Kans op plaatsing
Woensdreclit klein
Sjin Bet neemt het niet zo nauw met mensenrechten
Ongebruikelijke presentatie
van nieuwe Chinese leider
Ondanks aandringen Weinberger
Westduitsers in de ban
van Diana en Charles
'Nicaragua
belemmert
vredesproces'
Nieuwe kandidaat voor
Hof VS onder vuur
DINSDAG 3 NOVEMBER 1987
BUITENLAND 1
PAGINA 5
MONTEREY - Zolang het akkoord over de verwijdering van alle middellange-afstands- doordaTbeiden" het hele' markt
raketten niet door de Amerikaanse Senaat is goedgekeurd, moet de plaatsing van kruisra- plein rond liepen, met vele nieuws-
ketten in Nederland en de vier andere plaatsingslanden in West-Europa gewoon door- gierigen een praatje maakten en
honderden handen schudden. Ze
BONN (GPD) - Waarschijnlijk bij
gebrek aan een eigen koningshuis,
heeft West-Duitsland zich massaal
gestort op het bezoek van de Britse
kroonprins Charles en zijn vrouw
Lady Diana. De korte visite in
West-Berlijn, waarmee het bezoek
zondag begon, werd direct uitge
zonden en ook gisteren waren de
televisiekijkers rechtstreeks getui
ge van de rondgang door Bonn
Op het marktplein van de West-
duitse hoofdstad namen de twee ie
dereen voor zich in. Niet alleen
doordat Charles zijn begroeting in
het Duits uitsprak, maar vooral
gaan.
Dat zei de Amerikaanse minister
Casper Weinberger gisteravond in
het Californische Monterey, aan de
vooravond van de halfjaarlijkse
vergadering van de NAVO-minis-
ters van defensie in de zogenaamde
Nucleaire Plan Groep.
De ondertekening van het ak
koord door president Reagan en
partijleider Gorbatsjov op 7 de
cember is volgens Weinberger niet
voldoende. „In de VS is een inter
nationaal verdrag nog niet van
kracht als het alleen door de presi
dent is getekend. Zolang niet aan
alle verplichtingen van onze grond
wet is voldaan, hebben wij geen ak
koord. En zolang er geen akkoord
is, gelden alle voorwaarden nog die
tot de plaatsing hebben geleid".
presidentsverkiezingen van no
vember 1988. „Dat kunnen de par
tijen zich niet permitteren", aldus
Van Eekelen.
daarvoor zo veel tijd dat de
tv-commentator meende te moeten
opmerken dat de thee bij Hannelo-
re en Helmut Kohl koud dreigde te
worden. De theevisite bij de kanse
lier was namelijk het volgende
punt op de druk bezette agenda.
Gisteravond bood president Ri
chard van Weizsacker de hoge gas
ten in Bad Godesberg een diner
aan. Iedereen die in de Bondsrepu
bliek iets te betekenen heeft, pro
beerde een uitnodiging te krijgen.
Onder de uitverkorenen was naast
bijvoorbeeld tennisser Boris Bec
ker (met vriendin), ook het 'blauwe
bloed' vertegenwoordigd in de per
sonen van de graaf Von Baden en
de prins van Hessen. Maar ook vak
bondsvoorzitter Ernst Breit was
van de partij.
Vandaag bezoeken de twee Keu
len. Na een bezoek aan de Dom zal
Charles de handelsbeurs 'Made in
Britain' openen, 's Avonds laten de
Britse mode- ontwerpers zien wat
zij allemaal voor fraais hebben uit
gedacht. Het bezoek van de prins
van Wales en zijn vrouw heeft een
zeer grote commerciële betekenis.
De Westduitse boulevardbladen
zijn al een week geleden begonnen
met series over de schijnbare hu
welijksperikelen tussen Charles en
Diana en ook gisteren stonden de
kranten bol van de verslagen. 'Di
en Charles welcome', schrijft Bild
in grote chocoladeletters. Op een
binnenpagina worden experts aan
het woord gelaten, die verklaren
dat deze week beslissend zal zijn
voor het huwelijk. Het Keulse blad
Express meldt dat 'Di Charles bla
meerde': zij zou niet op de bruiloft
van een nicht van Charles zijn ver
schenen. Ook het gerucht dat de
Britse vorstin Elizabeth de twee bij
zich had geroepen en hen had ge
wezen op hun verplichtingen,
wordt breed uitgesponnen.
En natuurlijk wordt elke stap
van de twee haarscherp gevolgd.
Lacht ze naar hem, kijkt hij naar
haar. West-Duitsland kijkt in ieder
geval zijn ogen uit. In diverse West
duitse kranten wordt precies aan
gegeven hoe laat het paar een be
paalde plaats zal bezoeken. Er wor
den tips bijgegeven waar men het
beste kan gaan staan. Zelfs serieu
ze kranten besteden pagina's aan
het wel en wee van de Britse troon
opvolger en zijn echtgenote. Tien
tallen Britse journalisten zijn spe
ciaal voor deze gelegenheid over
gevlogen.
door
SAN JOSE (AP/IPS) - De president
van Costa Rica, Oscar Arias, heeft
gezegd dat Nicaragua's weigering
om te onderhandelen met de Con
tra's over een wapenstilstand, het
Centraalamerikaanse vredesplan
in een „soort impasse" heeft ge- HanS de Bruijn
bracht. De voortdurende burger-
oorlogen in Nicaragua, El Salvador
en Guatemala doen het vredesplan
geen goed.
Donderdag moeten de belang
rijkste voorwaarden in het vre
desplan zijn uitgevoerd in de vijf
landen die het plan hebben onder
tekend. Nicaragua, Guatemala en
Ei Salvador moeten een wapenstil
stand in de heersende burgeroorlo
gen bewerkstelligen. De onderhan
delingen met het verzet in deze lan
den vlotten echter niet al te best.
Nicaragua weigert direct met de
Contra's te onderhandelen en wil
alleen maar met de Verenigde Sta
ten praten, de financiers en advi
seurs van de tegenstanders van het
Sandinistische bewind.
De verliezen in de burgeroorlog
Maar de Nederlandse minister
van defensie Wim van Eekelen zei
gisteravond in een reactie niet te
verwachten dat deze opstelling van
invloed zal zijn op de plaatsing van
de kruisraketten in Woensdrecht.
Van Eekelen gaat er van uit dat de
goedkeuring door de Senaat toch
al in april of mei 1988 haar beslag
zal krijgen. De plaatsing in
Woensdrecht is pas voor de late zo
mer van volgend jaar voorzien en
zou dan achterwege kunnen blij-
Van Eekelen deelde ook mee dat
hij niet op de goedkeuring door de
Senaat zal wachten met het aan de
orde stellen van de kerntaken van
de Nederlandse krijgsmacht. De
in El Salvador zijn intussen geste- heroverweging van die taken be-
gen. Volgens opgaven van de strij- gint zodra het akkoord begin de-
dende partijen zijn in de maand ok- cember is getekend,
tober bijna duizend mensen ge- De laatste dagen komen steeds
wond geraakt of omgekomen, be- meer kritische geluiden uit het
duidend meer dan de maand daar- Amerikaanse Congres over het
voor. De cijfers zijn gisteren in San INF-akkoord. Vooral aan republi-
Salvador bekendgemaakt. keinse zijde bestaat een vaste kern
Bij het Nationaal Bevrijdings- van senatoren die niets van het ak-
front Farabundo Marti (FMLN) vie- koord moeten hebben. Maar minis-
len 108 doden en 94 gewonden, zo ter Van Eekelen zei gisteren zich
heeft de voorlichtingsdienst van niet te kunnen voorstellen dat de
het leger gezegd. Deze verliezen Senaat onoverkomelijke proble-
zijn zo hoog door het tegenoffen- men zal opwerpen, ook al omdat de
sief „Concordia", waarbij volgens regering in Washington het ak-
militaire bron 40.000 soldaten be- koord afgerond wil hebben voor de
trokken zijn. Het verzet liet via de
clandestiene radio Venceremos
weten dat het de afgelopen maand
728 doden en gewonden onder het
leger telde.
Ontspannen pratend, met journalisten presenteerde Zhao Ziyang zichzelf tijdens een kennismakingsborrel.
SINGAPORE - De 68-jarige nieu
we sterke man van China, Zhao
Ziyang, zal binnenkort zijn functie
premier overdragen aan
den zich gisteren op ongebruikelij
ke wijze aan de westerse pers. Na
zijn definitieve benoeming tot se
cretaris-generaal van de partij en
mand die jonger is dan hij. Zhao zei tot ieders verrassing ook tot eerste
dit gisteren in Peking tijdens een vice-voorzitter van de militaire
ongedwongen ontmoeting met
westerse journalisten.
Zhao en zijn nieuwe team van
het Politburo, het hoogste politie
ke lichaam in de partij, presenteer-
Gaddafi
De Libische leider kolonel
Gaddafi heeft aangekondigd dat
hij de Arabische topconferentie,
die zondag in Amman begint, niet
zal bijwonen. "Hoe kan ik deelne
men aan een topconferentie die is
bevolen door de Verenigde Staten
om de strijd aan te binden met Iran
en opdat de Arabieren de Ameri
kaanse belangen gaan verdedigen
die voor het eerst ernstig worden
bedreigd door de Golfoorlog?", zei
Gaddafi. Libië en Syrië zijn de eni
ge Arabische bondgenoten van
Iran.
Koerden
In een vuurgevecht tussen Turk
se legersoldaten en vermeende
Koerdische opstandelingen zijn
gisteren zeven Koerden en een sol
daat om het leven gekomen. Het
vuurgevecht deed zich voor iri het
zuidoostelijke district Cizre, dat te
gen de Syrische grens ligt. Het
persbureau Hurriyet meldde dat
veiligheidstroepen een grot had
den omsingeld, die werd gebruikt
door Koerdische opstandelingen.
In het gevecht dat volgde vielen de
acht doden.
PARIJS - Parijs is over een halfjaar weer een bijzonder bouwwerk rij
ker. Op het ogenblik wordt hard gewerkt aan de verwezenlijking van een
pyramide, naar ontwerp van de Zuidkoreaanse architect Pei. Het ge
bouw, opgetrokken uit glas en metaal, moet volgens schema volgend jaar
april worden opgeleverd. Het is gesitueerd op het plein voor het Louvre-
museum. (foto ap>
commissie, nodigde premier Zhao
Ziyang de journalisten uit voor een
kennismakingsborrel in de im
mense zaal van de Grote Hal van
het Volk.
Het is nog niet eerder in de Chi
nese geschiedenis voorgekomen
dat de partijtop de buitenlandse
correspondenten, die het dertiende
partijcongres gedurende acht da
gen hebben verslagen, uitnodigde
voor een drankje in een ontspan
nen sfeer. Breedlachend beant
woordde Zhao op joviale toon de
vragen die op hem werden afge
vuurd. Speciale aandacht gaf Zhao
aan een Taiwanese journalist, die
ondanks het verbod van zijn rege
ring, naar Peking was gereisd om
het congres te verslaan.
Zhao Ziyang, de motor achter de
economische hervormingen in
China, is de enige van de oude gar
de die in het nieuwe Politburo is
gebleven. De anderen, onder wie
Deng Xiaoping, president Li Xian-
nan en econoom Chen Yuan, een
tegenstander van de hervormin
gen, hebben hun plaats in de partij
top, die zij veertig jaar lang hebben
bezet, ingeruimd voor een jongere
generatie leiders.
Westerse diplomaten hebben
hun verbazing uitgesproken over
de samenstelling, die stukken jon
ger is dan de oude. De jongste is 51
jaar en staat aan het hoofd van de
commissie die toezicht moet hou
den op de hervormingen. De oud
ste is de 80-jarige Yang Shankun,
een militaire veteraan en een warm
voorstander van vernieuwingen in
het leger. Bijna alle leden hebben
zich openlijk ingespannen voor de
hervormingen. Er is geen enkele
conservatief in te bekennen, aldus
de mening van een diplomaat.
Deng heeft zijn opvolging op een
indrukwekkende, veelomvattende
wijze veiliggesteld, die Mao nooit
heeft kunnen bereiken, zo is de me
ning van deze diplomaten.
De grootste verrassing is de her
benoeming in het centrale comité
van de begin dit jaar na de studen
tendemonstraties ontslagen secre
taris-generaal Hu Yaobang. Deng
Xiaoping is eveneens herkozen als
voorzitter van de militaire commis
sie. Dat betekent dat Deng, hoewel
hij zijn andere posten heeft neerge
legd, duidelijk zichtbaar aanwezig
blijft in de top van de partij. Hij
blijft in feite de leider, maar zal van
achter de schermen de politiek be
palen. Zijn invloed is met zijn ver
trek niet verdwenen.
De 68-jarige Zhao heeft evenals
Deng Xiaoping tijdens de Culture
le Revolutie heel wat vernederin
gen moeten doorstaan. In 1967
werd Zhao met een ezelskop op het
hoofd, door de straten van Guang
dong gesleept. Vier jaar hoorde
men niets van hem, maar in 1970
dook hij in Binnen Mongolië op als
partijsecretaris. Tien jaar later zag
men hem terug als gouverneur van
Zechuan, China's dichtstbevolkte
provincie, waar hij de landbouw-
communes ontmantelde en de boe
ren toestemming gaf zelf hun land
te verbouwen en de produkten te
verkopen. Zijn hervormingen
maakten in die provincie een einde
aan de voedseltekorten, die de be
volking op de rand van een honger
dood hadden gebracht. In 1980
stootte hij door naar de top van de
partij en een half jaar later volgde
zijn benoeming tot premier.
WASHINGTON (AP) - Nadat presi
dent Ronald Reagan lik op stuk
heeft gekregen bij zijn voordracht
van de conservatieve rechter Ro
bert Bork voor het Hooggerechts
hof, is ook zijn nieuwe kandidaat,
Douglas Ginsburg, in opspraak ge
raakt. Ginsburg blijkt namelijk be
trokken te zijn geweest bij een be
slissing in een rechtszaak over ka
beltelevisie waar hij mogelijk per
soonlijk voordeel van heeft gehad.
Verder heeft Ginsburgs vrouw,
een arts, tijdens haar opleiding
abortussen uitgevoerd. Dat laatste
zou onverkwikkelijk zijn voor
Reagans religieus-conservatieve
achterban.
Voor het progressieve deel van
de Amerikaanse oppositie komen
de aantijgingen tegen Ginsburg
mogelijk als een geschenk uit de
hemel. De progressieven vrezen
dat Reagan met de benoeming van
een hem geschikt lijkende kandi
daat het Hooggerechtshof voor de
komende decennia een bolwerk
maakt van conservatisme.
De laatste weken hebben de pro
gressieven naar een mogelijkheid
gezocht om te testen of Ginsburg
wel zo'n onafhankelijk rechter is
als hij in hun ogen behoort te zijn.
De vorige kandidaat Robert Bork
heeft ervaren wat dit betekent. Zijn
oordelen uit het verleden werden
onder de loep genomen. Daaruit
bleek op zijn zachtst gezegd dat
Bork niet vrij was van vooroorde
len.
Douglas Ginsburg (41) heeft ech
ter maar een kort spoor achtergela
ten. Hij was een jaar federaal rech
ter, werkte korte tijd op het minis
terie van justitie en doceerde voor
dien aan de Harvard Law School.
Jong en briljant noemen collega's
hem, maar hoe hij als opperrechter
zal fungeren is niet bekend. Oner
varenheid speelt hem parten, even
als zijn visie (of hét ontbreken daar
van) op grondwettelijke zaken als
privacy, burgerrechten en burger
lijke vrijheden.
Nu is naar voren gekomen dat
Ginsburg mogelijk voordeel heeft
gehad bij een rechtszaak van een
kabelmaatschappij tegen de stad-
Los Angeles die de maatschappij
beperkingen wilde opleggen. De
maatschappij kreeg steun van de
federale regering. Ginsburg was
namens het ministerie van justitie
belast met de supervisie over de
zaak. Maar Ginsburg had 140.000
dollar geïnvesteerd in een andere
kabelonderneming. Als de kabel
onderneming in Los Angeles zou
winnen betekende dat ongetwij
feld voordeel voor alle andere
maatschappijen. Ginsburg heeft
destijds de mogelijke verstrenge
ling van belangen niet met zijn su
perieuren besproken.
De andere kwestie die tegen
Ginsburg tegen kan werken is dat
zijn vrouw tijdens haar co-assis-
tentschap in Boston abortussen
heeft uitgevoerd in de jaren 1979-
1980. Mevrouw Ginsburg is arts
maar voert geen praktijk.
GOLFOORLOG,- De secretaris-ge
neraal van de Verenigde Naties, Ja-
vier Perez de Cuellar, heeft giste
ren met de afgevaardigden van
Iran en Iraq bij de VN gesproken
over zijn jongste voorstel voor vre
de in de Perzische Golf. Hun reac
ties op die voorstellen zijn „veelbe
lovend", zo is vernomen in VN-
kringen.
ADVERTENTIE
ALTIJD IETS NIEUWS ONDER DE ZON
Sihanouk
De Kamucheaanse verzetsleider
prins Norodom Sihanouk heeft ge- ten dat
publiceerde twee weken geleden aantijgingen als 'leugens' die
rapport over het Midden-Oos-
niet om loog. Martelin-
andere vormen van schen-
n mensenrechten zijn in de
Arabische regio en Iran dagelijkse
praktijken van geheime diensten
milities. Israël, dat niet in het rij-
weigerd in te gaan op een aanbod gen
om zitting te nemen in de pro-Viet- ding
namese regering in Phnom Penh.
Op 8 oktober j.l. bood de regering
van Kampuchea Sihanouk aan een
hoge regeringspost te bekleden als tje van landen voorkwam, blijkt
hij vrede zou sluiten en zou terug- sinds het verschijnen van een ver
keren naar Kampuchea. Vietnam nietigend rapport over de binnen-
heeft 140.000 soldaten in dat land landse veiligheidsdienst Sjin Bet,
en steunt de regering in Phnom begin deze week, het eveneens niet
Penh die aan de macht kwam na- zo nauw te nemen met mensen
dat het schrikbewind van de Rode rechten. En zeker niet met die van
khmer was verdreven. Sihanouk de Palestijnen in de bezette gebie-
wil een neutraal, niet-communis- den.
tisch China.
Helmplicht
Protesten tegen de verplichting
aan Indonesische motorrijders om
een valhelm te dragen zijn het afge
lopen weekeinde in de stad Ujung-
padang op Zuid-Sulawesi uitgelo
pen op rellen. Daarbij zijn volgens
berichten in de Indonesische pers
vier studenten en een politieman
om het leven gekomen. De krant
Merdeka schreef dat het protest
werd geleid door studenten die mo
torrijders dwongen om hun hel
men af te zetten. Politie en militai
ren openden op een gegeven mo
ment het vuur op de betogers om
de orde te herstellen.
door
Taco Slagter
De 'verschrikkelijke waarheid',
zoals de commentator van de Jeru
zalem Post het verslag van een
door de Israëlische regering be
noemde staatscommissie karakte
riseerde, kon echter geen verras
sing zijn. Jarenlang hadden advo
caten van gedetineerde Palestijnen
zich namens hun cliënten beklaagd
over de gewelddadige manieren
waarop het ondervragingsteam
van de Sjin Bet bekentenissen afd
wong. Maar de Israëlische autori
teiten, met de verschillende pre-
verlengstuk waren van de 'propa-
ganda-oorlog' om de joodse staat in
diskrediet te brengen. Die ballon is
met een knal doorgeprikt.
Het stelselmatig martelen van op
beschuldiging van terreurdaden
gevangengenomen Palestijnen is
nu met zoveel woorden bevestigd
door een onafhankelijke onder
zoekscommissie. Maar niet alleen
dat. Agenten van de Sjin Bet pleeg
den ook meineed. Zestien jaar lang
bedrogen zij met voorbedachten
rade de militaire rechtbanken met
het bewijsmateriaal. Omwille van
de 'staatsveiligheid'.
Dat Israël in het kader van de de
mocratische rechtsorde aan zelfon
derzoek heeft gedaan, pleit in haar
voordeel. De diktators in Syrië,
Irak, Iran en al die anderen die op
de zwarte lijst van Amnesty staan,
zouden daar nooit aan beginnen.
Maar hoe kon het in Israël zo ver
komen? En waarom kwam de com-
missie-Landau tot de verbijsteren-
•de conclusie dat in feite niemand
voor al die misdrijven verantwoor
delijk is te stellen?
De gedetailleerde antwoorden
op deze vragen zijn allemaal terug
te voeren tot de wortel van het pro
bleem: het Israëlisch-Palestijnse
conflict. Sinds 1967 vecht Israël, in
eigen land en daarbuiten, tegen
wat zij 'terrorisme' noemt en de
PLO 'verzet of besvrijdingsstrijd'
noemt. Palestijnse guerrilla's per
fectioneerden de afgelopen twintig
jaar hun gewelddadige acties, zo
wel in de voorbereiding als in de
uitvoering. Voor de Sjin Bet werd
het steeds moeilijker binnen de
wettelijke bepalingen en langs de
weg van geheimhouding daders te
pakken en, nog belangrijker, aan
slagen te voorkomen.
De commissie toont veel begrip
voor dat dilemma. Uitvoerig wordt
in het verslag beschreven hoe Pa
lestijnse gevangenen die in pricipe
bereid zijn aan de verhoren van de
geheime dienst mee te werken, on
der druk staan van intimidatie en
doodsbedreigingen van Palestijn
se leiders in de gevangenkampen.
Hoewel de onderzoekers martelen
veroordelen, menen zij met de Sjin
Bet dat verhoren onder het genot
van een kopje koffie en een sigaret
je geen bekentenissen of informa
tie over verzets(terreur)organisa-
ties en hun manier van werken op
leveren.
In een voor het publiek geheim
gehouden bijlage van het rapport
zijn nu richtlijnen vastgesteld in
hoeverre een verdachte mag wor
den gepijnigd om hem aan de praat
te krijgen. Want de commissie kan
zich voorstellen dat het in het 'be
lang van mensenlevens' bij hoge
uitzondering noodzakelijk kan zijn
'fysieke druk' uit te oefenen. Met
andere woorden: martelen mag, als
het maar niet volgens de brute me
thodes gaat die landen als Syrië er
op nahouden.
Dus niet de endeldarm van een
verdachte met koud water laten
vollopen of stroomstoten door de
testikels jagen. Maar wat dan wel?
Slaan, schoppen, de verdachte
uren naakt in de kou laten staan af
gewisseld met ijskoude douches,
geen slaaprust gunnen, z'n hoofd
in een WC-pot vol uitwerpselen du
wen of hem met nog grovere mid
delen vernederen, zoals dat in het
verleden is gebeurd? De commis
sie houdt dat voor de buitenstaan
der geheim. In het belang van de
'staatsveiligheid'.
Met mensenrechten valt echter
niet te sjoemelen. Maar dat gebeur
de zestien jaar lang wel. Onder de
neus van de premiers Rabin, Be
gin, Peres en Shamir. Maar die wa
ren er ziende blind voor. Misschien
wisten ze niet alles, maar zeker is,
zo zijn politieke waarnemers en in
gewijden in de werksfeer van ge
heime diensten ervan overtuigd,
dat de politiek verantwoordelijken
heel veel niet wilden weten. Dat be
denkelijke gedrag geldt ook voor
de militaire rechters die zich dag in
dag uit door de Sjin Bet lieten beet
nemen. Het is toch nauwelijks voor
te stellen dat zij nooit vraagtekens
hebben geplaatst bij de rechtma
tigheid van (vervalste) bewijsstuk
ken en de geheimhouding waar
mee de bronnen daarvan waren
omgeven. Rechtbanken hadden
slechts de keus een blind vertrou
wen te stellen in de integriteit van
de Sjin Bet.
Niet kan worden ontkend dat de
staatscommissie goed werk heeft
gedaan, een beerput heeft geopend
die het politieke establishment ge
sloten wilde houden. Wijs klinken
de waarschuwen van de commissie
dat Israël verandert in een politie
staat als geheime diensten menen
boven en onder de wet te kunnen
handelen. Maar onwijs en onbegrij
pelijk is het dat onder de dekman
tel van vergoeilijkende opmerkin
gen blijft gewettigd.
Terreur en andere vormen van
geweld zijn een moeilijk te bestrij
den fenomeen. Niet alleen voor Is
raël. Bovendien moet Jeruzalem
zich als bezetter realiseren dat ver
zet daartegen vanzelfsprekend
Maar bovenal moet worden beseft
dat voor het schenden van mensen
rechten een hoge prijs wordt i
langd: die van onbetaalbare en
vervangbare democratische w;
den.
