Kaas niet meer
alleen op brood
Socialisten Spanje op zoek naar 'modem gezicht
Receptenoorlog woedt in culinaire wereld
F ETEN EN DRINKEN
Elzasser Riesling:
Verfrissend en veelzijdig
Een voldoende van consument
OCS: bewijzen tegen
Greenpeace verzameld
WOENSDAG 21 OKTOBER 1987
PAGINA 19
In visueel opzicht verschilt de
Elzas sterk van andere Franse
wijngebieden. Omdat de streek
zo'n zeven eeuwen Duits is
geweest, bezitten de
wijndorpen dikwijls de
romantische, sprookjesachtige
charme van het Midden-
Europa van weleer. Je ziet er
niet alleen markante
vakwerkhuizen, fraaie
Renaissancepanden,
indrukwekkende kerken,
prachtige putten en oude
poorten, maar bovendien
worden de meeste dorpen
schitterend door de natuur
omlijst. Ze liggen tegen of
tussen de met groene
wijngaarden en donkere
wouden bedekte uitlopers van
de Vogezen. Deze bergketen
loopt parallel met de Rijn en
beschut de Elzas tegen
vochtige westenwinden:
Colmar is een der droogste
steden van Frankrijk.
Ook in andere opzichten wordt
de eigen identiteit van de Elzas
geaccentueerd. Zo spreken de
bewoners een volstrekt eigen
dialect, terwijl het gebied vele
eigen tradities en eigen
klederdrachten kent. De
Elzasser keuken combineert
Duitse hoeveelheden met
Frans raffinement.
Ook de Elzasser wijnen hebben
een eigen identiteit. Van
doorgaans dezelfde druiven die
enkele tientallen kilometers
oostwaarts in Duitsland
worden gecultiveerd, maakt
men hier droge, ferme,
aromatische wijnen. Deze
worden naar hun druivesoort
genoemd. Het vermelden van
een wijngaardnaam op het
etiket komt slechts bij
uitzondering voor. Slechts 25
wijngaarden hebben recht op
de benaming 'grand cru' en
staan dus op etiketten vermeld.
Iedere producent in de Elzas
maakt een royaal gamma
wijnen. In de kelders van
handelshuizen, coöperaties en
particuliere domeinen tref je
minstens negen a tien
verschillende soorten aan. Het
overgrote deel van de wijnen is
wit. De enige blauwe druif is de
pinot noir, waarvan rosé of rode
wijn wordt gemaakt.
De meest aangeplante
wijndruif is de Riesling. De
wijnen daarvan hebben
normaliter geen spoortje zoet
en bezitten vaak een
uitgesproken verfijning.
Daarnaast zijn ze dikwijls
geurig. De stijl van Elzasser
Rieslings kan variëren per
producent en.per wijngaard.
Rieslings van lichte grond
kunnen jong worden
gedronken, tewijl die van
bijvoorbeeld een kalkbodem
om enkele jaren geduld vragen.
Een goede Riesling biedt ras,
een levendige smaak en
discrete schakeringen. De
Elzassers zelf zijn trots op deze
wijn. Zij noemen hem 'de
koning' en hebben als
zegswijze 'Wie de Riesling kent,
kent de Elzas en wie van de
Elzas houdt, houdt van de
Riesling'.
Het aardige van deze wijn is
ook dat hij zich makkelijk met
veel gerechten laat
combineren.
HUBRECHT DUIJKER
Er zullen weinig mensen zijn
die zich werkelijk zorgen
hebben gemaakt over het
rapportcijfer voor de
Nederlandse kaas. Die
zorgeloosheid blijkt
gerechtvaardigd. De
Nederlandse kaas krijgt een
ruime voldoende van de
consument, om precies te zijn
een 7,3. De buitenlandse kaas
komt er iets minder vanaf. Uit
een consumentenonderzoek
blijkt dat deze kazen
gemiddeld met een 6,3
genoegen moeten nemen. Het
hoogst geprezen van de
Nederlandse kaas wordt de
keus in
gebruiksmogelijkheden. Een
dikke acht. De buitenlandse
kaas moet het dan doen met
net geen zeven.
door
Huub Klompenhouwer
Voor de derde keer in twaalf jaar
heeft het Nederlands Zuivelbureau
een onderzoek laten doen naar het
imago van de kaas. Kaas wordt als
broodbeleg veel minder gekocht
dan vroeger. Toch blijkt dat de
handel zich nog niet druk maakt
over de afzet van de kaas in eigen
land. Maar dat heeft dan wel alles te
maken met de andere gebruiksmo
gelijkheden die ingeburgerd ge
raakt zijn. Voor een panpizza of een
tosti wordt immers ook kaas ge
bruikt en wat te denken van het
stukje kaas uit het vuistje of de ge
gratineerde kaas over de spruitjes
of de spinazie. Al twee jaar lang
neemt de kaasconsumptie in ons
land met 5 procent toe. Overigens
geldt dat zowel voor de eigen kaas
als voor de buitenlandse.
Het meest populair blijkt de toe
passing op pizza's, in kaassalade en
bij het gourmetten of racletten. Die
gerechten blijken steeds meer in
geburgerd te raken. Ook de tosti en
de kaassauzen blijven 'groeien'.
In het algemeen blijkt ook uit het
onderzoek dat de Nederlandse
huisvrouw/man steeds creatiever
gaat koken. Brood, aardappelen,
groenten en vlees zijn niet meer per
definitie de maaltijdeningredien-
ten. Er is de toename van het uit-
Een kok die in Nederland een
nieuw gerecht uitvindt, is er aan
gewend dat na verloop van tijd
weer tegen te komen in één of meer
van de vele nieuwe kookboeken
die elk jaar op de (kook)boeken-
markt opduiken. Hij verbaast zich
er ook al lang niet meer over dat de
auteur van zo'n boek zijn recepten
zonder zijn toestemming publi
ceert en bovendien ook nog preten
deert de creaties zelf te hebben be
dacht.
door Fred Rondeel/ANP
Maar deze chef-kok is het anno
1987 beu zijn dagen knarsetandend
door te brengen. Vooral als je ziet,
aldus directeur Adriaan W. Gran-
dia van Hotel l'Europe in Amster
dam, dat vooral rond kersttijd, on
geveer 40 tot 50 zogenaamd 'nieu
we' kookboeken het licht zien. Er is
in bijna alle gevallen niets nieuws
onder de zon. Het blijkt overwe
gend 'pik- en jatwerk'. Plagiaat
dus.
Gesanctioneerd plagiaat overi
gens, omdat de recepten van de Ne
derlandse chef-koks niet door de
wet worden beschermd.
De koks en restaurateurs die zich
verenigd hebben in de Alliance
Gastronomique Néerlandaise (33
vermaarde Nederlandse restau
rants) geloven dat het anders kan.
Net els allen die zich door de Ne
derlandse wet beschermd zien, zij
het auteursrechtelijk, modelrech-
telijk of octrooirechtelijk, willen
ook zij voor hun recepten aan
spraak maken op een redelijke
rechtsbescherming. Zij en hun ju
risten vinden het al merkwaardig
genoeg dat in Nederland, waar vrij
wel alles reeds bij wet is geregeld,
copyright op receptuur buiten de
wettelijke boot is gevallen.
De Alliance wil dit fenomeen
aanpakken. Daarbij stuit zij al
vroeg op praktische bezwaren: er is
over dit onderwerp in ons land
geen literatuur. Er is bovendien
nog nimmer enige rechtspraak
over gepleegd. Kortom het is een
geheel maagdelijk terrein. Maar de
Alliance ziet zich gesteund door
rechtspraak in de Bondsrepubliek
Duitsland en in de Verenigde Sta
ten, die het auteursrecht op recep
tuur wel bescherming biedt.
Via een binnenkort te houden
symposium wil de Alliance diverse
deskundigen op dit terrein de zaak
laten belichten. Het zal worden ge
organiseerd door de Stichting Au
teursrechtmanifestaties, een sa
menwerkingsverband van de mi
nisteries van justitie, WVC. de Ver
eniging voor Auteursrecht en de
Stichting Auteursrechtbelangen.
De inleidingen worden verzorgd
door prof. mr. F. W. Grosheide
(hoogleraar Utrecht), Jaap Klosse
(voorzitter Alliance Gastronomi
que), drie juristen onder wie een
octrooigemachtigde en drie culi
nair journalisten. Na afloop wordt
een forumdiscussie gehouden die
onder leiding staat van mr. R.A.E.
Stuijt (bestuurslid van de Vereni
ging voor Auteursrecht). Tevens
vindt de uitreiking plaats van de
prijs (3.000 gulden) voor een „au
thentiek eigentijds recept voor een
hoofdgerecht". Daartoe hebben
enkele tientallen koks de afgelo
pen maanden hun recepten inge
zonden. Alle professionele koks
van Nederland mochten er aan
meedoen. Het recept moest geheel
zelf zijn bedacht en dus niet geheel
of gedeeltelijk zijn overgenomen
van een ander. Het mocht ook niet
zijn gebaseerd op een bestaand, be
schreven dan wel onbeschreven,
recept.
Het symposium „Recht en ge
recht" wordt op 26 november in
Hotel l'Europe in Amsterdam ge
houden, in het kader van het 100-ja-
rig bestaan van de Berner Conven
tie (auteursrechtelijke afspraken
tussen landen), het 75-jarig bestaan
van de Auteurswet en het 20-jarig
bestaan van de Alliance Gastrono
mique Néerlandaise, die ondanks
haar klinkende Franse naam een
100 procent Nederlandse vereni
ging is.
heemse koken, waarbij vooral veel
pasta's worden gebruikt, maar ook
een toename van de snelle snacks
en diepvriesmaaltijden, als er in de
keuken weinig tijd is.
Koopgedrag
Ruim 43 procent van de Neder
landers koopt de kaas in die super
markt. Dat is een forse toename bij
zeven jaar geleden vergeleken,
toen 31 procent de supermarkt op
zocht. Die groei ging niet ten koste
van de kaasspeciaalzaak, die, met
16 procent, stabiel bleef. Wel enigs
zins ten koste van de kaasboer op
de markt, daar liep de afzet met 2
procent terug tot 16 procent.
Opvallend is de daling van de
verkoop van Edammer, de Jonge
Goudse en de Leidse, of komijne
kaas. Blijkbaar maken toch veel
mensen de overstap naar de nieu
we kaassoorten als een Leerdam
mer en de rauwmelkse kaas, zoals
de Kollumer. De zoutarmere Maas-
lander is bijvoorbeeld al populair
der dan de Friesche Nagelkaas.
Nog een opvallend gedrag in het
Nederlandse huishouden. Het is
voor 92 procent de vrouw die de
kaas koopt. Slechts in zes procent
Al is kaas minder in trek voor de boterham, er zijn tal van andere toepassingsmogelijkheden. «foto gpd)
van de gevallen zijn het de mannen kinderen niet gestuurd worden om zicht of smaak bij die kinderen,
die de keus in de winkel maken, de kaas te kopen. Een opmerking Want ook het Zuivelbureau beseft
Maar dat men die keus op prijs die niet moet worden toegeschre- heel goed dat die kinderen juist de
stelt, mag blijken uit het feit dat de ven aan een gebrek van kritisch in- koper van de toekomst is.
Playgirl: ook de vrouw heeft
nu haar eigen erotisch blad
BUSSUM - Nederland heeft sinds gisteren een erotisch magazine voor
dames: Playgirl. Het blad wordt deze week in een oplage van 200.000 over
ons land verspreid. Uitgever is Cobles International Publishers BV. waar
van voorzitter Alexander S. de Vries Robles verwacht dat na Nederland,
het eerste Europese land waar Playgirl op de markt wordt gebracht, waar
schijnlijk al volgend jaar ook Engeland, Frankrijk en West-Duitsland aan
de beurt zijn.
Ruim vier miljoen gulden is besteed aan het opzetten van het blad in
ons land. "En we hebben er vertrouwen in dat het hier gaat lopen. Neder
land is calvinistisch, maar als het in een preuts land als Amerika goed
loopt, moet het hier ook lukken", aldus De Vries Robles.
"Playgirl biedt vrouwen de mogelijkheid om hun erotische fantasieën
uit te leven. Het is een uitlaatklep om het onmogelijke mogelijk te maken,
juist omdat vrouwen in het dagelijks leven er nauwelijks voor durven uit
komen dat ze dergelijke fantasieën hebben", zo prees hoofdredactrice
Nancy Martin van de Amerikaanse versie het blad aan. "We laten mannen
in het blad zoveel mogelijk zien in relatie tot vrouwen. Dus niet alleen ge
slachtsdelen of naakt. Niet alleen de penis maar de héle man".
In de VS bestaat Playgirl al sinds 1973. Het wordt daar vooral gelezen
door werkende vrouwen tussen de 18 en 34 jaar, woonachtig in de steden
en werkzaam in min of meer traditionele vrouwenberoepen als secreta
resse of verpleegkundige. Vijfenzeventig procent van de Amerikaanse le-
5 alleenstaand.
Voorafgaand aan de presentatie had Cobles International Publishers
v Iplpf .-fiPsi een symP°sium over de vrouw en haar erotische fantasieën georgani-
V'- seercf waarin onder meer de seksuologe Maria Schopman (van het radio-
xlllpLV 1 J* X ;f$!-^1810 programma Radio Romantica), de Amerikaanse Nancy Martin (van Play-
girl in New York) en de publiciste Germaine Greer. De laatste vroeg zich
muttÊkfM ^"MlalliaS&iii— jn een meeslepend betoog af of de Nederlandse Playgirl troublemaking
enough (lastig, prikkelend, spraakmakend genoeg) zou kunnen zijn. Haar
Greenpeace-campagneleider Henk Kersten (staand) vertelde gisteren bij een persconferentie op de Sirius over eigenzinnige versie van een blad als Playgirl zou er zo uitzien: "Met een
de acties tegen het verbrandingsschip Vulcanus-Il. Twee Deense vissers pleitten daarbij de milieuorganisatie roddelrubriek en een lijstje met namen van de verkrachters van de maand
vrij. (foto anp) met kentekennummer en al".
ROTTERDAM (GPD/ANP) - De
betrokkenheid van Greenpeace bij
de sabotage-actie tegen het ver
brandingsschip Vulcanus-II blijft
onduidelijk. Ocean Combustion
Services zegt bewijzen te hebben
van medeplichtigheid van Green
peace en heeft vanmorgen de deur
waarder langs gestuurd om vorige
week opgelegde dwangsom van
50.000 gulden te innen. Twee Deen
se vissers pleitten de milieuorgani
satie gisteren nadrukkelijk vrij. Bij
de acties tegen het schip vaarden
Deense vissers een staalkabel in de
schroef van het schip, dat daarop
stuurloos werd en de verbranding
moest stoppen.
OCS-woordvoerder Verdegaal
Koning: fiscus
mag gegevens
doorspelen
DEN HAAG (ANP) - Staatssecreta
ris Koning (financiën) is niet van
plan de belastinginspecteurs ervan
te weerhouden gegevens door te
spelen naar sociale diensten. De in
specteurs lichten gemeentelijke
sociale diensten in over de belas
ting die bewoners van bejaarden
huizen terug ontvangen. Daarmee
wordt de geheimhoudingsplicht
niet geschonden. Dit antwoordt de
bewindsman op vragen van fractie
leider Van Es van de PSP.
Op grond van een artikel in de al
gemene wet inzake rijksbelastin
gen kunnen de inspecteurs worden
ontheven van de fiscale geheim
houdingsplicht. Koning heeft de
inspecteurs opdracht gegeven ge
meenten door te geven wanneer
bejaarden in bejaardenoorden te
ruggave krijgen van de belasting.
Volgens de Stichting Ombuds
man en Van Es handelden de in
specteurs daarmee in strijd met de
geheimhoudingsplicht. Zowel Ko
ning als minister Brinkman (WVC)
vinden echter dat een belasting
voordeel moet meetellen bij de
vaststelling van de eigen bijdrage
in de verzorgingskosten. Zo wordt
het belastingvoordeel van de be
jaarden (gemiddeld zo'n 450 gul
den) weer ongedaan gemaakt.
Divosa, de Vereniging van, direc
teuren van sociale diensten, heeft
de sociale diensten overigens gead
viseerd het terugontvangen belas
tinggeld van de bejaarden niet te
verrekenen met de eigen bijdrage
die ze moeten betalen. Koning is
het daarmee niet eens.
zegt op schrift en op band bewijzen
te hebben van de coördinerende
rol die de Sirius in de vissersactie
zou hebben gespeeld. Ook meent
hij te kunnen aantonen dat het
Greenpeace-schip dichter dan 100
meter bij de Vulcanus is geweest,
iets dat de Rotterdamse rechtbank
vorige week had verboden op straf
fe van 50.000 gulden. Verdegaal
zegt dat een journalist van de Haag-
sche Courant bereid is dat onder
ede voor de rechtbank te verkla
ren. Bij het bezoek van die journa
list aan de Vulcanus zouden ook fo
to's zijn gemaakt die en en ander
bewijzen.
Twee Deense vissers die waren
betrokken waren bij de acties heb
ben gisteren gezegd dat de Vulca
nus 'zelf verantwoordelijk is voor
het incident'. "Wij gaven duidelijke
signalen dat we gingen vissen en
hebben dat via de radio een aantal
keer gemeld", aldus Jesper Larsen
en Svend Kristenser. tijdens een
persconferentie aan boord van het
Greenpeace-schip „Sirius" in Am
sterdam.
De vissers zeggen dat ze bij de
nadering van het verbindingsge
bied geprobeerd hebben de Vulca
nus te doen keren. De vissers ver
klaarden dat ze vervolgens duide
lijk hebben gemaakt dat de vis
vangst zou beginnen en dat het
schip moest draaien, wilde het niet
in de netten verstrikt raken. "Het
was wel donker, maar we hadden
speciale, voorgeschreven lichten
aangemaakt. Mogelijk claimen we
de schade aan de netten die de Vul
canus heeft aangericht", aldus de
vissers. Die schade schatten ze op
zo'n 70.000 Deense kronen (21.000
gulden).
Coberco slankt af
EDE (GPD) - Coberco wil volgend
jaar de produktie van melkpoeder
in de vestiging te Ede staken. Dat
heeft de directie van dit bedrijf gis
teren meegedeeld. In een later sta
dium zal ook de produktie van bo-
terolie uit Ede verdwijnen. Deze
taak zal worden overgenomen door
de Coberco-vestiging in Lochem.
Bij het bedrijf in Ede werken 47
mensen.
Een deel van het personeel zal
via maatregelen als vut, senioren
regelingen of pensioen afvloeien.
Het overige personeel zal worden
ondergebracht in de vestiging Rie
del of in andere Coberco-bedrijven.
De Coberco-directie noemt als re
den voor het sluiten van de melk-
poederfabriek het teruglopende
melkaanbod.
MADRID - Spanjaarden zijn van
huis uit nogal familieziek. Maar
ook in de beste families komt wel
eens bonje voor, zoals de laatste
tijd het geval is binnen de socialis
tische familie. De socialistische
partij PSOE ligt danig overhoop
met de socialistische vakbond
UGT. De confrontatie lijkt com
pleet, nu onlangs een laatste lijm
poging mislukte.
door
Gerrit Jan Hoek
Steen des aanstoots is de koers,
die het socialistische kabinet van
premier Felipe Gonzalez vaart,
sinds de socialisten in 1982 aan de
macht kwamen. Om de achterge
bleven economie uit het slop te ha
len en Spanje op het Europese
spoor te brengen, slikte Gonzalez
al snel zijn socialistische principes
In plaats daarvan verschenen be
grippen als 'pragmatisme' en 'mo
dernisering' in het socialistische
vaandel. Om de Spaanse economie
concurrerend met de andere Euro
pese landen te maken en het pro
bleem van de hoge werkeloosheid,
(meer dan 16%) aan te pakken, nam
Gonzalez zijn toevlucht tot louter
neo-liberale beginselen: stimulan
sen voor de werkgevers, terugdrin
gen van de overheidsuitgaven, in-
flatiebeheersing en vergaande
loonmatiging.
De socialistische vakcentrale
UGT slikte die maatregelen aan
vankelijk met tegenzin, uit solida
riteit met de geloofsgenoten en om
het socialistische kabinet niet met
een een stok tussen de benen ste
ken.
Maar deze zomer kwam die ja
renlang opgekropte onvrede tot
uitbarsting. Voor de teruggang van
de PSOE bij de gemeenteraads- en
autonome verkiezingen van 10 juni
gaf premier Gonzalez de schuld
aan de UGT. Door de kritiek op het
kabinetsbeleid zou volgens Gonza
lez de socialistische vakcentrale
het beeld van een verdeelde PSOE
hebben uitgedragen. De UGT daar
entegen, gesteund door enkele ho
ge provinciefunctionarissen en de
linker vleugel van de partij, Iz-
quierda Socialists, weet het verlies
enkel en alleen aan de afkeer, die
het bezuinigingsbeleid bij de kie
zers teweeg had gebracht.
De kloof tussen de partij en de
vakcentrale werd nog eens extra
geaccentueerd door de gang van
zaken rond de begroting voor het
volgend jaar. Nadat de UGT gewei
gerd had een sociaal pact met de
werkgeversorganisatie te tekenen,
passeerde minister van Economie,
Carlos Solchaga, de vakcentrale bij
de opstelling van de begroting vol
ledig. Waarna de vakcentrale alle
registers opentrok en een onge
kend offensief tegen haar socialis
tische maten opende. De UGT eis
te een radikale aanpassing van de
plannen voor het volgend jaar: ver
hoging van de ambtenarensalaris
sen en van de pensioenen, verdere
verlaging van de belasting voor de
minder bedeelden, bredere dek
king van de werkloosheidsuitke
ringen en betere voorzienningen in
de gezondheidssektor.
Nu de Spaanse economie weer in
de lift zit, (voor dit jaar is het groei
percentage al bijgesteld op ruim
4,5%, het dubbele van de andere
EG-landen), mocht de werkende
klasse best meeprofiteren, oordeel
de vakbondsbonds Redondo.
De UGT speelde op scherp: als
de regering de eisen niet inwilligt,
zullen de vakbondsleden, die te
vens lid zijn van het parlement,
hun zetel mogelijkerwijs ter be
schikking stellen voor het begro
tingsdebat in december. Om de
dreigende confrontatie af te zwak
ken, probeerde vice-premier Guer-
ra de recalcitrante vakbond enigs
zins te temperen. Maar minister
van Economie Solchaga hield zijn
been stijf en sprak zijn veto uit
over de eisen van de UGT. Ook een
laatste poging van de PSOE-top
óm Redondo c.s. tot wat mildere
gedachten te brengen, liep na uren
lange onderhandelingen spaak.
De crisis in de socialistische ge
lederen baart premier Gonzalez
grote zorgen. De geschiedenis
heeft immers uitgewezen dat inter
ne verdeeldheid funest kan zijn
voor het handhaven van de ver
worven machtspositie. Die les valt
te trekken uit de ondergang van de
Spaanse centrumpartij UCD, de
gang van zaken bij de Duitse SPD
en de Britse Labourpartij.
Vandaar dat Gonzalez met partij
strategen bezig is met een "ideolo
gisch reveil": het definiëren van
een nieuwe identiteit. Op diverse
discussieforums is de afgelopen
weken gepoogd een wat moderne
re dimensie te geven aan het socia
lisme van de 21e eeuw: renovatie
van de ideologie, revisie van de ou
de dogma's en vernieuwing van
het taalgebruik, waarbij het vol
gens de partijorganisator Txiki Be-
negas nog maar de vraag is "of
werkgevers wel de vijanden van de
werkende klasse zyn".
Maar die strategie heeft ook een
duidelijke bijbedoeling: de histori
sche socialistische stellingen van
de UGT afdoen als aftands, ouder
wets en door de geschiedenis ach
terhaald.
BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE
