'Begrip cabaret moet
weer worden ingevoerd'
'Ruimte voor vrouwen' terecht opgeëist
Haye (ex-Purper) van der Heyden:
PODIUMBUK
Gedicht op
autobussen
Filmspeler
John Qualen
overleden
'Oude muziek ook op
moderne instrumenten'
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1987
KUNST
PAGINA 25
Redactie Pieter C Rosier
LEIDEN - Veel herhalingen deze
week in de Leidse theaters. Zo
worden op donderdag-, vrijdag
en zaterdagavond weer voorstel
lingen gegeven van Elektraeen
LAK-produktie onder regie van
Gijs de Lange. Met deze eigen
produktie sloot het LAK eind mei
zijn seizoen af: het succes was
toen zo groot dat tot een reeks
herhalingen moest worden beslo
ten.
'Elektra' is een Griekse trage
die van Soflocesdie door de re
gisseur op een eigenzinnige ma
nier werd aangepakt. 'De wegla
tingen en aanpassingen, door De
Lange aangebracht, bleken func
tioneel', schreef één van onze re
censenten in deze krant. Klas
siek toneel dat ook nog leuk is om
te zien'. Uit de destijds in deze ko-
lommen afgedrukte beschouwing
valt ook af te leiden, dat de regis
seur de essentie uit het op deze
Lijd toegesneden drama heeft we
ten te halen en dat de spelers het
stuk met veel inlevingsvermogen
en uiterst beweeglijk opvoerden.
Een dikke voldoende dus voor de
ze bijzondere 'Elektra'.
Kindermoordenaar
Als kindervoorstelling gaat
zondagmiddag 'Karei en de kin
dermoordenaar' door Peter Pan
Produkties in het LAK in premiè
re. Hel stuk. omschreven als een
absurdistisch theateravontuur
over de dood. is geschreven door
Dolf Verroen.
Het is het verhaal van de wees
jongen Karei, die bezoek krijgt
van de kindermoordenaar die
als knechtje van de dood Kareis
buurjongen moet komen ophalen
Maar hij vindt Karei veel leuker
dan de buurjongen, dus moet Ka-
rel er aan geloven. Langzaam
maar zeker maken Karei en zijn
omgeving de overgang mee van
leven naar dood. Wat er nu van
Kareis dood waar is en wat niet.
blijft tot het laatste moment onze
ker. aldus de programmatoelich
ting. De voorstelling is bedoeld
voor kinderen vanaf acht jaar
Aanvang 15.00 uur.
Moderne muziek
Hedendaagse muziek van
vrouwelijke componisten is. zoals
al eerder aangekondigd, van
avond te beluisteren in de Leidse
Schouwburg. Er zal werk worden
uitgevoerd van o.a. Tera de Ma-
rez Oyens, Marjo Tal en Trees
Hoogwegt. Uitvoerenden zijn
Elena Vink sopraan), Helen Met-
zelaar (fluit), Peppie Wiersma
(slagwerk), Monique Copper
(piano). Trees Hoogwegt e.a. Na
de pauze treedt Greetje Bijma,
winnares van de Holland Jazz
Award 1982, op
Vijfde van Purper
Het cabaretprogramma 'De
Vijfde van Purper' is morgen
avond nog een keer in het theater
aan de Oude Vest te zien. Van de
groep Purper maken o.a. deel uit
Adelheid Roosen en Karin Bloe
men, beiden bekend van de tele-
visiefreclame). Een tweede her
haling volgt op dinsdagavond 22
september.
Agnes van God
Linda van Dyck, Henny Orri
en Marie-Louise Stheins zijn de
drie actrices, die nog steeds het
land rondtrekken met 'Agnes van
God', welk stuk tot de categorie
kassuccessen mag worden gere
kend. Zij die het stuk destijds
hebben gemist, kunnen het alsnog
gaan zien op zaterdagavond in
de Leidse Schouwburg.
MacBeth
Shakespeare. Hoeveel eigen
tijdse groepen zouden zich al niet
op de stukken van deze bard van
het klassieke Engelse toneel heb
ben gestort? Nu is het de toneel
groep De Tijd die er voor gekozen
heeft om haar visie te geven op
het drama van MacBeth. De
nieuwe toneelgroep, met Ivo van
Hove en Lucas Vandervorst als
artistiek leidersis ontstaan uit
een fusie tussen twee Vlaamse
theatergroepen, t.w. Art-Verti-
kaal en Het Gezelschap van de
Witte Kraai. De vertaling van
deze Shakespeare is van Hugo
Claus. In handen van regisseur
Ivo van Hove krijgt MacBeth vol
gens de programmatoelichting
'een nieuw en bitter aanzien'. De
titelrol wordt gespeeld door Lu
cas Vandervorst.
Theatergezelschappen opgehcht
„Toen ik zei dat ik met Purper wilde stoppen, zei iedereen 'Dat
moetje niet doen, zoiets als Purper krijg je maar één keer'. Dat
gaf voor mij de doorslag. Ik dacht: mij zal het nóg een paar keer
lukken".
En terwijl Purper voortging met het oogsten van wat Haye van
der Heyden had helpen zaaien, verliet hij de groep. Hij
regisseerde onder meer de shows van Adèle Bloemendaal en
Ramses en Liesbeth. Vorig jaar was zijn Babysitrevue in de
theaters te zien. Een prachtige musical met dito muziek van
Henny Vrienten, maar zonder 'bekende namen' en dus niet
opgemerkt door het grote publiek. Het komende seizoen is Haye
van der Heyden (30) voor het eerst weer zelf op de planken te
zien. In een soloprogramma.
„Voor dje vakantie heb ik het tien keer uitgeprobeerd. Voor het
eerst heb ik meegemaakt wat het is voor acht mensen te moeten
spelen. Vreselijk. Zo'n ervaring is alleen maar mooi als je later in
Carré staat en je kunt zeggen: Ik ben ooit nog eens begonnen met
acht man publiek in Vlissingen. Maar dan moetje wel Carré
halen."
Haye v.d. Heyden
door
Pieter Paul Schmaal
Haye van der Heyden is terug bij
af. Verwisselde vrijwillig het zeke
re roemrijke pad binnen de Pur
per-gelederen voor een ongewis
avontuur. En merkte dat de naam
Haye van der Heyden het grote pu
bliek eigenlijk niets zegt. „Dat on
dervond ik pas goed toen ik met
George Groot iets ging doen. We
deden samen een programma,
maar het publiek bleef weg. Dat
heeft me aan het denken gezet. Ik
bedoel, ik was toch jaren deel ge
weest van het succesvolle Purper
en George kwam uit het ook niet
echt onbekende Don Quishocking.
maar met ons tweeën kregen we
toch geen publiek".
En dat is waar. Wie aan minder-
ingewijden wil duidelijk maken
wie Haye van der Heyden is, kan
het beste refereren aan de STER-
reclame die hij doet voor boter.
Voor velen zal Van der Heyden
niet veel meer zijn dan 'weer ie
mand die het solistisch gaat probe
ren'. Misschien leuk om bij wijze
van gok de nog net niet volledige
abonnementenserie mee vol te ma
ken.
Betrouwbaar
Hij weet het, maar zit er niet mee.
„Ik wil nu investeren in iets van
mezelf. Bezig gaan met het opbou
wen van een eigen publiek. Dat
gaat langzaam, maar in het theater
heb je wèl te maken met een be
trouwbaar publiek. Als je het lang
zaam opbouwt, blijft het komen.
Dat zagen we bij Purper. Het eerste
programma trok vijftig man pu
bliek per avond, bij Purper III had
den we driehonderd mensen in de
zaal. En Purper IV konden we spe
len in het Nieuwe de la Mar. Dat
was een jongensdroom die in ver
vulling ging. Nee, dat gaat niet zo
maar. Het heeft me wel mijn vrien
din en een beste vriend gekost."
Naast de laatste voorbereidingen
van zijn solo-programma, vraagt
een nieuwe comedy-serie voor tele
visie veel van zijn tijd. Samen met
Annie M.G. Schmidt en haar zoon
Flip schrijft hij dertien afleverin
gen. waarin Adèle Bloemendaal.
Johnny Kraaykamp en Rijk de
Gooyer de hoofdrollen zullen spe
len. „Het schrijven met een ouwe
rot als Annie is heel leuk. Zij heeft
van die diepe verworvenheden die
je pas krijgt als je al heel lang ge
schreven hebt. En die legt ze dan
patsboem op tafel. Als ik een stuk
voorlees, dan zegt ze 'die en die
scène zijn goed en dat zou ik an
ders doen'. En dan denk ik. verrek
ze heeft gelijk."
Televisie
De haat-liefde verhouding die
Haye met het medium televisie
heeft, duikt steeds weer op tijdens
het gesprek. Hij loopt lang genoeg
mee om te weten dat het een niet
onbelangrijk uithangbord kan zijn
voor meer naamsbekendheid,
maar heeft aan de andere kant te
vaak het hoofd gestoten om zich er
nog vol kinderlijk vertrouwen aan
over te leveren. „Als iemand van
de televisie mij zou aanbieden om
op een heel integere en chique ma
nier beroemd te worden, deed ik
het zo", zegt hij. maar hij voegt er
direct aan toe dat integriteit nou
eenmaal geen gemeengoed is in
'Hilversum'. En daarnaast: „Ik
vind liet heel moeilijk om iets voor
tv te doen. Televisie is eigenlijk
niets voor mij. Wat zou ik kunnen
doen? Een erg mooi of leuk num
mer? Dat doe ik niet, want dat
hoort in mijn theaterprogramma
thuis. Een liedje? De kijker zou
vermoedelijk zeggen: goh het lijkt
Benny Neyman wel."
Schrijven voor televisie is wat
anders. Hoewel ook daaraan be
zwaren kleven: ..Wat me opvalt bij
de televisie is dal er in Hilversum
niemand zit, die kan lezen. Ze le
zen daar dan ook niks. Ze horen
van elkaar of iemand mode is en
die nemen ze dan. Bij het theater
zitten intelligentere mensen dan
bij tv. Ik vind theater ook iets
mooiere kunst. In het theater leer
je. Je groeit in die 120 voorstellin
gen, je timing wordt beter en zo.
Op televisie zuigen ze je uil.''
Klankbord
Voor zijn eerste solo-programma
heeft Haye van der Heyden zich
verzekerd van steun. George Grool
begeleidde hem bij het tekstschrij
ven ('daar heb ik hem ook voor be
taald, hij krijgt een fiets van me')
on Werkteater-acteur Maarten
Wansink regisseert hem. „Maarten
is nog een vriendje van vroeger. Ik
mag alles van hem Ik kan elke
keer met wat nieuws komen, zon
der dat hij het erg vindt dat er weer
hele gerepeteerde stukken ver
dwijnen. De inbreng van een regis
seur is trouwens niet zo erg groot
bij een cabaretprogramma. Ik vind
het fijn om te kunnen werken met
iemand die zes weken als klank
bord wil dienen. En met Maarten
gaat dat extra goed, omdat hij zelf
zo'n slapstick-achtige figuur is."
Eigen aan het fenomeen cabaret
programma ('Het is echt cabaret.
Ik ben erg voor het herinvoeren
van het begrip cabaret, vooral nu
iedereen om het hardst aan het roe
pen is dat ze eigenlijk muziekthea
ter brengen') is de onmogelijkheid
om veel samenhangende informa
tie te geven over de inhoud er van.
„Tja, ik doe een heel mooi close-
harmonynummer met een buik-
spreekpop en het clownsnummer
moet een echte hit kunnen wor
den. Dat gaat over een Duitse
clown die een zaal kinderen ver
wacht en zich plotseling geplaatst
ziet voor een volwassen publiek. Ik
heb het een paar keer gedaan en
het blijkt te werken. Het publiek
doet als kinderen mee en heeft een
leuke tijd." En daar gaat het om
voor Haye van der Heyden.
Mooiste avond
„Ik vergeet nooit die keer dat we
met Purper in de Alkrnaarse Vest
speelden. Ik zit daar in mijn kleed
kamer en zie hoe op het parkeerter
rein een vader, moeder en twee
kinderen uitstappen. Mooie kleren
aan en vol verwachtingen over hét
avondje-uit. Toen fantaseerde ik
hoe zo'n gezin besluit een avond
naar het theater te gaan, hoe er aan
tafel nog wat gehaast wordt en
nam mezelf voor: Ik wil vanavond
maar één ding. namelijk dat die
mensen de mooiste avond heb
ben."
GRONINGEN (GPD) - De finan
cieel administrateur van de Stich
ting Noordelijk Theater De Voor
ziening heeft zijn gezelschap voor
ongeveer twee ton opgelicht. Het
stichtingsbestuur heeft aangifte
gedaan. De administrateur heeft
inmiddels bekend. Hij is op non-
actief gesteld en zal worden ontsla
gen.
Naar verluidt is de administra
teur onder dwang tot de frauduleu
ze handelingen gekomen. Hii zou
gechanteerd en bedreigd zijn.
Vooral om die reden is men bij het
gezelschap erg aangeslagen. De ad
ministrateur. al jaren in dienst, was
uiterst deskundig en genoot ieders
vertrouwen.
De fraude heeft zich binnen een
betrekkelijk korte periode afge
speeld. Naast bedragen van de re
kening-courant zijn er kasgelden
verdwenen. De oplichting kwam
kort voor de zomervakantie aan
het licht.
Kinderboekenweek:
AMSTERDAM (ANP) Een ge
dicht van ruim 400 meter van Wil
lem Wilmink, winnaar van de Gou
den Griffel 1986. zal op 30 septem
ber worden onthuld in Amster
dam. Dat gebeurt ter gelegenheid
van de opening van de Kinderboe
kenweek 1987. Dit grootste gedicht
ter wereld is geschreven op 30 au
tobussen die vanuit het gehele
land naar de Bosbaan in Amster
dam komen. In de bussen zitten
kinderen die hebben meegedaan
aan een verhalenwedstrijd van de
VARA in samenwerking met de
Collectie Propaganda van het Ne
derlandse Boek (CPNB), organisa
tor van de Kinderboekenweek.
Dit is een van de vele activiteiten
van de Kinderboekenweek die van
30 september tot en met 10 oktober
in het kader van de manifestatie
Amsterdam Culturele Hoofdstad
van Europa in het gehele land
wordt gehouden onder het motto:
'Die van hiernaast en van de over
kant. Kinderen en boeken in Euro
pa'. Veel boekhandels en bibliothe
ken organiseren puzzeltochten,
prijsvragen, kleurwedstrijden met
als uitgangspunt het thema van de
Kinderboekenweek. In diverse
plaatsen worden ook kinderboe
kenmarkten gehouden, waarbij
kinderboekenschrijvers aanwezig
zullen zijn om te signeren of om
met kinderen een speciaal project
uit te voeren.
De officiële opening van de Kin
derboekenweek is woensdagmid
dag 30 september in de Stads
schouwburg in Amsterdam, waar
een kinderboekenbal wordt gehou
den.
Er verschijnen twee eenmalige
uitgaven ter gelegenheid van dit
evenement. Het boek 'Die van hier
naast en van de overkant' van de
auteurs Paul Arnoldussen en Mar-
ja Baeten met illustraties van Joep
Bertrams. 'Florrie' van Burny Bos
met illustraties van Hans de Beer.
LOS ANGELES (AP) - De Ameri
kaanse acteur John Qualen, die
vooral bekendheid verwierf met
zijn rol van vader in drie speelfilms
over de Dionne vijfling, is in een
ziekenhuis in Los Angeles overle
den. Qualen was 87 jaar.
Qualen speelde de vader van een
vijfling in drie films van 20th Cen
tury Fox: 'The Country Doctor',
'Reunion' en 'Five of A Kind'. Ver
der vertolkte hij de rol van Muley
in 'The Grapes of Wrath', van de
zeeman Axel Swanson in 'The
Long Voyage Home' en van arts in
'The Fugitive'.
In zijn 42-jarige loopbaan als ac
teur speelde Qualen in ruim 120
films. De eerste was Street Scene
in 1931, de laatste Frasier, the Sen
suous Lion in 1973.
HUSTINXPRIJS - De Edmond
Hustinxprijs van 50.000 gulden is
toegekend aan de beeldend kun
stenaar Michel Huisman (30). De
jury onderscheidt hem ermee om
dat Huisman in een korte periode
van zelfstandig en professioneel
werken een eigen herkenbare stijl
heeft ontwikkeld en werk vervaar
digt van hoge kwaliteit.
Huisman combineert m
zijn werk als beeldend kunstenaar
aspecten van de schilderkunst, de
beeldhouwkunst, de muziek en de
choreografie.
De prijs wordt 9 oktober in Maas
tricht uitgereikt.
Amsterdamse Bachsolisten:
DEN HAAG (GPD) - Het ensemble Amsterdamse Bachsolisten is het
oneens met de visie van de Raad voor de Kunst dat alleen oude muziek,
uitgevoerd op oude instrumenten, gesubsidieerd moet worden. Oude
muziek kan ook uitstekend met nieuwe instrumenten worden gespeeld.
Dit schrijft het bestuur v.an de Stichting Amsterdamse Bachsolisten in
een brief aan minister Brinkman van cultuur.
Dat er ook plaats moet zijn voor een authentieke benaderingswijze van
oude muziek met moderne instrumenten, wordt volgens de brief door
deskundigen van naam in binnen- en buitenland onderschreven. Ook de
vele concertaanbiedingen die het ensemble in eigen land maar ook in het
buitenland krijgt, bekrachtigen dit. Vorig jaar nog werd het orkest door
het ministerie van WVC uitgenodigd op tournee door China te gaan.
Voor de Amsterdamse Bachsolisten is overheidssubsidie onontbeer
lijk. Een aanvraag voor subsidie is overigens eerder dit jaar. nog voordat
het advies van de Raad voor de Kunst er was, door het ministerie van
cultuur afgewezen.
Het orkest vreest dat als het departement het advies van de Raad voor
de Kunst overneemt structurele subsidiering aan zijn neus voorbij zal
gaan en dat er dan een ongewenste concentratie van ensembles met een
zelfde uitvoeringspraktijk zal ontstaan. Daardoor zou een brede afspiege
ling van wat in Nederland op het gebied van de oude muziek gebeurt,
verloren gaan. Het ensemble neemt de Raad voor de Kunst kwalijk dat
het zijn zienswijze en artistieke beleid nimmer heeft kunnen toelichten.
Het spiegelproject van kunstenares Moira Whyte in de Pieterskerk.
Tentoonstelling Pieterskerk
Tentoonstelling 'Women Art Room/
Ruimte voor Vrouwen', ruimtelijk
werk van 21 Nederlandse kunstena
ressen, t/m 25 september in de Pie
terskerk. Openingstijden dagelijks
van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur.
LEIDEN - Leiden kan moeilijk
om de vrouwen heen met maar
liefst zes exposities, waar vrou
wen en hun activiteiten op ver
schillende terreinen van de beel
dende kunst het middelpunt vor
men. Zo is er momenteel in de
Lakenhal de tentoonstelling
'Kunst door Vrouwen', terwijl
galerie Fotomania werk van Fo
tografes en videokunstenaressen
presenteert. Aanleiding tot deze
en andere initiatieven, is het tien
jarig bestaan van de SVBK
(Stichting Vrouwen in de Beel
dende Kunst). De jubilerende
stichting is zelf verantwoordelijk
geweest voor de organisatie van
een grote expositie met monu
mentaal werk in de Pieterskerk,
die als titel heeft 'Women Art
Room/Ruimte voor Vrouwen
Na een zorgvuldig gevolgde
procedure werden 21 kunstena
ressen in de gelegenheid gesteld
om met ruimtelijk werk in de
Pieterskerk te exposeren. Uit
ruim tweehonderd werkdocu-
mentatiemappen die de SVBK
op een advertentie kreeg, aange
vuld met een paar speciaal uitge
nodigde kunstenaressen, werd
een voorselectie gemaakt, die ter
verdere beoordeling werd voor
gelegd aan een adviescommissie
waarin onder andere Doris Wint-
ges, Luce van Rooy en Carel
Blötkamp zitting hadden. De sa
menstelling van de commissie
toont dat de SVBK gewicht heeft
willen geven aan deze onderne
ming, om te voorkomen dat men
het verwijt te horen zou krijgen
dat 'het vrouw zijn' zwaarder telt
dan de kwaliteit van het werk.
In de hele discussie over vrou
wen en de beeldende kunst, is
'kwaliteit' een veelgehoorde
kreet. Bij de opening van de ten
toonstelling sprak Antje von
Graevenitz over dit hooggewaar
deerde criterium. Zij hield een
pleidooi om 'kwaliteit' te vervan
gen door 'overtuigingskracht' en
stelde voor om in het vervolg na
te gaan in hoeverre een expositie
werkelijk kan overtuigen.
Bij een rondgang langs deze ui
terst gevarieerde tentoonstelling,
valt direct op hoe mooi de kunst
werken in de ruimte van de Pie
terskerk uitkomen. Gelukkig is
er bij de opstelling geen gebruik
gemaakt van schotten, waardoor
de ruimte geweld aangedaan zou
worden.
Het gevolg is wel dat vrijwel
elk onderdeel moeilijk los te zien
is van het overige werk Overi
gens is dit nergens storend, maar
wel verwarrend in het geval van
Sonja Oudendijk en de 'Drie
wachters' van Herma van den
Heuvel. Afgezien van het ver
schil in maat. zou men kunnen
denken dat de aan de muur be
vestigde vormen tot het werk
van dezelfde kunstenares beho-
Ongeveer de helft van de kun
stenaressen heeft, geïnspireerd
door de omgeving of de hen ge
kozen locatie, speciaal voor deze
gelegenheid werk gemaakt. An
dere deelneemsters exposeren
monumentaal werk dat paste in
de opzet om vooral het ruimtelij
ke aspect aandacht te geven. Het
is opvallend dat een deel van de
kunstenaressen aansluiting heb
ben gezocht bij de oorspronkelij
ke functie van het gebouw.
Nina Goerres, Marije Romme,
Lenny Schroder en Maryan Ge
luk gingen uit vah de grafstenen
en monumenten in de Pieters
kerk. Een goed voorbeeld van
een perfect samengaan van werk
en omgeving, is de serie van
twaalf schilderijen 'The Wheel of
Existence' van Irini Schrijer die
nergens beter op zijn plaats lijkt
te zijn dan in het koor van de Pie
terskerk. Doorwerking van de ar
chitectuur is te zien in het werk
van Christa van Santen dat de
spitsboogvorm van de ramen
herhaalt.
In het middenschip valt een
sculptuur van Moira Whyte op.
De verwachtingen hierover wa
ren bij dc voorbereidingen hoog
gespannen en, naar mijn idee,
beantwoordt het resultaat zeker
hieraan. Het werk bestaat uit vier
delen, die aan de buitenkant
staalplaat en van binnen spiegels
hebben. De vorm hierinnert door
de smalle spiegelvlakken aan de
facetten van een geslepen edel
steen. De weerkaatsing van de
ruimte in opgebroken beelden
levert een boeiende ervaring op.
Op 'Women Art Room/Ruimte
voor Vrouwen' zijn verschillende
benaderingen en disciplines bij
eengebracht. Elementen uit an
dere culturen, die betrekking
hebben op de dood, zoals in het
werk van Lenny Schroder of de
kunstig gemaakte lauwerkran
sen op enkele graven van Ma
ryan Geluk, zijn slechts een paar
aspecten, die uit het tentoonge
stelde naar voren komen. Ania
Bien, Marije Romme en Aafke
van Veen maken alle drie, zij het
ieder op eigen wijze, gebruik van
de fotografie. In keramiek en
textiel, doorgaans beschouwd
als typisch vrouwelijke vormen
van kunst, bewijzen Vilma Hen-
kelman en Sibyl Heijen, dat deze
materialen op monumentale
schaal toegepast, tot onverwach
te resultaten kunnen leiden.
De expositie geeft aan de hand
van het werk van deze 21 kunste
naressen een gunstig beeld van
wat vrouwen in de beeldende
kunst te bieden hebben. De pre
sentatie in de Pieterskerk komt
het best tot zijn recht op rustige
momenten, bij voorkeur rnet
zonnig weer, zodat de ruimte en
het licht, in combinatie met de
kunstwerken, een gevoel opwek
ken dat in deze omgeving kunst
op haar plaats is, beter dan de
rommelmarkten die geregeld ge
houden worden.
Deze tentoonstelling bewijst
dat ruimte voor vrouwen in de
kunst terecht wordt opgeëist,
met alleen waar het gaat om ge
lijkstelling, maar ook om een
werkelijk aandeel in de kunstwe
reld.
NANCY STOOP
