Ambtenaren
weerspreken
Deetman
Delorean: veibijsterend verhaal van bezeten automan
81"
-AUTO
Sportwagen
voor echte
liefhebbers
'Kies Exact' van start
Auto Allerlei
Honda 'importeert' uit VS s,"PS0m
'Nepal schendt mensenrechten'
Onvoldoende
bewijs in
Salem-affaire
EEN NIEUWE START MET
JAN VAN DEN BROEK
JANvandenBROEK
Geheime dienst Israel
opnieuw in opspraak
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1987
PAGINA 11
TVR-S
De echte liefhebber die zeventig
mille heeft te verteren kan nu te
recht bij Nimag in Heinenoord, die
als TVR-importeur de 'S' in huis
heeft gehaald.
TVR Engineering Limited liet
ruim een jaar geleden een ontwerp
studie van de lage sportwagen zien
op de autotentoonstelling van Bir
mingham. Het resultaat was ver
rassend: aan het einde van de show
had de fabriek zestig orders ge
boekt voor deze - op de voormalige
TVR 3000 S geïnspireerde - 'klas
sieker', waarvan de bouw nog
moest beginnen.
Nimag (die ook Suzuki impor
teert) reageerde alert. Kort nadat in
Engeland de produktie is begon
nen wordt de wagen ook hier te
koop aangeboden. De 'S' wordt
grotendeels met de hand gemaakt.
Het chassis bestaat uit stalen bui
zen met kunststof beschermlaag,
de carrosserie is van polyster.
Licht, sterk en niet roestend.
De 'S' heeft een 2,8 liter zescilin
der injectiemotor van 160 pk. In 7
seconden uit stilstand naar 100 km/
uur en een topsnelheid van maar
liefst 226 km/uur. Onafhankelijke
wielophanging rondom met voor
de uit de racerij bekend double-
wishbone-constructie zorgt voor
een goede wegligging. Ook de rest
van het onderstel en de remmen
zijn uiteraard aangepast aan de
snelheden.
De weekproduktie van de fa
briek in Blackpool zal naar onge
veer tien auto's per week worden
opgevoerd. TVR-importeur Nimag
levert naast de 'S' de al langer be
staande 350i Convertible met
Rover-motor 89.500).
De auto's zijn de geesteskinde
ren van Trevor Wilkinson, die in
1947 zijn eerste sportwagen bouw
de op basis van een Alvis Firebird.
Als merknaam koos hij TVR, afge
leid van zijn voornaam. In 1949
ontwierp hij ook zijn eigen chassis.
De motoren betrekt hij steeds van
andere fabrieken.
Samengesteld
door
Koos Post
'Studiefinanciering chaos'
DEN HAAG (ANP/GPD) - Ook het personeel van de di
rectie studiefinanciering in Groningen vindt dat de invoe
ring van de nieuwe wet studiefinanciering tamelijk chao
tisch is verlopen. De studiefinanciering is een georgani
seerde puinhoop. Het computersysteem laat het afweten.
De begeleiding van de mensen die met de computers moe
ten werken laat te wensen over.
Volgens de directie van de dienst
studiefinanciering was voor invoe
ring van het nieuwe beurzenstelsel
drie jaar nodig, maar heeft zij toch
toegegeven aan de politieke druk
om de wet vervroegd op 1 oktober
1986 in te voeren. Hun uitspraken
staat haaks op die van minister
Deetman, die nog deze week be
weerde dat er geen problemen wa-
Dit oordeel geven drie ambtena
ren van de Centrale Directie Stu
diefinanciering in Groningen, die
lid zijn van de dienstcommissie
(dc), te vergelijken met een onder
nemingsraad. Zij reageren op de
berichten over de 'chaos in Gronin
gen' in het blad 'Aanéén' van de
ambtenaren AbvaKabo van deze
week.
Bij studiefinanciering wordt ge
schat dat ongeveer vijfduizend
beursstudenten echt in de proble
men zitten, maar "dat zijn er na
tuurlijk vijfduizend te veel", zo te
kent het bondsblad op.
Volgens de drie dc-leden moest
men gaan werken met een nieuw
computersysteem, maar een bege
leidende cursus zat er niet in. Wel
instructies, die men zelf moest uit
pluizen en die bovendien binnen
enkele weken waren achterhaald.
Het ziekteverzuim op de afdeling
die de beursaanvragen moet beoor
delen is groot. Verscheidene men
sen zijn al overspannen naar huis
gegaan, aldus DC-voorzitter W.
Witsenboer.
Volgens de ambtenaren komt er
nog veel meer narigheid op hun
dienst af, zoals de inning van de
1030 gulden lesgeld die iedereen
moet betalen. "Daar komen ook
weer de nodige uitvoeringsproble
men om de hoek kijken", aldus een
ambtenaar. "Eerst nog eens zien
hoe men dat oplost. Hopelijk heeft
men iets van de te vroege invoering
van de studiefinanciering geleerd"
ZOETERMEER (GPD) - Aanleg
en interesse spelen een belangrijke
rol bij het kiezen van een vervolg
studie na de middelbare school.
Maar de kans op een baan moet bij
die afweging een grotere rol gaan
spelen. Dat zei minister Deetman
van onderwijs gisteren toen hij het
startsein gaf voor de campagne
'Kies Exact, kies een studie met
perspectief. Om de opleiding voor
leraar in een technisch vak aan
trekkelijk te maken, hoeven stu
denten aan de Pedagogisch Tech
nische Hogeschool in Eindhoven
volgend jaar geen collegegeld te
betalen.
Met de campagne 'Kies Exact,
kies een studie met perspectief wil
de minister stimuleren dat steeds
meer jonge mensen kiezen voor
een opleiding die uitzicht geeft op
een technisch beroep of een oplei
ding voor leraar exacte vakken.
Vooral meisjes laten het op dit ter
rein afweten. In het hoger tech
nisch onderwijs is niet meer dan
vijf procent van de studenten
vrouw. Om de belangstelling voor
deze lerarenopleiding te stimule
ren, kondigde Deetman aan dat
studenten aan dit instituut het ko
mend studiejaar geen collegegeld
hoeven te betalen. De hogeschool
telt 500 volletijds- en 4500 deeltijd
studenten, zodat met dat cadeautje
een bedrag van bijna vier miljoen
gulden is gemoeid.
weg komt men bijvoorbeeld terecht
bij de Autoglascentrale aan de Zoe-
terwoudseweg in Leiden.
Het opbrengen gaat gemakkelijk.
Men heeft niet meer nodig dan een
emmer met afwasmiddel met sop.
een spons, een ontvetter en een
kunststof spatel. Allereerst wordt
de carrosserie vetvrij gemaakt. Met
wasbenzine of een silikonevrije
cleaner. Dan zeept men de opper
vlakte met het schuim van het sopje
in, haalt het rugmateriaal van het
lijmvlak van de strip en smeert dat
ook in met sop.
Dankzij het sop kan de strip ge
makkelijk op zijn plaats worden
geschoven. Dan wordt met de spa
tel schuim en lucht onder de strip
weggestreken. Strook voor strook,
van binnen naar buiten. Blijft er
toch een luchtbelletje over, even met
een speld doorprikken en gladstrij
ken. Ten slotte wordt de bescherm
laag onder een scherpe hoek bijna
parallel aan de carrosserie) gelijk
matig weggetrokken. Men behoeft
geen kunstenaar te zijn om zo de
auto levendig te kunnen aankle
den.
Meer Porsches
Porsche breidt de viercilinder-
reek uit. Van de deze maand ver
schenen 944 turbo S met katalysa
tor (250 pk - top 260 km/uur) zullen
er maar duizend worden gebouwd.
In januari volgt de 944 Cabriolet,
gebaseerd op de 944 S. Alle vierci-
linder Porsches worden in Neckar-
sulm gebouwd.
Twee miljoen
Exact vier jaar, acht maanden en
vier dagen na de lancering van dc
kleine Peugeot 205 liep in fabriek
in Mulhouse het 2.000.005ste exem
plaar van de succesvolle serie van
de band. Dit jubileumstuk was be
stemd voor Japan, waar Peugeot
sinds twee jaar actief is. Met succes
(meent Peugeot). In de eerste drie
kwartalen van dit jaar werden in
Japan 900 Peugeots verkocht, vo
rig jaar waren dat er 200.
Z©lf 331*1 -
Honda gaat in Amerika niet alleen auto's bouwen, maar ook ontwikkelen. «ai
De eerste 'Amerikaanse' Honda wordt een coupé van de Accord. De eer-
ste 3.000 wagens van dit model worden volgend iaar naar 'thuisland' Ja- 10 DfGnCjGn
pan geëxporteerd. Maar al wordt de coupé daar verkocht, hij zal niet in Ja
pan worden gebouwd.
De nieuwe mode
in de autowereld
wordt 'striping'
genoemd: het ver
sieren van een
wagen met aller
lei strepen.
Speciaal bij het merk behorende
strepen of alle mogelijke andere
kleurige strepen. Men vindt het
kennelijk leuk de auto een eigen ge
zicht te geven.
Natuurlijk heeft de handel op die
rage ingehaakt. Ook voor de doe-
het-zelvers. Fasson Europe in Lei
den maakt de strips, Ellermeyer in
Almere 'importeert' ze en AutoArt
geeft via telefoonnummer 071-
897784 op waar men die dingen
kan kopen. Via die ingewikkelde
De TVR-S: sportwagen voor de liefhebbers.
In 1991 moet de totale export van in Amerika gebouwde Honda's naar
diverse landen 70.000 auto's bedragen. Driekwart van de onderdelen van
die wagens zullen dan ter plaatse worden gekocht.
Om al die plannen te kunnen waarmaken gaat Honda de Amerikaanse
investeringen fiks vergroten. De Japanners hebben nu al twee bedrijven
in Ohio: een complete autofabriek en een vestiging, waarin alle voor die
autofabriek benodigde gereedschappen worden gemaakt.
Dat laatste genoemde bedrijf en de researchafdeling van de autofabriek
zullen aanzienlijk worden uitgebreid. Daartoe is het bestaande Transpor
tation Research Center of Ohio door Honda aangekocht.
Op het terrein van dit aangekochte reserachcentrum worden al voorbe
reidingen getroffen voor de bouw van een geheel nieuwe tweede fabriek.
Daarmee alleen is al een investering van 380 miljoen dollar gemoeid. De
eerste paal gaat in februari in de grond, de produktie moet in augustus
1989 beginnen. Het personeelsbestand in de verschillende Honda-vesti-
gingen zal ook flink worden uitgebreid.
Met de vergroting van de capaciteit van de al bestaande fabriek in Anna
(Ohio) zal de totale Honda-produktie in de komende jaren 650.000 stuks
op jaarbasis gaan bedragen.
Dat John Z. Delorean (nu 62) een
geniaal autobouwer was hadden ze
bij General Motors al vroeg door.
Op diverse posten was hij de jong
ste uit de geschiedenis van het be
drijf. Zijn ster steeg razendsnel. Hij
zat al op de 'veertiende etage' van
het hoge hoofdkwartier in Detroit
en leek hard op weg naar de aller
hoogste functie bij het allergroot
ste concern ter wereld toen hij van
ene dag op de andere ontslag nam.
In zijn door de journalist Ted
Schwarz sober geschreven levens
loop vertelt hij waarom. Kort ge
zegd: hij voelde zich bij GM niet
happy en hij wilde zo graag zelf au
to's gaan bouwen.
Delorean geeft grif toe dat hij
toen kapitale fouten heeft ge
maakt. Hij heeft de moeilijkheden
van het opzetten van een eigen fa
briek grandioos onderschat, de
aversie bij GM tegen zijn onderne
ming gebagatelliseerd, vele ver
keerde medewerkers aangetrok
ken en de plaats van zijn bedrijf al
even erbarmelijk slecht gekozen.
Zijn fabriek stond in Noord-Ier-
land in de frontlinie van twee par
tijen, die al meer dan zes eeuwen
onverzoenlijk tegenover elkaar
staan.
Toch werd zijn exclusief model
van roestvrij staal en met vleugel
deuren een succes. Er ontstond
veel vraag naar zo'n Delorean-auto.
Maar de kostbare voorbereidingen
hadden zijn financiële draagkracht
ondermijnd. Toen er een stagnatie
in de autoverkoop ontstond en de
voorraden tijdelijk groter werden
een jury van alle beschuldigingen
vrijgesproken.
Deloreans verhaal valt uiteen in
drie delen. In het eerste schetst hij
zijn carrière in Detroit en zijn dro
men over een eigen fabriek. In het
tweede geeft hij zijn visie op het
drama dat zich rondom zijn fabriek
en zijn persoon voltrok en in het
laatste deel komen zijn rechtzaak,
de verlossende uitspraak van de ju
ry en zijn religieus beleven uitvoe
rig aan de orde.
De laatste twee delen laten zich
lezen als een thriller. Zelfs al zou
Delorean niet in alle onderdelen
zich meer de juiste toedracht her
inneren, dan nog blijft het - door
een jury onderschreven - verbijste
rende totaalbeeld overeind dat een
gewone burger door 'het gezag' zo
onder de zoden kan worden ge
veegd. Want al was Delorean door
zijn eigen loopbaan en die van zijn
derde vrouw (een gevierd fotomo
del) nog zo bekend, hij was op het
moment van zijn arrestatie niets
meer dan een bezeten zakenman
met de moed der wanhoop op zoek
naar middelen om een mislukking
af te wenden.
Maar hoe spannend en beangsti
gend die laatste delen ook zijn, de
beschrijving van zijn loopbaan bij
General Motors intrigeerde mij het
meest. Niet vanwege de successto
ry op zichzelf. Het moderne Ameri
kaanse sprookje van een loopjon
gen die directeur wordt, kan men
in alle mogelijke variaties tegenko
men. Het waren meer Deloreans
zijdelingse opmerkingen.
John Z. Delorean
Bijvoorbeeld over de Japanse
auto's. De arbeidskosten zijn maar
weinig hoger, meent Delorean. Het
verschil zit in de bedrijfsvoering en
de overhead. Het gemiddelde di
rectielid in de Amerikaanse auto
industrie verdient dertig keer zo
veel als de gemiddelde arbeider. In
Japan twaalf keer zoveel. 'Als je
het aantal topfuncties in onze be
drijven bekijkt is alleen dat ver
schil al enorm'.
Over de voorwielaandrijving.
Delorean noemt dat 'een perfect
voorbeeld van innovatie om de in
novatie'. Voorwielaandrijving
geeft volgens hem alleen maar
meer ruimte, vooral in de kleine
auto's. 'Geen enkele auto met voor
wielaandrijving zal ooit zo goed be
stuurbaar zijn als een goed gecon
strueerde auto met achterwielaan
drijving. Ik ben benieuwd hoe lang
's werelds beste auto's zoals Merce
des, BMW, Porsche en Jaguar het
zullen uithouden met een principe
dat regelrecht ingaat tegen een po
pulairder concept, dat bovendien
wordt ondersteund door miljarden
aan advertentiegelden van de in
dustrie. Voorwielaandrijving is he
laas het technologische equivalent
van de staartvleugels in de jaren
zestig'.
Over service: 'Klanten vragen
zelden iets onredelijks. Maar als
zo'n klant niet met respect wordt
behandeld verandert elk rammel
tje of miniscuul foutje in een groot
probleem'.
Over Ralph Nader: 'Ik heb ge
zien hoe General Motors deze om
budsman probeerde kapot te ma
ken omdat hij het had gewaagd kri
tiek te leveren op de Convair, ter
wijl de technici van GM zelf al had
den gewaarschuwd dat het ont
werp niet deugde'.
En als laatste voorbeeld: 'Op de
veertiende etage begon ik de reali
teit van het leiden van een grote
onderneming als werkelijk schok
kend en ook als persoonlijk weer
zinwekkend te ervaren'.
K.P.
Ontleend aan 'Delorean', het verhaal
van een geniaal autohouwer verteld
aan de journalist Ted Schwarz. Ver
schenen hij Wever, prijs 27,50.
raakte de Ierse fabriek prompt in
geldnood.
Delorean zegt bij herhaling dat
zijn onbuigzame trots en mateloze
ambitie de drijfveren waren achter
de intensieve kapitaaljacht die hij
toen inzette. Hij wenste geen mis
lukking te accepteren. Hij was be
reid waar dan ook geld vandaan te
halen. Maar hij ontkent met de
meeste nadruk dat hij zich daarbij
ooit met misdaad heeft ingelaten.
Volgens zijn verhaal werd hij
toen door de FBI in de val gelokt.
Volgens hem moeten ze met veel
kosten en moeite de hinderlaag
hebben gelegd, die het mogelijk
maakte hem voor drugshandel te
arresteren. Omdat de glans van de
arrestatie van zo'n bekende figuur
zou afstralen op degenen, die hem
hadden gepakt: 'Dan komen wij op
de cover van de Times'. Hoewel hij
maar met moeite een advocaat kon
betalen werd Delorean later door
De auto waarvoor Delorean alles
in de waagschaal gooide. (foto pr)
BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE
ZAANDAM - In regenkleding trotseerden kinderen in Zaandam gisteravond de herfstige elementen om, voor
zien van lampionnen, zingend langs de deuren te trekken en wat lekkers in de wacht te slepen. (foto anp»
DEN HAAG (ANP/IPS) - De rege
ring van Nepal maakt zich schuldig
aan schendingen van de mensen
rechten. Dat meldt de internationa
le organisatie voor de mensenrech
ten Amnesty International in een
vandaag verschenen rapport. Vol
gens de organisatie worden Nepa-
lese burgers om politieke redenen
opgepakt en gemarteld.
Iedere pprtijpolitieke activiteit is
in Nepal sinds 1960 verboden. De
'Wet op de Openbare Veiligheid'
maakt het mogelijk mensen die dit
verbod schenden maximaal drie
jaar gevangen te houden, zonder
enige aanklacht of vorm van pro
ces. In het rapport geeft Amnesty
voorbeelden van vakbondsleden,
studenten en journalisten, die uit
sluitend gevangen zijn gezet van
wege het "op vreedzame wijze uit
oefenen van het recht op vrijheid
van meningsuiting en vergade
ring".
Minstens honderd mensen zitten
om politieke redenen gevangen, al
dus de organisatie. Onder hen zijn
ook christenen, die op grond van
een zeer strikte wetgeving in de
Nepalese hindu-gemeenschap zijn
vervolgd
In de gevangenissen van het Hi-
malaya-koninkrijk Nepal is marte
ling een vaak voorkomende prak
tijk om bekentenissen te krijgen
van zowel 'gewone' criminelen als
van politieke gevangenen, zo
schrijft Amnesty. Politieke gevan
genen worden volgens de organisa
tie eveneens mishandeld. Dit jaar
zijn zeker twee verdachten volgens
Amnesty naar alle waarschijnlijk
heid doodgemarteld.De mensen-
ROTTERDAM (ANP) - In de olie-
zwendel, die onder de naam Salem-
affaire voor de Rotterdamse recht
bank is gekomen, is te weinig be
wijsmateriaal gevonden. De hoofd
verdachte, een 61-jarige Rotter
damse zakenman, is vrijgesproken
van betrokkenheid van wat wel de
grootste scheepsfraude aller tijden
wordt genoemd. Tegen de man was
drie jaar gevangenisstraf geëist.
Volgens de rechtbank is niet
wettig en overtuigend bewezen,
dat de hoofdverdachte in decem
ber 1979 was betrokken bij de ver
koop van een partij van bijna
200.000 ton ruwe olie aan het door
een olieboycot getroffen Zuid-Afn-
ka en dat die olie van diefstal af
komstig was.
rechtenorganisatie noemt het voor
beeld van een na marteling overle
den gevangene, die was gearres
teerd op beschuldiging van diefstal
JERUZALEM (AP/Rtr/DPA) - De
Israëlische geheime dienst, de
Shin Beth, staat opnieuw in het
middelpunt van een schandaal.
Drie ondervragers van de dienst
zijn geschorst omdat ze hebben ge
logen over de dood van een Pales
tijnse gevangene na een verhoor.
De Israëlische procureur-generaal
Yosef Harish heeft gisteren een on
derzoek gelast naar de dood van
een Palestijn tijdens een ondervra
ging door agenten van de Shin Bet.
Hamdan overleed in juli tijdens
zijn voorarrest. Twee dagen daar
voor was hij aangehouden omdat
hij lid zou zou van een onwettige
organisatie, doorgaans een aandui
ding van de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie PLO.
Het onderzoek naar Hamdans
dood zal door Harish zelf worden
geleid. Het is het eerst onderzoek
dat volgt nadat er een rapport was
verschenen waarin de geheime
dienst Shin Bet wordt gehekeld
vanwege haar ondervragingsprak
tijken en omdat agenten van de
dienst de afgelopen 16 jaar in getui
genverklaringen stelselmatig heb
ben gelogen.
Het dagblad Yediot Ahronot het
weten dat de zaak van Hamdan ook
onderdeel was van dat onderzoek
van rechter Landau en zijn com
missie. De commissie-Landau
werd in juni benoemd na twee af
faires waarbij aan het licht kwam
dat de Shin Bet wrede methodes
heeft gebruikt om bekentenissen
los te krijgen.
De eerste affaire was de nasleep
van een kaping van een pendelbus
in 1984. Twee Palestijnse kapers
werden door Shin Bet-agenten
doodgeslagen. Aanvankelijke
heette het dat de Palestijnen bij de
overval op de bus om het leven wa
ren gekomen. Later werd echter
een foto gepubliceerd met daarop
een Palestijn die werd afgevoerd
De zaak kwam aan het rollen en de
Shin Bet probeerde de schuld in de
schoenen te schuiven van een lege
rofficier.
De tweede affaire was die van de
luitenant Izat Nafso die zeven jaar
gevangenisstraf heeft uitgezeten
wegens verraad en spionage. Nafso
beweert echter dat hij is geslagen
en zijn bekentenis onder dwang
heeft afgelegd.
Meer winst Shell
DEN HAAG (ANP) - De netto
winst van de Koninklijke/Shell
Groep is in het derde kwartaal van
dit jaar gestegen met 27 procent
van 525 miljoen tot 667 miljoen
pond (een pond is 3,35 gulden
waard). In de eerste negen maan
den steeg de winst ten opzichte van
dezelfde periode van 1986 met 13
procent van 1788 miljoen tot 2025
miljoen pond, zo heeft de groep be
kendgemaakt.
De winst per aandeel van de Ne
derlandse moedermaatschappij,
Koninklijke Olie, nam in het derde
kwartaal toe van 4,43 naar 5,38 gul
den en in de eerste negen maanden
van 16,03 naar 16,06 gulden.
Maak nu kennis met Jan van den Broek. Dat betekent
een nieuwe start voor uw auto Een goed contact
dat startproblemen kan voorkomen. Laat uw accu
gratis testen bij Jan van den Broek. De vakman, die
uitsluitend accu's van het topmerk Prestolite levert Heel
voordelig en met maar liefst twee jaar garantie. Wie
start met Jan van den Broek, maakt kennis met service.
Gun uw auto die kans op een nieuwe start!
42 vestiging-
AUTOBANDEN-UITLATEN-SCHOKDEMPERS-ACCU S
Profiteer van de extra voordelige aanbiedingen
in onze Auto- info- Krant
Niet ontvangen? Hij ligt klaar in onze vestigingen.
BOVAG
40 tot 50 Amp.
32 tot 40 Amp.
50 tot 63 Amp.
Plus het voordeel van "Tóp kwaliteit!
