Vele variëteiten, maar het is allemaal sla Bush in Polen: legaliseer Solidariteit' Kwetsen: 'ouderwetse' fruitsoort 'Speciale instelling nodig voor hulp etnische jeugd' ETEN EN DRINKEN Pannen met dikke bodem Enzymen maken puree Klachten over extreem rechts nemen weer toe Niet alle sla is kropsla. Toch be doelt meer dan 90 procent van de klanten dat. als ze aan de groente man om 'sla' vragen. Een 'salade' is iets anders dan sla. Van erg veel ingrediënten, of ze nu gekookt of rauw zijn. kan een salade worden samengesteld. Want daar gaat het in feite om: een sala de is samengesteld uit diverse eet bare zaken, en daar kan ook vis, vlees of gevogelte toe behoren. Een salade kan een aparte gang van een maaltijd zijn. maar kan ook bij het hoofdgerecht worden geserveerd. Vaak is een salade ook een tussen doortje, of een hapje voor 's avonds. Een slaatje zeggen we dan vaak. door Martin van Huijstee Maar we hebben het nu dus ever sla, over bladgroenten die - samen met andere ingrediënten - rauw kunnen worden verwerkt tot een salade. Kropsla is inderdaad de belang rijkste slasoort. Onze tuinbouwers exporteren er enorme hoeveelhe den van. want Nederlandse krop sla is wijd en zijd vermaard. Maar ook in andere landen wordt krop sla geteeld. Het is een echte Euro pese groentesoort. Er zijn mensen die kropsla bo- tersla noemen, een naam die wel aangeeft hoe zacht en mals de blaadjes zijn. De groente wordt het hele jaar door geteeld, tot novem ber in de volle grond en daarna tot juni in kassen onder glas. In de winter importeren we ook wel kropsla van elders. Van sla uit de kas kunnen we bijna alles eten, bij een krop van de volle grond moe ten de buitenste bladeren meestal worden weggegooid. Die zijn hard, aangetast of om andere redenen niet erg aantrekkelijk. Er zijn heel wat verschillende rassen, maar daar hebben wij als consument niet zo erg veel mee te maken. Het ras dat de kweker ge bruikt, is afhankelijk van de tijd van het jaar en van de door hem toegepaste teeltwijze. Het ene ras heeft een wat meer gesloten krop dan het andere, de kleur kan wat verschillen, maar de smaak is over het algemeen nagenoeg hetzelfde. Het meest opvallend anders zijn de rassen die rood gekleurde bla dranden hebben. Als die rode kleu ring van de sla vroeger wel eens spontaan optrad, vond de tuinbou wer dat met prettig. Nu zijn er twee rassen die speciaal vanwege die ro de randjes worden geteeld: de Ba- taviaanse Roodrand (of Batavia- sla) met nogal gebobbeld blad en het gladdere Wonder der Vier Jaar getijden. Het geeft soms een erg aardig effect om in een gemengde salade zo'n krop van de roodachti ge soort te verwerken. In de Verenigde Staten werd eind vorige eeuw een type kropsla ontwikkeld dat een dikker, knap periger blad heeft. Door zijn hard heid kan deze sla beter tegen trans port dan de snel slap wordende Eu ropese kropsla en het blijft, in de groentela van de koelkast, veel lan- Deze ijsbergsla of ijssla is nu ook bij ons flink populair. Er zijn ras sen die een zo gesloten krop heb ben dat het bijna een witte kool lijkt, terwijl andere veel losser zijn, en meer op andijvie lijken. De smaak is niet echt wezenlijk an ders dan die van kropsla, maar om dat het blad zo knapperig is, geeft het een heel ander gevoel in de mond. Deze sla kan beter met een groot mes in reepjes worden gesne den, in tegenstelling tot onze eigen kropsla, die we liever met de vin gers uit elkaar scheuren in stukjes van gewenste grootte Nog steeds echte sla. maar een iets andere variëteit, is de eike- bladsla die sinds een paar jaar be hoorlijk populair wordt in ons land. Het gekroesde blad is rood bruin van kleur en doet inderdaad sterk denken aan herfstige eikebla deren. Eigenlijk hetzelfde, maar dan zonder die typische kleur, is de soort die pluksla of krulsla wordt genoemd. In de winkel zien we die niet vaak, maar moestuiniers ken nen deze rassen wel. Zo'n sterk ge krulde krop geeft een alleraardigst effect bij een groot saladebuffet, en vooral daarom is eikebladsla heel gewild in restaurants. Gekrulde andijvie zien we om dezelfde reden weinig in de gewo ne groentewinkel, maar vaak in het restaurant. In de huishoudelijke keuken wordt trouwens erg weinig met rauwe andijvie gewerkt, ter wijl er toch de meest schitterende salades mee zijn te bereiden, die bovendien echt anders van smaak zijn dan wanneer ze van de een of andere soort kropsla worden sa mengesteld. 'Frisée', noemen groentehandelaren en koks dit soort andijvie. Blaadjes die wel wat lijken op die gekrulde andijvie levert de plant die wij molsla noemen, maar wat eigenlijk een veredelde paar debloem is. In de Franse keuken bereidt men hiervan een heerlijke 'salade de pissenlit', maar dat is een naam die een Nederlandse res tauranthouder niet snel op zijn me nukaart zal zetten. Het is jammer dat mensen bij het inrichten van hun huis kapitalen uitge ven voor een keuken om vervolgens te gaan koken met een paar blikken pannetjes die ze voor een habbekrats ergens in de uitverkoop op de kop hebben getikt. Toegegeven, kwaliteitspannen zijn wel wat duurder maar daar staat weer tegenover dat ze veel langer meegaan en dat het eten er niet zo gauw in aanbrandt. Het verschil proefje duidelijk. De oorzaak van dit kwaliteitsverschil is heel simpel. De duurdere pannen hebben meestal een dikkere bodem zodat de inhoudweel geleidelijker wordt verhit. Voor de echte liefhebber van het betere koken brengt het Duitse merk Silitt de serie La Cuisine, geïmporteerd door de firma Van Leeuwen in Bergen op Zoom. De serie die is uitgevoerd in zwart metaal met de even tuele deksels in roestvrij staal omvat ook de lievelingspan van vele koks. de sauteuse. Dit is een wat diep uitgevallen koekepan waarin je kunt aan braden, bakken of koken zonder dat je bang hoeft te zijn dat alles over rand gaat. De sauteuse, die een bodemdoorsnede heeft van 23 cm, moet in de win kel f 117,50 kosten. Steelpannen zijn, afhankelijk van de grootte, tussen de f78 en f 126,50. Als extra bijzonderheid zij nog vermeld dat de pannen niet alleen voor alle orthodoxe warmtebronnen geschikt zijn maar dat u ze ook kunt gebruiken voor het zogeheten inductiekoken. Tegen het einde van de pruimen- tijd - nu dus - verschijnen ze bij de groentenman: kwetsen. Helaas staat de naam 'kwetsen' ook vaak ten onrechte op een kist donker blauwe pruimen, die wellicht heel lekker zijn, maar het zijn geen kwetsen. De echte kwetsen zijn roodach tig paars, heel slank, niet groot en de vorm is puntig. Je kunt ze wel zo uit het handje eten, maar hun ware aard komt toch het beste uit als je er wat mee doet. door Wina Born Het zijn de allerlekkerste pruimpjes om te verwerken waar dan ook in: taart, jam, chutney. Of voor de kostelijke eau-de-vie: de pure blanke, zeer sterke alcohol (tussen 40 en 45 procent), die geurt naar een pruimenboomgaard in de septemberzon, die men in de Elzas uit gegiste kwetsen stookt en die zo verrukkelijk smaakt op een kou de winteravond. In een sierlijk klein glaasje bij de koffie na een feestelijk diner smaakt het heer lijk. Quetsch heet dit heerlijks in de Elzas. Aan de andere kant van de Rijn, in het Zwarte Woud. maakt men ook zoiets. Men noemt het daar Zwetschenwasser en drinkt het 's morgens om elf uur bij een bruine boterham met gerookte ham - nou ja, dat deden de boeren vroeger, het zal ook wel één van die aardige gewoonten zijn die tot ver dwijnen zijn gedoemd, omdat we nu eenmaal in die auto moeten Het is een ouderwets soort fruit, althans in Nederland. Wie heeft er nog een kwétsenboom in de tuin? Voor echt goede kwetsenrecepten moeten we dan ook in Duitsland of in de Elzas zijn. O, die Elzasser kwetsentaart, die je eind septem ber, begin oktober tot in de klein ste restaurantjes krijgt. Een traditionele taartbodem van kruimeldeeg, daarop de gehalveer de, ontpitte kwetsen met suiker en kaneel. Bakken tot de taart vrijwel gaar is. Dan een Elzasser crème er over (1 dl crème fraiche, twee eie ren, 75 gram suiker losgeklopt), en weer in de oven tot die romig ge stold is. En mocht u zo'n slanke, blanke fles Elzasse Quetsch in huis hebben, dan daarvan een paar druppeltjes door de crème. In een oud, vergeeld Duits kook boek, nog in Gothische letters ge drukt, uit 1890, dat ik uit een erfenis kreeg, vond ik een leuk idee voor het bewaren van kwetsen in de winter. Een idee dat veel ro de mantischer is dan berging diepvrieskist. Was de kwetsen droog ze zorgvuldig af. Stapel ze op in een goed geglazuurde stenen pot. Dek ze vervolgens af met een dikke plak stevig brooddeeg. Dan wordt de pot bij de bakker in de oven gezet tot dat het deeg goed doorbakken is. De kwetsen zijn dan gaar. Volgens het kookboek kan men de pot in een koele luchti ge kelder maanden bewaren. Ik heb het zelf nooit geprobeerd, maar het klinkt geloofwaardig. Ik vond nóg iets leuks in dit boek: kwetsen in honing. Niet goedkoop, gezien de prijs van ho ning tegenwoordig. De kwetsen worden gewassen, in tweeën ge sneden en de pit verwijderd. Dan legt men ze in een stenen of glazen pot die zeer goed schoongemaakt is met heet sodawater en met schoon water nagespoeld. Strooi tussen de kwetsen wat kaneel en steek hier en daar een kruidnagel- tje. Dan moet de honing worden geklaard, d.w.z. zachtjes verwar men en afschuimen. Giet de ho ning, zolang ze nog niet geheel is afgekoeld, over de kwetsen. Bind over de pot een stuk natgemaakt plastic. Schud de pot elke dag even. En na twee a drie maanden hebt u heerlijk zachte, zoete kwets- Experiment in Wageningen WAGENINGEN (GPD) - In Wa geningen probeert men puree te maken met behulp van enzymen. Dat gebeurt bij het Instituut voor de Bewaring en Verwerking van Landbouwprodukten (IBVL). Voor het maken van puree is vooral warmte en mechanische kracht nodig, de warmte om de aardappels te koken, waardoor ze uit elkaar vallen in een pappe rige massa aardappelcelletjes. De puree wordt voltooid door met mechanische kracht die massa te stampen. door Alfred van Dijk Wat warmte en kracht doen, wil men laten opknappen door enzymen. Een enzym is een stuk je eiwit geproduceerd door een bacterie of een schimmel. Er zijn heel veel soorten enzymen. Maar ze hebben één gemeenschappe lijke eigenschap, ze versnellen chemische omzettingen in leven de cellen. Sommige worden in de wasmiddelenindustrie gebruikt en andere in de zetmeelindustrie, waar ze worden toegepast voor i glucosesiroop. IBVL-onderzoekers denken dat ze enzymen puree kunnen la ten maken. Er is namelijk een en zym dat de kleefstof afbreekt die de tussenwanden verbindt van de cellen in onder meer de aard appel. Zulke puree heeft nog be tere eigenschappen voor de be reiding van snacks dan de puree die op de vanouds bekende ma nier is gemaakt. Snacks is de verzamelnaam voor versnaperingen als bijvoor beeld wokkels. Iedereen die wei eens in een supermarkt komt, kan met eigen ogen zien hoe be langrijk die vederlichte hapjes in het voedingsmiddelenassorti ment zijn geworden. Het is dus geen wonder dat het onderzoek veel inspanning verricht om nog betere methoden te vinden voor de produktie van dat lekkers. Er zijn fabrieken die aardappe len verwerken tot puree. Ze dro gen de puree en maken er korrels van. Dat spul wordt in massale hoeveelheden verkocht aan de snackindustrie. Daar wordende korrels weer in puree veranderd. De smeuïge massa wordt onder vele atmosferen druk door een buis geperst en door een vorm. Het is een slagroomspuit van in dustrieel formaat. Alle mogelijke vormen en structuren kunnen zo worden gemaakt. Dit worden in frituurolie gebakken. Onder allei fantasienamen komen ze vervol gens in de winkel terecht. De aardappelverwerkende in dustrie maakt van puree ook pel lets. Dat zijn brokjes, in feite ge perste stukjes puree. Die worden over de hele wereld vervoerd. De snackindustrie bakt ze uit en dan worden die brokjes bros en eet baar. WARSCHAU (Rtr/UPI/DPA/AP) - De Amerikaanse vice- president Bush heeft zich gisteren aan het einde van zijn vierdaagse bezoek aan Polen openlijk uitgesproken voor de verboden vakbond Solidariteit. Op herhaalde vragen van verslaggevers of hij voorstander was van legalisering van Solidariteit, zei Bush: "Als ik mijn stem zou moeten uitbrengen, zou het antwoord ja zijn". Bush toonde zich redelijk optimis tisch over de toekomst van het land, dat in economisch op de rand van de afgrond balanceert en in milieu-opzicht al vrijwel bankroet is. "Je krijgt duidelijk het gevoel dat Polen een moeilijke tijd achter de rug heeft, maar ook dat er voor uitgang wordt geboekt", zei hij tij dens zijn bezoek aan Krakau. de laatste etappe van zijn reis. Vol gens hem was de Poolse leider ge neraal Jaruzelski 'ten zeerste be reid te praten over veranderingen die al hebben plaatsgevonden en over zijn aspiraties voor de toe komst'. "Ik heb hem duidelijk ge maakt wat wij denken. Als er be paalde dingen gebeuren, kunnen wij meer doen," verklaarde Bush. Tijdens een life-uitzending op de Poolse televisie doorbrak Bush maandag een taboe. Hij deed ver slag van zijn ontmoeting met Lech Walesa en hij sprak openlijk zijn steun uit voor het verboden Poolse vakverbond Solidariteit: "Het was mijn bedoeling enkele zaken te herhalen over de Verenigde Staten en over ons geloof in de vrijheid van vereniging". Over de manier waarop regering en oppositie in Polen verzoend zouden kunnen worden, zei Bush: "Ik kan vertel len wat in mijn land heeft gewerkt en in veel andere landen. Dat is res pect voor de mensenrechten". Bush zei gisteren op zijn pers conferentie ook dat hij gelooft dat zijn bezoek aan Polen heeft geleid tot beter begrip tussen Warschau en Washington. Maar hij zei dat er tijdens zijn besprekingen met ge neraal Jaruzelski grote menings verschillen waren gebleken. "Ik zal jullie de details besparen. Zoals verwacht waren we het op een aan tal punten oneens, maar we bleken het op andere punten eens te zijn, inclusief de noodzaak om de Ame rikaans-Poolse betrekkingen op re alistische en constructieve voet te brengen". Bush reisde gisteren door voor een bezoek aan West-Duitsland. HAMBURG - De techniek staat voor bijna niets. De Westduitsefruitteel- ster Beate Luesh en haar man zijn erin geslaagd om appels te kweken die op de schil een hart hebben. De truc was om al in augustus, toen de appels tot wasdom kwamen, hartstickers op de vruchten te plakken en er pas bij de oogst weer van af te halen. De appel, die zich bij onze oosterburen in een waanzinnige populariteit mag verheugenheeft als 'soortnaam' Pomme d'Amour (appel der liefde) gekregen. Liefde die overigens fors betaald moet worden. (foto ap> UTRECHT (ANP) - Het Utrechtse meldpunt tegen discriminatie con stateert een verhoging van het aan tal klachten over (propaganda-)ac- tiviteiten van extreem-rechts. Het aantal scheldpartijen aan het adres van het meldpunt zelf neemt sterk af, wellicht omdat drie jaar na op richting van de organisatie 'het nieuwe' er af is. Aldus het jaarver slag van de stichting, dat vandaag werd gepresenteerd. Het verslag bevat een inventari satie van de 532 klachten die bij het meldpunt binnenkwamen in de pe riode september 1985 tot en met de cember 1986. De meeste (34,6 pro cent) gingen over activiteiten en propaganda van fascistische en ex treem-rechtse groepen en perso nen. In de periode september 1984 tot september 1985 bedroeg dat percentage nog 14,3 procent. et meldpunt zoekt de oorzaak voor deze stijging in het actieve op treden van de Centrumpartij en de Centrum Democraten in het ver- kiezingsjaar 1986 en in de activitei ten van het evangelistenechtpaar Goeree. "Hun ideeën over buiten landers. homoseksuelen, vrouwen en joden zijn simpel en verwerpe lijk", aldus het verslag. "Alleen lijkt het erop dat ze hierin niet meer de enigen zijn en zich daarom openlijker durven manifesteren. \Vant in onze samenleving wordt weer een klimaat gecreëerd van succes en sterk leiderschap, ten koste van rechtvaardigheid, gelijk en machtsdeling". Discriminatie op straat en in het gezin was in 11,1 procent aanlei ding voor melding. De helft hier van betrof gevallen van homohaat. Homoseksuele mannen krijgen steeds vaker te horen dat ze 'aids- lijders' zijn of dat ze de ziekte maar snel moeten krijgen. Een Turkse man werkt acht jaar op een drukke rij waar op een muur staat 'Elke Turk moet je vermoorden'. Een zwarte vrouw moet van haar buur man 'terug naar de rimboe'. Een zwarte familie krijgt wekelijks brieven met passages uit Hitiers Mein Kampf, een zoon van het ge zin wordt verkracht en twaalf maal met een mes gestoken door een blanke jongen die hem daarbij 'nikker' noemt. Een dag nadat een boekhande laar hoort dat één van zijn verkoop sters lesbisch zou zijn, ontslaat hij haar met de motivatie dat ze er 'te mannelijk' uit zou zien. Een vrouw weigert rekeningen van instanties te betalen waarin zij steeds met 'ge achte heer' wordt begroet. Een Ma rokkaanse lerares op een Jenaplan school moet lesgeven op de gang. terwijl al haar collega's een eigen lokaal hebben, en discotheken ma ken zich, volgens het meldpunt, nog steeds schuldig aan discrimi natie door gekleurde mensen toe gang te weigeren. In een boek over economie, ge bruikt op een avondschool voor volwassenen, staat onder een teke ning van drie buitenlandse schoon makers 'De Achmeds zorgen voor de schoonmaak'. De uitgeverij van het boek antwoordt op een brief van het meldpunt dat de auteurs het onderschrift ironisch bedoeld hebben, maar zegt toe het onder schrift te wijzigen. UTRECHT (GPD) - Er is een klei ne, landelijke instelling nodig waar therapieën kunnen worden ont wikkeld waarmee jongeren uit et nische minderheden, beter dan nu mogelijk is. kunnen worden gehol pen. Dat staat in het advies 'Hulp met eigen waarde', dat de Raad voor het Jeugdbeleid gisteren pu bliceerde. Minister Brinkman (WVC) krijgt het volgende week dinsdag officieel aangeboden. "Dat zal gebeuren met een uitge breide toelichting, want we besef fen dat het. nodig is maximale druk uit te oefenen op de minister voor dat die er daadwerkelijk iets mee zal doen", zei Mathilde van den Brink van de raad. Ze wees erop, dat allerlei maatregelen uit het re cente verleden vooral buitenlandse jongeren hebben getroffen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de afschaf fing van een extra bijdrage voor on derwijs aan kinderen in een achter standspositie, voor de invoering van schoolgeld voor leerlingen vanaf 16 jaar en voor de verlaging van de minimumjeugdlonen. Zoiets komt des te harder aan omdat deze groep toch al met groeiende moeilijkheden kampt. Onder hen zijn 25.000 - vaak lang durig - werklozen. In het Neder lands onderwijs ondervinden ze grote problemen. En thuis doen zich wrijvingen voor over remigra tie en over aanpassing aan Neder landse gebruiken; de verslaving aan drugs en gokken breidt zich daardoor onder sommige groepen uit. "Etnische jongeren en hun ou ders zijn steeds minder in staat de problemen, zelf op te lossen", schrijft de raad in zijn advies. Het aantal Surinamers en vooral Ma rokkanen dat onder toezicht van de Kinderbescherming valt, groeit ex plosief. Onder Molukse jongeren daalt dat aantal overigens en bij Turken blijft het laag. "e aard en de ernst van de problemen baren al met al grote zorgen", aldus Van den Brink. De Raad voor het Jeugdbeleid meent daarom dat de hulpverlening aan jongeren hard toe is aan een heroriëntatie en stelt voor aan de regering, een landelij ke instelling voor etnische hulp verlening te vormen. Deze instelling, die in de Rand stad moet komen, hoeft uit slechts een paar vaste medewerkers te be staan, vindt de raad. Zij moeten as sistentie krijgen van medewerkers van hulpverlenende instanties uit het land, die enerzijds eigen erva ringen kunnen inbrengen en an derzijds nieuwe behandelingsvor men in de praktijk kunnen uitpro beren. "Alleen zo kan een goede know-how worden opgebouwd". Speciaal De raad pleit er bovendien voor, op plaatsen waar dat het hardst no dig is, noodopvang te maken die di rect hulp kan bieden aan jongeren uit etnische minderheidsgroepen die in de problemen zijn gekomen. Bovendien moet de overheid een werkgelegenheidsplan maken voor het aanstellen van etnische hulpverleners bij Riagg's en derge lijke. Opvallend in het advies is, dat de raad pleit voor nieuwe instituten die speciaal voor buitenlanders zijn. Terwijl minister Brinkman maanden geleden al aankondigde af te willen van categorale instellin gen die praktische hulp verlenen. Volgens de samenstellers heeft mi nister Brinkman kort geleden laten doorschemeren dat er wel geld is voor noodopvang van buitenland se jongeren met ernstige proble men. "Dit advies springt daar op in". Volgens hen heeft Brinkman zich inmiddels al bereid verklaard noodopvang voor islamitische meisjes te bekostigen. VERGOEDING VOOR VERMINKING NEW YORK (Rtr) - Een juryrechtbank in de Verenigde Staten heeft het 26-jarige fotomodel Maria Hanson een smartegeld van 78 miljoen dollar ruim 150 miljoen gulden) toegekend omdat ze door drie mannen voor het leven is verminkt met een scheermes. Geld dat ze overigens nooit zal krij gen, want het drietal, dat gevangen zit, kan dat bedrag nooit bij elkao.r krijgen. Maria Hanson, die in juni vorig jaar het slachtoffer van de verminking werd, had in eerste instantie 500.000 dollar (ongeveer l miljoen gulden) geëist als compensatie voor in de toekomst te derven inkomsten. Maar de hoogste rechter in het Newyorkse stadsdeel Manhattan wees haar maan dag 50 miljoen dollar toe voor de geleden pijn, 16 miljoen voor de blijvende verwondingen en 10 miljoen voor inkomsten waar zij naar kan fluiter. Advocaat Shannon wees er op dat het vonnis 20 jaar geldig is. Dat bete kent dat elke gulden die de drie tussen nu en 2006 verdienen, voor hun slachtoffer is. "Op dit moment is er weinig geld te verwachten. Ook op lan gere termijn ben ik niet erg optimistisch". De drie aanvallers zitten we gens hun wandaad een gevangenisstraf uit tussen 5 en 15 jaar. 'De uitspraak als zodanig was van belang, het geld is het niet", zei Mar ia Hanson, "ik wist dat er weinig geld te halen viel, maar de uitspraak doet mij goed omdat zij bewijst dat de mensen dit soort aanranding niet over hun kant hoeven te laten gaan". Tijdens het proces vertelde Maria Hanson dat zij nog regelmatig angstdromen heeft van de aanranding en dat zij van onbekenden scnunnige brieven heeft gekregen. Op de foto links is te zien hoe erg de verminkingen waren, rechts het resultaat van plasti sche chirurgie. Er is bijna niets meer van de verminkingen te zien. POMME D'AMOUR

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 13