Lot politieke
vluchteling
verslechterd
Wanneer zag u
voor laatst zo'n
mooi voordeeltje?
Fraude en economische crisis verlammen Joegoslavië
Bloedbad Suriname ontkend
Jaarboek Amnesty Int.
Nederlanders op Sovjet-tv als
zelfkazende sullen voorgesteld
I
Kinnock: kernwapens
weer inzet discussie
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1987
DEN HAAG (ANP- Marteling, politieke moorden, execu
ties, vermissingen, gevangenhouding op politieke gron
den en andere vormen van schending van de rechten van
de mens troffen ook in 1986 duizenden mensen in vele lan
den. In het vandaag verschenen jaarboek over 1986 van
Amnesty International wordt de situatie van de rechten
van de mens beschreven in 129 landen, het grootste aantal
sinds de organisatie voor de rechten van de mens 26 jaar
geleden begon met de publikatie van jaaroverzichten.
Amnesty maakt zich ook zorgen
over het lot van politieke vluchte
lingen omdat regeringen terughou
dender worden in het verlenen van
asiel. Amnesty is geen vluchtelin
genorganisatie maar het ligt wel
op haar terrein te proberen de ga-
Belgische
mijnenveger
heeft panne
BRUSSEL (GPD/AP/Rtr/UPI) -
De expeditie van de Belgische mij
nenvegers naar de Perzische Golf
verloopt niet zonder hindernissen.
Nadat eerder al de mijnenveger
'Bovesse' een klein mankement
j vertoonde, moest gisteren de
'Breydel' op sleeptouw worden ge-
nomen door het bevoorradings
schip Zinnia.
Even is overwogen de 'Breydel'
voor een reparatie de haven van
j Lissabon binnen te slepen, maar de
problemen vielen mee en het her
stel wordt nu op zee uitgevoerd, zo
j deelde een marinewoordvoerder
gisteren mee.
I Een Iraanse supertanker is giste-
i ren in het noorden van de Perzi
sche Golf in brand geschoten bij
een Iraakse luchtaanval. Een
Griekse tanker die onderweg was
naar Saudiarabië werd gisteravond
eveneens in de Perzische Golf aan
gevallen door een Iraanse kanon-
neerboot.
De Amerikaanse Senaat heeft
gisteren ingestemd met een Ameri
kaans embargo tegen de import
van Iraanse olie en andere zaken
om Teheran duidelijk te maken dat
er niet gewoon zaken kan worden
gedaan zolang de vijandelijkheden
in de Golf voortduren.
Het met 98 tegen 0 stemmen aan-
i vaarde verbod maakt onderdeel uit
van de defensiebegroting voor
1988. Naar verwachting wordt de
begroting over een paar weken de
finitief behandeld. Het Huis van
Afgevaardigden moet zich nog uit
spreken over dezelfde maatregel.
Fiji
Groot-Brittannië heeft gisteren
geweigerd de uitroeping van Fiji
tot republiek te erkennen. Konin
gin Elizabeth beschuldigde de cou-
pleiders van ontrouw. Gouver
neur-generaal van Fiji Ganilau, die
door coupleider Rabuka is afgezet,
beschouwt zich nog steeds als de
wettige regeringsleider van de ei
landengroep.
Vissterfte
Aan de Adriatische kust van Ita
lië heeft zich een enorme vissterfte
voorgedaan. Over een lengte van
100 kilometer zijn de stranden be-
dekt met dode vissen. Inmiddels is
de noodtoestand uitgeroepen. Vol-
gens biologen is in een gebied van
i meer dan duizend vierkante meter
ieder leven in zee uitgeroeid. De
oorzaak is waarschijnlijk vergifti
ging van de zee door het water van
de rivier de Po, die door 'de indus
triële driehoek' van Italië stroomt.
Vrij reizen
De Hongaren mogen vanaf 1 ja-
nuari zo vaak als ze zelf willen naar
het westen reizen. Ze moeten dan
wel kunnen aantonen dat ze over
een bedrag van 140 gulden in een of
I ander westerse valuta kunnen be-
j schikken. Ongeveer 80.000 Honga-
I ren hebben een westerse valutare-
kening. Momenteel mogen de
I Hongaren maar een keer in het jaar
I naar het westen en kunnen ze
I slechts een keer in de drie jaar voor
I 800 gulden aan westerse valuta ko-
I pen.
Greenpeace
De actievoerders van de milieu
organisatie Greenpeace zijn er gis
teren in geslaagd om een Brits
schip dat vliegas wilde dumpen in
de Noordzee te dwingen terug te
keren naar de haven. Drie activis
ten hadden zich vastgeketend aan
de voorzijde van het schip en wa
ren vervolgens op het schip ge
klommen. Daarop besloot de kapi
tein van het Britse schip volgela
den terug te varen naar de haven.
rantie te krijgen dat regeringen
zich houden aan het uitgangspunt
dat niemand teruggestuurd mag
worden naar een land waar hem of
haar marteling, executie of arresta
tie als gewetensgevangene wacht.
AI heeft met name in West-Europa
en Noord-Amerika de tendens be
speurd om steeds meer asielaan
vragen af te doen als „ongegrond".
Het gevaar bestaat dat er zo oneer
lijke en willekeurige beslissingen
worden genomen, aldus de organi
satie.
Verscheidene Europese regerin
gen hebben gedreigd Iraniërs terug
te sturen naar Iran waar zij het ge
vaar lopen terecht te worden ge
steld of te worden gevangen gezet
en gemarteld. Frankrijk wees vorig
jaar 26 Spaanse Basken uit naar
Spanje. Verscheidenen van hen be
weerden later voor de rechtbank
dat zij waren gemarteld en legden
medische verklaringen over ter on
dersteuning daarvan. Tamils die
uit Sri Lanka wilden vluchten,
stuitten op nieuwe wetgeving die
hen de toegang tot een land moei
lijker maakte, aldus enkele van de
voorbeelden die AI geeft.
Latijns Amerika
Politieke moorden, martelingen
en verdwijningen in Latijns Ameri
ka komen nog steeds op grote
schaal voor. In Chili maken de offi
ciële veiligheidstroepen zich schul
dig aan het martelen van politieke
gevangenen. Daarnaast opereren
er geheime groepen die contact on
derhouden met de veiligheidstroe
pen. Zij konden hun slachtoffers
ongestraft op klaarlichte dag ont
voeren en mishandelen of ver
moorden. De groepen hadden hun
eigen detentiecentra. Na de mis
lukte aanslag op president Pino
chet in september 1986, werd de
schending van de mensenrechten
nog erger. Er werden meer mensen
ontvoerd en er werd op grotere
schaal gemarteld.
In Midden-Amerika was sprake
van enige verbetering op het ge
bied van de mensenrechten. Uit
Guatemala en El Salvador kwamen
minder berichten binnen over
moorden en verdwijningen. Dat
neemt echter niet weg dat in El Sal
vador nog steeds op grote schaal
werd gemarteld waarbij methoden
werden toegepast als het onthou
den van slaap, toedienen van
drugs, het geven van elektrische
schokken en seksuele mishande
ling.
In Nicaragua maakten de Con
tra's zich schuldig aan schending
van de mensenrechten.
De Filipijnen vormden in Azië
een van de weinige lichtpunten. Na
de val van president Marcos trad er
een duidelijke verbetering op inza
ke de mensenrechten.
Wat betreft Europa wijst Amnes
ty op een daling van het aantal ge
detineerde dissidenten in de Sov
jetunie. Toch zitten er naar schat
tingen van Amnesty nog steeds
meer dan 500 mensen op gewetens-
gronden vast. Van hen verblijven
er 44 in psychiatrische inrichtin
gen. De omstandigheden waaron
der politieke gevangenen in werk
kampen worden vastgehouden,
zijn zeer hard.
BELGRADO - De kruik gaat vol
gens een Nederlands gezegde net
zo lang te water tot ze barst. Maar
Joegoslavische exemplaren moe
ten van een bijzonder hard materi
aal zijn gemaakt. Sinds jaar en dag
houdt het spook van de economi
sche en politieke crisis hier perma
nent huis. De ineenstorting van het
wankele bouwwerk van zes repu
blieken en twee autonome provin
cies dat de federatieve republiek
Joegoslavië vormt is al vele malen
voorspeld, maar even zoveel keer
uitgebleven.
door
Hans Geleijnse
„Het kan allemaal nog erger. Het
dieptepunt is nog niet bereikt",
zegt dissident Milan Nikolic. Het is
zijn antwoord op de vraag waarom
de lage lonen, de inflatie van meer
dan 100% jaarlijks, de anderhalf
miljoen werklozen, de tegenstellin
gen tussen de verschillende natio
naliteiten, de fraude affaires, en het
ontbreken van een sterk nationaal
gezag, nog niet tot een massale re
volte hebben geleid.
Sinds het overlijden van de al bij
zijn leven tot nationale heilige uit
geroepen maarschalk Josip Broz
Tito in mei 1980, is het in versneld
MOSKOU - Miljoenen Sovjet-tv-
kijkers hebben gisteravond een
volstrekt idioot beeld van Neder
land voorgeschoteld gekregen. En
daar zijn we zelf schuld aan, want
het betrof hier een gecombineerd
Nederlands-Russische uitzending
van een uur over ons land in het ka
der van het cultureel akkoord.
door
Alexander Münninghoff
Vorig jaar hadden wij een Russi
sche avond op onze buis en die
deugde ook niet helemaal. Maar
wat er gisteravond onder leiding
van Dodi Apeldoorn, een frisse
blonde VW-verschijning, aan af
gesleten stereotypen over ons land
op het Sovjet-scherm werd ge
bracht, tart werkelijk elke beschrij
ving.
Meedogenloos voerde de camera
de kijker van de ene folkloristische
zelfkazerij naar de andere regiona
le vendelzwaaiersclub. Molens,
bloemen, grachten, bruggen. Vele
Minister Heidweiler wijst er op
dat de Franse artsenorganisatie Ac
tion Medicale Internationale, die
het nationaal leger heeft beschul
digd van moord op de burgerbevol
king, niet werkzaam is in Surina-
Heidweiler: „De Nederlandse
zaakgelastigde in Suriname is vori
ge week bij mij langs geweest met
een brief van de artsenorganisatie.
Maar die brief bevatte geen enkel
concreet bewijs. Geen foto's, geen
namen, niets. Het bevreemdt mij,
dat Nederland op basis van deze
blinde beweringen ons land durft
te beschuldigen".
Heidweiler wijst erop, dat de ont
hulling gedaan is een dag voor het
referendum. „Uit de timing blijkt,
dat Nederland voortdurend tracht
om onze gang naar democratie in
een kwaad daglicht te stellen. Hoe
meer wij vorderen met het demo
cratiseringsproces, des te meer we
worden afgeschilderd als barba
ren".
De Franse artsenorganisatie is
zelf geen getuige geweest van de
slachtpartij maar baseert haar be-
tempo bergafwaarts gegaan met
Joegoslavië. Het systeem van col
lectief en steeds roulerend leider
schap, dat Tito al bij zijn leven had
ontworpen om conflicten over zijn
opvolging te voorkomen, blijkt ab
soluut niet te werken. De grond
wetswijziging van 1974, die de re
publieken en autonome provincies
steeds meer bevoegdheden gaf ten
opzichte van de centrale regering,
werd in feite het fundament voor
oplevend nationalisme en toene
mend egoïsme in de regio.
Elke republiek bedrijft, econo
misch gezien, een eilandpolitiek:
eigen belastingregels, een eigen in-
en exportbeleid en iedere provin
cie zijn eigen prestigeprojecten zo
als staal en automobielbedrijven.
Dat kost uiteraard handen vol geld
en het is geen wonder dat de totale
buitenlandse schuld van Joegosla
vië nu is opgelopen tot boven de 40
miljard gulden.
Aflossing en rente zijn al vrijwel
niet meer op te brengen (jaarlijks
een bedrag van dik 10 miljard gul
den). En de Joegoslavische rege
ring probeert dan ook een andere
oplossing te bereiken met de wes
terse schuldeisers.
De huidige premier Branko Mi-
kulic heeft na zijn aantreden in de
tweede helft van 1986 gepoogd lijn
kostbare minuten verwijlde het op
nameteam bij een oude man die
met middeleeuwse hak- en schaaf-
apparatuur uit een boomstam een
paar klompen maakte. Dit moeiza
me proces, dat nog hier en daar in
een openluchtmuseum ten behoe
ve van de toerist wordt uitgeoe
fend, werd zo pijnlijk nauwkeurig
gevolgd dat je de indruk kreeg dat
hier werkelijk een zaak van levens
belang voor de Nederlandse econo
mie aan de orde was.
De Sovjet-commentator ver
sterkte deze indruk door te melden
dat er jaarlijks wel drie miljoen
paar klompen in Nederland wor
den geproduceerd - slechts heel
even kreeg je daarna wat beelden
in de economische chaos te bren
gen. Een al jaren oud stabiliteits
programma kreeg een nieuw verf
je, bezuinigingsmaatregelen plus
een loonstop werden afgekondigd.
Een golf van stakingen, waarbij en
kele zeer langdurige, waren het re
sultaat en de scherpste maatrege
len werden daarom teruggedraaid.
Het stakingsenthousiasme werd
extra gevoed door het beeld van
corrupte politici dat de Agroko-
merc-affaire opriep. Dit bedrijf in
de republiek Bosnië, waar ook pre
mier Mikulic vandaan komt, finan
cierde met behulp van een lokale
bank zijn investeringen met onge
dekte cheques. Meer dan 60 ban
ken over het hele land kwamen
met geld voor Agrokomerc over de
brug, in totaal meer dan 2 miljard
gulden.
De opwinding hierover was ui
teraard groot. Vice-president Ham-
dija Pozderac zag zich door de aan
houdende perscampagnes ge
dwongen ontslag te nemen, zoals
hij dat zelf uitdrukte. Hij zou als lid
van een invloedrijke Bosnische fa
milie de Agrokomerc-leiding de
nodige politieke steun hebben ge
geven. In andere republieken, bij
voorbeeld Slovenië dat financieel
een flinke klap kreeg door de affai
re, werd ook naar premier Mikulic
gewezen, die vanwege zijn eerder
van een fabriek die deze produktie
geheel automatisch voor haar reke
ning neemt.
Ik herkende ons Nederland niet.
Was dit een soort Europees Nepal,
waarin de in slaap gesukkelde be
volking zich nog slechts in kleder
dracht gehuld als figurant in een
dromerig geveltjesdecor voor de
buitenlandse toerist verdienstelijk
kan maken? Waar bleven de Delta
werken, Akzo, Philips, Shell,
Hoogovens, ons parlement, de ko
ningin? Waar was iets van de dyna
miek van Nederland te bespeuren?
Ondertussen ging het, onder lei
ding van mevrouw Apeldoorn
maar door. Straffeloos werd geno-
De voormalige vice-president Po
zderac
- opgeofferd om anderen te be
schermen - (foto Tanjug)
functies in Bosnië tenminste van
de praktijken daar op de hoogte
moet zijn geweest.
Hardnekkige geruchten willen
teerd, dat de Nederlandse bevol
king minder vlees dan de rest van
Europa eet. omdat wij vlees door
kaas zouden vervangen. De pro
duktie van Delftsblauwe aarde
werk werd als voorname bron van
inkomsten genoteerd. Nederlan
ders wonen in Leersum, Hindel
open of Thorn, staan handjeklap te
doen op de veemarkt, kopen zich
suf aan bloemen die van hen schij
nen te houden, schaatsen op hou
ten doorlopers en zitten met inge
wikkelde gelaatsuitdrukkingen
brokjes kaas te proeven in een
kaasproefwedstrijd, die in dit pro
gramma als een voorwerp van he
vige, algemene volksinteresse
werd aangekondigd.
dat de Olympische Winterspelen in
de Bosnische hoofdstad Serajevo
ook op Agrokomerc-manier zijn
gefinancierd, evenals een deel van
de investeringen voor een enorme
moskee in de Kroatische hoofdstad
Zagreb en de daar gehouden Uni-
versiade-spelen.
Waarom niet, voor de gewone
Joegoslaaf hangt om iedere politi
cus de lucht van smeergeld. Maar
niet alleen voor de gewone Joego
slaaf. Vorige week constateerde
het partijpresidium in een speciale
vergadering dat de massa het ver
trouwen in veel leidinggevende
partijfunctionarissen heeft verlo
ren. En, dat veel van die functiona
rissen gecompromitteerd zijn.
Maatregelen blijven vooralsnog
uit. Dissident Nikolic, die vanwege
zijn opvatting al eens twee jaar in
de gevangeniscel belandde, wijt dit
aan angt onder de politici voor de
totale ineenstorting van het Joego
slavische systeem. „Pozderac is als
vice-president verdwenen, maar
hij zit nog wel in het centraal comi
té van de partij en is ook nog niet
voor de rechter gebracht. Het is
niet onmogelijk dat hij wordt opge
offerd om grotere vissen, zoals Mi
kulic te beschermen", meent hij.
Die angst is er zeker, want de
fraude-affaire en de economische
crisis zorgen voor politieke tegen-
Je kunt dit soort reportages 'lief
noemen. En het Sovjet-staatstele-
visiebedrijf Gosteleradio is van die
benadering ook uitgegaan. Neder
land moet kennelijk 'lief behan
deld worden. Ongevaarlijke kleu
ters zijn wij in het buitenland, wol
lige bolletjes die eventjes gedach-
tenloos geaaid kunnen worden als
er een uurtje niks belangrijkers te
doen is. Nederland telt niet mee,
dat is me nu in alle hevigheid dui
delijk geworden.
Dat terwijl wij de meeste dingen
we veel doen beter dan de Russen.
Natuurlijk, we zijn een speldeknop
vergeleken bij hen en daarom loopt
de organisatie in ons kleine landje
gemakkelijker. Maar toch: op eco
nomisch en sociaal gebied kunnen
we terecht als voorbeeld voor de
Sovjetunie dienen. Waarom tonen
wij dan, als we eens de gelegenheid
hebben ons gezicht te laten zien,
zo'n absurde lachspiegel? Het zou
wenselijk zijn dat de Nederland-
promotie, zeker als die binnen een
cultureel akkoord plaats vindt,
zich op de werkelijkheid zou rich
ten.
stellingen met een verlammend ef
fect op de bestuurbaarheid van het
land. Minister van defensie Branko
Mamula waarschuwde vorige
week de partijpolitici dat zij de
controle op het land dreigen de ver
liezen. Het wordt tijd dat er orde op
zaken wordt gesteld, luidde zo on
geveer zijn dringende waarschu
wing Maar er heeft zich nog nie
mand met prachtige oplossingen
aangemeld.
Onder bescherming van enige van zijn manschappen bracht de Surinaamse rebellenleider Ronnie Brunswijk
onlangs een bezoek aan het dorp Pokigron waar volgens een Franse hulporganisatie zeker 12 burgers zijn ver
moord door soldaten van het Surinaamse leger. (foto ad
PARAMARIBO/DEN HAAG
(GPD) - Minister Heidweiler van
buitenlandse zaken ontkent dat er
op 11 september nabij het Suri
naamse dorp Pokigron tientallen
burgers, waaronder veel kinderen,
zijn omgekomen tijdens acties van
het nationaal leger. Op diezelfde
datum meldde het Surinaams
Nieuwsagentschap een overwin
ning op het junglecommando
waarbij „een groot aantal terroris
ten" sneuvelde.
richten op informatie van Surina-
mers die wel ter plekke waren. Vol
gens de Franse artsen zijn er inmid
dels 15 doden in het gewraakte
dorp Pokigron gevonden.
Ook het Zeister Zendingsge
nootschap heeft gister melding ge
maakt van 15 burgerslachtoffers.
Volgens hen zijn echter ook twee
leden van het Junglecommando
om het leven gekomen.
De Nederlandse minister van
buitenlandse zaken van den Broek
heeft met grote bezorgdheid gerea
geerd. Maar zijn opvattingen over
het referendum en de verkiezingen
BRIGHTON (AP) - De Britse La-
bourleider Neil Kinnock heeft gis
teren zijn partij opgeroepen uit de
drie achtereenvolgende verkie
zingsnederlagen de les te trekken
dat de werkelijkheid van het That-
cherisme onder ogen moet worden
gezien. Volgens Kinnock zullen de
socialisten veroordeeld blijven tot
een bestaan in de oppositiebanken
als de partij er de komende tijd niet
in slaagt de 'kleine luyden' terug te
winnen die door de regering-That-
cher in staat zijn gesteld een eigen
huis te kopen en aandelen te ver
werven in geprivatiseerde staats
bedrijven.
Het was de eerste keer dat Kin
nock de 4000 Labourafgevaardig-
den toesprak sinds de derde socia
listische verkiezingsnederlaag op
een rij in juni. Om straks aan een
nieuwe nederlaag te ontkomen
vlocht Kinnock als rode draad in
zijn betoog dat Labour „de werke
lijkheid van een veranderende sa
menleving onder ogen moet zien".
Kinnock gaf aan dat zelfs het be
sluit om Groot-Brittannië kernwa-
penvrij te maken weer inzet van
discussie moet worden als daar
door kiezers in de armen van That
cher worden gedreven. Maandag
bij de opening van het congres
werd al besloten dat Labour meer
initiatieven moet ondernemen om
kiezers uit de middenklassen terug
te winnen. Bij de laatste verkiezin
gen werd Labour in het welvaren
de zuiden van Engeland vrijwel
van de kaart geveegd.
„Na verlies bij drie algemene
verkiezingen zou elke serieuze po
litieke partij die hieraan niet de
meest vergaande evaluering en
heroverweging koppelt verraad
plegen aan zichzelf, verraad aan
haar principes en voor alles aan de
mensen die nodig hebben dat wij
winnen," zei Kinnock. Hij richtte
zich hiermee in het bijzonder aan
Neil Kinnock.
het adres van de linkervleugel van
zijn partij die hem ervan verdenkt
dat hij weinig van de socialistische
uitgangspunten heel zal laten bij
het streven de naar Thatcher over
gelopen kleine man terug te win
nen. De radicale vleugel meent dat
Labour vooral niet in paniek moet
raken en niet te ver moet gaan bij
de poging weer een voet aan de
grond te krijgen bij de middenklas
sen. Deze konden de afgelopen ja
ren massaa' aandelen verwerven
na de door Thatcher in gang gezet
te grootscheepse privatisering van
staatsbedrijven. Ook kwam voor
de lagere inkomens een eigen huis
binnen bereik door bevordering
van het eigen-woning-bezit door de
conservatieve regering.
Of Labour blijft vasthouden aan
het opdoeken van alle kernwapens
in Groot-Brittannië liet Kinnock in
het midden. „We zullen ervoor zor
gen dat we een beleid hebben dat
in staat is in te spelen op de veran
derende omstandigheden van de
jaren negentig," aldus de Labour-
leider. Hij hoopt dat de wapenbe
heersing in 1991 bij de volgende
verkiezingen zover is gevorderd,
dat zijn partij de kernwapenpara
graaf als overbodig terzijde kan
schuiven.
ADVERTENTIE
Nu 5990
Van Haren heeft voor u een hoogmodieus laarsje voor een hele lage prijs: f59,90. Gemaakt van zacht zwart suède.
Versierd met fraaie stiksels. Moois om zó mee weg te lopen. Ook al omdat u ze voor de prijs niet hoeft te laten staan.
Vérder danViin Haren hoeft u voor schoenen niet te lopen.
VAN HAREN
