Glasnost zit Tsjechische
bureaucraten niet lekker
Het ondergrondse bestaan van de Jazz Section
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1987
PAGINA 35
Op een zaterdagmiddag vindt op een eiland in de Moldau,
midden in Praag, een kleine tentoonstelling van niet-officiële
Tsjechische kunstenaars plaats. Onder de 100 belangstellenden
bevinden zich twee opstellers van Charta '77: Peter Uhl en de
schrijver Vaclav Havel, vorig jaar nog bekroond met de
Erasmusprijs. Het vertoonde werk is voornamelijk amateurwerk,
maar dat heeft Uhl noch Havel ervan weerhouden de
tentoonstelling te bezoeken. Rik van Boeckel en Wim Lamboo
spraken met beiden over hun huidige activiteiten en over hun
contacten met de Poolse vakbond Solidariteit.
"Ik ben hier louter als bezoeker",
zegt Vaclav Havel als we hem aan
spreken. "Ik vind het goed dat dit
soort tentoonstellingen worden
georganiseerd. Ook al is het ama
teurwerk, het geeft zin aan het leven
van deze kunstenaars. In onze maat
schappij is alles wat mensen uit
brengen belangrijk".
door Rik van Boekei
en Wim Lamboo
Samen met Havel werpen we een blik
op een schilderij van een skelet. De titel
'Rehabilitation' verwijst naar de donke
re jaren 50, de stalinistische processen
en de inval van de Russen in 1968.
Na de tentoonstelling praten we ver
der in het atelier van een met Havel be
vriend schilder. Havel, die buiten Praag
woont, verblijft daar tijdelijk en helpt de
schilder met het opknappen van zijn wo
ning. Hij staat ons ontspannen te woord.
Op zijn gezicht is niettemin duidelijk de
spanning van de laatste jaren te lezen.
"De situatie lijkt beter te worden",
zegt hij. "De laatste confrontaties met de
politie vonden plaats in januari, februari
en maart. Na Gorbatsjovs bezoek stopte
de politie met volgen. Ze willen geen
schandaalverhalen in de westerse pers._
Maar ze houden wel alles in de gaten en"
wachten op een situatie die ze tegen ons
kunnen gebruiken".
Havels enige mogelijkheid om in Tsje-
choslowakije te publiceren is de 'Samiz-
dat', de onofficiële uitgeverij van onaf
hankelijke literatuur, muziek en kunst.
"Mijn toestand is niet veranderd. Ik ben
al 19 jaar verboden in dit land. Ik denk
dat de situatie slechts langzaam zal ver
anderen. Het belangrijkste voor mij is
echter dat ik kan schrijven. Daarvoor
hoef ik slechts een beroep te doen op
mijn fantasie. Publiceren komt voor mij
op de tweede plaats. Maar het is natuur
lijk prima dat ik dat in het Westen kan".
Havel vertelt sinds een paar dagen te
werken aan een nieuw theaterstuk. Veel
wil hij daarover nog niet kwijt. "Het gaat
over de dood", zegt hij na enige aarze
ling. "De dood in persoonlijke en sociale
zin. Met dat laatste bedoel ik de onder
drukking van de expressie van het men
selijk leven, van kunst bijvoorbeeld.
Verder is er onlangs in de Samizdat een
essay van mij gepubliceerd over de ma
nier waarop de totalitaire staat verhalen
in het menselijk leven onderdrukt".
Contact
Als we Havel vragen naar het belang
van Charta '77 voor Tsjechoslowakije
zegt hij: "Charta's positie is dezelfde als
die van een jaar geleden. Het is een be
langrijk deel van deze maatschappij,
maar het is niet in staat iets te verande
ren. De mensen houden van Charta om
dat ze het enige fenomeen is dat in staat
is iets te laten zien. Het is een soort spie
gel waarin mensen de andere kant van
onze samenleving kunnen zien. Charta
brengt ideeën naar buiten die anders
niet naar buiten zouden komen".
Havel benadrukt dat het voor Charta
zeer belangrijk was dat hij de Erasmus
prijs heeft gekregen. "Ik heb intensief
contact met Holland na het verkrijgen
van deze prijs, zowel met journalisten
als politici. Ik heb het gevoel dat Charta
veel sympathie geniet in de Nederlandse
samenleving. We hebben goede contac
ten met mensen van de Nederlandse am
bassade en met het IKV. Charta is welis
waar geen vredesbeweging, maar kan
vredesproblemen wel in behandeling
nemen. Er zijn ook mensen van Charta
die menen dat de vredesbeweging door
Moskou wordt betaald. Zij zijn wat dat
betreft voorzichtiger. Met de PvdA en
andere sociaal-democratische partijen
als de SDP en Labour zijn de contacten
minder, omdat zij de relaties met de offi
ciële irfstanties niet willen verstoren".
Havel schreef in de slotzin van de rede
waarmee hij de Erasmusprijs aanvaard
de, dat Europa politiek gezien verdeeld
mag zijn, maar dat het qua geest niet te
verdelen is. In de praktijk zetten hij en
Charta deze visie om in de oprichting
eind juni van de Kring van Vrienden van
Pools-Tsjechische solidariteit, samen
met de verboden Poolse vakbond Soli
dariteit. Deze organisatie wil diverse in
ternationale activiteiten ontplooien, on
der andere op cultureel gebied, teneinde
de samenwerking tussen onafhankelijke
groeperingen in het Oostblok tot stand
te brengen.
Ontmoetingen
Een paar dagen na het gesprek met
Havel praten we met Peter Uhl in zijn
huis in het centrum van Praag. Hij is lid
van de groepering 'Pools-Tsjechoslo-
waakse solidariteit', een organisatie die
reeds bestond en geheime ontmoetingen
aan de Pools-Tsjechische grens organi
seerde.
Peter Uhl is een vlotte prater aan wie
niet is af te zien dat hij al negen jaar in de
gevangenis heeft doorgebracht. Zijn ge
voel voor humor is hij daar nog niet
kwijtgeraakt.
Sinds 1985 is hij weer ap vrije voeten.
Van beroep is hij onderwijzer, maar dat
kan hij vanwege zijn politieke denkbeel
den niet meer uitoefenen. Momenteel
werkt hij als stoker in een ketelhuis. Sa
men met Havel was Uhl een van de tien
opstellers van het Charta-manifest in
1977. Hij was een van degenen die in
1978 voor de oprichting van Solidariteit
al contact had met Poolse dissidenten.
"Onze ideeën zijn in feite hetzelfde",
zegt hij. "Het verschil is dat Solidariteit
een georganiseerde vakbond is met le
den, en dat Charta meer een open bewe
ging is zonder organisatie".
Over de ontmoetingen tussen Charta
en Solidariteit vertelt hij het volgende:
"In het grensgebied tussen Silezië en
Bohemen is er op 1600 meter hoogte een
weg van 20 kilometer die deels door
Tsjechoslowakije en deels door Polen
loopt. Tsjechen en Polen kunnen elkaar
daar zonder problemen ontmoeten. In
augustus hebben we op die plek drie uur
gediscussieerd. Het was een ontmoeting
ter gelegenheid van de 19de herden
kingsbijeenkomst van de militaire inter
ventie van 1968. Na afloop van de discus
sie is er een document opgesteld waarin
we een verkorting eisen van de militaire
dienst en meer mogelijkheden voor ge
wetensbezwaarden, Verder eisen we de
opheffing van bureaucratische belem-
meringen die het vrij reizen in Oost-Eu-
ropa onmogelijk maken. Een derde eis is
dat er een totaal andere benadering
moet komen van de ecologische proble-
Niet gegaan
Uiteraard vinden deze ontmoetingen
altijd in het geheim plaats. Maar dat niet
alles geheim kan blijven, blijkt uit het
feit dat het plan voor een demonstratie
tegen vernietiging door milieuvervui
ling van het Reuzengebergte in het
grensgebied van de DDR, Polen en Tsje
choslowakije voortijdig uitlekte.
Peter Uhl: "Toen we vernamen dat de
politie op de hoogte was zijn we' niet ge
gaan. Ik ben nog wezen kijken op het
busstation vanwaar we zouden vertrek
ken. Er stonden agenten van de geheime
dienst te wachten. De demonstratie is
uiteindelijk door zestien mensen gehou
den. Ze zijn door de politie opgepakt en
een paar uur voor verhoor vastgehou
den".
Peter Uhl redigeert overigens ook In-
foch, een tijdschrift dat berichten over
Charta en de mensenrechten publiceert.
Peter Uhl: "Het is slechts een verbe
tering van een ondemocratisch sys
teem".
Hij is actief op het gebied van de men
senrechten in het comité voor de verde
diging van de ten onrechte vervolgde
mensen (VONS, opgericht in 1978). Het
comité maakt geen deel uit van Charta,
maar wel hebben alle leden ervan Charta
'77 ondertekend.
"In VONS zitten de actiefste mensen",
vertelt Peter Uhl. "De successen van
Charta zijn niet zo zichtbaar, die van
VONS wel. Degenen die vervolgd wor
den krijgen minder straf door onze acti
viteiten":
Peter Uhl is van mening dat er in Tsje
choslowakije nog geen werkelijke ver
anderingen plaats vinden. Binnen Char
ta zijn de meningen over de invloed van
de glasnost nogal verdeeld. Er zijn Char-
tisten die Gorbatsjov alle steun willen
geven. Een andere groep meent dat her
vormingen in de Sovjetunie valse hoop
wekken met betrekking tot veranderin
gen in Tsjechoslowakije. Er zijn verder
ook Chartisten die overeenkomsten zien
tussen de huidige hervormingen in de
Sovjetunie en de hervormingen tijdens
de Praagse lente van 19 jaar geleden. Zij
eisen bijvoorbeeld dat de Tsjechoslo-
waakse media beter de ontwikkelingen
in de Sovjetunie, Polen en Hongarije
weergeven zodat de Tsjechische bevol
king meer op de hoogte raakt. Zij ver
wachten dat er alleen iets zal verbeteren
als er openlijk gediscussieerd kan wor
den.
Verdeeld
Peter Uhl analyseert de huidige situa
tie als volgt: "Vóór het bezoek van Gor
batsjov was de regering verdeeld in een
progressieve en een conservatieve vleu
gel. Gorbatsjov heeft beide vleugels tot
een compromis gedwongen: de repres
sie op cultureel gebied moet minder
worden en de regering dient met nieuwe
economische voorstellen te komen. Het
punt is echter dat de kleine communisti
sche bureaucraten bang zijn dat de com
munistische partij haar leidende rol zal
verliezen. In de officiële media keren zij
zich dan ook tegen compromissen die
tot liberalisering kunnen leiden".
Peter Uhl gelooft overigens niet in een
liberalisering die van bovenaf wordt op
gelegd, zoals in de Sovjetunie. "Het is
slechts een verbetering van een onde
mocratisch systeem. Echte democratise
ring kan alleen plaatsvinden van onder
af. De ontwikkelingen in Tsjechoslowa
kije, maar ook in andere Oost-Europese
landen, hangen af van de bevolking en
niet van de leiders".
De leiders in Tsjechoslowakije zijn
duidelijk bang voor veranderingen. Zo
zegt de secretaris van het Centrale Comi
té van de Communistische Partij, Vasil
Bilak, in een interview met de Rude Pra-
vo de ontwikkelingen in de Sovjetunie
te zien als een strijd voor orde en disci
pline, voor de kwaliteit van de produktie
en voor betere informatie. Hij kenmerkt
de hervormingen daar als "een mobilisa
tie van alle materiële en geestelijke
krachten die het socialisme zullen doen
overwinnen boven alles wat achterhaald
en verouderd is".
Vaclav Havel"Charta is niet in staat hier iets te veranderen"
Bang
In de Nederlandstalige versie van In
foch (Info over Charta '77) wordt de visie
van Bilak uitgelegd als een gebrek aan
politieke moed. Bilak is eveneens bang
voor een grotere interesse van de jeugd
voor de gebeurtenissen van 1968. De jon
geren die in 1968 nog te jong waren om
zich de ontwikkelingen van die tijd te
herinneren, kunnen zich wel eens gaan
afvragen waarom zoveel verstandige
plannen uit die tijd door de huidige lei
ders niet verwezenlijkt zijn. Ook de
werkende mensen in Tsjechoslowakije
kunnen zich wel eens gaan afvragen
waarom de zaken niet vooruitgaan. Zij
wachten al lang op een antwoord van ie
mand die voor deze zaken verantwoor
delijk is.
Volgens Infoch begrijpen een hoop
mensen in Tsjechoslowakije de ontwik
kelingen in de Sovjetunie beter en diep
gaander dan iemand als Vasil Bilak. Zijn
grootste angst is uiteraard dat als de
mensen in Tsjechoslowakije beter op de
hoogte raken van de ontwikkelingen in
de Sovjetunie zij zulke hervormingen
ook in hun eigen land gaan eisen. Zij zul
len zich gesteund voelen door de 'libera
le' wind die er uit Moskou waait. Bilak
wil wel leren van de rijke ervaring van
de Sovjetunie, maar die niet blindelings
volgen, zo blijkt uit zijn gesprek met de
Rude Pravo.
De mensen van Charta zullen zich ech
ter niet door de visie van Bilak uit het
veld laten slaan. "Zij hebben hun idea
len ondanks alle vernederingen van de
laatste jaren behouden", zo schrijft In
foch. "En we weten dat er voor een op
lossing van onze huidige problemen
vooral politieke moed nodig is en een
zelfkritische houding".
Voor de Chartisten blijft een democra
tisering van de Tsjechische samenleving
als alternatief voor maatschappelijke on
verschilligheid en conservatisme het
einddoel. Maar iemand als Peter Uhl ge
looft toch niet dat het huidige systeem te
veranderen is. Zijn idee dat die verande
ring van onderaf moet komen veronder
stelt een sterke politieke macht, verge
lijkbaar met die van Solidariteit in Po
len. Die is er echter niet in Tsjechoslo
wakije. Zoals Havel al zei, Charta is niet
in staat iets te veranderen. "Maar dank
zij het werk van de Chartisten bestaat er
nog een kans dat de waarheid zal zege
vieren", zo schrijft Infoch.
Bij de Tsjechische bevolking heerst de
stille hoop dat de glasnost de situatie in
hun land zal veranderen, getuige de uit
spraak van een oude dame die in Praag
kranten verkoopt. "Nee, de Rude Pravo
is uitverkocht. Er stond een toespraak in
van meneer de secretaris van de Sovjet
unie. De mensen lezen dat nu veel, ze
verheugen zich erover dat het ook naar
ons toe komt".
Het organiseren van culturele activiteiten
zonder officiële goedkeuring van de
autoriteiten is in een land als
Tsjechoslowakije nog altijd een
hachelijke zaak. Wie zich wil inzetten
voor een vrije, onafhankelijke
ontwikkeling van de Tsjechische kunst en
muziek riskeert een gevangenisstraf.
Dat ondervond in september vorig jaar
de zogeheten Jazz Section. De politie
viel de winkel van de organisatie in
Praag binnen, nam al het aangetroffen
materiaal in beslag en arresteerde een
aantal leidende figuren. De belangrijk
ste, Karei Srp, komt in januari 1988 vrij.
Ondanks het bezoek van Gorbatsjov
aan Praag lijkt de glasnost nog niet echt
te zijn doorgedrongen tot Tsjechoslowa
kije, zeker niet op cultureel gebied. £o
werd onlangs nog een galerie leegge
plunderd door de politie omdat de ten
toongestelde schilderijen te avantgardis-
tisch waren.
Vijandig
Vernieuwende culturele tendensen
worden door de Tsjechische autoriteiten
niet geduld. De officiële cultuur wordt
nog altijd gekenmerkt door een vijan
digheid tegen alles wat avant-garde is of
er maar op lijkt.
De autoriteiten kan een pervers gevoel
voor humor overigens niet ontzegd wor
den. Op 2 september 1985 gaven ze voor
het eerst bevel tot huiszoeking bij lei
ders van de Jazz Section. De inval van
vorig jaar vond op precies dezelfde da
tum plaats: vorige maand kwam de poli
tie weer op 2 september. Dit keer werd
er niets meegenomen, maar wel werden
de leden van het leidende comité drie
dagen lang ondervraagd. De politie
dreigde hen met gevangenisstraffen als
ze hun activiteiten zouden voortzetten.
Ooit begon de Jazz Section als een of
ficiële organisatie. In 1972 verscheen ze
voor het eerst ten tonele als mede-orga
nisator van het negende Internationale
Jazzfestival van Praag. In 1974 begint ze
met het organiseren van de Praagse
Jazzdagen. In 1977 vindt de eerste con
frontatie met de autoriteiten plaats als
het non-conformistische rockgroepen
verboden wordt om op te treden.
Na 1980 escaleren de relaties met de
autoriteiten zodanig dat het.de Jazz Sec
tion bijna onmogelijk wordt gemaakt
om nog concerten te organiseren.
Slechts sommige vormen van jazz, jazz-
rock en ouderwetse jaren 50 rock roll
vinden genade in de ogen van het gezag.
De naam Jazz Section staat overigens
al lang niet meer voor jazz alleen. "Jazz
betekent voor ons veel meer", vertelt To-
mas Krivanek, een van de vijf leden van
het leidende comité. "Het is een manier
van leven geworden. Jazz valt eronder.
maar net zo goed popmuziek, van rock
tot punk en new wave. We kunnen ech
ter ook over jazz spreken als we het over
beeldende kunst, theater of literatuur
hebben. We organiseerden bijvoorbeeld
exposities. Verder hebben wij als enigen
in Tsjechoslowakije de speech van No
belprijswinnaar Jaroslav Seifert gepu
bliceerd".
Een andere activiteit in het verleden
was de uitgave van het tijdschrift Jazz.
De publikaties van de Jazz Section zijn
altijd van grote waarde geweest voor de
leden. De memoires van Jaroslav Seifert
zijn bijvoorbeeld zeer populair.
Ondergronds
Op het ogenblik leidt de Jazz Section
een ondergronds bestaan. Pop- en jazz
concerten c.q. tentoonstellingeri worden
wel georganiseerd, maar niet door de or
ganisatie zelf.
"De huidige organisatoren van concer
ten zijn symphatisanten die wij onder
richt geven in de ideeën van de Jazz
Section", vertelt Krivanek. "Wat wij nu
proberen te doen is het gezag duidelijk
maken dat het een fout idee is dat alles
onder controle moeten blijven. Artiesten
willen de regering niet omverwerpen
maar gewoon hun gang kunnen gaan".
Tomas Krivanek bracht zelf na sep
tember 1986 vijf maanden in de gevange
nis door. Maar niet alleen organisatoren
riskeren gevangenisstraffen, ook muzi
kanten lopen gevaar. Zo werd een van
de leden van de undergroundgroep Plas
tic People (genoemd naar een nummer
van Zappa) in een cel geplaatst met zwa
re criminelen die hem als een paria be
handelden.
Popconcerten worden met de regel
maat van een klok door de politie afge
broken omdat ze niet officieel zijn goed
gekeurd en dus illegaal zijn. "In Tsjecho
slowakije heb je twee soorten cultuur,
de officiële en de onafhankelijke. Deze
verdeling hebben niet wij gemaakt,
maar de staat", aldus Krivanek. "De au
toriteiten vinden dat alles wat niet onder
directe controle staat gericht is tegen het
establishment. Het feit dat de Jazz Sec
tion onafhankelijk wil zyn van het gezag
leidde tot de problemen in de jaren tach
tig en tot de arrestaties van september
1986".
Niet monddood
Omdat de organisatie over een brede
achterban beschikt is het echter voor de
autoriteiten bijzonder moeilijk om de
Jazz Section helemaal monddood te ma
ken. Krivanek: "Wanneer het leidende
comité de gevangenis in gaat zoals in
1986, wordt er vanuit de zogenaamde ac
tivisten een nieuw intercomité gevormd
zodat de activiteiten kunnen worden
voortgezet.
Het concert is door de autoriteiten
afgelast. Een teleurgestelde popmu
zikant pakt zijn gitaar in.
Deze activisten staan dicht bij het lei
dende comité. Zij adviseren en helpen
het comité. Na 2 september 1986 zijn ze
meteen in actie gekomen om brieven te
schrijven naar internationale organisa
ties zoals de Internationale Jazz Federa
tie. De president van het IJF, Charles
Alexander, schreef een brief aan presi
dent Husak waarin hij wees op het be
lang van de Jazz Section. Amerikaanse
schrijvers en Britse musici schreven
eveneens brieven naar Husak. De inter
nationale druk, maar ook de solidariteit
in Tsjechoslowakije zelf had tot gevolg
dat de vonnissen lager werden".
Leeggeplunderd
De toekomst van de Jazz Section is op
het ogenblik nog vrij onzeker. Er zijn on
derhandelingen gaande met het ministe
rie van cultuur. De Jazz Section wil haar
activiteiten graag binnen de officiële
structuur voortzetten. Van de onderhan
delingen zal afhangen of dit daadwerke
lijk zal gebeuren. Krivanek: "Het lijkt er
op of het ministerie van cultuur erkent
dat er een andere wijze van cultuur no
dig is, maar of de Jazz Section daar in
betrokken wordt, dat weten we niet. Ze
ker niet na de huiszoeking van vorige
maand".
Duidelijk is wel dat de glasnost nog
niet echt tot Tsjechoslowakije is doorge
drongen. "Nee, er is by ons geen sprake
Verbazing ook bij de bezoekers van
het afgelaste illegale popconcert.
(foto's Wim Lamboo)
van glasnost", meent hij. "Er bestaan
wel plannen om de economische situatie
te verbeteren. Wat de mensenrechten
betreft kun je zeggen dat de vonnissen
minder streng worden. Maar een demo
cratisering of liberalisering voelen we
niet, zeker niet op cultureel gebied. Het
begin van het nieuwe seizoen laat dat
goed zien. De officiële theaters en gale
ries gaan weer open, maar in de onafhan
kelijke sector gebeuren minder leuke
dingen. Zo is onlangs een pas geopende
kleine onafhankelijke galerie door de
politie leeggeplunderd omdat ze te
avant-gardistisch waren. Verder wilden
we pas geleden in een plaatsje in Oost-
Bohemen een Tsjechisch Woodstock or
ganiseren. Het festival is nooit doorge
gaan omdat de politie van tevoren de or
ganisatoren had gearresteerd en het hele
terrein had afgegrendeld. Nee, geen
glasnost dus. We weten hier ook hele
maal niets over de situatie in de Sovjetu
nie. Maar we moeten echter niet wach
ten op wat er uit de Sovjetunie komt, we
moeten het zelf oplossen".
Die oplossing ligt echter niet voor het
oprapen. Uit een door de Jazz Section
georganiseerde enquête onder leden
(zo'n 700 in heel Tsjechoslowakije) blijkt
dat er onder hen weinig hoop is op ver
andering. "De cultuur in onze samenle
ving neemt af', schrijft een Tsjech mis
moedig. "Echte kwaliteit krijgt geen
kans. Die wordt gegeven aan kitsch.
Het resultaat is een verval in publieke
smaak. Filmclubs tonen dezelfde oude
films, kunsttentoonstellingen laten de
zelfde oude academische routine zien.
Wat men laat zien in de kunst is verve
ling en vals optimisme. Waarom in gods
naam moet Praag de stomste plek zijn
op de culturele kaart van Europa, terwijl
zelfs in naburige socialistische landen
als Polen, Hongarije en de Sovjetunie
rockmuziek niet alleen wordt toege
staan, maar zelfs materieel wordt onder
steund".
Een popmuzikant van een Tsjechische
new wavegroep vertelt dat zijn groep, na
jarenlang door de autoriteiten te zijn ge
negeerd, opeens gevraagd werd voor de
officiële status. Maar om die officiële sta
tus te bereiken, moesten ze eerst examen
doen. "Dat hebben we geweigerd, omdat
we het zagen als verraad aan de andere
niet-officiële bands. De regering pro
beert op deze wijze verdeeldheid te zaai
en onder de groepen".
Josef Broucek is tenorsaxofonist en
ook lid van de Jazz Section. Hij draait al
sinds het eind van de jaren zestig mee in
de Praagse muziekscene, voornamelijk
in avant-garde jazzgroepen. Hij heeft
twee keer examen gedaan. "Je moet
voorspelen voor een soort gerecht", ver
telt hij. "Je wordt niet alleen beoordeeld
op muzikale talenten, maar ook op poli
tieke betrouwbaarheid. Iedere kunste
naar moet de partij dienen, zegt de com
munistische party. Het is dan ook onmo
gelijk dat een oppositioneel muzikant
als professioneel muzikant werken kan.
Omdat iedereen in Tsjechoslowakije ver
plicht is te werken, moet ik dus in de
avonduren oefenen, na mijn dagelijks
werk in de staatsdrukkerij".
Oude machine
De situatie ligt wat dat betreft voor al
le niet-officiële kunstenaars gelijk. Over
dag werken ze in een fabriek of op kan
toor. 's Avonds en in het weekend zijn ze
als muzikant, schilder of beeldhouwer
actief. Dat geldt uiteraard ook voor de
leiders en activisten van de Jazz Section.
Zo repareert Tomas Krivanek overdag
telefoons.
Desondanks gaan de meesten wel
door met hun activiteiten. Degenen die
het niet meer kunnen opbrengen stop
pen of blyven na een optreden in het
buitenland achter. Broucek: "Van de
muzikanten met wie ik gespeeld heb op
de Praagse Jazzdagen, zitten de meeste
in het buitenland".
Ook hy is over de invloed van de glas
nost niet zo optimistisch. "Het systeem
in de Sovjetunie geeft misschien iets
meer speelruimte. Maar wezenlijk ver
andert er niets. Het is gewoon een oude
machine die verroest is en gerepareerd
moet worden. Maar de machine zelf
wordt niet vervangen".
