'Het moet uit zijn met die onzekerheid'
Zorgen om het boek ondanks
nieuwe records Buchmesse
YOUR STYLE IN SHIRTS
'Toscanini is
gemeengoed'
Annemaiie Oster vindt al schrijvend haar draai
Rembrandt-specialist
verwerpt Goy a-theorie
DONDERDAG 8 OKTOBER 1987
KUNST
PAGINA 27
LISSABON (Rtr) - Een rechtbank
in Portugal heeft de Italiaanse re
gisseur Franco Zeffirelli opgedra
gen zijn filmopnamen in Lissabon
voor 'De Jonge Toscanini' op te
schorten, omdat hij van plagiaat
wordt verdacht.
Om de gerechtelijke uitspraak
was gevraagd door de Portugese
schrijversbond, die optrad voor de
Braziliaanse auteur Guillermo de
Figueiredo, die zegt dat Zeffirelli
heeft gestolen uit zijn werk over
Toscanini. de Italiaanse dirigent
die in 1957 overleed.
De Italiaanse regisseur, die vori
ge week met de opnamen begon,
spreekt de beschuldiging ten
scherpste tegen en zei tegen ver
slaggevers dat hij geen gerechtelijk
bevel had ontvangen.
"Ik maak mijn werk af en als de
politie me komt arresteren, beloof
ik u een internationaal schandaal,"
riep een boze Zeffirelli met stem
verheffing.
"Die meneer Figueiredo is ge
tikt, het levensverhaal van Tosca
nini is gemeengoed."
Niemand voelt zich meer echt thuis in de georganiseerde chaos van de Frankfurter Buchmesse.
FRANKFURT (GPD) - De
Westduitse geldstad Frankfurt
is weer vijf dagen lang het cen
trum van de boekenwereld.
Nauwelijks waren de ruim 1,5
miljoen bezoekers van de auto-
beurs vertrokken, of de om
bouw voor de 39ste Buchmesse
begon. Opnieuw worden alle
records gebroken. Ruim 7000
uitgevers uit 88 landen hebben
hun culturele waar uitgestald,
een lichte stijging ten opzichte
van vorig jaar. Ons land is ver
tegenwoordigd door 233 uitge
vers. Meer dan 320.000 boeken
worden er uitgestald, 94.000
boeken beleven hun première.
Kortom, eigenlijk zou het alle
maal rozegeur en maneschijn
moeten zijn, maar zo is het niet.
Een bericht van Hans Hoogen-
dijk.
Het begin van de herfst is eigen
lijk net zo vanzelfsprekend als de
uitnodiging voor de Boekenbeurs
in Frankfurt. De begeleidende per
smededeling dat de beurs weer
groter is dan een jaar tevoren, is
geen nieuws meer. Beursdirecteur
Peter Weidhaas maakte er dinsdag
bij zijn openingstoespraak een
paar kanttekeningen bij. „Aan de
ene kant is dit het merkteken van
deze beurs, aan de andere kant is
het een prima aanknopingspunt
voor onze critici. In vrijwel geen
enkel kritisch commentaar ontbre
ken de woorden monster, chaos,
dinosaurus enz. Door deze mythe
van de groei is de beurs ongewild
onder een prestatiedruk gekomen.
Men moet er niet aan denken als we
in de komende jaren eens geen
groei, maar een stagnatie, of erger
rfog een teruggang van het aantal
deelnemers zouden melden. De
kritici en apologeten zouden in ie
der geval van hun belangrijkste ar
gument zijn beroofd".
door
Jaap Sluis
Ze is moeder van twee zoons, schrijfster van drie
boeken en dochter van bekende ouders. Velen kennen
haar nog als het gekke, leuke meisje uit Hadimassa, een
van Nederlands laatste tv-satires. Na het toneel en de tv
stortte Annemarie Oster (44) zich op het schrijven. En
met succes: de actrice werd auteur. In de boekenwinkel
staat ze nu brutaal naast George Orwell.
ZAND VOORT - Een gezellig huis
in een stil Zandvoorts straatje. De
vraag wat ze in de vooral zomers
bomvolle om niet te zeggen opge
fokte badplaats te zoeken heeft
ontlokt Annemarie Oster een blik
vol onbegrip. Gespeeld vermoeid:
..Al die verhalen over Zandvoort...
Het valt best mee. Zomers is het in
derdaad druk, maar ik woon lekker
achteraf dus veel last heb ik er niet
van. En in de herfst en winter, na
het vertrek van de toeristen, is, het
dorp gewoon weer van ons".
Als het gesprek al een eind op
streek is, arriveert de fotograaf. Ze
schrikt. Onzeker: „Zie ik er een
beetje uit? Ik heb van dat vreselij
ke haar...". Toch maar poseren.
Eerst beneden, in een lekker rom
melige kamer met een gewoon-
van-alles-wat interieur. Daarna bo
ven. achter een mooi oud bureau in
haar werkkamer. Zé is al vaak gefo
tografeerd. Maar zelden naar haar
zin. Te dun, te dik, te lang, te kort,
nooit de echte Annemarie Oster,
vindt ze. Alleen de met haar be
vriende fotografe Jutka Rona
scoort een ruime voldoende. Met
inderdaad mooie foto's van een
vrouw met de trekken van een
Theater en
Globe hebben
geen kans
DEN HAAG (GPD) - Als minister
Brinkman van WVC besluit dat de
regionale toneelgezelschappen
Theater en Globe worden opgehe
ven, verdient het aanbeveling een
reizend gezelschap voor Oost en
Zuid samen te stellen. Deze sug
gestie heeft de voorzitter van Thea
ter, Bas de Gaay Fortman, gedaan
tijdens een gesprek met de be
windsman. Hoewel de cultuurnota
van Brinkman waarin onder meer
de positie van het regionale toneel
ter sprake komt, pas eind deze
week verschijnt, is reeds uitgelekt
dat Theater en Globe inderdaad
voor liquidatie op de nominatie
staan, conform het advies van de
Raad voor de Kunst.
Welke 'oplossing' de minister op
het oog heeft als 'vervanging' van
de verdwenen regionale ensem
bles, wilde een woordvoerster van
het ministerie van cultuur nog niet
kwijt. Wél dat de nota - een defini
tief beleidsplan, zoals het wordt ge
noemd - zeer ingrijpende gevolgen
heeft voor de cultuurvoorzienin
gen in alle regio's van het land. 'Het
hele veld zal worden opgeschud en
geen enkele sector zal buiten de
verschuivingen blijven', aldus de
woordvoerster. Vaststaat dat bij
een gelijkblijvend budget in elk ge
val geld wordt overgeheveld van
de geïnstitutionaliseerde gezel
schappen (toneel, orkesten) naar
film, dans, letteren en jeugdthea
ter.
Het is zeker dat het Arnhemse to
neelgezelschap Theater een arob-
procedure bij de Raad van State
begint, zodra bekend wordt ge
maakt dat de groep wordt opgehe
ven. Minister Brinkman zal 'onbe
hoorlijk bestuur' ten laste worden
gelegd. De Gaay Fortman: „We
hebben daarover al gesproken met
onze advocaat en daarin staan we
sterk. Over de plannen die Theater
ingediend heeft voor de komende
drie jaar heeft het ministerie geen
overleg met ons gepleegd. En, al is
men het niet met die plannen eens.
zonder overleg kom je er niet."
Bovendien verwijt De Gaay Fort
man het provinciale bestuur van
Gelderland dat het „enige miljoe
nen" teveel geld heeft ingeleverd,
„kennelijk met de bedoeling in elk
geval Het Gelders Orkest te behou
den. Maar over drie jaar wordt be
keken, hoe het verder moet met
HGO en wie weet wat daar weer
uitkomt?"
Ze zet koffie. Vanuit de keuken
komt het gesprek op 'Een moeder
van niks', een bundel verhalen
over het moederschap waarmee ze
in 1980 debuteerde: „Dus jij vond
het leuk. Goh. Nou, het is ook leuk,
maar er zitten wel echte debuut
foutjes in". Die ontbreken in 'Ver
der is er niet zoveel' uit 1985 waarin
zij haar twee jaar eerder overleden
moeder, de met wijlen Carré-direc
teur Guus Oster getrouwde toneel
speelster Ank van der Moer, be
schrijft.
Een aangrijpend en ontroerend
boek. zeg ik. Ze komt met de koffie
uit de keuken en gaat tegenover me
zitten. Een brutale maar ook beetje
bange kom-maar-op-blik in de
ogen. Opeens staat me uit 'Verder
is er niet zoveel' weer het beeld van
haar moeder voor ogen: een mooie,
sterke, maar tegelijkertijd onzeke
re vrouw. Al na een half uurtje
denk ik te weten dat Annemarie
Oster op Ank van der Moer lijkt.
Weinig tijd
Geboren in Den Haag waar haar
ouders bij het Residentietoneel za
ten. Getogen in Amsterdam. En zo
als zo vaak in de toneelwereld: va
der en moeder hebben weinig tijd.
Een pleeggezin in Leusden en al
leen in het weekeinde naar huis.
'Verder is er niet zo veel', de aller
eerste regels: „Mijn moeder, de ac
trice Ank van der Moer, was dol op
mij, haar dochter, zo blijkt uit een
enthousiast bijgehouden baby
boek. Ook had ze een paar stan-
daard-anecdotes over me op haar
repertoire. Verder wist ze niet zo
veel van me af. Alleen mijn eerste
levensjaren woonde ik echt bij
haar". Bijna hartverscheurend
klinken die woorden, verder wist
ze niet zo veel van me af. Op de
bank wordt tussen twee slokken
koffie door even heel diep gezucht:
„Ik heb daar tl ink mee geworsteld.
Als jong meisje vereerde ik m'n
moeder, maar als puber zette ik me
tegen haar af. Boos over Leusden,
boos over alles. Later, als je ouder
wordt en zelf kinderen krijgt, ga je
begrijpen dat het allemaal niet zo
eenvoudig is als het lijkt. Je wilt je
eigen kinderen dan geven wat je
zelf hebt gemist". De frons maakt
plaats voor een glimlach van oor
tot oor. Voor het eerst openbaart
zich haar zelfspot: „Deze 'Moeder'
heeft uiteraard ook weer fouten ge
maakt en haar twee zoons veel te
veel verwend. Met als gevolg dat
die mij nu zo n beetje als hun sla
vinnetje beschouwen".
Ze duikt voor de zoveelste keer
doenerig de keuken in. Even de
wasmachine aanzetten ('Ga jij
maar braaf je werkje doen') en kof
fie halen. Als ze weer tot rust is ge-
komep, laat ik haar een stapeltje
oude Oster-foto's zien. Vooral Ha
dimassa, het satirische VARA-pro-
gramma waarin zij eind jaren zes
tig, begin jaren zeventig meedraai
de. is rijk vertegenwoordigd. Anne
marie met Kees van Kooten, Wim
de Bie en Ton van Duinhoven.
Pretmakers van de bovenste plank.
Dat zal wel lachen, gieren, brullen
zijn geweest, opper ik argeloos. He
lemaal mis: „Ik heb er van het be
gin tot het eind bijgezeten, maar
het was beslist niet zo leuk als de
mensen denken. Er werd straf ge
repeteerd. want humor was een
'Man met de Gouden Helm'
WEST-BERLIJN (DPA) - De speci
alist van de West-Berlijnse 'Stif-
tung Preussischer Kulturbesitz'
voor de schilderkunst uit de Ne
derlanden, Jan Kelch, heeft de Ca
nadese theorie, dat het oorspronke
lijk aan Rembrandt toegeschreven
portret van de 'Man met Gouden
Helm' gemaakt is door Francisco
de Goya y Lucientes, afgewezen als
"baarlijke nonsens" en "te verwij
zen naar het rijk van de psychia
trie."
Kelch zei dat de hypermoderne
methoden waarmee het schilderij
was onderzocht in het Hahn-Meit-
ner-Instituut in West-Berlijn, defi
nitief hadden uitgewezen dat het
portret stamt uit de jaren 1650-55
en is "uit de directe omgeving van
Rembrandt."
Dit is ook af te lezen uit de toe
stand van de gebruikte kleuren en
toegepaste schildertechniek. Goya
leefde van 1746-1828. In het Hahn-
Meitner-Instituut moet men vol
gens Kelch alleen nog zien te ach
terhalen welke leerling van Rem-
KAMERMUZIEK - De Vereniging
voor Kamermuziek in Den Haag
viert dit jaar haar 75-jarig bestaan
met een aantal bijzondere concer
ten. Op het jubileumprogramma,
dat 15 oktober in Diligentia aan het
Lange Voorhout begint, staan con
certen van onder meer het Wiener
Kammer-Ensemble, het Müncher
Streich-Trio en het Melos Kwartet.
De Haagse Verenging voor kamer
muziek werd in 1912 opgericht om
in de hofstad het uitvoeren van ka
mermuziek te bevorderen.
De Canadese onderzoeker Rolph
Medgessy heeft volgens een be
richt in het Parijse dagblad 'Libé-
ration' geopperd dat de 'Man met
de Gouden Helm' en werken van
andere oude meesters als Rafaél,
del Sarto en da Vinei, veel later ge
maakt werden door Gova.
Medgessy stuurde het resultaat
van zijn onderzoek toe aan de Fran
se Goyakenner Didier Pouech. die
zijn theorie onderschreef. Goya
zou tijdens een verblijf van enkele
jaren in Italié talrijke schilderijen
in de stijl van oude meesters heb
ben vervaardigd. De produktie van
'eigen' werk nam in die periode te
oordelen naar zijn levensbeschrij
ving merkwaardigerwijze sterk af.
Om niet als 'vervalser' te boek te
staan, signeerde Goya de imitaties
met de handtekening die van zijn
'eigen' werk bekend is. De signatu
ren die Goya her en der op zijn imi
taties aanbracht, zouden door Med
gessy zijn aangetroffen op 'De Man
met de Gouden Helm', 'Venus met
deSpiegel' van Velazquez in de Na
tional Gallery in Londen, Leonar
do's 'Jonge Vrouw op de Rots' in
het Louvre, Rafaéls "rie Gratién'.
naar een motief uit Pompeji dat hij
helemaal niet kende en tekeningen
van Rembrandt in het British Mu
seum, Rafaél in de National Galle
ry en Leonardo in Florence.
Pouech denkt dat internationale
musea de Goya-signaturen ook
kennen, maar - zacht uitgedrukt -
geen slapende honden willen wak
ker maken.
bloedserieuze zaak. Ik vond het
een gevoelsarm groepje. Kees en
Wim bijvoorbeeld waren erg intro
vert. Niet echt vrolijke mensen.
Dat bleek vooral toen Hadimassa
verdween. Al die zogenaamde
vriendschappen waren gewoon
voos. Je zag of hoorde elkaar daar
na eigenlijk nooit meer".
Voor Hadimassa stond ze op het
toneel, bij Lurelei. Echt leuk vond
ze het acteren daar niet. Liever
stond ze voor de haar redelijk ver
trouwde tv-camera. Oster: „Vooral
het imiteren van bekende types
vond ik leuk. Op die manier kon ik
mijn spotzieke geest uitstekend
botvieren. Bij Lurelei voelde ik me
niet zo op m'n gemak. Ik was in die
tijd namelijk heel geremd en verle
gen. Dus bi j alles wat ik deed stond
er als het ware een kritische twee
lingzuster naast me die het alle
maal maar niets vond".
Brandtheater
LEIDEN (ANP) - Het Brandtheater
uit Amsterdam brengt dit seizoen
drie nieuwe produkties uit in het
LAKtheater in Leiden. Op 12 no
vember gaan 'Rode Kruis' en
'Stemmen', beide van Sam
Shepard en geregisseerd door Paul
Devilee, in premiere. Op 14 januari
volgt 'Powderfinger', een Neder
lands stuk van E.E. Breen in de re
gie van Koos Terpstra. In mei 1988
tenslotte speelt het gezelschap 'De
kassette' van Carl Sternheim, even
eens geregisseerd door Paul Devi-
Existentialistisch
Na Hadimassa wijdt ze zich vol
overgave aan de verwezenlijking
van een jeugddroom: schrijfster
worden. Iets wat eerder jammerlijk
mislukte. Oster: „Op mijn veertien
de voelde ik me zoals veel leeftijd
genoten op en top existentialiste.
Ik schreef Carpe Noctem, een te
genhanger van Carpe Diem". Op
nieuw die zelfspot: „Heel existenti
alistisch. Zonder hoofdletters,
weet je wel... Maar De Bezige Bij
stuurde het manuscript terug.
Geen interesse, en terecht. In één
klap m'n droom aan flarden". In
1980 volgt de revanche: Oster de
buteert, zo roepen de dames en he
ren kenners in koor. verdienstelijk
met 'Een moeder van niks'. Een
leuk. autobiografisch boek over
een onzekere moeder en haar twee
aanzienlijk minder onzekere
Ook in 'Verder is er niet zo veel'
duikt de onzekerheid weer op, zij
het heel anders. Het is de onzeker
heid over haar moeder en haar ei
gen verleden. Weer autobiogra
fisch. net als het in 1982 versche
nen Een vrouw van de wereld'. Op
eens fel: „Ik wil nu verder absoluut
niets autobiografisch meer doen.
Voortaan gewoon korte, degelijke
verhalen met een keurig begin en
eind. En netjes in de derde per
soon. Ik heb me daar behoorlijk m
geoefend en het leuke is dat allerlei
bladen die verhalen goed vinden
en afdrukken. In augustus stond ik
in de Margriet, in oktober in de Ele
gance. in november in Man. Dat
mag ook wel eens. Ik ben nu oud
genoeg om in het diepe te springen
en dat autobiografische eens los te
laten". Een peinzende blik in de
ruimte en dan opeens een verlegen,
ontwapende glimlach: „Ik geloof
dat ik nu m'n draai begin te vinden.
Het moet maar een^ uit zijn met die
onzekere Annemarie Oster".
Haar boeken hebben iets melan
cholieks, soms zelfs triests. Vaak
overheerst de angst voor wat er aan
narigheid zou kunnen gebeuren. Ik
vertel haar over een kennis die na
het lezen van 'Een moeder van
niks' verzuchtte: de mens lijdt het
meest, door het lijden dat hij
vreest. Oster veert geinteresseerd
overeind: „Wat toevallig. Dat is na
melijk mijn Leitmotiv. Ik was van
plan om in een column nog eens
iets met dat spreekwoord te doen.
Melancholiek, ach, het klopt in gro
te lijnen wel. Maar op de een of an
dere manier weet ik er nu beter
raad mee".
Nieuw boek
Onder meer in haar nieuwe boek
dat volgend jaar bij de Arbeiders
pers verschijnt en losse verhalen
over vrouwen uit allerlei milieus
bevat. Oster vindt het al bij voor
baat haar beste pennevrucht. Veel
serieuzer dan de rest en met aan
merkelijk minder zelfspot. „Want
die heb ik zo langzamerhand niet
meer nodig", meldt ze verre van
onzeker.
ADVERTENTIE
Man met de Gouden Hein
Little Steven
naar Utrecht
UTRECHT (ANP) - Little Ste
ven and the Disciples of soul
komen in het kader van een Eu
ropese tour op 11 november
naar muziekcentrum Vreden-
burg in Utrecht. Momenteel is
de band nog in de Verenigde
Staten waar ze in het voorpro
gramma van U2 voor uitver
kochte zalen speelt. De voor
verkoop begint zaterdag 10 ok
tober.
Stylemaster presenteert de mode in uw stijl,
üever een markant kwaliteitskarakter
dan een vluchtige trend.
KATWIJK AAN ZEE: HANS VAN DEN OEVER MAN SHOR PRIMCESTRAAT 21. LEIDEN: BERT SCHRIER. BREES1RAA"
152-154 LEIDERDORP: BERT SCHRIER, WINKELHOF 31 OEGSTGEEST: KUWER FASHIONS. IRISIAAN S3 SASSEN-
HEIM: JAN BEMEIMAN, HOOFDSTRAAT 190.
Peter Weidhaas toonde tegelijk
de zwakte en de kracht van de
beurs aan. De kracht is dat de hele
mondiale boekhandel in Frankfurt
is vertegenwoordigd, de zwakte is
dat er daardoor vrijwel geen door
komen aan is. Het is dan ook niet
voor niets dat veel Westduitse
kranten dit jaar hebben afgezien
van groots opgezette boekenbijla-
ges en sommige bladen zeer kriti
sche beschouwingen publiceerden
over het fenomeen 'Frankfurter
Buchmesse'.
Ontmoetingen
Ondanks de stijgende deelne
mersaantallen, blijven steeds meer
uitgevers en boekhandelaren weg
'de Buchmesse, nee dank je'. Hun
voornaamste klacht: we horen
steeds over nieuwe records, maar
niemand vraagt zich eigenlijk af
waarvoor deze beurs dient. De klei
nere uitgevers zijn gemiddeld zo'n
60 mille kwijt voor een week
Frankfurt en menigeen krijgt niet
eens de helft aan opdrachten terug.
Zij moeten het hebben van de
boekhandel en velen verzuchten in
Frankfurt bijna geen boekhande
laar te ontmoeten.
Peter Weidhaas kent die kritie
ken, maar hij zegt: „Niemand kan
echt helder denken over het gelief
de monster Frankfurt, omdat de
meesten een bijna erotische relatie
tot dit monster hebben". Wie veel
uitgevers en schijvers ziet, zal ech
ter snel tot andere gedachten ko
men. De beurs is voor hen een
must. Per slot van rekening kan
geen enkele zichzelf respecterende
uitgever het zich veroorloven weg
te blijven van een spektakel, waar
vijf dagen lang 8000 journalisten,
tientallen radio-zenders en onge
veer 60 televisiestations present
zijn.
Voor primeurs hoeft niemand
naar Frankfurt, want lang voor de
beurs de poorten opent zijn de brie
venbussen verstopt met medede
lingen over potentiéle bestsellers
De meeste 'klappers' zijn als recen
sie-exemplaar al lang voor de beurs
te krijgen.
Maar veel uitgevers hopen toch
met minder bekende schrijvers de
aandacht op zich te vestigen. En
daarom laten ze hun auteurs opdra
ven. Velen van hen hebben onder
druk van hun uitgever met hangen
en wurgen in april een manuscript
afgeleverd, zodat de 'nieuwste' pre
cies op tijd voor de Buchmesse
klaar is. De schrijvers worden naar
de stands gedirigeerd, waar de he
ren uitgevers die anders zeeën van
tijd voor hen hebben, nu voortdu
rend in druk gesprek zijn met colle
ga's. De schijver mag in een hoekje
gaan zitten, krijgt een glas sherry in
de hand gedrukt en moet wachten.
Een enkele keer wordt hij opge
trommeld om iemand een hand te
geven: 'Prima boek, maar je zou
daar en daar eens over moeten
schrijven. Dat wordt het helemaal
Lezers
De auteurs weten dat uitgevers
nieuwe boeken grofweg in drie ca
tegorieën indelen. De eerst groep
bestaat uit boeken waarvan men
wat verwacht, de tweede groep
'flopt' waarschijnlijk. Voor beide
soorten zijn de uitgevers bereid
iets te doen. De derde, en veruit
grootste groep, wordt gevormd
door nieuwe boeken waarvan nie
mand weet wat ze zullen doen. De
meeste schrijvers die hier zitten en
hangen, moeten tot die categorie
worden gerekend. Ze zijn als
muurbloempjes, die op moeten
bloeien voor het geval iemand be
langstelling heeft. En ze realiseren
zich dat zij eigenlijk niet belangrijk
zijn. Ze hebben hun boek geschre
ven en nu zijn het de kopers, de
handelaars die de aandacht krij
gen.
Nog erger zijn de lezers eraan
toe. Zij komen helemaal'niet aan
bod. De Zwitserse literatuur-agent
Peter Fritz hoonde terecht: „De
Buchmesse is een peep-show voor
boeken. Het publiek mag kijken
maar niet kopen". Peter Weidhaas
weet het en hij weet ook, dat de
Frankfurter Buchmesse eigenlijk
zo moeten worden gesplitst in een
vakbeurs voor uitgevers, agenten
en boekhandelaren en in een pu-
blieksbeurs, waar auteurs en lezers
samenkomen om te communice
ren, en waar een boek ook kan wor
den gekocht. Voor beiden zou het
een verademing zijn. Zo lang er
geen werkelijke scheiding komt
tussen boek en zakenbeurs, zal nie
mand zich echt op zijn gemak voe
len tussen de 320.000 boeken, die
de 7100 uitgevers hebben uitge
stald.
Sopraan Janowitz
operadirecteur
GRAZ (DPA) - De in 1937 in Berlijn
geboren sopraan Gundula Jano
witz wordt na beëindiging van haar
carrière als zangeres, directeur van
de opera van Graz in Stiermarken
in Oostenrijk.
Gundula Janowitz heeft het
grootste deel van haar jeugd in
Graz doorgebracht en zij studeerde
er aan het conservatorium zang bij
professor Herbert Thöny.
Een beurs van de Richard-Wag-
ner-Gesellschaft in Graz stelde
haar in staat op te treden in Bay-
reuth, van waar zij zich begaf naar
Wenen, waar Herbert von Karajan
als vaste-dirigent van de Wiener
Staatsoper haar wilde hebben. Zij
schitterde er in Mozart, Richard
Strauss, Verdi en Wagner.
Ondanks haar uitzwerven over
de hele wereld, onderhield Gundu
la Janowitz de betrekkingen met
Graz. Zij richtte er in 1970 een haar
haar genoemde stichting voor jong
zangtalent op.
