'Geen enkel beroep kan zich aan de
invloed van de computer onttrekken'
Vuüverbrandingsbedrijven zitten
tot over hun oren in het huisvuil
Achtergrond
Anglicaanse synode gewijd aan seksualiteit
PAGINA 2
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1987
Voorzitter Penning (informatica-platform) ziet brood in 'expertisecentra'
Elke hogeschool-student moet gelegenheid krijgen kennis te maken
met informatica, omdat hij daarmee in de toekomst moet kunnen om
gaan. "Er zijn in de toekomst niet veel beroepen meer die nog zonder in
formatica kunnen. In bijna elk beroep zullen de gevolgen merkbaar
zijn, ook al zit straks niet iedereen achter een beeldscherm". Dat voor
spelt ir. A.Penning, voormalig topman van Philips en voorzitter van
het informatica-platform van de HBO-raad, waarin alle hogescholen
zijn verenigd.
Penning vindt dat de samenleving meer rekening moet houden met
de geweldige invloed van de informatica. Als voorzitter van het infor
matica-platform is hij dan ook een pleitbezorger van de zoge
naamde expertise-centra bij de hogescholen. Bedrijven kunnen daar
praktisch onderzoek laten doen en studenten leren er wat informatica
betekent voor de wereld van morgen. Gisteren is een aantal van deze
centra van start gegaan.
ning het zo belangrijk dat iedereen
die aan een instelling voor hoger
beroepsonderwijs (hbo) studeert,
kennis maakt met de computer.
"Wie van een sociale academie
komt en de introductie van compu
ters in een bedrijf moet begeleiden,
komt er niet met mensenkennis al
leen. Hij moet ook weten wat een
computer kan en hoe je daar mee
omgaat. Pas dan kan daar rekening
mee gehouden worden in de orga
nisatie".
door
Theo Haerkens
De tekstverwerker waar de secreta
resse tegenwoordig mee werkt is
meer dan een veredelde schrijfma
chine. Met zo'n apparaat moet ze
heel anders werken dan ze gewend
is. Een brief twee keer typen is niet
meer nodig: na één keer wordt hij
in het geheugen opgeborgen en is
steeds weer beschikbaar.
"De secretaresse moet met ande
re processen leren omgaan en de
beginselen daarvan kennen. In fei
te gaat ze informatiebestanden be
heren", verklaart Penning. Als een
bedrijf een computer koopt, of een
oude vervangt, moet het werk op
een vergelijkbare manier worden
gereorganiseerd. Wie dat niet doet,
laat mogelijkheden onbenut.
De werkwijze van een bedrijf of
instelling veranderen is een ingrij
pende operatie. Het is dus geen
wonder dat er behoefte bestaat aan
mensen die zo'n proces kunnen be
geleiden. Juist daarom vindt Pen-
Expertise-centra
Dat betekent volgens Penning
dat iedere hogeschool van een
beetje omvang moet beschikken
over een 'expertise-centrum'.
Nieuwe toepassingen zoeken voor
informatica gaat daar hand in hand
met onderwijs geven. Naarmate
het onderzoek vruchten afwerpt,
moeten deze resultaten direct in
het onderwijs worden verwerkt.
Beide disciplines stimuleren el
kaar. Gisteren zijn elf van deze cen
tra officieel begonnen. Penning wil
dat elk expertise-centrum zich spe
ciaal bezig houdt met de toepas
singsmogelijkheden van informati
ca voor een beroepsgroep. "Zo
voorkom je dat iedereen hetzelfde
doet en kun je echte specialismen
ontwikkelen".
Het expertise-centrum dat is ver
bonden aan de Hogeschool der
Kunsten in Amsterdam gaat zich
bezig houden met ontwerpen met
behulp van de computer ('compu
ter aided design': cad). Het cen
trum van de hogeschool in Ensche
de richt zich óp kantoorautomati
sering en dat in Utrecht onderzoekt
de mogelijkheden van kunstmati
ge intelligentie en geeft studenten
gelegenheid daarmee vertrouwd te
raken.
De expertise-centra mogen ech
ter geen eilandjes worden. Ontwer
pen is niet voorbehouden aan kun
sten-studenten. Studenten tech
niek moeten er ook terecht kun
nen. "We willen in Nederland voor
ieder vakgebied één expertise-cen
trum dat baanbrekend werk doet,
waarvan ook andere hogescholen
van profiteren". De voorzitter van
het informatica-platform streeft er
naar elk jaar minstens één centrum
bij te krijgen. Hij mikt op twintig in
totaal.
Stichting
Bij het onderzoek naar nieuwe
^toepassingen voor informatica
hebben ook bedrijven belang. Die
blijken best bereid kennis in te
brengen en een deel van de kosten
Voor hun rekening te nemen. Pen
ding vindt dat een goede zaak. Zo
Stimuleren bedrijfsleven en onder-
Wijs elkaar. Studenten krijgen
z:icht op de toepassing van informa
tica in het bedrijfsleven en bedrij
ven profiteren van de daar ontwik
kelde toepassingsmogelijkheden.
De expertise-centra gaan zelf
standig opereren, maar blijven wel
onderdeel van de hogescholen. De
meeste worden actief in de vorm
van een stichting of een beperkte
vennootschap. Maar de hogeschool
blijft de belangrijkste deelnemer
met de meeste bestuurders of de
meeste aandelen. Rijksoverheid,
hogeschool en het bedrijfsleven
dragen ieder een derde van de kos
ten.
Met het geld dat de expertise
centra ontvangen in ruil voor
dienstverlening aan bedrijven -
personeelscursussen of het oplos
sen van problemen - kunnen oplei
ding en stages van hbo-studenten
worden betaald. Daarmee lijken de
expertise-centra rechtstreekse
concurrenten van de ondernemen
de universiteiten.
Penning bestrijdt dat: "De uni
versiteiten hebben het toegepast
onderzoek altijd laten liggen. Wij
springen gewoon in dat gat. Als de
universiteiten met onwezenlijke
dingen bezig zijn, moeten ze daar
maar mee ophouden. Bovendien,
de ondernemende universiteit
moet nog komen, ondernemende
hogescholen zijn er al". Overigens
vindt de voorzitter van het infor
matica-platform dat het onderwijs
aan de universiteiten te weinig we
tenschappelijk is gericht. Als voor
beeld noemt Penning de toepas
sing van kunstmatige intelligentie.
Hogescholen moeten bekijken hoe
je die leunt inzetten in bedrijven,
maar ze moeten geen talen gaan
ontwikkelen voor kunstmatige in
telligentie. Dat is typisch werk
voor een universiteit. "Er zijn ge
noeg bedrijven die behoefte heb
ben aan fundamenteel onderzoek
en daarvoor best willen betalen", is
zijn overtuiging.
Geen windeieren
Penning benadrukt dat goede
opleidingen het bedrijfsleven geen
windeieren leggen. "Hoe beter
mensen zijn opgeleid als ze de ho
geschool verlaten, des te minder
geld hoeven bedrijven te steken in
de opleiding van eigen mensen. Nu
lost het bedrijfsleven dat probleem
op door zelf cursussen te geven".
Dat klinkt heel loffelijk, maar is
niet echt een oplossing. "Een be
drijf leert zijn personeel alleen om
gaan met apparatuur die het in huis
heeft. Dat is ad hoe-werk want na
afloop kunnen de mensen uitslui
tend met die apparatuur werken.
Het aanleren van basisvaardighe
den is veel nuttiger".
De voorzitter van het informati
ca-platform maakt onderscheid
tussen mensen die zelf met de ap
paratuur moeten werken en dege
nen die de introductie van compu
ters in een bedrijf of instelling be
geleiden. De laatste groep moet
globaal weten wat er met de appa
ratuur mogelijk is. Wie er zelf mee
werkt, moet alle trucjes en foefjes
in de vingers hebben. Daarvoor is
een technische knobbel niet nood
zakelijk. "Musici en ook kunste
naars weten vaak heel veel van
computers. Dat is niet echt verba
zingwekkend. Rembrandt wist zo
veel van de samenstelling van verf,
van licht en van perspectief dat hij
er optimaal gebruik van kon ma
ken. Zo moet het met computers
ook gaan".
ROTTERDAM - Alle vuüverbran
dingsbedrijven in ons land, zo'n elf
stuks, zitten tot over hun oren in
het huisvuil. Metershoog ligt het
huisvuil opgestapeld op het stort-
bordes bij de Afvalverwerking
Rijnmond (AVR) langs de Nieuwe
Waterweg. Niet alleen de grootste
vuilverbrander van ons land maar
die van de hele wereld.
door
Bas Hoppel
Chauffeurs van vuilniswagens
moeten bij de AVR soms twee uur
in de file staan om er hun portie
huisvuil te kunnen storten. Dat
was voor 't eerst in het vooijaar bij
de kennelijk nog steeds bestaande
landelijke 'Grote Schoonmaak'.
Maar ook in de afgelopen weken bij
de najaarsbeurt leidde de grote
stroom afval bij de AVR tot filevor
ming en vertraging.
De enorme afvalberg heeft de
vuilverbranders verrast. Die kon
den de onverwacht grote hoeveel
heden alleen verwerken door te im
proviseren en het nemen van enke
le noodmaatregelen. Maar als die
berg blijft groeien, loopt 't volgend
vooijaar gegarandeerd fout, zo is
de verwachting van Laurens Che
valier. Hij is directie-secretaris bij
de AVR en geeft aan hoe men zich
in de voorspellingen heeft vergist.
"De afvalproduktie is altijd als
een jo-jo op- en neergegaan met de
welvaart. Is er een crisis en armoe
de, dan is er ook minder huisvuil.
Stijgt de welvaart, dan groeit ook
de afvalberg mee. Voor dit jaar was
er dan ook maar een lichte stijging
van het huisvuil verwacht. Er moet
echter een koopexplosie zijn ge
weest, want de enige manier om
iets te kunnen weggooien, is dat je
't eerst moet hebben gekocht. Of de
welvaart is meer toegenomen dan
was verwacht. Maar er kan een an
dere oorzaak zijn: dat de mensen
de bezuinigingen gewoon beu
zijn".
In de periode van 1982 tot en met
1985 was er slechts een minimale
stijging van het huisvuil: van nul
tot één procent. In 1986 steeg dat
percentage onverwacht tot vier
procent. Dat zou volgens de ver
wachtingen een tijdelijke piek zijn,
een inhaalmanoeuvre. AVR-secre-
taris Chevalier: "Dit jaar blijkt per
hoofd van de bevolking het huis
houdelijk afval te zijn gestegen met
maar liefst acht tot tien procent.
ren wordt gekeken naar de hoe
veelheid afval, zit er wat de vor-
spellingen betreft finaal naast".
Doodzonde
Omgerekend heeft iedere Neder
lander, van jong tot oud, dit jaar
voor zo'n 295 kilo aan vuilniszak
ken bij de stoep gezet. Jarenlang
heeft die hoeveelheid echter rond
de 280 of 285 kfio geschommeld.
Het Rijksinstituut voor de Volks
gezondheid in Bilthoven heeft eens
gekeken wat daar allemaal inzat.
Honderden vuilniszakken uit Am
sterdam, Almere, Arnhem en Ove-
rasselt bij Nijmegen zijn daarvoor
opengesneden. Ongeveer de helft
bestond uit groente-, fruit- en tuin
afval. Bijna een kwart (24 procent)
was papier, 6 procent glas, 7 pro
cent kunststoffen, 3 procent ijzer, 2
procent brood en ook 2 procent
textiel. Verder bevatten de grijze
zakken nog wat hout, rubber, kera
miek en het zogenaamde klein che
misch afval als batterijen.
Vooral de nog grote hoeveelheid
papier die met de vuilnisman mee
gaat, is de milieu-bewusten een
doorn in het oog. Het heeft alles te
maken met de papiermarkt die in
elkaar is gestort. De prijs van oud
papier is zo gekelderd dat het voor
scholen en sportverenigingen niet
meer aantrekkelijk is om het te ver-
Theo Warns van de Vereniging
Milieudefensie, en velen met hem,
vinden dat doodzonde. Omdat een
waardevolle grondstof zo in rook
en vlammen opgaat. Hij vindt dan
ook dat het de taak is van de over
heid om het ophalen van oud pa
pier te stimuleren. Bijvoorbeeld
door er een gegarandeerd mini
mumbedrag per kilo voor te geven.
Meer papier de vuilniszak uit zou
de groeiende vuilnisberg al aan
zienlijk kunnen verkleinen. De ge
meenten maken dan minder kos
ten bij het ophalen.
Volgens AVR-secretaris Cheva
lier is het voordeel van het thuis be
ter scheiden van het huisvuil maar
betrekkelijk. Hij voorziet het ont
staan van allerlei kleine bergjes die
uiteindelijk toch weer op die ene
grote hoop terechtkomen, omdat
er geen afzet is. "Alleen met de
glasbakken is het een succes ge
worden. Maar het apart houden
van groente- en fruitafval zie ik niet
zo snel op een massale manier ge
beuren. Bovendien worden de nor
men voor de compostverwerking
binnen een aantal jaren zo aange
scherpt dat het geen zin heeft om
het hiervoor te bewaren".
Dat de experimenten in de ver
scheidene steden met gescheiden
afval nog met tot aansprekende
successen hebben geleid, komt
volgens Theo Warns van Milieude
fensie voor een deel ook door de
'nieuwigheid'. Zo is bijvoorbeeld
het bedrijf Leto in Almelo van plan
om uit lege batterijen nog waarde
volle grondstoffen te halen. Dat
kan echter alleen als er een conti
nue aanvoer is zodat de produktie-
lijn niet hoeft stil te staan. Dat is
echter weer afhankelijk van de be
reidheid van de bevolking om de
batterijen te verzamelen. Zo stimu
leren de gemeente Rotterdam en
Tholen dat door een paar dubbel
tjes te geven voor iedere kilo inge
zamelde batterijeh.
De winst in milieu-termen is des
ondanks niet gering. Eenmaal in de
vuilrtiszak belande batterijen wor
den verbrand en komen, grof ge
zegd, via de schoorsteen van de
vuilverbranding in dampvorm te
rug om vervolgens op het land of in
zee neer te slaan. Het massaal inza
melen en verwerken van batterijen
kan echter al tot een kwikvermin-
derering op aarde zorgen van 50
procent.
De synode van de Anglicaanse
Kerk (in Londen bijeen) heeft
gisteren homoseksuele hande
lingen veroordeeld. Met 403 te
gen 8 stemmen bij 13 onthoudin
gen aanvaardde de synode een
motie waarin seksuele gemeen
schap wordt omschreven als een
"handeling van totale toewij
ding, die binnen het huwelijk
thuis hoort". Overspel en on
tucht zijn zonde tegen dit ideaal,
en ook homoseksuele handelin
gen doen daaraan tekort. Mensen
die zich aan overspel en homo
seksueel gedrag schuldig maken
moeten worden opgeroepen be
rouw te tonen. Maar zij moeten
ook met mededogen worden te
gemoet getreden.
Alle christenen, zegt de angli
caanse motie, zijn geroepen,
voorbeeldig te zijn op alle gebie
den van de ethiek, inclusief de
seksualiteit. In het bijzonder
mag van de geestelijke leiders op
dit punt de nodige 'heiligheid'
worden verwacht.
De synode zwakte een motie
van het conservatieve synodelid
Tony Highton enigszins af. Die
wilde de synode laten uitspre
ken, dat echtbreuk en alle homo
seksuele en ontuchtige handelin
gen onder alle omstandigheden
zondig zijn. Op christelijke lei
ders zou een beroep moeten wor
den gedaan, voorbeeldig te zijn
op alle gebieden van de ethiek,
inclusief het seksuele gedrag.
Als zij hieraan niet voldoen, zou
den ze hun ambt moeten neerleg
gen.
Bisschop Michael Beughen
van Chester antwoordde daarop,
dat alle bisschoppen en pastores
zouden moeten aftreden als de
synode deze oproep van Highton
'Potenrammen'
Leden van organisaties van
christelijke homoseksuelen be
schuldigden na de stemming de
synode ervan, dat zij het 'poten
rammen' op deze manier had ge
rechtvaardigd. Highton verklaar
de daarop, dat hij elke afwijzing
of vervolging van mensen, ook
van homoseksuelen, afkeurt en
geenszins oproept tot een hek
senjacht. Alleen: het is nu de
hoogste tijd om de bijbelse stan
daard weer tot leidraad te nemen
voor de seksuele moraal.
Aartsbisschop dr. Robert Run-
cie van Canterbury steunde het
voorstel. "Natuurlijk zijn on
tucht en overspel zonde", zei hij.
Overigens gaf hij toe, dat het met
homoseksualiteit wel anders ligt.
"Ik kan niet het extreme stand
punt innemen dat een homo
seksuele relatie eenvoudig een
alternatieve leefwijze is, gelijk
waardig aan het christelijk hu
welijk. Maar er zijn veel homo
seksuelen die zich verantwoor
delijk gedragen tegenover ande
re mensen en niet telkens van
partner verwisselen. Tegenover
zoveel vooroordelen wil ik be
klemtonen, dat iemand die van
nature homoseksueel is volledig
mens is en dat homoseksuelen
dezelfde rechten hebben als an
dere mensen". Homoseksuele
predikanten hoeven de kerk ook
niet te verlaten.
De anglicaanse synode ver
wierp met 325 tegen 64 stemmen
een voorstel van de predikant
Malcolm Johnson, die werkt in
de anglicaanse gemeente in Lon
den waar het hoofdkwartier is
van de organisatie van christelij
ke homoseksuelen. In zijn voor
stel werd in vage termen gespro
ken over de noodzaak van stabili
teit en toewijding in alle mense
lijke relaties. Als dit voorstel
wordt aangenomen, dacht de
meerderheid van de synode, kan
dat gemakkelijk worden uitge
legd als goedkeuring van homo
seksuele handelingen.
Aids
De synode sprak ook over de
vraag wat het antwoord van de
kerk moet zijn op de ziekte aids.
"De enige veilige manier om ver
spreiding tegen te gaan is
trouw", zei de aartsbisschop van
Canterbury. In navolging van
Runcie hield de synode vast aan
de gedachte dat het christelijk
huwelijk - voor het hele leven,
monogaam en trouw - de enige
plaats is waar de menselijke sek
sualiteit verantwoord en volledig
kan worden genoten.
Unaniem aanvaardde de syno
de een motie waarin de traditio
nele leer van de kerk aangaande
trouw in relaties en kuisheid
wordt onderstreept. Alle anglica
nen werden opgeroepen om de
mensen die door aids zijn aange
raakt met mededogen en begrip
tegemoet te treden. Runcie waar
schuwde voor toegeven aan
angst voor aids. Dat kan ontaar
den in een heksenjacht.
Voorkeur. Mensen hebben
het recht zelf uit te maken hoe zij
willen voldoen aan de goddelijke
opdracht elkaar lief te hebben,
vindt de Nationale Coalitie van
Vrouwelijke Religieuzen in
Amerika. De 2000 leden tellende
organisatie spreekt zich in een
verklaring uit voor een "ethiek
die niet discrimineert op basis
van seksuele voorkeur". Ze ver
zet zich "tegen elk milieu waarin
het mensen niet is toegestaan
hun eigen geweten te volgen".
Maatregelen
De synode van de Evangeli
sche Kerk in (West-)Duitsland is
vóór 'doeltreffende sancties te
gen Zuid-Afrika'. "Het is een
schande dat in dat land christe
nen elkaar onderdrukken, mar
telen en doden", zegt de synode
in haar besluit. Het synodebe-
stuur gaat onderzoeken of het
vermogen van de kerk zo is te be
leggen, dat daarmee het apart
heidssysteem niet wordt ge
steund.
Nog op heel ander gebied
sprak de Westduitse synode zich
uit. Ze verwierp het 'draagmoe
derschap' als middel tegen eigen
onvruchtbaarheid. En ook het
gebruik van zaad- of eicellen van
derden.
Hervormde Kerk: beroepen
te Ens-Kraggenburg kandidaat
J. Smit Kollum; aangenomen
naar Zwolle S. H. Smits Driel,
naar Pesse (Dr.) kandidaat F.
Verboom Harderwijk. Christe
lijke Gereformeerde Kerken:
beroepen te Nieuwkoop J. P.
Boiten Schiedam.
Katwijk. De hervormde cen
trale kerkeraad in Katwijk aan
den Rijn heeft ds. J. Kattenberg
(59) te Den Helder benoemd tot
bijstand in het pastoraat, voor
twee dagen per week. Sinds 1982
is ds. Kattenberg geestelijk ver
zorger van de 'Noorderhaven' in
Julianadorp.
Leiden. De Leidse Studente-
nekklesia gaat met ingang van
zondag 3 januari weer een paar
maanden gebruik maken van de
Marekerk. Om stookkosten te
besparen is de Hooglandse kerk
in de wintermaanden gesloten.
De gewone morgendiensten in
de Marekerk beginnen dan om
kwart voor 10.
ren professor dr. D. C. Mulder als
voorzitter voor een nieuwe ter-
mijn van twee jaar. In het be
stuur kwam mevrouw A. Knut
tel-Oosten (Remonstrantse Broe
derschap).
Afscheid. Harry Pals heeft,
na negen jaar daarin te hebben
gewerkt, afscheid genomen van
de doopsgezinde wereld. Hij was
eerst medewerker van de Doops
gezinde Vredesgroep en daarna
doopsgezind studentenpastor in
Groningen. Omdat hij lid van de
Hervormde Kerk bleef, was hij
gastlid van de doopsgezinde ge
meente in Groningen. Pais heeft
een functie in het vormingswerk
gekregen en is nu weer volledig
'hervormd'.
Ongerust. Het bestuur van
de Stichting Evangelische Hoge
school is, blijkens een bericht
vandaag in het blad 'De Waar
heidsvriend', ernstig verontrust
over het achterblijven ven bin
nenkomende giften. Die zijn aan
zienlijk lager vergeleken met vo
rig jaar. De eerste drie maanden
van het nieuwe boekjaar verto
nen een tekort van f. 180.000.
Het bestuur heeft een klem
mend beroep gedaan op de 'EH-
vrienden' om het gevaar van acu
te financiële nood te keren en de
continuïteit van het onderwijs te
verzekeren.
Ir.A.Penning: "Je moet voorkomen dat iedereen hetzelfde doet'
GPD)
