'Het ambtenarenpensioen te
bewaken is onze eerste zorg'
'Zolang er taboes zijn,
kan Stalintijd terugkeren
Paus ontmoet aids-patiënten in
Verenigde
Staten
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1987
ABP-topman Reijnen wil imago pensioenfonds oppoetsen
DEN HAAG - "Vroeger
was het een eer en iets
moois om bij het ABP te
werken, maar sinds alle toe
standen Die hebben bij
het personeel wel wat ver
oorzaakt. Als het nu bij de
affaire-Masson was geble
ven. Maar toen vorig jaar
plotseling de woningbouw-
subsidies er ook nog bij
kwamen. liep de emmer
over".
door
Hans Amesz
Mr. J. Reijnen, nu nog voorzitter
van de Raad van Toezicht van het
Algemeen Burgerlijk Pensioen
fonds (ABP) en volgend jaar voor
zitter van het bestuur, is vast van
plan hard te gaan werken aan de
verbetering van het imago van ver
reweg het grootste pensioenfonds
in Nederland.
"Wie nu over het ABP spreekt",
verzucht Reijnen in zijn kantoor
aan het Haagse Lange Voorhout,
"heeft het eigenlijk uitsluitend
over de beleggingen en vooral die
in onroerend goed. Maar dat is na
tuurlijk alleen maar een uitvloeisel.
Want het gaat in eerste instantie
om pensioenen voor ambtenaren".
"Het ABP moet ervoor zorgen
dat die pensioenen kunnen worden
uitbetaald. Daarvoor ontvangt het
fonds premies van mensen die op
een gegeven moment met pensioen
gaan en van de werkgever, in dit
geval de overheid. Dat zijn enorme
bedragen die natuurlijk moeten
worden belegd".
In 1985 is het aantal gepensio
neerden, dat van het ABP in enige
vorm pensioen ontvangt, met
10.000 gestegen tot 394.000. Het
aantal nog werkende deelnemers
aan het fonds daalde opnieuw
enigszins en wel met 1000 tot
917.000. Aan pensioenen en uitke
ringen werd 6.6 miljard gulden be
taald, ruim 6,4 miljard kwam aan
bijdragen binnen. Het belegd ver
mogen bedroeg 121,6 miljard gul
den. Eind 1988 zal dat wel in de
buurt van de 135 miljard gulden
liggen. Het totale belegde vermo
gen van alle pensioenfondsen en
verzekeringsmaatschappijen in
Nederland is naar schatting zo'n
350 miljard.
Hard nodig
Gigantisch veel geld. bijna gelijk
aan het nationale inkomen. Reij
nen heeft er echter behoefte aan
om de verhalen dat het ABP in zijn
geld zou zwemmen, te ontzenu
wen. "Dat geld is allemaal hard no
dig om aan de pensioenverplichtin
gen te voldoen. Ook de Sociaal
Economische Raad (SER) heeft na
drukkelijk vastgesteld dat er bij de
pensioenfondsen geen sprake is
van overschotten".
Momenteel mag de financiële si
tuatie er op het eerste gezicht dan
rooskleurig uitzien, voor de toe
komst moet rekening worden ge
houden met het feit dat de nomina
le rente gaat dalen en dat de loon-
en prijsinflatie zullen toenemen.
Bovendien worden pensioenrege
lingen voortdurend aangepast en
verbeterd, wat ook geld kost. Om
dat pensioenfondsen verplichtin
gen aangaan voor een lange perio
de is het, vindt de SER. verstandig
dat bij vaststelling van de premies
de conjunctuur niet teveel gevolgd
wordt".
Het ABP werkt al jaren met een
vaste rekenrente van 4 procent.
Dat wil zeggen dat de beleggingen
minimaal 4 procent rendement
moeten opleveren om in de toe
komst de pensioenen te kunnen
uitbetalen. Er is op dit moment in-
(derdaad sprake van 'overrente'. De
nominale rente was de laatste jaren
immers beduidend -hoger dan de
rekenrente, maar wie zegt dat dat
zo blijft? Om te voorkomen dat dan
de premies plotseling omhoog
moeten is het volgens Reijnen be
ter om nu bij wijze van spreken te
'sparen' door de premies niet te
verlagen.
Affaires
Het ABP, waar by na 4000 men
sen werken, is geteisterd door af
faires. De handelingen van het
vroegere hoofd beleggingen, mr.
drs. A. Masson, zorgden er voor dat
hel ABP welhaast synoniem werd
aan een corrupte bende van zak
kenvullers. Er kwamen verschil
lende commissies die onderzoek
deden en rapporteerden.
Een gevolg daarvan was dat de
onoverzichtelijke structuur van
het grootste pensioenfonds op de
helling ging. Inmiddels is het zo
ver dat er een nieuwe wetgeving
komt, met als belangrijkste gevolg
dat de staat, in de vorm van de mi
nisters van binnenlandse zaken en
financiën, verder van het ABP
komt te staan.
Reijnen: "Nu staat de hoofddi
rectie van het ABP in feite recht
streeks onder de regering. De mi
nister van binnenlandse zaken be
noemt en ontslaat het kader. Het
hele loon- en salarisbeleid loopt via
binnenlandse zaken. En Financiën
(lees de centrale beleggingsraad)
bemoeit zich met het beleggings
beleid. In de toekomst krijgt het
bestuur (bestaande uit zes verte
genwoordigers van de overheid en
zes van de werknemers plus Reij
nen als onafhankelijke en niet
stemgerechtigde voorzitter, red.)
de eindverantwoordelijkheid voor
alles. Dat is nog geen volledige pri
vatisering, want de regering houdt
bepaalde bevoegdheden, maar het
is wel een stap voorwaarts".
Het bestuur van het ABP krijgt
dus de daadwerkelijke verant
woordelijkheid voor de beleggin
gen. Reijnen: "Dat is de grote winst
van de nieuwe structuur. Want, als
je er wel over gaat maar er niet over
kan beslissen, zoals nu het geval is
met de Raad van Toezicht, dan kan
je je werk niet doen. Dan blijf je
toch nog zweven. Straks komen
wij. het bestuur, voor de beleg
gingscommissie. Wij benoemen en
ontslaan, zij het wel in overeen
stemming met de minister van fi
nanciën. En wij kunnen, met een
meerderheid van driekwart, nee
zeggen tegen de beleggingscom
missie. Al vind ik wel dat dit
slechts bij uitzondering moet ge
beuren".
Beleggingscommissie
Momenteel controleert het rijks
orgaan Centrale Beleggingsraad de
geplande beleggingen van het
ABP, de sociale verzekeringsbank
in Amsterdam en het spoorweg
pensioenfonds. Voor het ABP
wordt een nieuwe beleggingscom
missie gevormd, waar oud-ban
kiers, ex-bestuursleden van verze
keringsmaatschappijen, onroe
rend goed-specialisten en andere
dëskundigen in komen te zitten.
Dat zouden in verband met de con
tinuïteit voor een deel dezelfde
mensen kunnen zijn die nu lid zijn
van de Centrale Beleggingsraad
Reijnen: "Aan de samenstelling
wordt gewerkt".
Bij het ABP wordt elk jaar een
beleggingsplan opgesteld. Dat
moet ook het toekomstige bestuur
gaan doen. waarbij beleggings
commissie en directie natuurlijk
invloed uitoefenen. Met dat plan,
dat zonodig in de loop van het jaar
•dt bijgesteld, gaat de directie
het
Mr. J. Reijnen:Vroeger was het
Binnen bepaalde grenzen be
staan machtigingen. De directie
hoeft niet voor alles toestemming
aan de beleggingscommissie te
vragen. Dat kan ook niet, want
vaak moeten beslissingen snel ge
nomen worden. De aan- of verkoop
van een pakket aandelen bijvoor
beeld.
De beleggingen van het ABP
moeten vooral "zeker" zijn. Er is
vaak kritiek dat het ABP veel te
conservatief belegt. Met een beetje
visie en wat meer durf zou er aan
zienlijk meer te verdienen zijn.
Reijnen: "Misschien zijn er wel be
tere rendementen te maken, maar
dan worden ook de risico's groter.
En dat kan je als pensioenfonds
niet maken, zeker niet als pen
sioenfonds voor ambtenaren. Want
daar wordt met een extra oog naar
gekeken, wat weer duidelijk is ge
bleken bij de subsidieregelingen
voor de bouw".
Verplichtingen
Heeft het ABP op het gebied van
beleggingen ook een soort maat
schappelijke taak, bijvoorbeeld in
vesteren in minder rendabele wo
ningbouw? "De eerste taak is: aan
de verplichtingen voldoen", meent
Reijnen. "Dus zoveel overhouden
dat de pensioenen kunnen worden
uitbetaald. Als je dan nog geld hebt
voor een tweede, maatschappelijke
taak, vind ik dat prachtig. Daarbij
moet je goed op je tellen blijven
passen. Een blijvend, bewust geko
zen, lager rendement leidt uitein
delijk tot hogere pensioenbijdra
gen van de overheid. Projecten met
een soort morele betekenis kunnen
alleen worden uitgevoerd als het
rendement op een aanvaardbaar
niveau blijft".
Het ABP mag, net als de andere
pensioenfondsen, straks ook in het
buitenland (de 12 EG-landen, Zwit
serland, Amerika, Japan, Canada.
Australië en Nieuw-Zeeland) gaan
beleggen, zij het voor niet meer dan
5 procent. Voor zo'n e
aan beleggingen als
ABP beschikt, is de Nederlandse
kapitaalmarkt zeker niet aan de
ruime kant.
Er komt bij het ABP straks ook
een ander, soepeler en meer aan de
markt aangepast beloningssys
teem. Dat wil zeggen dat het fonds
voor beleggingsdeskundigen, ac
countants, automatiseringsdes
kundigen, actuarissen meer kan
betalen dan nu het geval is. Dat is
ook nodig want bij de andere grote
pensioenfondsen, verzekerings
maatschappijen en (laat staan) ban
ken wordt op cruciale posten vaak
het dubbele of meer verdiend dan
bij het ABP.
Het hoofd beleggingen bij het
ABP krijgt pakweg 150.000 gulden,
bij verzekeringsmaatschappijen
tussen de 250.000 en 300.000 gulden
en bij de grote banken aanzienlijk
Glasnost", ondergronds krantje in Moskon
MOSKOU - Vanachter de deur
van het kleine appartement aan de
Garibaldistraat klinkt schrijfma-
chinegeratel dat ook niet ophoudt
bij het geluid van de bel. Een man
nenstem vraagt op sombere toon
identificatie, alvorens de deur open
en, na een haastige blik op de gang,
weer dicht gaat.
door
Alexander Münninghoff
het voorlaatste nummer van 'Glas
nost', dat momenteel in een oplage
van ongeveer honderd stuks van
hand tot hand gaat onder de groep
geïnteresseerden van naar schat
ting duizend mensen in Moskou.
Leningrad. Kiev, Jerevan en Ir-
koetsk, geeft Grigorjants ook toe
dat er een zekere hoop op een bete
re toekomst bestaat.
„Al vele maanden worden er
geen processen over de vrijheid
van meningsuiting meer gevoerd.
Er worden politieke gevangenen
vrijgelaten, ook uit psychiatrische
inrichtingen waarin ze gedwongen
verbleven. Het vertrek uit de Sov
jetunie is vergemakkelijkt en men
is inderdaad begonnen te onder
zoeken, welke Krimtataren uit
Centraal-Azië, waar ze in 1944 mas
saal naar gedeporteerd werden,
naar de Krim willen terugkeren", is
zijn voorzichtige conclusie.
Huiszoeking
Maar intussen slaagt hij er niet in
zijn blad 'Glasnost' officieel te la
ten registreren. Daarin ziet Grigor
jants het teken, dat het met Gor-
batsjov openbaarheid nog lang niet
gaat zoals het zou moeten. „De
KGB heeft een paar keer gepro
beerd hier een huiszoeking te hou
den. Maar omdat er net toevallig
westerse tv-camerateams aanwe
zig waren, gingen zij er haastig van
door. We worden gevolgd en afge
luisterd. Men bedreigt ons met uit
zetting uit dit huis en we kunnen
voor onze krant geen bankreke-
„Het staatsuitgeversbureau Gos-
komizdat heeft mij gezegd dat er in
dit land 8500 kranten en 1500 tijd
schriften verschijnen die alle een
staats- of maatschappelijke instel
ling vertegenwoordigen, maar dat
'Glasnost' niemand vertegenwoor
digt en dus niet officieel geregi
streerd kan worden. Onze situatie
is onduidelijk, moeilijk en' onze
ker".
Ondanks de soms zeer kritische
stukken die de laatste tijd in kran
ten als de Pravda en Izvestia ver
schijnen, zijn er volgens Grigor
jants nog steeds onderwerpen die
voor de officiële bladen taboe zijn.
„De KGB. het leger, de psychiatri
sche inrichtingen, de kwestie van
de nationaliteiten. En die moeten
naar ons gevoel net zo openhartig
behandeld kunnen worden als
kwesties als corruptie, alcoholmis
bruik, slecht bëleid en vriendjespo
litiek, die nu zo geregeld aan de or
de komen. Er zijn nog steeds ta
boes in onze samenleving en zo
lang die bestaan is er geen garantie
dat er niet een nieuwe Stalin-tijd
zal aanbreken".
Grigorjants werd zelf in 1983 ver
oordeeld tot zeven jaar gevangenis
straf en drie jaar aansluitend ver
banning. In februari van dit jaar
werd hij bij een amnestie vrijgela
ten. Zelf zegt hij als dissident te zijn
veroordeeld. Maar het blad
'Avondlijk Moskou' ('Vetsjernjaja
Moskva beweerde onlangs in een
giftig artikel (tot dusver het enige
over 'Glasnost' en haar hoofdre
dacteur dat in de officiële pers is
geweest) dat Grigorjants zich had
bezondigd aan speculaties in de
kunstsector.
Rancune
De inhoud van 'Glasnost' is tot
dusver niet zodanig, datje veel zou
missen als'je deze uitgave ongele
zen laat. De vele economische be
spiegelingen blijven qua niveau
duidelijk achter bij wat er in de of
ficiële organen verschijnt. Slechts
af en toe komt de lezer een interes
sant artikel tegen, zoals een stuk
dat handelt over de vernietiging
van de archieven uit de Stalin-tijd.
waarvan volgens het blad sprake
is. Het blad is verder doortrokken
van persoonlijk leed, aangedaan
door de KGB, en een weliswaar be
grijpelijke maar daarom nog niet
relevante rancune.
Voor het eerste nummer heeft
Andrej Sacharbv nog een bijdrage
geschreven, maar dat lijkt de
laatste keer geweest. Grigorjants:
„Sacharov wil zich op zijn weten
schappelijk werk concentreren en
wil zich afschermen voor de publi
citeit. Wij nemen nu in feite zijn
functie over van ombudsman voor
iedereen die het in dit land moeilijk
heeft".
Een jonge man met lang haar.
dikke brilleglazen en een pacifis
tenspeldje op zijn commandotrui
legt dicht betikte vellen op stapel
tjes op een oude, versleten divan.
Aan een verveloos tafeltje zit een
meisje verwoed op een oude
schrijfmachine te rammen, een ar
beid die kennelijk zo zeer een race
tegen de klok betekent dat ze geen
tijd neemt om op mijn groet te ant
woorden. Aan de wand hangt een
foto van Andrej Sacharov en enke
le religieuze prenten.
We zijn hier in het hol van de dis
sidente leeuw, of wat daar van over
is: het tijdelijk redactielokaal van
het geheel handvervaardigde en -
verspreide blad 'Glasnost' (Open
baarheid). De man die opendeed en
mij voorgaat naar de kleine kamer-
en-suite, waar zich een met pape
rassen volgeladen bureau bevindt
is initiatiefnemer en hoofdredac
teur Sergej Grigorjants.
Ontegenzeggelijk is er sinds Gor-
batsjov veel veranderd in de situa
tie van de Sovjet-dissidenten. En in
WASHINGTON (GPD) - Paus
Johannes Paulus II heeft giste
ren tijdens een mis in San Fran
cisco vijftig mannen die lijden
aan de ziekte aids, gezegend en
tegen hen gezegd: „God houdt
van u allemaal, zonder onder
scheid, zonder beperking".
De aids-slachtoffers waren op
uitdrukkelijk verzoek van de
paus aanwezig bij de verder door
meer dan 1000 personen bezoch
te mis in de 18e-eeuwse Missie
Dolores basiliek. Alle aanwezige
aids-lijders waren homoseksuele
katholieken; twee van de slacht
offers waren priester.
De vijftig mannen zaten bij el
kaar in het midden van de kerk
Toen de paus de basiliek binnen
kwam, liep hij op hen af. Sommi
gen drukte hij beide handen; bij
anderen schreef de paus met zijn
vinger een kruisteken op het
voorhoofd
In de toespraak die de paus
vervolgens hield, noemde hij
aids slechts ëén keer, en homo
seksualiteit helemaal niet. Lang
durig echter bleef hij stilstaan bij
de betekenis van zonde en ver
giffenis.
„God houdt van u allemaal. Hij
houdt van de ouderen, die de last
van de jaren voelen. Hij houdt
van .de zieken, hij houdt van de
genen die lijden aan aids. Hij
houdt van de familieleden en
vrienden van de zieken, en van
degenen die hen verzorgen", al
dus de paus.
Paus Johannes Paulus zei ver
volgens hoe Paulus al heeft ge
zegd dat Christus op aarde kwam
om zonden te vergeven, en riep
daarop de gelijkenis van de ver
loren zoon in herinnering, en
vooral hoe die door zijn vader
vergeven was.
De toespraak werd door velen
in en buiten San Francisco ge
zien als een indirecte oproep tot
homoseksuelen om om verge
ving te vragen. Algemeen was
verwacht, dat de paus in meer di
recte termen zou spreken over
homoseksualiteit, waarin de
rooms-katholieke kerk een zon
de ziet.
Buiten de basiliek werd de
paus geconfronteerd met een
groep van enkele duizenden de
monstranten. in vele gevallen le
den van homoseksuele organisa
ties, die leuzen riepen als:
„Schande, schande", en „Paus,
ga naar huis".
Sommige betogers hadden
zich met pausgewaden uitge
dost. Ook in Washington werd
gisteren bij de ambtswoning van
de pauselijke nuntius tegen het
pausbezoek gedemonstreerd.
Te weinig bekwame kandi
daten. In de Nederlandse Her
vormde Kerk dreigt een tekort
aan theologen die bekwaam zijn
om hoogleraar te worden. Zowel
de hervormde commissie voor
het Theologisch Wetenschappe
lijk Onderzoek (TWO) als het her
vormd moderamen hebben de
laatste tijd hierover hun bezorgd
heid geuit. TWO stelt de voor
dracht op bij vacatures van ker
kelijke hoogleraren.
TWO heeft „met zorg" gecon
stateerd dat in enkele vakgebie
den het al geruime tijd moeilijk
is om „waarlijk professorabele
personen" voor te dragen bij va
catures voor hervormd kerkelijk
hoogleraar. Om die reden heeft
TWO het bestuur van het Her
vormd Studiefonds verzocht niet
alleen boekenbeurzen, maar ook
promotiebeurzen ter beschik
king te stellen. Ter ondersteu
ning van dit verzoek schreef het
moderamen eind vorig jaar dat
„de zorg voor .Nachwuchs' in on
ze kerk, vooral op het gebied van
de praktische theologie en de
christelijke ethiek, een prioriteit
van de eerste orde vormt".
Het bestuur van het Studie
fonds heeft inmiddels hiertoe be
sloten, blijkens een brief die deze
maand aan de kerkeraden en col
leges van kerkvoogden is verzon
den.
VPW en macht. De vereni
gingen van pastoraal werkenden
(VPW's) moeten machtsvorming
tegen de „restauratieve bewe
ging vanuit zeer sterke machts
posities" in de RK Kerk niet uit
de weg gaan. Vernieuwing is al
leen mogelijk, als er mensen zijn
die nieuwe ideeën uitdragen en
ondanks veel weerstand in prak
tijk weten te brengen. Daarvoor
is een effectieve organisatie on
misbaar.
Dat hield dr. L, Laeijendecker,
hoogleraar algemene sociologie
in Leiden, gisteren de leden van
de VPW's voor die in Utrecht wa
ren bijeengekomen om de op
richting van de federatie van de
zeven VPW's in Nederland te
vieren. Tot nu toe werkten de
VPW's. die samen tussen 1300 en
1400 leden hebben, samen in een
landelijk beraad.
In elk van de zeven bisdom
men bestaat een VPW. Het zijn
beroepsverenigingen die de ma
teriële en immateriële belangen
van gewijde pastores (priesters
en diakens) en de (ongewijde)
pastorale werk(st)ers behartigen
De meeste VPW's zijn ontstaan
na de biizondere svnode van de
Nederlandse bisschoppen in ja
nuari 1980, waarvan de besluiten
door vele pastores als een bedrei
ging voor hun werk werden erva
ren. Van de bisschoppen erkent
alleen bisschop Ernst van Breda
de VPW als een officiële ge
sprekspartner.
Laeyendecker noemde een
aantal barrières die pastores mo
gelijk van machtsvorming af
houden. Uit afkeer van de hiërar
chische structuur die vroeger al
les regelde, voelen pastores nu
grote weerstanden tegen elke
vorm van organisatie. Voorts
noemde hij als mogelijke oor
zaak het „taboe op macht" bij
pastores op grond van een speci
fieke theologische traditie. Pas
tores zijn opgevoed met het mo
del van het mystieke lichaam
van de kerk, waarin dienstbaar
heid vooropstaat en disharmonie
ten koste van alles moet worden
vermeden, omdat dat de kerk in
gevaar brengt.
Laeyendecker keerde zich te
gen de opvatting van sommige
pastores dat men zich niet zo
druk moet maken over ontwik
kelingen in de landelijke kerk,
omdat m de parochies nog zeer
veel mogelijk is. Hij wees erop
dat vele taken niet op parochieel
niveau kunnen worden aange
pakt. Voorts herinnerde hij eraan
dat ook in parochies ontwikke
lingen worden teruggedraaid.
Inzegening homoseksuele
paren. Binnen de Remonstrant
se Broederschap hebben reeds
vijf homoseksuele paren hun re
latie laten inzegenen. Met nog
vier andere zijn gesprekken
gaande. Dit heeft de algemeen
secretaris, mr. J.W.A. Nieuwen-
huijsen, desgevraagd medege
deeld.
Vorig jaar november besloot
de algemene vergadering van de
Broederschap dat vanaf 1 januari
1988 ook homoseksuele en sa
menwonende paren hun relatie
kerkelijk konden laten inzege
nen. Een maand later is de kerke
raden per brief medegedeeld dat
de huidige kerkorde het inzege
nen van niet-huwelijkse relaties
niet uitsluit.
BEROEPINGSBERICHTEN
Gereformeerde Kerken:
Beroepen te Beilen: drs. A. A.
Fidder, kandidaat aldaar, die dit
beroep heeft aangenomen.
Aangenomen naar Alblas-
serdam J. Bruijn te Gouda.
Beroepbaarstelling: drs. A. A.
Fidder, Witte Valkenstraat 18.
Beilen; drs. O. Boersma, Es
doornhof 137 in Kampen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: Beroepen te Mariën-
berg: H. K. Bouwkamp te Har-
dinxveld-Giessendam
Gereformeerde Gemeenten:
Bedankt voor Zoetermeer: C. J.
Meeuse te Rotterdam-Zuid.
Remonstrantse Broeder
schap: Benoemd tot kerkelijk
medewerkster, voor predikants
werkzaamheden te Lochem-Zut-
phen: mevr. N. M. Lobbrecht-Da
Costa, hervormd kandidaat te
Didam, die deze benoeming
heeft aangenomen.
