Frans Irangate' treft Mitterrand NAVO vreest blokkade INF-akkoord Top lijmt breuk in Arabische Liga niet Rapport over wapenlevering openbaar Madrid wijst voorstel VS over F-16 af OOK ZIEK VAN DE BEZUINIGINGEN? j Aanbeden ikoon verzoent Griekse kerk en overheid Topmilitair Nicaragua overgelopen AUTO LEASEN DONDERDAG 5 NOVEMBER 1987 PAGINA 5 PARIJS (GPD/AFP/DPA) - Toonaangevende Franse socialisten, onder wie president Mit terrand, waren sinds mei 1984 op de hoogte van de illegale wapenverkopen door het be drijf Luchaire aan Iran. Dat blijkt uit het geheime rapport van leger-controleur Jean-Fran- cois Barba over de zaak-Luchaire, in de wandeling al het 'Franse Iran- gate' genoemd. De tekst werd gis teren vrijgegeven na publicatie in de behoudende krant Le Figaro on der de kop: 'Het document dat de socialistische partij afmaakt'. Uit het rapport blijkt dat de wa penverkopen aan Iran destijds be kend waren bij het ministerie van defensie, dat in 1984 nog onder lei ding stond van de socialist Charles MADRID (GPD) - De zevende en laatste onderhandelingsronde tus sen Spanje en de VS over het mili taire verdrag tussen beide landen is gedoemd te mislukken. In het onderhoud, dat de Spaanse minis ter Serra (defensie) gisteren in Monterrey, Californië, had met zijn Amerikaanse ambtsgenoot Wein berger, bleken de standpunten nog even ver uit elkaar te liggen als bij vorige contacten. Volgens minister Serra hebben de Amerikanen hun standpunt iets versoepeld door aan te bieden een deel van de 72 F-16 straaljagers van de basis van Torrejon de Ardoz te rug te trekken. De gezaghebbende Spaanse krant El Pais citeerde gis teren niet nader genoemde zegslie den die verklaarden dat Weinber ger heeft voorgesteld 24 of maxi maal 48 F-16 vliegtuigen terug te trekken. Maar volgens Serra is die offerte onvoldoende. Spanje blijft star vol houden aan de eis, dat alle 72 F-16 vliegtuigen uit Spanje moeten ver dwijnen, evenals de tankvliegtui gen, die op de basis van Zaragoza zijn gestationneerd. Deze impasse maakt het meer dan waarschijnlijk dat Spanje de VS voor 14 november formeel zal meedelen, dat het lopende verdrag, op grond waarvan de VS een aantal militaire bases in Spanje mag ge bruiken, niet automatisch zal wor den verlengd. Beide landen hebben nog tot 14 mei volgend jaar de tijd om alsnog een akkoord te bereiken. Blijft overeenstemming uit, dan dienen de VS hun bases in een jaar volle dig te ontmantelen. De laatste onderhandelingsron de begint morgen en zal twee da gen duren. Buitenland kort Zuiveringen De Chinese communistische partij heeft in de jaren 1982-1986 150.000 tegenstanders van politie ke hervormingen uit de partij ge zet, zo is gisteren bekend gemaakt. Het was de eerste keer dat over de zuiveringen officieel mededelin gen werden gedaan. Het gaat om de zogeheten 'radicalen' die aan de principes van de Culturele Revolu tie proberen vast te houden. Gijzeling Strijders van het Filipijnse com munistische verzet hebben circa 100 werknemers van een houtkap- bedrijf op het eiland Mindano geg ijzeld. Zij eisen in ruil voor hun vrijlating vuurwapens en een los geld van omgerekend bijna 50.000 gulden. Een militaire woordvoer der, majoor Bartolome Bagares, zei vandaag dat de regionale comman dant afgezanten heeft gestuurd om met de tweehonderd rebellen te gaan onderhandelen. Zure regen Volgens een rapport van de Westduitse regering is de toestand van de Westduitse bossen voor het eerst sinds jaren iets verbeterd. Op het moment is 52,3 procent van de bossen door zure regen aangetast, tegen 53,7 procent van de bomen verleden jaar. Aanslag Bij een explosie in een regionaal kantoor van de regerende Moeder landpartij van premier Turgut özal in Turkije is een functionaris van de regeringspartij om het leven ge komen. De politie van Istanbul ver moedt dat de explosie ontstond door het afgaan van een bom. Vori ge week zijn bij drie aanslagen op verscheidene kantoren van de Moederlandpartij in totaal negen mensen gewond geraakt. Wade Roberts De Amerikaanse soldaat Wade Roberts (22), die in april naar de Sovjetunie overliep, is in Frankfurt gearresteerd nadat hij uit Moskou in de Duitse Bondsrepubliek was aangekomen. De Amerikaanse mi litaire politie pikte hem kort na middernacht op. Roberts en zijn vriendin hebben enkele maanden in de Sovjetunie gewoond, maar in oktober besloten zij naar het wes ten terug te keren. Hernu (hij moest later vervroegd aftreden vanwege het tot zinken brengen van het actieschip van de milieuorganisatie Greenpeace in Nieuwzeeland door agenten van de Franse geheime dienst). In Frankrijk geldt sinds 1980 een wapenembargo tegen Iran. Toch gingen de in 1982 begonnen leve ringen van 50.000 stuks artillerie- munitie door tot de Franse media er in het voorjaar van 1986 over pu bliceerden. De regering slaagde er in december 1985 nog in, de eerste berichten over deze zaak uit de pers te houden door bij de media op terughoudendheid aan te drin gen in verband met pogingen de Franse gijzelaars in Libanon vrij te krijgen. President Mitterrand (foto ap> De toestemming voor de opera tie, die in de boeken werd bijge schreven als levering aan 'andere landen', kwam volgens Barba van de secretaris van Hernu, Jean- Francois Dubos. Volgens Barba wilde Bubos de zieltogende firma Luchaire helpen. Maar dat geeft nog geen excuses voor de "op zijn minst passieve medeplichtigheid van de politieke machthebbers". Volgens het rapport van Barba is Mitterrand al op 21 mei 1984 gewe zen op de illegale leveringen door Luchaire door de vroegere baas van de contraspionage, admiraal Pierre Lacoste. Het staatshoofd verwees Lacoste naar Hernu, die drie dagen met elkaar spraken. De wapenleveringen gingen onge stoord door. Barba sluit de mogelijkheid niet uit, dat er in de kas van de socialis tische partij gevloeid is. Volgens Daniel Dewavrin, de directeur van Luchaire, zou een commissie van 3 tot 5 procent over de verkoopsom van 450.000 granaten aan 'personen uit de entourage van Defensiemi nister Hernu' zijn gegeven. Dat zou neerkomen op ongeveer een mil joen gulden. Pikant in de Franse politieke si tuatie is dat de regering gevormd wordt door centrum-rechts, terwijl 'president Mitterrand lid is van de socialistische partij. In de eerste helft van 1988 kiest het Franse volk een opvolger van het huidige staatshoofd. De socialisten om schrijven de verdenkingen aan hun adres als een verkiezingsstunt van rechts. Zij vinden dat de huidige regering niet zo schijnheilig moet doen. In december zou nog een schip met granaten uit de haven van Cherbourg zijn vertrokken richting Iran. Minister van defensie André Gi- raud verklaarde gisteren dat het recht zijn loop moet hebben in deze zaak. Hij zei opdracht te hebben ge geven om het rapport voor publica tie vrij te geven, zoals geëist was door politierechter Michel Le grand, die het onderzoek naar de wapenleveranties leidt. De rege ring heeft op 20 augustus alle wa penfabrikanten een brief doen toe komen waarin het verbod op wa penleveranties aan Iran nog eens onderstreept werd en verscherping van het toezicht op wapenexporten werd aangekondigd, zo zei Giraud. AMMAN - Met zeer strenge veilig heidsmaatregelen bereidt Jordanië zich voor op de komende zondag te houden topconferentie van de Ara bische Liga. Van de 21 aangesloten landen zal vermoedelijk slechts Li bië ontbreken. Bovenaan de agen da staat de oorlog tussen Iraq en Iran die een steeds grotere bedrei ging vormt voor de Arabische we reld. Het is echter niet uitgesloten dat ook het Arabisch-Israëlisch con flict ter sprake komt. Vanwege de traditionale onderlinge verdeeld heid zal ook dit keer vrijwel zeker geen overeenstemming worden be reikt over de terugkeer van Egypte naar de Arabische moederschoot. door Taco Slagter Het feit dat de zo politiek en ideologisch met elkaar overhoop liggende Arabische leiders na vijf jaar van grote onenigheid eindelijk bij elkaar komen, beschouwen Arabische en westerse diplomaten in het Midden Oosten toch als een succes. Koning Hassan van Marok ko poogde een jaar geleden de re geringsleiders naar Casablanca te halen, maar stuitte op een boycot van landen als Syrië, Algerije, Zuidjemen, Libanon en Libië. Ook in Marokko stond de Golf oorlog op de agenda. Maar de situa tie aan het front en de gevolgen voor de Arabische wereld waren totaal verschillend in vergelijking met de hekselketel die het gebied nu is. Vooral Saudiarabië, Kuwayt, Jordanië en de emiraten aan de Perzische Golf zijn als de dood voor uitbreiding van het conflict naar hun grondgebieden. Koning Hussein heeft als gast heer zijn uiterste best gedaan Syrië als bondgenoot van Iran naar de conferentiezaal te krijgen. Dat is hem gelukt, maar de vraag is of de Syrische president Hafez al Assad niet de voornaamste spelbreker zal zijn. Want ook al blijkt een meer derheid voor een handelsembargo tegen Iran te zijn en is het oppor tuun de diplomatieke betrekkin gen met Teheran te verbreken, dan nog zal dat niet tot uiting komen in een gezamenlijk onderschreven re solutie. Behalve Syrië zijn trou wens ook de Verenigde Arabische Emiraten, Oman, Bahrayn en Qa tar tegen dergelijke stappen. De sheiks van de aan Iran grenzende woestijnkoninkrijkjes vrezen dat hen eenzelfde lot te wachten staat als Kuwayt. Een ander probleem is het Ara- bisch-Israelische conflict over de Palestijnen. De kans is niet gering dat op de top in Amman onder druk van de Syrische president As sad en PLO-leider Arafat de Fez- resoluties (aangenomen op de Li- ga-conferentie van 1982 in Marok ko) nog eens worden herbevestigd. Daarin staat onder meer uitdruk kelijk dat de PLO de enige verte genwoordiger is van het Palestijn se volk. Inwoners van Beiroet, besprongen door een plotselinge hamsterwoede, vechten om brood. Zij vrezen schaarste als gevolg van een algemene staking, die een spaak heeft gestoken in het wiel van de toch al kwakkelende econo mie van de Libanese hoofdstad. De vakbonden protesteren tegen het uitblijven van een oplossing voor de crisis, (toto epa) ADVERTENTIE Tegen deze ziekte bestaat een afdoende (gratis) medicijn. Aktie! De Socialistiese Partij (SP) organiseert die aktie. In het gehele land. Overal worden handtekeningen opgehaald tegen de af braak van de gezondheidszorg. Steun die strijd! Het is nu of nooit! Stuur nu de bon op of bel: 010-4673222. Vandaag kan het tot 22.00 uur; verder op werkdagen van 9.00 tot 18.00 uur. ik wil meewerken aan de aktie tegen de afbraak van de gezondheidszorg. Stuur mij de aktiefolder en een handtekeningenlijst. Opsturen in een envelop zonder postzegel naar: SP, Antwoordnummer 30542, 3030 WB Rotterdam. Van onze gezondheidszorg blijf je af! ATHENE (GPD) - De meest vereerde ikoon van de Griekse monni kenrepubliek Athos, 'Axion Esti', is gisteren in Piraeus en Athene in gehaald met de eerbewijzen die normaal een staatshoofd ten deel val len. Nadat de ikoon aan boord van de jager Ares was aangevoerd, wer den 21 saluutschoten gelost. De bevolking van Piraeus had een vrije dag. De ikoon, die uit de achtste eeuw dateert en door de vele eerbewij zen sterk is aangetast, kwam naar Athene ter gelegenheid van het be zoek van de oecumenisch patriarch van Constantinopel (Istanboel) Dimitrios, dat op 13 november begint en vijf dagen zal duren. Zij luis terde vorig jaar ook het 2300-jarig bestaan van Thessaloniki op. Daags voor de aankomst van de ikoon hadden de aartsbisschop van Athene, Serafim, en premier Papandreou een al maanden woedend conflict tussen de Griekse Kerk en Staat (voorlopig) opgelost. Het gaat om een reeds in het parlement aangenomen wet waarbij de Staat grote zeggenschap krijgt in het bestier van het kerkelijk bezit en de burgers meer inspraak in het bestuur van de kerk. Bij een plechtigheid op 28 oktober in de Metropoolkerk had Papan dreou geweigerd Serafim te groeten. Maar gisteren maakten beiden bekend dat er een voorovereenkomst is gesloten: de Kerk overhan digt de Staat al haar landbezit. Zij behoudt echter haar bezittingen in de steden en die zijn een veelvoud waard van het agrarische. Er zijn talrijke flatgebouwen, hotels en zelfs ministeries op verrezen. Nog lang niet alle plooien in de betrekkingen tussen Kerk en Staat zijn gladgestreken. Vele priesters en bisschoppen weigeren kinderen te dopen van ouders die een burgerlijk huwelijk hebben gesloten, waartoe de regering-Papandreou de mogelijkheid heeft geopend. Bis schop Augostinos van Fiorina weigert president Sartzetakis in zijn kerk te ontvangen, omdat er 'bloed kleeft aan zijn handen'. Hij heeft namelijk de wet op de legalisering van de abortus als staatshoofd on dertekend. MONTEREY - Als er geen kink rn^er in de kabel komt, tekenen president Reagan en Sovjet-part leider Gorbatsjov op 7 december in Washington het akkoord over de vernietiging van alle raketten voor de middellange afstand. Maar het zal zeker nog tot in de late lente van 1988 duren voor we volstrekt zeker kunnen zijn dat de raketten ook in derdaad zullen verdwijnen. door Hans de Bruijn Tijdens de vergadering van de NAVO-ministers van defensie in het Califomische Monterey bleek dat de Europese bondgenoten er niet gerust op zijn dat alles zo soe pel blijft lopen. De berichten dat een flink aantal Amerikaanse sena toren niet veel op hebben met het voorliggende akkoord, hebben po litici in diverse NAVO-landen flink nerveus gemaakt. Voor goedkeuring van het ak koord is in de Senaat een tweeder de meerderheid nodig. In Monte rey deed minister van defensie Casper Weinberger alle moeite om zijn collega's ervan te overtuigen dat dat ook wel zal lukken. Het aan tal tegenstanders, alle Republikei nen, is vooralsnog ook te klein om voor ongelukken te zorgen. Maar hij benadrukte ook dat in het Amerikaanse politieke stelsel niet de ondertekening door presi dent Reagan, maar de goedkeuring door de Senaat bepalend is. Ameri kaanse ingewijden voorspelden dan ook deze week dat de bespre- op president Reagan de Senaat on der druk zal weten te zetten. Maar met de recente aanvarin gen in de Irangate-affaire en rond de benoeming van een opperrech ter nog in het achterhoofd, rijst de vraag in hoeverre Reagan nog eni ge greep op de Senaat heeft. De steun die hij deze week kreeg van de bondgenoten uit Europa zal hem dan ook niet onwelkom zijn. Scheuring Van Eekelen: toch plaatsen is po litiek onverkoopbaar. (foto ANP) king van het akkoord in de Senaat begin volgend jaar nog heel wat ne gatieve bijwerkingen kan hebben. "Tegen de tijd dat de politieke te genstanders klaar zijn met hun aanvallen erop, zal het akkoord lang niet meer zo prachtig lijken als nu", zei bijvoorbeeld Kenneth Adelman, de directeur van het Amerikaanse bureau voor wapen beheersing en ontwapening. Adelman is zelf nooit zo enthou siast over de zogenaamde 'nulop tie' geweest, maar hij zei toch dat het "politiek schandalig" zou zijn als de Senaat het akkoord nu toch zou afstemmen. Veel zal volgens hem afhangen var De ministers van defensie van onder meer Nederland, België en Engeland - landen waar kruisraket ten moeten komen of al staan - heb ben in Monterey gewaarschuwd voor de desastreuze gevolgen die verwerping voor de NAVO zou hebben. Dat zou kunnen leiden tot een regelrechte scheuring in het bondgenootschap tussen de VS aan de ene en de andere lidstaten aan de andere kant, zo stelde onder meer minister Van Eekelen. De Europese leiders, die al ge noeg tegenwind hebben moeten trotseren om de plaatsing van de raketten geaccepteerd te krijgen, zouden bovendien in een wel heel moeilijk politiek parket terechtko men. Toch plaatsen, terwijl niet de Russen maar de Amerikanen een kant-en-klaar akkoord afwijzen waarin wordt geregeld wat wij zelf steeds hebben gevraagd, zou poli tiek onverkoopbaar zijn. Van Eekelen en zijn Belgische collega De Donnea lieten ook al meteen weten dat Nederland en België in dat geval niet toch tot plaatsing zullen overgaan. De Rus sen zouden dan echter wel hun ruim 400 SS-20's kunnen behou den, waardoor in feite de situatie zou worden herschapen die be stond voor het dubbelbesluit van 1979. Maar dan wel veel nadeliger voor de NAVO. Ook zou dan de kans op succes bij de onderhandelingen over stra tegische wapens en ruimtewapens volledig verkeken zijn. In een ver kiezingsjaar is dat iets wat presi dent Reagan en ook heel wat sena toren zich niet kunnen veroorlo ven. Weinberger bleef daarom in zijn laatste optreden in NAVO-ver- band in Monterey optimistisch. Om de vrees bij de Amerikanen weg te nemen, hebben de NAVO- ministers ook gehamerd op goede afspraken over de controle op het akkoord. Juist de twijfels over de effectiviteit daarvan zitten de sena toren dwars. Maar de Europese bondgenoten hebben willen voor komen dat men in Washington gaat denken dat zij elk akkoord goed vinden als er maar een akkoord komt. Daarom kreeg Weinberger ook enige bijval van zijn Europese col lega's voor zijn betoog dat vóór het sluiten van de overeenkomst ook afspraken gemaakt moeten zijn over de vermindering of liefst ver nietiging van de mobiele SS-25-ra- ketten. Dat zijn nieuwe iange-af- standsraketten, die een bedreiging voor het Amerikaanse continent zelf Verplaatsbaar Hoewel hun bereik veel groter is dan dat van de SS-20, lijken zij daar veel op. Ze zijn mobiel, dus makke lijk verplaatsbaar, en de Russen zouden met de SS-25's wel eens het akkoord over de middellange-af- standsraketten kunnen gaan om zeilen. Het onderscheid zal moelijk vast te stellen zijn. De SS-25 hoort echter niet in het INF-akkoord thuis, maar in de af zonderlijke besprekingen over de vermindering van de strategische bewapening. Door nu reeds afspra ken over de SS-25's te maken kan echter worden voorkomen dat bei de zaken komend voorjaar hinder lijk door elkaar gaan lopen. Amerikanen en Russen rekenen er nog steeds op in maart of april een akkoord over beperking van de strategische raketten met 50 pro cent te kunnen sluiten. Tezelfder tijd is de Senaat dan echter bezig met de discussies over het INF- akoord van 7 december en zou dan wel eens in de verleiding kunnen komen om het een (instemming met het INF-akkoord) afhankelijk te maken van het ander (de strate gische raketten). Daarmee zou een koppeling wor den gelegd die de Amerikanen juist steeds hebben afgewezen. Een helder, goed controleerbaar en 'fraude' volledig uitsluitend ak koord over de middellange-af- standsraketten staat dan ook niet op zich. Het is een voorwaarde ge worden- voor veel verdergaande stappen op ontwapeningsgebied. Minister Weinberger had het daar om woensdag niet ten onrechte over een 'historisch' akkoord. Assad en Arafat zijn weliswaar van oudsher eikaars vijanden, maar zij zijn hebben er beiden be lang bij de weg van koning Hus sein naar bi-laterlaal vredesoverleg met Israël te blokkeren. In Israel zijn de verwachtingen daaromtrent bij het vredeskamp somber ge stemd. De kans om afzonderlijk met Jordanië tot een vredesrege ling te komen lijkt verkeken. Een nog moeilijker te nemen ob stakel is de kwestie Egypte. Na het vredesverdag met Israel werd Egypte uit de Liga gestoten. Maar sindsdien is er veel veranderd. Vrijwel alle Arabische landen zijn er in de loop van de tijd achter ge komen dat de Egyptenaren het po litieke culturele en niet in de laat ste plaats het militaire hart van de volkenbond vormt. Het militaire aspect dringt zich met meest na voren, nu de onder het schietbereik van Iran liggende Golfstaten beseffen dat bij een overrompeling van de ayatollah's slechts Egypte het militaire poten tieel heeft de aanval af te slaan. Niettemin zit een rehabilitatie van Egypte er niet in. Cairo weer in het 'broederschap' opnemen zou een impliciete erkenning zijn van de rechtvaardigheid van een vrede met Israel. Syrië zal dat eveneens met politieke hardnekkigheid be strijden. MANAGUA (UPI/Rtr) - Een Nïca- raguaanse topmilitair die beschikt over geheime informatie, is vorige week overgelopen naar de Ver enigde Staten. De destertie van majoor Roger Miranda Bengoe- chea, de rechterhand van minister Humberto Ortega van defensie, wordt beschouwd als een zware klap voor het Sandinistische be wind in Managua. In een Nicaraguaanse regerings verklaring staat dat Miranda 25 ok tober "op ongewone manier" en met minstens 15.000 dollar over heidsgeld op zak plotseling ver trok. Volgens Ortega, een broer van president Daniel Ortega, heeft Miranda "zeer belangrijke" docu menten over het Nicaraguaanse le ger bij zich. De majoor is volgens Ortega door de CIA 'verleid' toen hij in september een bezoek bracht aan zijn dochter in de VS. Bij terug komst in Nicaragua verzamelde Miranda geheime informatie die hij meenam toen hij eind oktober het land verliet. "Dit is het ernstig ste verraad dat wij tot nu toe heb ben meegemaakt", zei Ortega op een persconferentie. Miranda had toegang tot infor matie die Washington ongetwijfeld voor propagandadoeleinden gaat gebruiken, aldus Ortega. De minis ter zei dat zijn medewerker kennis had van strategische gegevens, waaronder plannen van het be wind om een volksmilitie van 600.000 leden op te zetten voor ver zet tegen een eventuele Ameri kaanse invasie. Ook verwacht Ortega dat Miran da de Amerikanen gaat vertellen dat Nicaragua blijft proberen ge vechtsvliegtuigen te kopen van de Sovjetunie. Nicaragua heeft echter nooit een geheim gemaakt van zijn plannen om een volksmilitie te vormen en van zijn wens om oor logstoestellen te kopen in Moskou, zo zei de minister van defensie op de persconferentie. Met het noe men van de informatie die Miranda mogelijk aan Washington door speelt probeerde Ortega kennelijk Amerikaanse propaganda voor te zijn en deze bij voorbaat te ont krachten. De Amerikaanse ambas sade in Managua en het ministerie van buitenlandse zaken in Was hington zwegen over de zaak. De 34-jarige majoor Miranda schaarde zich in de jaren zeventig aan de zijde van het Sandinistisch Front. Als guerrillastrijder nam hij deel aan gevechten in het zuidwes ten van Nicaragua. Kort nadat de Sandinisten in 1979 de macht over namen werd hij een naaste mede werker van Ortega. ADVERTENTIE dan laat u het investeren, het onderhoud en risico van de zakenauto aan experts over.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5