauw
zijn. En dat was dit stuk.
Alle afgelikte cliché's waren
van stal gehaald. Zo was het me
dium een wat zweverige, aanstel
lerige dame, die natuurlijk in een
exotisch gewaad gekleed ging,
en dienstmeisje een onnozel
gansje; en de bevriende arts leek
sprekend op de plattelandsarts
Finley. De overleden vrouw van
de schrijver was helemaal een
ramp. Zij moest de verleidelijk
heid zelve acteren en dat deed ze
dan ook. Maar wel op zo'n achter
haalde en aanstellerige manier
dat men er iets weeks van in de
knieën kreeg. Zij liep niet, nee,
zij schreed over het toneel op
haar pumps 'maat glijbaan'. En
dan die stem en die oogopslag.
Precies Wim Sonneveld die het
lonken niet kon laten maar dan
gespeeld door een vrouw. Heel
de dansschoolromantiek van de
vijftiger jaren bloeide weer op tij
dens haar spel. Huiveringwek
kend.
Tekstvast waren de speler van
dit Engelse gezelschap zeker.
Maar nergens wekte de dialoog
ook maar even de indruk van een
natuurlijk conversatie tussen
mensen van vlees en bloed. Op-
zegwerk was het, routine. 'Real
professional charlatans' deze ac
teurs, om de woorden van Co
ward even te gebruiken.
Was er dan helemaal geen hu-
mor in dit blijspel? Welzeker. Ik
heb me werkelijk rot gelachen
om de slow-motion struisvogel-
passen waarmee het medium tij
dens haar trance over het toneel
bewoog. Maar ja, er was ons na
tuurlijk wel goed Engels toneel
beloofd. Voor de 'silly walks'
hebben wij John Cleese al.
Jammer van deze gemiste
kans. Jammer ook van het lange
changement voor het laatste be
drijf, een changement dat ner
gens voor diende want het decor
bleef de gehele voorstelling het
zelfde. Moet ik mijn mening over
het Engelse theater dan toch
gaan herzien?
CEES VAN HOORE
