Unicef op de
bres voor
kindsoldaten
Reportage
Kabinet laat kans in
rakettenzaak liggen
Paus in Los Angeles als een filmster ontvangen
PAGINA 2
WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1987
Opnieuw is de discussie over het
wel of niet plaatsen van de kruisra
ketten opgelaaid. Komen ze er nu
wel, of toch niet? Terwijl Washing
ton en Moskou het bijna eens zijn
geworden over een verdrag voor de
verwijdering van de middellange
afstandswapens, wordt in Neder
land de jarenlange discussie her
vat.
Al eerder heeft met name de op
positie in de Tweede Kamer aange
drongen op stopzetting van de
bouw op de vliegbasis Woensd-
recht. Telkens opnieuw werd ge
probeerd de positieve ontwikkelin
gen in het Oost-West overleg aan te
grijpen om de bouw te stoppen.
Maar de Kamermeerderheid (CDA
en WD) voelt daar niets voor.
door
Louis Burgers
Nog steeds houden de regerings
partijen vast aan het uitgangspunt
dat de bouw pas kan worden ge
stopt zodra Oost en West overeen
stemming hebben bereikt. Het ge
vaar dat door een dergelijke stap
het ontwapeningsproces zou stok
ken vinden CDA, WD en de kabi
netsministers te groot.
Ondanks de opwinding van de
afgelopen dagen in de media is er
feitelijk in deze situatie geen vefan-
dering gekomen. Het verdrag is
wel weer een stapje dichterbij ge
komen, maar nog vele obstakels
liggen er op de weg die de Verenig
de Staten en de Sovjetunie moeten
gaan.
Het verdrag is nog niet 'perfect',
om het woordgebruik van Lubbers
te gebruiken. Niet alleen moet de
komende overeenkomst nog gete
kend worden (dat zal vermoedelijk
eind november gebeuren), ook de
Amerikaanse Senaat moet het ver
drag nog ondertekenen. En dat kan
de nodige tijd kosten.
Dat althans is de conclusie waar
mee een groep Nederlandse parle
mentariërs het afgelopen weekein
de uit Washington is teruggekeerd.
Het zou kunnen betekenen dat Ne
derland formeel verplicht zou kun
nen worden de 48 kruisraketten te
plaatsen, terwijl het verdrag al is
getekend en alleen nog moet wor
den gewacht op goedkeuring dooi
de Senaat.
En dus begint de hele discussie
van voren af aan. De oppositie
roept -vanzelfsprekend- dat de
bouw moet worden stopgezet zo
dra het verdrag getekend is. En
over plaatsing valt met PvdA en
D66 straks helemaal niet meer te
praten.
Premier Lubbers nam maandag
direct krachtig stelling tegen dit
standpunt. Hij vindt dat het ont
mantelingsschema pas aan de orde
kan komen zodra de overeenkomst
niet alleen is getekend maar deze
moet ook 'perfect' zijn. Dat laatste
maakt duidelijk dat -in ieder geval
Lubbers- wil afwachten tot de Se
naat het verdrag heeft onderte
kend.
Dan pas zullen de Navo, de Vere
nigde-Staten en de vijf plaatsings-
landen spreken over de ontmante
ling van de raketten.
Pas wanneer alle aspecten van
het verdrag geregeld zijn kan ge
sproken worden over ontmante
ling en -dat is voor ons land extra
belangrijk- de volgorde van het
verwijderen van de raketten.
Nederland, dat door de bondge-;
noten toch al met een scheef oog
wordt bekeken vanwege het lang
durige verzet tegen de plaatsing,
hoeft nu niet te rekenen op coulan-
tie. Onder druk van de Nederland-!
se regering (en die werd weer beïn
vloed door de vredesdemonstra
ties) besloot de NAVO immers de
plaatsing in Woensdrecht als
laatste in het schema op te nemen.
Het zou vermoedelijk te veel van;
onze partners gevraagd zijn, wan
neer we ze nu ook nog als eerste
zouden mogen weghalen.
Lubbers en Van den Broek lij-
■ken dat aan te voelen. Volgens de
premier moet Nederland niet als
een 'kruidenier' reageren op het
ontwapeningsproces. Het gaat om
overleg en gezond verstand. Maan
dag weigerde hij zelfs in te gaan op
vragen of Nederland voorrang
moet krijgen bij de ontmanteling
van de raketten. Dat geldt ook voor
minister Van den Broek.
In Brussel zei deze „dat Neder
land niet de indruk moet wekken
op basis van een al ondertekend
maar nog niet door het Amerikaan
se Congres goedgekeurd verdrag
de honing uit de pot te willen ha
len". Nederland zal eerst uitvoerig
moeten overleggen met de Vere
nigde Staten en de andere plaat-
singslanden (Groot-Brittannié,
West-Duitsland, Italië en België).
Vastgesteld kan worden dat het
kabinet nadrukkelijk de kans voor
bij laat gaan een duidelijk stand
punt te formuleren. Een eigenzin
nige positie wordt niet gekozen. In
tegendeel, na het falen van de vre
desbeweging zoekt Nederland de i
beschutting van het bondgenoot
schappelijk verband.
Als het ware om onze goede wil
te tonen laat het kabinet elk jaar de
defensiebegroting nog iets groeien.
Dat is misschien minder dan was
afgesproken, maar in ieder geval
meer dan wat veel andere landen
doen.
De plaatsing van kruisraketten,
ook als een getekend verdrag dat
eigenlijk overbodig zou maken,
past in dit beleid. Het kabinet en de j
coalitie vinden dat zij de waarde
ring van de NAVO-bondgenoten
nog steeds moeten verdienen
Het Nationale Comité van Unicef in Italië heeft deze week
de ontwerptekst voor de conventie voor de rechten van het
kind bekendgemaakt. Als alles volgens plan verloopt zul
len de Verenigde Naties de conventie in 1989 aannemen,
waarna de aangesloten landen gevraagd zal worden de
conventie te ondertekenen. Heeft een land eenmaal zijn
handtekening onder die conventie gezet, kan het via de
rechter gedwongen worden de rechten van het kind te eer
biedigen.
Eén van de belangrijkste onderdelen van de conventie is
Artikel 20. waarin de regeringen wordt gevraagd al het mo
gelijke te doen kinderen onder de vijftien buiten het leger
te houden. Activisten voor de rechten van het kind vinden
dat het recruteren van kinderen ronduit verboden moet
worden. Vooral omdat in steeds meer landen steeds meer
kinderen op steeds jongere leeftijd actief deelnemen aan
oorlogshandelingen.
In heel wat ontwikkelingslanden is het een normale zaak dat jongetjes van
van leger of rebellen
alhoewel ze ontkennen dat er spra
ke is van aktieve rekrutering. Veel
Afghanen vinden het volkomen
'natuurlijk' dat jongens van, 13 a 14
jaar deelnemen aan de Heilige Oor
log tegen de Russen.
Hetzelfde geldt voor Iran. De rol
van de kinderen in het Iraanse le
ger is echter een heel andere dan
die in het leger van Afghanistan,
waar kinderen dezelfde training en
wapenuitrusting krijgen als de vol
wassen strijders. Iraanse kinderen
maken eigenlijk geen deel uit van
de troepen. Zij fungeren als leven
de mijnenjagers, met geen ander
hulpmiddel dan hun beide voeten.
Het is hun taak om dwars door de
mijnenvelden heen op de vijand
toe te rennen, om de weg vrij te ma
ken voor troepen en tanks. Hun
martelaarschap wordt gesymboli
seerd door een sleuteltje, dat ze om
hun hals dragen en dat hen toegang
verschaft tot de hemel.
De Geneefse organisatie Defen
ce for Children' schat dat 95 pro
cent van de Iraanse kindsoldaten
de dood vindt. Hun gemiddelde
leeftijd is 15 tot 18 jaar. Maar uit be
zoeken die 'Defence for Children'
bracht aan krijgsgevangenkampen
in Irak moet worden geconclu
deerd dat er ook kinderen van tien
jaar tussen zitten.
Helden
In Uganda vechten ze niet meer,
de kadogo's, zoals de kindsoldaten
daar worden genoemd. In de ogen
van veel volwassenen zijn deze kin
deren de helden van Uganda. Ze
zijn de kadogo's dankbaar voor
hun rol in de revolutie van januari
'86. Maar hoe moeten deze 2500
kinderen, die gewend zijn elk con
flict met geweld op te lossen, zich
handhaven in een vreedzame sa
menleving.
Thomas Hammerberg moet het
antwoord schuldig blijven. ..Het
zijn vaak wezen. Ze zien de militai
re barakken als hun huis. Het is dus
niet zo gemakkelijk ze het leger uit
te sturen". Als tussenoplossing
worden nu speciale scholen ge
sticht. waar de kadogo's kunnen le
ren lezen en schrijven, terwijl ze in
dienst van het leger blijven.
In Sri Lanka probeert de rege
ring de kindsoldaten die in dienst
waren van de Tamiltijgers te be
trekken bij de wederopbouw van
de dorpen. Unicef juicht het initia
tief toe. maar een free-lancejourna-
liste uit dat land ?egt: „De kinderen
hebben de wereld leren zien door
de loop van hun geweer. Zonder
wapen voelen ze zich zwak en ang
stig. Hen het wapen afnemen ver
andert niets aan het feit dat ze elk
meningsverschil met geweld be
slechten".
Na de bloedbaden die de
Renamo-rebellen in de Mogambi-
quaanse steden Homoine en Man-
jacaze aanrichtten, rapporteerde
de Novib met afgrijzen hoe juist de
kindsoldaten zich te buiten gingen
aan gewelddaden. Neil Bothby.
een Amerikaans psycholoog die
zich specialist op het gebied van
het verschijnsel kindsoldaten mag
noemen, verklaart dat als volgt:
12 a 13 jaar meevechten aan de kant
„Als kinderen wordt geleerd dat
het toegestaan is te doden, gebeurt
er iets merkwaardigs. In eerste in
stantie zegt een stem hen, van bin
nenuit, dat het niet goed is te do
den. Als ze die barrière eenmaal
doorbroken hebben, handelen ze
met een enorme woede en kracht,
alsof ze het morele debat in zichzelf
moeten overstemmen".
Terrorisme
Over het effect van de oorlog op
kinderen op langere termijn is wei
nig bekend. En over de toekomst
perspectieven van kindsoldaten
nog minder. Thomas Hammerberg
van 'Redt de kinderen': „Op kin
dertekeningen in Libanon ont
breekt nooit die ene sterke man
met dat grote wapen. Voor deze
kinderen vertegenwoordigen ge
weld en wapens veiligheid. Geweld
is legitiem, sterker nog. het is het
enige middel om je wil doorge
drukt te krijgen. Je ziet ook juist in
deze samenlevingen het terrorisme
ontstaan. In Libanon. Noord-Ier-
land en Zuid-Afrika worden kin
derlevens verwoest door geweld.
Ze moeten zich handhaven in een
sfeer van haat. In zo'n samenleving
ben je als terrorist een held. geen
crimineel".
Op de vraag of deze kinderen
ooit in staat zullen zijn een vreedza
me samenleving op te bouwen zegt
Hammerberg: „Ik denk van niet.
Maar we moeten he£ wel probe-
De tijden dat de gruwelen van een
oorlog zich beperkten tot het front
zijn voorgoed voorbij. Het front is
niet langer een duidelijke, op de
landkaart aan te wijzen, rechte lijn
die de 'goeden' van de 'slechten'
scheidt. Het front wordt steeds va
ker gevormd door de burgerbevol
king, met de 'goeden' in de voor
tuin en de 'slechten' in de achter
tuin, niet wetend van welke partij
ze het meest te vrezen hebben.
door
Margreet Vermeulen
Het bloed dat vergoten wordt is
voor 90 procent het bloed van de
burgerbevolking. De ontwikkeling
van de guerrillatactieken is hier de
bet aan. Maar ook de gedachte ach
ter de 'totale oorlog' waarbij het te
bereiken doel zo belangrijk wordt
geacht dat het de inzet van alle
middelen rechtvaardigt. Ook de in
zet van kinderen, als soldaat.
De Nicaraguaanse kinderen die
schouder aan schouder met de vol
wassen Contra's vechten om het
Sandinistische regime omver te
werpen zijn gemiddeld 13 a 14 jaar
oud. Ze hebben geleerd te doden,
soms nog voordat ze hebben leren
lezen en schrijven
Vooral de kinderen in de vluch
telingenkampen zijn een makkelij
ke prooi. De Contra's houden hen
voor hoe avontuurlijk en heldhaf
tig het soldatenleven is. En om de
resterende twijfel weg te nemen is
de mededeling dat er in het leger
genoeg te eten is meestal afdoende.
De kinderen worden door de Con-
traleiders gewaardeerd om hun in
zet: „Kindsoldaten zijn onze beste
soldaten. Ze zijn snel, lenig en be
reid tot grote risico's".
Thomas Hammerberg, voorzitter
van de Zweedse organisatie 'Redt
de kinderen', laat een nadrukkelij
ke stilte vallen na het uitspreken
van dit citaat. Zijn organisatie
heeft de aandacht inmiddels ver
legd naar de Afghaanse vluchtelin
genkampen om te achterhalen hoe
kinderen een oorlog verwerken of
beter gezegd: pf ze in staat zijn oor
logservaringen te verwerken.
Hammerberg: „Wat ons opvalt is
dat kinderen heel goed kunnen le
ven met lichamelijke handicaps,
ook als ze bijvoorbeeld beide be
nen moeten missen. De kinderen
die getuige zijn geweest van bloed
baden waarbij familieleden wer
den gedood zijn er veel ernstiger
aan toe. Ze kampen met een
schuldgevoel, louter en alleen om
dat zij nog wel in leven zijn."
Oneindig
Voor de Zweed staat het vast dat
kinderen veel meer onder oorlogen
lijden dan volwassenen. „Volwas
senen zijn in staat gebeurtenissen
in een context te plaatsen, bijvoor
beeld in tijd en plaats. Ze zijn er
zich van bewust dat er aan de ande
re kant van de grens relatieve rust
heerst en dat de oorlog over een
jaar voorbij kan zijn. Kinderen
hebben dat gevoel voor tijd en
plaats nog niet ontwikkeld. Voor
hen is de oorlog overal en onein
dig".
Afghanistan heeft nooit ver
bloemd dat kinderen al op zeer jon
ge leeftijd deelnemen aan de strijd
Deze twee jongens maakten deel uit van het 'rebellenleger' van de huidi
ge president van Uganda, Museveni. Ongeveer 25 procent van het leger
van Museveni bestond uit jongeren wiens ouders tijdens voorgaande oor
logen werden omgebracht. (foto anpi
t
LOS ANGELES (RTR) - Paus
Johannes Paulus II is gisteren in
Los Angeles het welkom van een
filmster ten deel gevallen. Tegen
het ongeveer 1 miljoen mensen
dat voor hem op de been was, zei
de paus dat zij zich aan de gel
dende moraal moesten houden
ook al werd dat niet meer van de
ze tijd gevonden.
De menigte was de grootste
die tot nu toe in de Verenigde
Staten voor de paus is uitgelo
pen. Zij strekte zich over een ki
lometer of elf uit, van de arbei
derswijken tot aan de kathedraal
van Saint Vibiana. In Groot-Los
Angeles wonen 2.600.000 katho
lieken en het is daarmee de
grootste concentratie van katho
lieken in Amerika.
In de film- en televisiehoofd
stad van de Verenigde Staten
(onder de rook van Hollywood)
zei de paus later dat de mensen
die de media in handen hebben,
rekenschap tegenover God af te
leggen zouden hebben als zij hun
macht gebruikten voor de ver
spreiding van pornografie, ge
weld en materialisme
"In zekere zin is de wereld aan
uw genade overgeleverd", aldus
de paus tot 1.600 directeuren, ac
teurs en beleidsmakers in televi
sie, radio, krant en film- en pla
tenindustrie.
De paus zei tweemaal in zijn
harde vertoog over de verant
woordelijkheden van de media,
dat de leer van de Kerk in bepaal
de gevallen verder ging bij de
verdediging van de menselijke
waardigheid dan zowel de Ame
rikaanse grondwet als de Ameri
kaanse Onafhankelijksverkla-
ring. De Kerk, aldus de paus,
staat achter de vrijheid van me
ningsuiting en persvrijheid, pre
cies zoals de Amerikaanse
grondwet. "Maar zij gaat verder.
Rechten brengen overeenkom
stige plichten mee. De juiste uit
oefening van het recht van infor
matie eist dat de inhoud van wat
wordt meegedeeld waar is en
volledig. En sterker nog dan de
Onafhankelijkheidsverklaring
proclameert, verheft de Kerk
haar stem om op te komen voor
de waardigheid van elk mense
lijk wezen".
De communicatie-industrie
"moet de menselijke waardig
heid steunen want de wereld
wordt voortdurend in de verlei
ding gebracht om haar te verge
ten."
"Uw arbeid kan zeer ten goede
en zeer ten kwade werken U
kent de gevaren, net zo goed als
de schitterende kansen die u
hebt, zelf', aldus de paus.
LWF-bezoek Namibië. Een
delegatie van de Lutherse We
reldfederatie brengt van 26 okto
ber tot 6 november een pastoraal
bezoek aan Namibië, hoewel de
blanke lutherse kerk in dat land
een ontmoeting met de delegatie
uit de weg gaat. De synode van
de Duitse Evangelisch-Lutherse
Kerk in Namibië heeft de vorige
maand besloten geen contacten
met de wereldfederatie te onder
houden, totdat de kerk weer zon
der beperkingen als lid kan func
tioneren. Tegelijkertijd besloot
de synode niet uit de wereldfede
ratie te stappen.
De LWF besloot in 1984 het lid
maatschap van de de Duitse
Evangelisch-Lutherse Kerk in
Namibië en van de Lutherse
Kerk van de Kaapprovincie in
Zuidafrika op te schorten, totdat
deze kerken de apartheid open
lijk en ondubbelzinnig zouden
afwijzen.
Bijbels themapark. Rain-
bow-directeur drs. L P Doren
bos is „diep teleurgesteld" over
het negatief advies van het colle
ge van B en W in Zeewolde over
het bijbels themapark Rainbow-
world.
„In Zeewolde is naaktrecreatie
wel toegestaan, maar is geen
ruimte voor een bijbels exposi
tiecentrum. In dat dorp zijn bij
belse normen en waarden kenne
lijk niet meer mogelijk." Zeewol
de vreest dat het themapark pla
nologisch niet goed in de hand te
houden zal zijn en ook te veel
controverses zal oproepen.
Volgens de Nunspeetse onder
nemer G. Versteeg, die reeds „et
telijke tonnen" heeft besteed aan
onderzoek naar de haalbaarheid
van het themapark, is het park
geenszins van de baan. Diverse
gemeenten en zelfs provincies
hebben van hun belangstelling
voor de vestiging van het park la
ten blijken. Hij meent dat het be
stuur van Zeewolde ten onrechte
de vrees koestert dat het park
meer ruimte in beslag zal nemen
dan de 86 hectare waarvan nu
wordt uitgegaan. Verder wijst
Versteeg erop dat de acties van
Dorenbos tegen onder meer de
pornografie een zelfstandige ac
tiviteit zijn binnen de Rainbow-
stichting en dat zij van geen en
kele invloed zijn op de vormge
ving van het themapark.
Volgens mede-initiatiefnemer
ds. W.J.J. Glashouwer wordt
sterk overwogen het themapark
een andere naam te geven, zodat
de „betreurenswaardige" koppe
ling met de activiteit van Doren
bos verdwijnt. Hoewel Glashou
wer de houding van Zeewolde
„wat kortzichtig" vindt, kan hij
zich de vrees van het gemeente
bestuur van Zeewolde „ten dele"
indenken, maar, zo zegt hij, „wij
hebben evenveel met de acties
van Dorenbos te maken als ande
re Nederlanders". Dorenbos
voert zijn acties „buiten ons en
zonder ons", aldus Glashouwer.
Euthanasie. De menselijke
waardigheid is niet gediend met
het voorstel van het kabinet om
de euthanasie wettelijk te rege
len. Dat verklaart het Humanis
tisch Verbond na het wetsvoor
stel aan de humanistische begin
selen te hebben getoetst.
Volgens het voorstel blijft eu
thanasie strafbaar Slechts zeer
ten dele wordt rekening gehou
den met het zelfbeschikkings
recht van de patiënt. Het Huma
nistisch Verbond meent dat de
keuze tussen eigen leven of dood
als een grondrecht dient te wor
den beschouwd. De nieuwe wet
biedt volgens het HV geen garan
tie dat van strafvervolging wordt
afgezien, zelfs indien de arts vol
gens de zorgvuldigheidsvereis-
ten heeft gehandeld. Het HV ver
wacht dat artsen daarom in veel
gevallen zullen voortgaan met
het verdoezelen van euthanasie
als doodsoorzaak. Daarmee
kunnnen hun daden niet worden
getoetst, zodat de beoogde be
scherming tegen ongevraagde
euthanasie uitblijft.
De regering houdt volgens hef
Humanistisch Verbond met het
wetsvoorstel de discriminatie in
stand van mensen die naar hun
eigen overtuiging en weloverwo
gen wensen te beslissen over het
eigen leven. Hun keuzevrijheid
„blijft ondergeschikt aan de op
vattingen van sommige christe
nen die menen hun overtuiging
aan iedereen te kunnen opleg
gen."
Beroepingsbenchten. Neder
lands Hervormde Kerk: Aange
nomen naar Bergambacht, toe
zegging: E.M. Bakker te Nijkerk.
Gereformeerde Kerken: Be
roepen te Haren, geestelijk ver
zorger Beatrixoord: mevr. drs.
A.E.C. Tazelaar, kandidaat te
Kampen die dit beroep heeft
aangenomen.
Beroepen te Strijen: drs. C.
Koekkoek, kandidaat te Rotter
dam.
Beroepen te Hantumc.a. en
Ternaard: drs. B Terlouw. kani-
daat te Amsterdam die dit be
roep heeft aangenomen
Gereformeerde gemeenten:
Beroepen te Leerdam J C West
strate te 's-Gravenpolder.
SOVJETUNIE
DUITSLAND
=?108rtl^
GROOT-=C
:BRITTANNIËM60
