Nederlanders nog echte aardappeleters
Peertjes uit hand, pan of glas
Computerfirma's op markt
van elektronisch drukwerk
ETEN EN DRINKEN-
Blauwmetalen serveerwagen
r Een rijnwijn van Oranje
ELEKTRONICA-
Desktop publishing zorgt voor computer-revolutie
Dure camera geen garantie
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1987
PAGINA 23
Standaarisering is wel makkelijk, maar het heeft ook nadelen. Al die
eetkamertafels van 80 bij 120 centimeter bijvoorbeeld, blijken vaak te
klein te zijn wanneer er voor een maaltijd een beetje wordt uitgepakt. Een
mooi en tevens feestelijk alternatief is een serveerwagen, het mobiele
broertje van de theetafel. Ze zijn in alle soorten, maten en prijzen te koop.
Sommigen geven de voorkeur aan hout of kunststof, anderen vinden
metaal mooier omdat dat chiquer is. Chroom komt erg koel over en van
messing (goudkleurig) loopt niet iedereen warm. Vogels Agenturen in
Valkenswaard biedt een andere kleur: een wagen van blauw-metaal. Het
metaal is door deze kleur niet meer zo kil als chroom en mist ook de
pretenties van het messing. Eigenlijk heeft deze nieuwe kleur kameleon
achtige trekjes. Het materiaal leent zich namelijk voor zowel een koel
high-tech interieur, een sobere moderne inrichting als een klassieke of
zelfs een wat barokke inrichting.
Afhankelijk van de uitvoering moet u de serveertafel in de kleur Brunito
rekenen op een prijs tussen 159 voor een ronde roltafel tot 430 gulden
voor een opvouwbaar rechthoekig exemplaar.
De aardappelconsumptie is
de laatste 25 jaar flink
gedaald. Gemiddeld staan er
nu nog vier maal per week
aardappelen op het menu. In
1960 was dat nog vrijwel
dagelijks. Toen
consumeerden we zo'n 98 kilo
verse aardappelen per
persoon per jaar. In 1986 was
dat gedaald tot 60 kilo. Het
gebruik van voorbewerkte
aardappelprodukten, zoals
frites, chips en
aardappelpureepoeder
vertoont een stijgende lijn.
Gebruikten we in 1960 daar
nog maar 1 kilo per persoon
per jaar van, in 1986 was dat
12 kilo!
Niet alle van de ruim 150 aardap
pelrassen die in Nederland worden
verbouwd, zijn consumptieaardap
pelen. De zogenaamde industrie
aardappelen komen nooit op tafel.
Daar wordt in fabrieken aardappel
meel en bijvoorbeeld stijfel van ge
maakt. Van de consumptieaardap
pelen geven de Malta's, Doré's en
Eigenheimers een 'bloemige' aard
appel die prima is voor stamppot
en puree. Eerstelingen Gloria's en
Bintjes zijn 'vastkokend' en daar
door meer geschikt om er frites of
aardappelsalade van te maken.
Aardappelen zijn vooral rijk aan
zetmeel. Hieruit haalt het lichaam
energie. Verder bevatten ze vrij
veel voedingsvezel, nodig voor een
goede stoelgang.
Aardappelen bevatten vitamines
uit de B-groep, vitamine C en ijzer.
Al met al een prima voedingsmid
del dat regelmatig op ons bord
hoort, vindt het Voorlichtingsbu
reau voor de Voeding.
De aardappelindustrie kan aard
appelen vrij lang bewaren, afhan
kelijk van het ras. Aardappelen, ge
kocht in de winkel, zijn meestal
niet langer dan 1 tot 2 weken te be
waren. De ideale bewaarplaats is
donker, goed geventileerd en heeft
een temperatuur tussen de 5 en
10C.
Geschrapte aardappelen zijn ten
hoogste 1 dag onder water èn de
koelkast te bewaren. Beter is het
om ze dezelfde dag te gebruiken.
Groen, blauw, glazig
Eerste kwaliteit consumptie
aardappelen hebben een gave schil
en zijn daaronder geel/wit van
kleur. Bij niet vakkundig behande
len verkleuren aardappelen en
gaan in kwaliteit achteruit.
- GROENE PLEKKEN ontstaan
als aardappelen te lang aan licht
worden blootgesteld. In de groene
plekken zit een giftige stof, solani-
ne. Deze plekken moeten daarom
altijd goed worden weggesneden.
- BLAUWE PLEKKEN zijn het ge
volg van ruwe behandeling. Ze zijn
niet schadelijk voor de gezond
heid.
- GLAZIGE AARDAPPELEN rot
ten snel bij bewaren en ze blijven
na het koken hard. Bij een warm en
droog groeiseizoen vormen aard
appelen steeds nieuwe knollen.
Gevolg: de moederaardappel
wordt glazig.
Er zijn van die drinkers die zweren
bij Glenfiddich als het om whisky
gaat. De beroemde malt whisky be
staat dit jaar honderd jaar. Het
was William Grant die een eeuw ge
leden in Schotland met die whisky
begon.
Heel vroeger, ver voor William
Grant zelfs maar geboren was, wa
ren zogeheten Toby Jugs grote mo
de. Dat zijn karaffen in de vorm
van een zittende of staande figuur
met de bekende kniebroek. Later
vervingen geschilderde portretten
die figuren. 'Character Jugs' wer
den die genoemd.
Ter gelegenheid van het honderd
jaar bestaan van Glenfiddich zijn
er nu 2500 van die karaffen ge
maakt met het portret van William
Grant erop. Een dure whisky, want
zo'n jug kost rond de 375 gulden.
Sappige handperen zijn er lang
niet altijd geweest. In vroeger eeu
wen waren er uitsluitend stoofpe
ren bekend: harde, bijna steenach
tige vruchten. Pas na uren stoven
of bakken werden ze lekker.
Kwekers veredelden de perenras
sen. Dat gebeurde voor het eerst
zo'n vier eeuwen geleden in Italië
en Frankrijk. Maar in heel wat mo
derne handperen is nog iets terug
te vinden van dat vroegere steen
achtige. Ook de sappigste handpe
ren hebben soms last van 'steencel
len', vooral rondom het klokhuis.
Zoals met zoveel gekweekte plan
terassen het geval is, worden de
beste resultaten bereikt als de
boom wordt opgekweekt op een
'wilde' onderstam. Voor peren ge
bruikt de kweker een kwee, een
vruchtboom die tegenwoordig
nauwelijks meer bekend is. Deze
heel geurige Cydonia oblonga
werd vroeger veel voor jam ge
bruikt.
De meeste stoofpeertjes worden
rood, als ze maar lang genoeg sto
ven. .Om die verkleuring te helpen
werd vroeger wel bessensap toege
voegd. Soms hielp ook, en dat is
heel merkwaardig, een scheutje
azijn. En in de jaren vijftig was er
'perensuiker' te koop. Roodge
kleurde suiker, te gebruiken bij het
stoven van peertjes. In Frankrijk
stoven ze in rode wijn. Gestoofde
peren als nagerecht zijn een beetje
in onbruik geraakt. Maar vanuit
toprestaurants valt een kleine ople
ving te bespeuren. Het is dan bo
vendien mode om een roodge-
stoofd en een witgestoofd peertje
naast elkaar te serveren. Die laatste
stooft, hoe kan het anders, het
mooist in witte wijn.
Toch hoeven gestoofde peren niet
altijd een zoet gerecht te zijn. Als
garnituur bij vooral wildgerechten
zijn ze van oudsher geliefd. En er
kan ook zoetzuur van worden ge
maakt door ze met allerlei specerij
en in azijn te stoven. Kruidnagel,
foelie, uien, gemberwortel, kaneel
en zelfs peperkorrels of cayenne
peper komen in oude recepten
Gedroogde peren zien we niet veel
meer. Veel minder in elk geval dan
gedroogde appels. Wel maken ze
van oudsher deel uit van de ge
mengde gedroogde vruchten die
onder de Italiaanse naam 'tutti
frutti' in de handel komen. Maar
ingeblikte peren op sap zijn nog
wel over te koop.
Combinatie
Een hoofdstuk apart is de combi
natie van peren en alcohol. De
vruchten kunnen op alocohol wor
den ingemaakt: rum, brandewijn
of cognac, zelfs gin wordt hiervoor
gebruikt. Van peren kan een pe
renwijn (perry) worden gemaakt.
De William-peer, die heel aroma
tisch is, gaf zijn naam aan een van
de mooiste blanke alcoholen die er
worden gestookt: eau-de-vie Poire
William, die ook wel Williamine
heet. Erg veel van dit soort vruch
tendestillaten komt uit de Franse
Elzas en het aangrenzende Duitse
Schwarzwald. Goede Poire Wil
liam wordt gestookt in de streek
rond de Franse stad Condrieu, ten
zuiden van Lyon. Maar in het zuid
westen van Zwitserland kunnen ze
er ook wat van.
In beide laatstgenoemde gebieden
halen ze bovendien een bijzonder
aardige, maar dure grap uit. Direct
na de bloei hangt men in de boom
gaard flessen om de vruchtbegin
sels van de peren. De vrucht groeit
en rijpt in de fles en iedereen
vraagt zich af hoe zo'n grote vrucht
door die kleiner flessehals kon, net
als bij de scheepjes in een fles van
zeelui. Als de peren rijp zijn, wor
den de flessen 'geplukt' en bijge
vuld met het vruchtendestillaat
Poire William.
In het Duitse wijngebied
Rheingau ligt een bezitting waar
de kleuren oranje, blanje, bleu
van het huis Oranje Nassau alom
aanwezig zijn. Men vindt ze terug
op de palen die de wijngaarden
afbakenen, op het vaatwerk in de
keukens, op de bootjes die ter
plekke de Rijn over varen en op
de etiketten van de wijn. Het
domein in kwestie heet Schloss
Reinhartshausen. Dit is in
Erbach gesitueerd. De band met
Oranje ontstond in 1852, toen
Marianne van Hessen Homburg,
de oudste dochter van koning
Willem I, het slot kocht en zich er
drie jaar later vestigde. Een
kwart eeuw eerder was Marianne
getrouwd met haar zeer van het
leven genietende neef Albert von
Preussen. Hun huwelijk werd
een mislukking, en toen
Marianne op Reinhartshausen
ging wonen, deed zij dit met haar
secretaris en minnaar Johannes
van Rossum, van wie zij ook een
zoontje had. Later zouden
Marianne en Johannes in
hetzelfde graf worden begraven.
De familie Von Preussen behield
het slot en zijn wijngaarden.
De huidige eigenaar is de in 1946
geboren Friedrich Nicolaus
prins von Preussen. Diens vader
was tijdens de laatste
wereldoorlog als
krijgsgevangene in Engeland
werkzaam en ontmoette daar zijn
toekomstige vrouw. In 1945 was
hij de allereerste Duitser die na
de vrede met een Engelse
trouwde.
Het huidige wijndomein omvat
bijna 70 hectare wijngaard. De
meeste grond ligt in Erbach zelf,
alsmede in het aangrenzende
Hattenheim. Opvallend zijn de
wijngaarden op het Marianenau,
een langwerpig eiland in de Rijn.
Het klimaat daar is
buitengev/oon mild en zelfs in
zeer koude jaren worden de
druivestokken er voor vorst
gespaard. De aanplant van
Schloss Reinhartshausen
bestaat voor 80 procent uit
Rieslingdruiven. Van de 750.000
a 1 miljoen flessen die het
jaarlijks produceert, wordt een
klein deel verkocht in het eigen
hotel.
Terwijl Duitse wijnen tot voor
kort voornamelijk halfzoet
waren verschuift het accent
steeds meer naar droge wijnen.
In 1980 maakte Schloss
Reinhartshausen voor ongeveer
eenzevende deel droge witte
wijnen, tegen momenteel bijna
driekwart. Deze 'nieuwe Duitse
wijnen' gaan vaak perfect samen
met de 'nieuwe Duitse keuken',
die veel fijner en lichter is dan
voorheen. Trouwens ook met
Frans georiënteerde keukens
(als de Nederlandse) kunnen
droge Duitse wijnen mooi
combineren. In het Oegstgeester
restaurant De Beukenhof heeft
chefkok Jos Boomgaardt daar
verrukkelijke staaltjes van laten
zien. Het uitgebreide
wijngamma van Schloss
Reinhartshausen wordt
gekenmerkt door zeer zuivere,
sappige, elegante wijnen met een
heldere smaak en een
verkwikkende frisheid. Vaak
proef je iets van fruit, maar soms
ook ruik je bloemetjes. Dat
plaatste gold voor de heerlijke
Hattenheimer Nussbrunnen
Riesling Kabinett 1986, een
geheel droge wijn van ongeveer
13 gulden.
Dat Rieslingwijnen van goede
bezittingen uitstekend kunnen
rijpen, bleek uit o.m. de
Erbacher Schlossberg Riesling
Kabinett 1980, een mildfrisse,
geurige wijn met nog veel
vitaliteit. Hij kost ongeveer 16
gulden. De laatste wijn was
gebotteld op een speciale fles
meteen kunstzinnig etiket. Ieder
jaar kiest het slot een van zijn
beste wijnen voor een dergelijke
speciale verpakking. Steeds
wordt een andere kunstenaar
uitgenodigd om in het eigen
kasteelatelier een passend etiket
te schilderen. Men volgt hiermee
het voorbeeld van Marianne, die
in haar tijd hetzelfde liet doen.
De wijnen van Schloss
Reinhartshausen worden
geimporteerd door de kleine
wijnhandel F. M. Bruens in Den
Briel. Deze verstrekt telefonisch
(01810-15547) graag adressen van
wederverkopers elders in
Nederland.
HUBRECHT DUIJKER
Snoerloze mixer
De mixer nog niet helemaal ver
slagen. Sterker, snoerloos is hij
zelfs in opkomst. De snoerloze
mixer wordt gezien als een han
dige aanvulling op de keuken
machine. Want een ei klutsen,
even de saus opkloppen en dui
zend en een andere handelingen
zijn vlot te doen met die mixer.
Snoerloze mixers zijn er in tal
van prijzen en kwaliteiten. Waar
op gelet moet worden is de snel
heid waarmee de mixer opgela
den kan worden, de duur van het
gebruik voordat hij opnieuw op
geladen wordt en toch ook de
kracht van de mixer. Van dat
laatste hoeft men geen overdre
ven verwachtingen te hebben.
Een cakebeslag maken lukt nog
wel, maar voor brooddeeg zijn ze
toch te zwak.
De kleinste mogelijke desktop publishingcombinatie: een Xerox computer met een ink-jet-printer. (foto gpdi
Vaak zijn het de kleinere
computerfirma's die het
voortouw nemen. Ze komen
met iets heel nieuws. In de
kortste keren blijkt het een
revolutie. Zo is het met
tekstverwerking gegaan. Net
zo'n ontwikkeling lijkt zich
nu in te zetten rond 'desk top
en electronic publishing'.
Desk top publishing (DTP, de een
voudigste variant) is het - langs
elektronische weg - zelf maken van
goed ogend drukwerk. Een jaar of
tien geleden kwamen Wang en
Wordplex als eerste met aanvaard
bare tekstverwerkings-program-
ma's. Het liep storm toen men de
computer eenmaal ontdekt had als
de meest ideale schrijfmachine.
Een programma als Wordstar - hoe
lastig ook om te leren - betekende
een doorbraak op dit gebied.
Tekenen, tekstverwerking met
de werkelijke lettersoorten op het
scherm en DTP werden het eerst
geïntroduceerd op de Macintosh
van Apple. De totaal grafisch geo
riënteerde computer met 'muis'
voor het aanwijzen van allerlei do
cumenten, betekende een door
braak. De Apple Macintosh heeft
als nadeel zijn kleine scherm. Een
A-4 past daar niet op. Dat lost men
op door de pagina als het ware
heen en weer te schuiven, goed
koop maar toch een beetje beperkt.
Serieuze fabrikanten van personal
computers geven er de voorkeur
aan met een groter scherm te
werken.
Fabrikanten die op een profes
sioneel niveau op de DTP-trein zijn
gesprongen zijn Hewlett Packard
en Xerox. Xerox heeft vanaf het
begin de nadruk gelegd op een A3-
formaat beeldscherm en het uit
bouwen van een eigen tekstver-
werkings systemen met program
ma pakketten als Documenter en
Ventura. Hewlett Packard is de
derde gangmaker en nam het feit
dat men het overgrote aandeel van
Laser-Jet printers leverde als uit
gangspunt om fors mee te doen. De
Laser-Jet printer levert een kwali
teit die die van drukwerk benadert.
Rank Xerox ziet Desk Top Pu
blishing in een wat groter kader.
Computers en software staan in
het teken van het organiseren van
de documentenstroom. Met wat
men daar noemt 'document pro
cessing' bestrijkt men het totale
gebied van de creatie van docu
menten, de bewerking, de opslag,
de vermenigvuldiging en de distri
butie. In deze totaal-opzet passen
elektronische schrijfmachines, de
Documenter-software voor desk
top publishing, kopieerappara
ten, laserprinters, netwerken en
facsimile apparaten.
Desktop publishing maakt bij
Rank Xerox onderdeel uit van
electronic publishing. Electronic
publishing valt ruwweg in twee
werkgebieden te scheiden. In het
cnc geval betreft gestructureerde
documenten, in het andere geval
ongestructureerde documenten.
Ongestructureerde documenten
kenmerken zich door telkens wis
selende eisen die aan opmaak wor
den gesteld. Bij gestructureerde
documenten is er sprake van gro
tendeels uniforme vormgeving.
Gestructureerde documenten
zijn te onderscheiden in host- en
department publishing. Bij host
publishing gaat het om het op pa
pier verspreiden van grote hoe
veelheden gegevens die in geheu
gens van mainframes opgeslagen
zijn. Dit kan uitsluitend op ge
structureerde wijze plaatsgrijpen
waarbij de programmatuur van
Xerox automatisch voor de stan
daardisatie van de vormgeving
zoret.
Nétwerkstructuur
Department en office publishing
horen bij elkaar. Bij department
publishing moet men zich een ge
specialiseerde afdeling binnen de
onderneming voorstellen die ver-
De foto's van de buurman zijn al
tijd perfect, maar ja, die heeft een
kostbare camera, met alles erop en
eraan. Daar kun je met je eenvou
dige 'kiekkastje' niet tegenop. Dit
misverstand leeft nog altijd bij
amateur- en gelegenheidsfotogra
fen.
Het is logisch dat apparatuur
met alle geavanceerde technische
(veelal elektronisch gestuurde)
functies meer mogelijkheden
biedt. Maar dat betekent helemaal
niet datje alleen maar met zo'n pe
perduur toestel echt goede foto's
antwoordelijk is voor de vervaardi
ging van publicaties (een huis
drukkerij of repro-afdeling). Het is
mogelijk dat een gespecialiseerde
drukkerij zijn illustraties en tek
sten via elektronische kanalen zo
als met het Ethernet concept of via
een andere netwerkstructuur ont
vangt.
Van office publishing spreekt
men wanneer in de kantooromge
ving een groep professionals geza
menlijk publicaties maken. Men
kan dit ook zien als een uitbreiding
van desktop publishing, waarbij
verschillende bureaus met elkaar
communiceren via netwerken. In
deze omgeving komen kleiner con
figuraties voor. Office publishing
is dus niet veel meer dan twee of
meer DTP-systemen, die via een
netwerk samenwerken.
kunt maken. Goed fotograferen
ligt in de eerste plaats aan degene
die het toestel hanteert, in tweede
instantie pas aan het apparaat zelf.
Om goede foto's te maken is een
eenvoudige camera voldoende.
Maar wel een met een bepaalt be-
dieningscomfort. Eigenlijk is de
omschrijving „eenvoudig" wat
misleidend. Het gaat meestal om
camera's met een eenvoudige be-
Afgezien van het feit dat Xerox
ook DTP-software kan leveren
voor IBM-achtige standaard com
puters, levert men zelf graag een
passend systeem met het grafische
werkstation dat een grote A3-
beeldbuis heeft. Dat komt bij pu
blishing het overzicht te goede. Te
vens geeft de beeldbuis een zeer
scherp beeld en werkt speciaal
goed samen met het Documenter
programma van de fabrikant.
Afdrukken in kleur
Er is ook apparatuur om foto's,
tekeningen, stoffen, teksten en
zelfs dhe-dimensionele voorwer
pen via een invoerstation in de
elektronische systemen in te voe
ren. Daarbij kunnen de afdrukken
uiteraard vergroot en verkleind
diening, maar ze zijn wel vaak uit
gerust met zaken als automatische
scherpstelling en automatische be
lichtingsregeling en een ingebouw
de flitser. Die „eenvoudige" came
ra is dus al bijna een zelfdenkend
apparaat.
Er zijn verschillende typen ca
mera's die de titel „eenvoudig"
dragen: de pocket- en de disccame-
door
Hugo van der Heem
worden. Uniek is ook de mogelijk
heid om met de color-ink-jet-pnn-
ter en de Xerox full color kopieer
machine kleurenpagina's te ver
vaardigen. Xerox heeft wat dat be
treft een voorsprong gezien de gro
te ervaring met reproductie appa
ratuur.
Hewlett Packard introduceert
voor desk top publishing een
nieuw invoerstation: de ScanJet,
die een hoog oplossend vermogen
toelaat. Ook hier is sprake van de
reproductie van drie-dimensionele
voorwerpen. Maar er kunnen ook
erg grote vellen papier worden ges
cand, waarbij niet alleen de vergro-
tings/verkleinings factor kan wor
den ingesteld, maar ook de resolu
tie: van 38 (grofraster) tot 300 pun
ten per inch, bijna een drukkers-
De nieuwe HP-scanner kan 16
verschillende soorten grijstinten
onderscheiden. Drie soorten image
data worden door de scanner on
dersteund: binair, een soort half-
toon reproductie (dithering) en een
4-bits grijsschaal. Binaire scanning
wordt gebruikt voor lijntekenin
gen en tekst, zonder grijstinten. Di
thering past men toe bij het repro
duceren van foto's en is vergelijk
baar met halftoon reproductie zo
als bij krantendruk. De 4-bits grijs-
schaal tenslotte is te vergelijken
met wat men in de uitgeverswereld
doet, wanneer het beeld als het wa
re eerst geredigeerd wordt, voordat
het geconverteerd wordt naar een
dithering patroon.
Hewlett Packard heeft bij desk
top publishing gekozen voor het
PageMaker concept van de softwa
re pionier op dit gebied: Aldus. In
een gebruikers vriendelijke omge
ving van Microsoft MS Windows is
- wat men zelf noemt - een mon
sterverbond totstand gekomen dat
op de Vectra-machines van HP op
timale resultaten geeft.
ADRESSEN: Hewlett Packard, Start
baan 16, 1187 XR Amstelveen, tel:020-
547666.
Rank Xerox, Postbus 9180, 1006 AD
Amsterdam, 020-5106911.
ra en de compactcamera. De poc
ket- en de disccamera zijn de klein
ste; ze vallen in de categorie „mini-
camera's". De kwaliteit van de fo
to's die ze leveren is goed. Niet al
tijd lenen de relatief kleine negatie
ven zich voor vergrotingen met een
formaat dat groter is dan 20 bij 25
centimeter. De (wat duurdere)
compactcamera is gebaseerd op
het kleinbeeldfilmformaat. De ca
mera is daardoor ook groter van af
metingen. Het negatiefformaat laat
flinke vergrotingen toe; een poster-
formaat van 50x60 cm is haalbaar.
Deze enorme plotter van Hewlett Packard tekent een bijna manshoge
doorsnede van een zoomlens vanuit de computer. (foto gpd>
Ruim een eeuw zijn we al 'aardappeleters'. Gelukkig is
tijd wat gevarieerder geworden.
