Derde Wereld profiteert
nu van koloniale erfenis
Brazilië blijft knoeien met kernafval
Reportage
Wereldraadracisme en economie hangen nauw samen
Landbouwuniversiteit Wageningen heeft internationaal karakter
WAGENINGEN - Kofi uit Ghana,
Elisabeth uit Kenia, Staf Van Leu
uit Vietnam, Indira uit India, José
uit Peru. Samen met 52 andere in
gezeten van een ontwikkelings
land studeren zij in Wageningen
aan de Landbouwuniversiteit.
Voor een studie van twee jaar krij
gen ze een beurs van 35.000 gulden
van Nederland, hun eigen overheid
of van een particuliere instelling.
door
Cees Keizer
Daarmee moet alles worden be
taald: studie, huisvesting, reiskos
ten. Vaak besteden ze zo'n 60 uur
per week of meer aan hun studie.
Want zij willen zo veel mogeüjk
kennis op op te doen, om in hun
eigen vaderland een steentje bij te
dragen aan verbetering van de leef
omstandigheden. Zo kan Neder
land nog iets nuttigs doen met zijn
koloniale verleden.
Nadat Indonesië zelfstandig
werd als kolonie bleef er heel wat
kennis van de tropen achter in Ne
derland. Om er toch nog iets mee te
doen werden Nederlandse studen
ten opgeleid in de tropische land
bouwkunde. Zij konden hun ken
nis gaan uitdragen in ontwikke
lingslanden.
In de jaren zestig werd ingezien
dat er meer nodig was om de ken
nis over te dragen. Zodra de Neder
landse deskundige verdween, liet
hij wel een prachtig ontwikke
lingsproject achter, maar niet ie
mand die het draaiend kon hou
den. Ging er iets kapot, dan waren
er nergens reserveonderdelen te
krijgen. Zodat uiteindelijk alle in
spanningen voor niets waren ge
weest.
Het was dus zaak om de i
in ontwikkelingslanden zelf op te
leiden. Vanuit de Landbouwuni
versiteit werd een begin gemaakt
met het geven van ondersteuning
aan universiteiten in diverse ont
wikkelingslanden. Dat leidde tot
een hecht samenwerkingsverband
tussen Wageningen en de Indone
sische stad Malang. Maar ook aan
andere universiteiten in Afrika,
Azië en Latijns Amerika wordt nog
steeds ondersteuning gegeven.
Wp?rstand
riet opleiden van buitenlanders
in Wageningen is een betrekkelijk
nieuw hoofdstuk. Al sinds enige ja
ren worden in Wageningen buiten
landse studenten opgeleid in de
bodemkunde en waterbeheersing.
"We hebben over de gehele wereld
verspreid nu 200 in Wageningen
opgeleide mensen", aldus direc
teur dr. S. Slager van de internatio
nale afdeling van de Landbouwu
niversiteit. Hij is sinds 1980 bezig
geweest deze studies vorm te ge-
Pas sinds vorig jaar kunnen bui
tenlanders kiezen uit vier studie
richtingen: behalve bodemkunde
en waterbeheersing zijn er nu ook
de richtingen agarisch manage
ment, landbouw en veeteelt en tro
pische bosbouw. Per 1 januari
moet de studierichting gewaswe
tenschappen van stapel lopen. "Na
lange en vaak hevige gevechten
kunnen we nu zeggen dat de uni
versiteit in Wageningen, als eerste
in ons land, is geïnternationali
seerd", aldus Slager.
Hij stelt dat er aanvankelijk nog
al wat weerstand was tegen die in
ternationalisatie. Nederlandse stu
denten vreesden tussen wal en
schip te geraken. "Van die Neder
landse studenten werd ook ge
vraagd colleges in het Engels te
volgen. Jullie doen alles voor die
buitenlanders, was hun verwijt. Nu
zijn de weerstanden wel wat weg-
geebd". Toch blijven er nog wel
problemen met de integratie tus
sen Nederlandse- en buitenlandse
studenten. Wat Slager opvalt, is dat
de buitenlandse studenten wel
contacten zoeken met Nederlandse
studenten, maar meer nog met el
kaar.
men moeten afleggen. De resulta
ten van dat examen worden in Ne
derland bestudeerd. "Beschikt de
kandidaat niet over een behoorlij
ke basiskennis Engels, wis-, na
tuur- en scheikunde dan gaat het
hele feest niet door", aldus dr. Sla
ger. Hij meldt met trots dat een toe
gelaten kandidaat zelden wegens
te magere studieresultaten naar
huis moet worden teruggestuurd
"Slechts een enkele keer komt hel
Na twee jaar gaan de afgestu
deerden vol goede moed en toe
komstverwachtingen terug naar
het land van herkomst. Slager: "Ik
waarschuw iedereen na het afstu
deren: pas op, je gaat een zeer zwa
re eerste tijd tegemoet. Dat blijkt
ook wel uit de praktijk. Het duurt
een jaar voordat een afgestudeerde
goed aan het werk is en door de
oude collega's weer wordt geac
cepteerd. Laten we maar eerlijk
zijn: het eerste jaar na terugkomst
doen ze niet zo erg veel meer dan
lanterfanten Ze moeten in hun
omgeving hun draai weer zien te
vinden en die omgeving moet leren
deze jongens die iets meer hebben
geleerd en van de wereld hebben
gezien te accepteren.
Slager is er zich van bewust dat
zo'n integratieproces na terug
komst in eigen land niet zo vej
loopt als dat in ons land zou gebeu
ren. "We moeten leren dat on
grip van tijd in Afrika, Azië en La
tijns-Anerika heel anders wordt
gevuld. Als je wel eens voor een of
ficieel bezoek in die landen bent
geweest weet je dat wachten een i
voornaam stuk van de leefgewoon
te is. Je doet er in zo'n land aan
mee. Maar als je weer thuis bent,
ben je dat in een paar dagen weer
vergeten en ga je over op je eigen
haastige ritme".
In Wageningen studeren zo'n zestig buitenlanders. Nederlandse stilden
ten zijn niet altijd even blij met deze zeer gemotiveerde studiegenoten.
Gemotiveerd
"Juist van die onderlinge discus
sies leren ze enorm veel. De buiten
landers zijn meer dan 100 procent
gemotiveerd. Ze werken en stude
ren vaak ruim 60 uur per week. Ik
moet eerlijk bekennen dat de Ne
derlandse studenten niet altijd ge
motiveerd zijn en vaak een studie
duur van 40 uur per week niet ha
len", zegt Slager. Ook heeft hij ge
constateerd dat de gemiddelde stu
dieresultaten van de buitenlandse
studenten hoger liggen dan die van
de Nederlandse.
Van de studenten die nu in Wa
geningen verblijven is grofweg
voor 40 procent afkomstig uit Afri
ka, 40 procent komt uit Azie en 20
procent uit Latijnse landen. Ze zijn
meestal tussen de 25 en 30 jaar oud
Wil iemand, met een degelijke
vooropleiding, in Wageningen toe
stemming krijgen te komen stude
ren zal er eerst iemand of een in
stantie moeten zijn die die studie
beurs van 35.000 gulden voor twee
jaar op tafel legt.
Dat kan het ministerie van ont
wikkelingssamenwerking, de Eu
ropese Gemeenschap of de Wereld
bank zijn. De laatste jaren vragen
overheden van ontwikkelingslan
den zelf een plaats aan voor een
van hun studenten Zij betalen dat
dan uit de fondsen die ze van de
Wereldbank hebben gekregen ter
ontwikkeling van hun eigen land
Er is daarbij soms ook sprake van
samenwerking. Zo hebben de Afri
kaanse 'frontlijnstaten' (de buur
landen van Zuidafrika, zoals Ango
la, Zambia. Tanzania, Zimbabwe
en Mozambique) gezamenlijke
aanvragen ingediend.
Zware tijd
Is een student geselecteerd dan
zal hij of zij op de Nederlandse am
bassade een zwaar toelatingsexa
Autoriteiten bagatelliseren 'grootste ramp' sinds Tsjernobil
GOIANIA - Gouverneur Henri
que Santillo van de deelstaat
Goias heeft de knoop doorge
hakt: het radio-actief afval dat
vrijkwam doordat een röntgen-
apparaat bij een sloper terecht
kwam en een ware ramp veroor
zaakte in dit deel van Brazilië zal
toch worden opgeslagen in het
dorpje Abadia de Goias, op 20 ki
lometer afstand van de stad
Goiania. Daarmee schendt hij de
overeenkomst die hij zaterdag
had gemaakt met de plaatselijke
bevolking.
door
Jan Thielen
De inwoners van Abadia blok
keerden vorige week de toe
gangsweg tot hun dorp om dum
ping van het afval te voorkomen.
De regering van de deelstaat
stuurde daarop 2500 manschap
pen van de militaire politie, ge
wapend met geweren en bajonet
ten, naar het betrokken gebied.
Gouverneur Santillo wist een
treffen tussen de politie en de
protesterende bevolking nog net
voorkomen. Hij zegde toe de
storting van het afval in Abadia
de Goias opnieuw te bestuderen,
op voorwaarde dat de wegblok
kade zou worden opgeheven.
Sinds het weekeinde is de weg
naar Abadia de Goias afgezet
met militairen. Om de honderd
meter staan groepen gewapende
soldaten om te voorkómen dat
de bewoners opnieuw tot een
blokkade zullen overgaan. De
bewoners in Abadia zelf worden
op een afstand van ruim een kilo
meter gehouden tot het open ter
rein waar arbeiders onder poli
tiebescherming de werkzaamhe
den verrichten. Ze dragen geen
beschermende kleding en heb
ben alleen de instructie om 'niet
onnodig dichter dan 50 meter
van het atoomafval' te komen.
Drinkwater
De bewoners van Abadia de
Goias voelen zich zwaar gedu
peerd. Vlakbij de uiterst proviso
rische opslagplaats van het
atoomafval wonen enkele hon
derden mensen die hoofdzake
lijk leven van de landbouw en
veeteelt. Niet ver van de opslag
plaats loopt een riviertje dat
zorgt voor het drinkwater. De be
woners vrezen dat door de hevi
ge regens in deze tijd van het jaar
radio-actieve straling kan vrijko
men uit de krakkemikkige en
roestige vaten en via het grond
water in het riviertje terecht zal
komen.
Verscheidene fysici sluiten dat
ook niet uit. Een kleine boer met
enkele varkens, kippen en
koeien heeft zijn boerderij in
middels verlaten. "De regering
zegt dat alles veilig is. Maar nie
mand wil nog met mij zaken
doen. Iedereen denkt dat mijn
grond al is besmet of weldra zal
zijn. Alles wat ik in mijn leven
heb opgebouwd is nu in een klap
geruïneerd".
Het merendeel van het atoom
afval staat nog midden in de stad
Goiania, die ruim een miljoen in
woners telt. In verschillende de
len van de stad zijn straten en
huizen door touwen of houten
schuttingen afgezet. Enkele
schuttingen zijn omgewaaid. Er
achter bevinden zich de plaatsen
waar gedurende tien dagen lang
is gespeeld met het uiterst radio
actieve cesium 137. Het cesium
behoudt volgens deskundigen
ten minste dertig jaar lang haar
radio-actieve werking en nog
eens dertig in mindere mate.
Tenminste twaalf plekken in de
stad zijn de komende tientallen
jaren onbewoonbaar.
De directeur van de Braziliaan
se Nationale Commissie voor
Nucleaire Energie, CNEN, Ro-
sentahl, geeft toe dat het ongeluk
in Goiania 'zeer ernstig' is. "De
ergste kernramp na die van
Tsjernobil Toch is improvisatie
overal troef. Terwijl de autoritei
ten wachten op de speciale ro
bots uit Frankrijk, de Verenigde
Staten en de Sovjetunie die ook
in Tsjernobyl waren ingezet,
staan de roestige vaten met
atoomafval gewoon op de stoep.
Alsof het huisvuil betreft,
slechts afgezet door een slap
koord. Honden en katten lopen
er probleemloos onder door,
snuffelen aan de vaten en lopen
ook de besmette terreinen op. Op
een van de besmette plaatsen
speelden kinderen op slechts lut
tele meters van de vaten atoom
afval. In totaal herbergt de stad
op de besmette plaatsen nog en
kele tonnen atoomafval.
Risico
Vorige week is president José
Sarney op bezoek geweest in
Goiania. Hij probeerde de bevol
king gerust te stellen. "Als het ri
sico werkelijk zö groot was, dan
zou jullie president niet hier ko
men", verzekerde hij. Maar in te
genstelling tot de 1,2 miljoen in
woners van de stad was de presi
dent dik ingepakt in een stra-
lingsvrij pak.
De bewoners vermoeden dat
de radioactieve besmetting veel
verder rij kt dan officieel wordt
toegegeven. Officiële getallen
spreken van 243 personen die in
meer of mindere mate besmet
zijn, waarvan er vijftig in het zie
kenhuis is opgenomen. Tenmin
ste 12 van hen, die zijn overge
bracht naar Rio de Janeiro, heb
ben vrijwel geen overlevingskan
sen. Niet-officiële cijfers spreken
van tenminste 600 besmette
Het is niet precies na te gaan
wie er allemaal in aanraking zijn
geweest met het cesium 137 ge
durende de tien dagen dat het ge
vaarlijke goedje rondzwierf voor
dat alarm werd geslagen. Veel
oud ijzer, papier en karton van
de schroothandelaar die de ce-
sium-capsule met een moker ka
pot sloeg heeft al een weg elders
in de stad. gevonden. Tot in de
stad Sao Paolo zijn ladingen pa
pier aangetroffen uit Goiania. die
besmet bleken te zijn.
De bewoners zijn ook bang dat
veel van de bankbiljetten zijn be
smet. De stad zou deze week
haar 54e verjaardag vieren maar
de meeste van de artiesten die el
ders uit het land waren uitgeno
digd om dit feest op te luisteren
hebben uit angst voor besmet
ting hun optreden afgezegd.
Veestapel
De kernramp in Goiania begint
ook de eerste economische ge
volgen te vertonen. Veel Brazi
liaanse en buitenlandse afne
mers hebben hun order bij de
plaatselijke textielindustrie inge
trokken. Men vreest dat op korte
termijn hetzelfde zal gebeuren
met melk en vlees uit Goiania.
Met 21 miljoen stuks vee heeft de
deelstad Goyas, waarvan Goia
nia de hoofdstad is. de grootste
veestapel van Brazilië.
De regering van de deelstaat
schuift de schuld van de econo
mische gevolgen van deze nu
cleaire ramp in de schoenen van
een 'onverantwoordelijke pers',
die niet op evenwichtige wijze
over dit ongeluk zou informeren.
Maar anderen wijten dat aan de
regering in de hoofdstad Brasilia
en die van de deelstaat zelf. Want
als een ding is gebleken, dan is
het wel dat Brazilië niet in het
minst is voorbereid op dergelijke
rampen.
De eigenlijke oorzaak van ra
cisme ligt in het economisch
streven naar winst, zegt de afde
ling 'Antiracisme' van de We
reldraad van Kerken na een on
derzoek naar de economische
ondergrond van het racisme. Een
gisteren in Genève gepubliceerd
rapport: "Zowel in Zuidelijk
Afrika als in de Verenigde Sta
ten, Zuidamerikaanse landen en
Azië zijn de apartheid en andere
vormen van racisme gevolg van
economische praktijken van re
geringen, banken of onderne
mingen".
De onderzoekers citeren de
vroegere Zuidafrikaanse pre
mier John Vorster, die ooit heeft
gezegd, dat de apartheid in zijn
land de ideale voorwaarde was
voor grote winsten van onderne
mingen. Weliswaar zijn niet al
leen economische factoren oor
zaak van discriminatie van zwar
ten of inheemse volkeren in vele
delen van de wereld, maar toch is
de Wereldraad van oordeel dat
racisme nauw samenhangt met
economische en politieke uitbui
ting.
Kritiek heeft de Wereldraad op
het beleid van vooral de noorde
lijke landen inzake ontwikke
lingssamenwerking. 'Ontwikke
ling' is daar gelijk aan moderni
sering en economische groei,
maar betekent in werkelijkheid
dat inheemse volken hun land
wordt ontnomen. De Wereldraad
wil daarom het woord 'ontwikke
ling' voortaan alleen nog gebrui
ken in verband met 'sociale ge
rechtigheid' en 'mede-delen'.
Christenen, zegt de We
reldraad, mogen vandaag niet lij
delijk toezien hoe economische
toestanden leiden tot uitbreiding
van racisme of uitbuiting van et
nische groepen. Het verband tus
sen racisme en economie zal in
de 307 aangesloten kerken een
belangrijk thema moeten zijn.
Zending en joden
De joodse gemeenschap
wijst christelijke zending onder
joden volstrekt af. Dat staat nog
eens duidelijk in een gisteren uit
gebrachte nota van het Overleg
orgaan van Joden en Christenen
in Nederland (Ojec) getiteld 'Van
zending tot gesprek'.
Het Ojec ziet een duidelijk on
geduld binnen de joodse ge
meenschap: die kan 'eenvoudig'
niet begrijpen, waarom het ant
woord op de vraag of christenen
de joodse identiteit volledig
ruimte kunnen geven en kunnen
respecteren, zo moeilijk is. Ook
nu de kerken zich nader bezin
nen op hun houding tegenover
de joden, is de joodse argwaan
niet verdwenen. Die argwaan
wordt gevoed door eeuwenlange
ervaring én door steeds weer op
tredende incidenten.
De nota is een vervolg op de
brief van januari vorig jaar, waar
in het Ojec-bestuur de bij het
Ojec aangesloten kerken vroeg
om bezinning op hun houding te
genover het joodse volk en de
zending onder joden. Het be
stuur vroeg dat omdat er verschil
bleek te bestaan tussen de prak
tijk en de officiële theorie in
kerkordes en kerkelijke verkla
ringen.
Zo staat in de gereformeerde
kerkorde r.og altijd, dat de ker
ken zich zullen richten tot de jo
den om hun uit de Heilige Schrift
te betuigen dat Jezus de Christus
is. En in een recent Vaticaans do
cument wordt gezegd, dat kerk
en jodendom niet kunnen wor
den gezien als twee gelijke we
gen van heil.
Het Ojec beseft, dat wijziging
van kerkordes een ingrijpende
zaak is en onder de volle verant
woordelijkheid van de desbetref
fende kerk valt. De joodse verte
genwoordigers in het Ojec men
gen zich dan ook niet in wezenlij
ke zaken van de christelijke
identiteit. Maar het verschil tus
sen kerkelijke praktijk en theo
rie blijft bij hen vragen oproe
pen, juist omdat hier het respect
voor dejoodse identiteit in het
geding is.
Het Overlegorgaan hoopt, dat
de bezinning uiteindelijk zal lei
den tot meer helderheid én tot
wijziging van de bestaande for
muleringen in kerkordes en ver
klaringen. Het wil dat bezin
ningsproces helpen bevorderen,
zowel in gesprekken met de
Kerk en Israël-instanties van de
verschillende kerken als voor
een breder publiek. Zo is er vol
gende week dinsdag in Assen
een forumdiscussie waarin de
zending onder joden centraal
staat.
Hoger beroep
Volgende week vrijdag. 30
oktober, dient voor het gerechts
hof in Amsterdam het hoger be
roep in het kort geding dat het
COC had aangespannen tegen
kardinaal Simonis. Dat deelde
het COC (Nederlandse vereni
ging tot integratie van homosek
sualiteit) vandaag mee.
De kardinaal zei in januari in
een radioprogramma van het Hu
manistisch Verbond er begrip
voor te hebben, dat een rooms-
katholieke huiseigenaar op
grond van zijn geweten homo
seksuelen als huurder zou weige
ren. In een daaropvolgend kort
geding werd geëist, dat Simonis
zich voortaan bij het uitdragen
van zijn visie niet meer beledi
gend, kwetsend, denigrerend of
discriminerend over homosek
sualiteit en homoseksuelen zou
uitlaten.
De president van de Utrechtse
rechtbank wees de eis echter af.
Hij oordeelde, dat Simonis vol
gens het burgerlijk recht be
voegd is, het rooms-katholieke
standpunt inzake homoseksuali
teit uiteen te zetten. Bovendien
vond de president niet, dat de
kardinaal zich onnodig grievend
en discriminerend had uitgela
ten. Het COC ging toen in hoger
beroep.
Kunst. Vrijdag (2 tot 9 uur),
zaterdag (half 10 tot 4 uur) en zon
dag (kwart over 11 tot 9 uur)
wordt in de Utrechtse Nicolaï-
kerk een tentoonstelling gehou
den van religieuze kunst. De ex
poserende christelijke kunste
naars komen uit alle delen van
het land.
Het is de tweede keer dat zij
zich hier presenteren. Na de
laatste restauratie (1978) kreeg
deze romaanse kerk (in de volks
mond 'Klaaskerk') naast de ker
kelijke bestemming ook een mu
seumfunctie. Het Centraal Muse
um bijvoorbeeld houdt er een
permanente tentoonstelling van
historische bouwfragmenten.
De komende tentoonstelling is
een voorproefje van een zeer uit
gebreide tentoonstelling in
Utrechts grote kerken die vol
gend jaar op het programma
staat als de restauratie van de
Domkerk geheel achter de rug is.
Er wordt in de Nicolaikerk op de
tentoonstellingsdagen ook op
het orgel gespeeld. Verder zijn er
dia-voorstellingen. De tentoon
stelling wordt besloten met een
opendeurdienst.
Hervormde Kerk: beroepen
te Nijeveen (Dr.) kandidaat G. J.
Gardenier Zwartemeer, te Dub
beldam E. Westrik Beerzerveld
(Ov.). Toegelaten tot de evange
liebediening: mevrouw A. H.
Looman-Graaskamp Geldermal-
sen; beroepbaar- N. Noorlander
Bergambacht en D. Woudt Koog
aan de Zaan.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Vorden P. W. Dekker
Twijzelerheide (Fr.): aangeno
men naar Ooltgensplaat en Den
Bommel kandidaat W. Venema
aldaar.
Arbeidersvrouwen. De Ver
eniging van Katholieke Arbei
dersvrouwen in Vlaanderen wil
in de Rooms-Katholieke Kerk
meer ruimte voor de vrouw. Bij
een onderzoek pleitte bijna de
helft van de ondervraagden voor
toelating van de vrouw tot het
priesterambt. Ruim 80 procent
wil, dat vrouwen tijdens de eu
charistieviering mogen preken
en dat ze meer zeggenschap krij
gen in het besturen van de paro
chies.
De vereniging telt 320.000 le
den. Volgens het onderzoek is
ruim 40 procent van de onder
vraagden actief m een of andere
vorm van kerkewerk.
