Originaliteit gehonoreerd
DE
KEER
'De avonturen van Lena Lena'
MET DE
GOUDEN
GRIFFEL
GRIFFEL
door
Harriet
van Heek
BEKROOND
Waar is
mijn potje?
Zip
Ida stak
zebra over
Leeuw met
lange tanden
Kluizenaar
en de beer
Jenny en de
rode storm
BEKROOND
MET EEN
ZILVEREN
De aard van
het beest
Geboren
worden
*3
(tot 6 jaar)
'Voor originaliteit is weinig
ruimte. De jury kijkt niet naar
iets buitenissigs, iets bijzonders,
maar bekroont het geijkte'. Dat
stelden de schrijvers Dolf Ver-
roen en Wim Hofman enkele ja
ren geleden in een interview over
de bekroning van jeugdboeken.
Beiden kunnen tevreden zijn: dit
jaar heeft de griffeljury gekozen
voor originaliteit door de gouden
griffel toe te kennen aan het
prentenboek 'De avonturen van
Lena lena' van Harriet van Reek.
Een boek zonder knappe staal
tjes van tekenkunst of meester
lijk tekst, maar met een vormge
ving die alle vaste patronen door
breekt.
Het boek is bestemd voor peu-
leis en kleuters. Met stripachti
ge, primitieve tekeningen en
handgeschreven tekst geeft Har-
riet van Reek op unieke wijze
vorm aan de spelletjes en fanta
sieën van jonge kinderen. Het
creëren van een eigen wereldje,
het ontdekken van jezelf en je
omgeving, bezig zijn met zand,
water of het observeren van die
ren. Harriet van Reek is erin ge
slaagd deze fantasieën uit te beel
den op een manier waarop kinde
ren dit ook zouden.
Wie afknapt op de simpele te
keningen en de bescheiden tekst
(die bovendien niet vlekkeloos
is) moet het volgende bedenken
kinderen zijn enthousiast over
dit boek omdat het precies aan
sluit bij hun fantasie en bele
vingswereldje. Het unieke ge
heel waarin tekst en tekeningen
onlosmakelijk met elkaar zijn
verbonden, is een gouden griffel
waard. Een debuut waarin kin
derlijk denken en doen zo raak
worden weergegeven verdient
een prijs, alleen al vanwege de
originaliteit om zoiets te beden
ken en het lef dit tot in details uit
te
PAGINA 21
"""ROEKEN
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1987
Tony Ross
(tot 6 jaar)
In het prentenboek 'Waar is mijn
potje' geeft Ross met zijn typisch
Britse humor zijn kijk op het pro
bleem van het zindelijk worden.
Wat wordt daar niet mee afge-
tobt! Ik denk dat zowel ouders
als kind aan het boekje van Ross
veel plezier zullen beleven. De
strijd die mamma-koningin met
haar prinsessedochter moet leve
ren om het kind op de po te krij
gen. De trots van het prinsesje
als 'het lukt' en het gekrijs als op
een gegeven moment haar potje
weg is nèt als de nood aan de man
is. Tekst en illustraties vullen el
kaar uitstekend aan. Let eens op
de illustratie waar de prinses zit
te broeden op een po met een
grote L, een leerpo zogezegd.
Heerlijk als je zoiets kan beden
ken.
Wim Hofman
(6-10 jaar)
Het met een zilveren griffel be
kroonde 'Zip' van Wim Hofman
is een bundeltje verhalen voor 6-
jarigen, kinderen die net kunnen
lezen. Een moeilijke opgave voor
auteurs om voor deze leeftijd te
schrijven: woordkeus en taalge
bruik moet sterk worden aange
past, maar de inhoud van de ver
haaltjes mag daar niet onder lij
den. Lezen kost een jong kind
moeite, die beloond moet wor
den in de vorm van een leuk ver
haal.
Het is knap hoe Hofman met
beperkte mogelijkheden toch ge
varieerd weet te schrijven. Zijn
verhaaltjes zijn fantasievol en
vragen soms wat meer inlevings-
en verbeeldingsvermogen dan
de doorsnee-leesboekjes voor
deze leeftijd. Niet alle verhalen
zijn even geslaagd. Hofmans ge
stoei met drie bekende sprookjes
is leuk voor volwassenen, maar
gaat over de hoofden van kinde
ren heen. 'Vis voor mama' is
spanningsloos.
Meer plezier heb ik beleefd aan
het titelverhaal over het ruimte
mannetje Zip, 'De brief aan papa'
(ontroerend), 'Straf, 'Bang', en
vooral 'Boek', een prachtig filo
sofisch verhaal over het begrip
lezen. Van harte aanbevolen.
De tekeningen zijh een slap af
treksel van de school-uitgave
van Zip die al eerder is versche
nen. Waarom? Te duur?
i Tony Rosa in Waar is mijn potje?
Nicolaas Matsier
Dolf Verroen
zijn
(6-10 jaar)
Nicolaas Matsier laat in
tweede verhalenbundel
kinderen opnieuw zien, dat hij
voor jonge lezers boeiend kan
schrijven. Zijn verhalen zijn fan
tasievol, absurd, dwaas, komisch
en poëtisch. Matsier presenteert
zich als een vernieuwend auteur
die jongleert met taal. Iets watje
zelden ziet in de jeugdliteratuur.
Toegegeven, niet alle verhalen
zijn geslaagd en taaltechnisch
laat Matsier hier en daar een
steekje vallen. Waar hij zijn grif
fel aan te danken heeft, is de ori
ginele en speelse manier waarop
hij zijn verhalen uitwerkt, zoals
in de poezenschool, de woorden
winkel, Ida die zich letterlijk een
hoedje schrikt en de groetenfa-
briek.
Je moet er maar op komen: bij
het oversteken van de straat je
letterlijk een hoedje schrikken
en daar munt uitslaan door een
hoedenwinkeltje te beginnen. Of
een bezoek aan de groeten fa
briek van meneer Salute. ('Hoe
lang een groet goed blijft? Jajaja.
Dat zijn echt moeilijke vragen,
hoor'.) De woordenwinkel waar
je op woordengebied alles kunt
kopen. De poezenschool waar de
dieren leren 'kekkeren'.
De tekeningen van Willem van
Malsen vallen tegen: ze sluiten
aan op de tekst, maar voegen er
niei veel aan toe.
Intelligente humor voor kinde
ren vanaf een jaar of negen om
zelf te lezen, maar ook bruikbaar
als voorleesboek voor jongere
kinderen.
(10-13 jaar)
'Een leeuw met lange tanden' is
een voor Dolf Verroen verrassen
de en zeer vernieuwende verha
lenbundel. Alle verhalen cirke
len rond één thema: de gelijkenis
tussen mens en dier. Menselijke
eigenschappen worden op de
hak genomen in de dierenwe
reld. mensen vertonen veront
rustende dierlijke neigingen. Ab
surd, komisch, macaber soms.
Een nieuwe kant van Verroen die
jaren geleden al eens iets soort
gelijks probeerde met 'De jongen
en de vis' en daar nu met succes
op voortborduurt.
Helemaal af is de bundel niet.
Bij een aantal verhalen zet ik
(Ida
eb ra
Nicola;
vraagtekens, zoals bij het slotver
haal over een poes, een vis die
een lastig broertje uit de weg
ruimt en het oorlogsverhaal
Trouw. Maar toch, Verroen
schrijft zo vindingrijk, boeiend
en komisch dat de bundel nau
welijks verveelt en z'n zilveren
griffel wel verdient. De illustra
ties zijn van de hand van Fred de
Heij.
(Een leeuw met lange tanden, Doll
Verroen, ill. Fred de Heij. uitg. Leo-
John Yeoman
(10-13 jaar)
'De kluizenaar en de beer' van
John Yeoman met tekeningen
van Quentin Blake is een boek
waar ik volmondig 'ja' tegen zeg.
De schrale oogst dit jaar heeft ui
teraard doorgewerkt in de keuze
van de bekroningen. Maar over
de kwaliteit van 'De kluizenaar
en de beer' bestaat geen enkele
twijfel. Tekst en tekeningen
wedijveren met elkaar om de eer
ste prijs.
Een goedwillende, maar dom
me beer besluit in de leer te gaan
bij een kluizenaar. Deze wil zijn
kennis wel overdragen aan een ij
verige, intelligente leerling. In
derdaad toont de beer zich zeer
leergierig en enthousiast, maar
ook uiterst onhandig omdat hij
alles veel te letterlijk opvat. Dat
leidt tot talloze komische aanva
ringen en misverstanden, waarin
hei geduld van de kluizenaar
zwaar op de proef wordt gesteld.
'De kluizenaar en de beer' is
een prachtig boek dat met warm
te en veel gevoel voor humor is
geschreven en getekend. Een
sfeervol geheel, met verrukkelij
ke, doldwaze scènes. Tekst en te
keningen passen bij elkaar als
een kleurig rietje in een glas lek
kere limonade. De vertaling van
Huberte Vriesendorp is uitste
kend.
(Dc kluizci
Stig Ericson
(vanaf 13 jaar)
Een van de mooiste boeken bij
de bekroningen van dit jaar is
'Jenny en de rode storm' van Stig
Ericson. De tekening op de om
slag met indianen die een bison
opjagen suggereert dat het om
een indianenverhaal gaat. Dat is
maar zijdelings het geval.
In dit boek wordt een prachtig
beeld gegeven van het geploeter
van een aantal kolonisten-immi
granten. Hoofdpersoon is het
meisje Jenny dat terugblikt op
haar jeugd in het kolonistendorp
Bluewater, haar complexe haat
liefdeverhouding met haar vader
en hun omgang met indianen.
Ericson is een schrijver die
met weinig woorden veel doet.
Hij roept sterke beelden op door
voorvallen te beschrijven die al
leszeggend zijn. Kleine maar
veelbetekende incidenten tussen
Jenny en haar vader en moeder,
haar onderwijzeres, de blanken
en de indianen.
Zo vertelt Ericson met enkele
sfeerbeelden meer dan menig
schrijver met pagina's uitleg. De
manier waarop hij karakters te
kent en hun ontwikkeling neer
zet is fenomenaal. De lezer voelt
zelf de pijn, het onvermogen en
onbegrip en de ruwheid waar
mee Jenny wordt geconfron
teerd. Als je lezers zo bij de strot
kan grijpen, moetje als schrijver
wel wat in je mars hebben.
Een andere verdienste van Er
icson is dat hij de verhouding
tussen kolonisten en indianen
scherp tekent, maar nipt eenzij
dig vanuit het ene of andere
kamp. De vooroordelen jegens
indianen maakt hij meer dan dui
delijk ondanks het feit dat er
nauwelijks een indiaan in het
boek voorkomt.
Kortom: een meeslepend ver
haal dat geen moment verveelt.
Compliment voor de vertaling
van Nini van der Beek.
Janni Howker
(vanaf 13 jaar)
'De aard van het Beest' is het
sterke debuut van de Britse
schrijfster Janni Howker, dat de
zilveren griffel zonder enige twij
fel verdient. In een grauw stadje
maken we kennis met Bill Co
ward, zijn vader en grootvader.
Het drietal vormt een rommelig
huishouden. De twee volwasse-
nen zijn vaak weg, dronken of
hangen voor de televisie. Het
wordt aan Bill overgelaten om de
boel te redderen. Geen omgeving
voor tere zieltjes dus, al is er op
sommige momenten sprake van
een soort ruwe hartelijkheid.
Het verhaal begint op het mo
ment dat vrijwel alle mannen in
het stadje zonder werk dreigen te
raken, omdat de enige fabriek ter
plaatse gaat sluiten. Dat veroor
zaakt spanningen en conflicten,
ook bij Bill thuis. In deze hecti
sche toestand doet zich een twee
de probleem voor dat de gemoe
deren bezig houdt: er doen
steeds meer verhalen de ronde
over een onbekend, verscheu
rend beest dat rondzwerft op de
onherbergzame moors rond het
stadje en geregeld dieren aan
valt.
Een van de eerste daden van
het Beest is het uitmoorden van
de kippen van Bill's grootvader.
Bill ontwikkelt een eigen theorie
over het Beest en begint een
hardnekkige speurtocht. De ma
nier waarop Howker de speur
tocht naar een climax toe leidt is
heel knap.
Trouwens, alles in deze
jeugdroman dwingt bewonde
ring af. De verteltrant bijvoor
beeld. In een lange monoloog
vertelt Bill zijn verhaal: nuchter,
in ronde taal. Met weinig woor
den worden indrukwekkende
sferen en beelden opgeroepen:
het uitzichtloze bestaan van de
mensen, de deprimerende, som
bere moors, de portrettering van
Bill en zijn familie.
Howker zadelt de lezer op met
een brandende vraag: wat is het
beest eigenlijk? Dat klinkt
vreemd, maar Howker houdt de
identiteit met opzet vaag. Er zijn
verschillende theorieën over het
Beesi., maar je komt er niet ach
ter welke de juiste is. Is het een
hond, zoals de mensen beweren?
Is het een losgebroken panter,
zoals Bill vermoedt?
Dit verhaal is zo gelaagd, dat
het zich moeilijk laat navertellen.
Dat maakt het een boek voor uit
eenlopend publiek. Zowel lief
hebbers van een spannend, ge
heimzinnig verhaal als van een
roman met grote psychologische
diepgang komen aan hun trek
ken. Ook voor volwassenen een
aanrader.
Kitzinger/Nilsson
(informatief)
Een prachtig fotoboek over de
groei van een kind in de buik van
de moeder. Het vakmanschap
van Nilsson om de groei van een
embryo vast te leggen staat bui
ten kijf. Glashelder is alles gere
gistreerd. De tekst van Sheila
Kitzinger doet een verdienstelij
ke poging duidelijk te maken
hoe een kind in de baarmoeder
groeit en vooral hoe het zich
voelt en alles registreert. Dit
boek lijkt me op zijn plaats in ie
der gezin met kinderen.
(Geboren worden, Nisson/Kitzin-
ger, vert. Marict van Hattum, uitg.
ADVERTENTIE
BOEKHANDEL
LEIDEN LEIDERDORP
OEGSTGEEST KATWIJK
VOORSCHOTEN
Alle op deze pagina besproken
boeken zijn bij ons dlrekt lever
baar, óf vla onze TERMINAL te
bestellen en dan binnen drie da-
gen verkrijgbaar.
Harriet van Heek - originaliteit bekroond.
