'Funest om kleuter als
leerling te behandelen'
Drijvende brandbommen'als hotel
Reportage
Jeanet Lems begint opleiding in strijd tegen basisschool
Amsterdam onmachtig in aanpak illegale schepen
Amerikaanse orthodoxe rabbijnen niet naar paus
•SSSffSSS'
PAGINA 2
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1987
Ze voelt zich al jaren een roepende op het schoolplein.
Hoewel haar noodkreet steeds luider wordt, wil hij maar
niet doorklinken tot politiek Den Haag. Toch weet ortho
pedagoge Jeanet Lems dat ze haar strijd niet helemaal
voor niets voert. Want mét haar ziet een groeiend aantal
leraren op de pedagogische academie's, dat het fout gaat
met het kleuteronderwijs. Ook op de basisschool dringt
het door dat de kleuter jammerlijk kopje-onder gaat in het
nu drie jaar oude systeem van basisonderwijs. Jeanet
Lems is intussen doende gestalte te geven aan een nieuwe
kleuteropleiding. Want die bestaat sinds het verdwijnen
van de kleuterschool ook niet meer
Ondanks protesten van honderden
pedagogen, leerkrachten en medi
sche specialisten, werd drie jaar
geleden en na jaren van experi
menten de knoop definitief door
gehakt: de leerplicht werd terugge
bracht van zes naar vijfjaar, terwijl
tegelijkertijd de kleuter- en de la
gere school werden omgesmolten
tot één basisschool. De kleuter was
plotseling geen kleuter meer maar
scholier. Hummeltjes van nauwe
lijks vijf jaar moesten plotseling
tussen twaalfjarigen.
Jeanet Lems, woordvoerster
de Stichting Kinderlijke Ontwik
keling en ooit directrice van een
school voor kleuterleidsters,
spreekt er nog schande van. ,,Je
ziet het aan ze. Ze zijn bang, ang
stig, voelen zich totaal verloren
tussen al die oudere kinderen. En
als de schoolbel eenmaal heeft ge
luid, krijgen ze van die speelwerk
bladen onder hun neusjes gedrukt.
Ze moeten dan prestaties leveren.
Als ik een kind van vijf jaar had.
dan hield ik het thuis en zou ik het
op een proces laten aankomen.
Want leerplicht voor vijfjarigen is
bespottelijk. Nergens anders in
Europa zijn kinderen van die leef
tijd leerplichtig".
Gespannen gezichten op de allereerste schooldag. „Als de schoolbel eenmaal heeft geluid, krijgen
speelwerkbladen onder hun neusjes gedrukt. Ze moeten dan prestaties leveren''.
Ze is hevig verontwaardigd.
„Een kleuter van vijf is nog niet
schoolrijp en zeker nog niet ge
schikt voor het leren van woordjes
en sommetjes. Dat begint pas bij
een jaar of zes. zeven. Voor kinder
tjes van vijf is leren nog een emo
tioneel geladen gebeurtenis. Die le
ren nog niet met hun hoofd, maar
met hun hart", aldus Jeanet Lems,
volgens wie de gevolgen inmid
dels, na drie jaar basisonderwijs,
merkbaar zijn.
Agressiviteit
Het aantal LOM-kinderen, kin
deren dus met leer- en opvoedings
moeilijkheden. is schrikbarend ge
stegen. In een paar jaar tijds steeg
dat aantal van 4,5 procent naar 15,5
procent. Jeanet Lems: „Vooral het
laatste jaar bereikt mij een stroom
telefoontjes van verontruste ou
ders. Omdat hun kind op de basis
school al direct heeft gefaald en
naar de LOM-school moet. Kinde
ren, die al lang zindelijk waren, be
gonnen kort na hun eerste kennis
making met de school weer in bed
te plassen. Ook meldingen van
)an die agressiviteit nemen aan het begin
'oto ANP» van elk schooljaar toe".
Als een echte verrassing kan het
niet komen. Onderzoekingen in
Duitsland hebben volgens Jeanet
Lems duidelijk aangetoond hoe fu
nest het kan zijn om kleuters te
vroeg als leerling te benaderen.
Daar is tien jaar lang geexperimen-
teerd met het kleuteronderwijs.
De ene helft van de kleuters
werd voorbereid op het lager on
derwijs door middel van spelen en
het aloude samenspel. De andere
helft leerde al een beetje rekenen,
lezen en woordjes schrijven. Bij
veel kinderen traden na verloop
van tijd leerstoornissen op. aldus
Jeanet Lems. „Ze hadden moeite
zich te concentreren, werden ziek
en vertoonden agressief gedrag. De
kleuters kregen een hekel aan de
leerkrachten. Of ze werden brutaal
tegen de juf voor de klas".
Omdat waarschuwende woorden
tot nu toe niet hielpen, is jeanet
Lems onder de vlag van de Stich
ting Kinderlijke Ontwikkeling
overgegaan tot daden: het bieden
van een aanvullende kleuteroplei-
ding. Daaraan is volgens haar drin
gend behoefte, sinds ook de oplei
dingen voor onderwijzer en kleu
terleidster zijn opgegaan in de Pa
bo, die opleidt voor de basisschool.
„Een goed boek voor de speciale
kleutermethodiek wordt niet meer
gebruikt. Kersverse leerkrachten,
die plotseling voor een klas vol
kleuters staan, weten nauwelijks
wat ze met al die jonge schoolkin
deren aan moeten. Dat komt, om
dat de houding die op de Pabo's
wordt aangeleerd, een leraarshou
ding is".
Ter aanvulling geeft Jeanet
Lems nu, geheel pro-deo, eenjarige
kadertrainingen kleutermetho
diek. Compleet met een afrondend
examen. Een examen, dat uiter
aard niet officieel erkend is. „Maar
wat niet is, kan nog komen", rea
geert ze. „Als de aanvullende oplei
ding haar vruchten begint af te
werpen in de vorm van harmoni-'
sche kinderen, worden we mis
schien eindelijk eens geloofd. Mis
schien ontstaat er langs die weg
alsnog een zelfstandige, nieuwe
kleuterleidsteropleiding"
Om haar doel te kunnen berei
ken, heeft ze haar woning in Bun
schoten verkocht en een groot huis
in een Hilversumse buitenwijk
aangeschaft. Om zodoende genoeg
ruimte te kunnen bieden aan de
cursisten, maar ook om er met kin
deren te kunnen spelen. Want spe
len en samenspel zijn bij de ont
wikkeling van het jonge kind de
sleutelwoorden, waar het allemaal
om draait.
..De afgelopen maanden heb ik
met tweehonderd kinderen ge
speeld. die leer- en opvoedings
moeilijkheden hadden. Al die kin
deren waren al bekeken door psy
chologen en kinderpsychiaters en
vervolgens verwezen naar de blo.
Maar in 96 procent van al die geval
len heb ik de stoornissen weg kun
nen spelen. Bij die overige vier
procent zaten kindertjes met aan
geboren hersenbeschadigingen.
Die speel je niet weg. Maar toch
heb ik hierin voor de zoveelste
keer het bewijs geleverd, dat het
aloude samenspel, weliswaar een
moeilijke en tijdrovende, maar-
zeer uitgekiende methodiek is".
Ze lacht eventjes. „Het ligt alle
maal zo voor de hand. Er zijn uni
versiteiten, die al jaren zoeken naar
de oorzaak van de heersende taai
en woordarmoede van vandaag de
d^g. In de hoop vervolgens een
antwoord te kunnen geven op de
vraag wat er aan te doen. Maar het
is niet anders dan vragen naar de
bekende weg. De moedertaal kan
alleen maar worden geleerd op de;
natuurlijke wijze. Door te spelen
met het kind. Daar leg je de basis
voor de latere ontwikkeling. Door
met het kind om te gaan in een
speelsituatie. Zo van: Nu gaan we
samen opruimen. Raad eens wat ik
hier in m'n hand heb. Je weet nooit
wat er in deze doos zit".
Neuroses
En tot slot: „Het meest intensie
ve leervermogen zit bij hele jonge
kinderen. Eigenlijk al bij een baby.
Die groeit niet alleen snel uit zijn
hemd. Maar ook zijn hersens
groeien snel. Hoe jonger die ont
wikkelingsfase wordt gestimu
leerd hoe beter. Daarom is het
werk van een kleuterleidster be
langrijker dan van een hoogleraar.
Als je muur niet glad is, komt het
behang er nooit goed op. Of als de
fundering van een huis niet goed
is, bereik je nooit de nok. De kleu
ter wordt in het nieuwe schoolsys
teem opgerekt tot een leerling.
Zoiets werkt alleen maar ave
rechts. Zo kweek je slechts neuro-
AMSTERDAM - Het Am
sterdamse gemeentebe
stuur maakt zich ernstig
zorgen over de situatie rond
de hotelboten, de illegale
schepen aan de achterzijde
van het Centraal Station en
in de nabije omgeving daar
van. Ingrijpen op korte ter
mijn lijkt gewenst, omdat
de boten brandgevaarlijk en
krakkemikkig zijn, en om
dat er geen enkele greep op
de situatie is. Maar de vraag
hoe er tegen op te treden, le
vert slechts besluiteloos
heid op.
Het is vlak voor het paasweekein
de, voorjaar 1984. Op initiatief van
vooral de hoofdstedelijke brand
weer krijgen zo'n zes gammele ho
telschepen achter het Centraal Sta
tion de aanzegging te verdwijnen.
Een commandant van de brand
weer spreekt zelfs over drijvende
brandbommen. De booteigenaren
reageren geschokt. Ze richten zich
tot de Raad van State. In afwach
ting van de uitspraak blijven de ho
telboten gewoon, brandgevaarlijk
en wel. liggen. Het wordt een mooi
paasweekeinde en de hotelboten
zijn overvol.
De Raad van State schorst het
besluit van Amsterdam: de ge
meente is te onzorgvuldig geweest.
Driejaar lang gebeurt er niets. Ter
wijl het gemor van de legale bud
get-hotels over de concurrentiever
valsing toeneemt, dijd de vloot
brandgevaarlijke hotelboten uit tot
zo'n twintig schepen. Een eldorado
voor drugs en illegaal verblijvende
buitenlanders, luidt het
den van de politie.
door
Huub Klompenhouwer
En dan is er een onschuldig
brandje aan boord van de Prins
Willem van Oranje. Het koninklij
ke zit 'm alleen in de naam, de boot
is even rampgevoelig als de andere
hotelboten. Het brandje wordt ge
blust. Pas weken later krijgen de
ambtenaren het verhaal te horen.
Die realiseren zich ineens hoe
bloedlink het terughoudende be
leid al die jaren is geweest. Dat klei
ne brandje had net zo goed het le
ven kunnen kosten aan een tiental
toeristen. Dan zouden de- rapen
gaar zijn geweest. Want die sche
pen liggen er al driejaar, alle regels
tartend. Geen instantie die ingegre
pen heeft.
Wethouder Ten Have is des dui
vels, zo melden de betrokkenen op
het stadhuis. Voor het beleid zoals
dat er nu ligt, wil hij geen verant
woordelijkheid nemen. Actie is
zijn roep. Deze week komt een
voorzichtige aanpak van de proble
matiek van die hotelboten in be
spreking op de vergadering van
burgemeester en wethouders.
Ambtenaren zeggen al blij te zijn
wanneer over twee jaar al die hotel
boten dan eindelijk echt Amster
dam uit zijn
Kater
Ruud Stalenhoef is coordinator
verblijfsinrichtingen op het Am
sterdamse Stadhuis. „Achteraf
moet ik toegeven dat we in de zo
mer van 1984 wel erg voortvarend
aan de gang gegaan zijn. Na de uit
spraak van de Raad van State had
den we een aardige kater. Toen
hadden we geen moment stilge
staan bij de ligplaatsenproblema-
tiek", zegt hij.
„Wat konden we doen'.' Als je die
hotelboten wilde aanschrijven op
hun brandgevaarlijkheid, moest je
ze in redelijkheid ook een ligplaats
aan kunnen bieden waar ze zouden
kunnen liggen als ze wel aan de ei
sen voldeden. Sommige schepen
lagen al jaren in Amsterdam als ho
telboot. Dan kan je niet van de'ene
dag op de andere dag zeggen dat
zoiemand maar moet stoppen.
Waar zou zo'n man met zijn boot
heen moeten?"
- 'Een typisch staaltje van tole
rant beleid dat tot excessen heeft
geleid?
Stalenhoef: „Ik zeg heel eerlijk
dat ik niet zou verwachten dat zo
iets in Rotterdam kan gebeuren.
Daar zijn ze veel meer bedreven in
de controle van wat er op en aan
het water gebeurt. Hier had blijk
baar niemand een pasklaar ant
woord om tegen die hotelboten op
te treden. En zodra er eenmaal een
soort illegale sfeer gecreeérd is.
lijkt geen enkele dienst daar meer
adequaat tegen op te kunnen tre
den."
..Er ontbrak een beleid. En dan is
alles marginaal. Neem alleen al de
drank- en horecawet. Die heeft
geen betrekking op hotelboten.
Aan boord van het schip waren
bars die duidelijk op meer gokten
dan alleen de gasten aan boord.
Maar optreden daartegen kon niet,
want die bevoegdheid ontbrak. Je
kunt met de brandveiligheidseisen
in de hand wel optreden, maar als
een eigenaar dan zou moeten in
vesteren in een verbouwing, dan
moet je hem ook het vooruitzicht
geven dat hij zijn hotel daarna weer
kan
Rugzaktoerisme
„Wat er aan het begin meespeel
de was de situatie dat Amsterdam
een explosieve groei van het jonge-
rentoerisme, het rugzaktoerisme,
meemaakte. En de hotels waren
daar bij lange na niet op berekend.
Waar de vraag groter is dan het aan
bod zie je lieden die denken daar
een graantje van mee te kunnen
pikken. Dat zie ik ook bij de pen
sions. Als al die illegale en brand
gevaarlijke pensions dan eindelijk
gesloten zijn, komt er een grote
groep Tamils en plots duiken die
zelfde pensions aan alle kanten
weer op. Nu ook weer, bij een grote
golf asielzoekers. En ieder jaar is er
een grote vraag naar kamers bij het
begin van het studiejaar, dus hup,
daar duiken de illegale kamerver
huurbedrijven weer op. In dit werk
raak je er wel aan gewend zo nu en
dan achter de feiten aan te lo^en".
MIAMI (UPI) - De orthodoxe
rabbijnen hebben hun voorzit
ter, rabbijn Gilbert Klaperman,
verboden vandaag de ontmoe
ting in Miami met paus Johannes
Paulus II bij te wonen. Klaper
man, voorzitter van de Ameri
kaanse Synagoge-raad, zou na
mens de joodse gemeenschap de
officiële toespraak tot de paus
uitspreken.
De rede zal nu worden uitge
sproken door rabbijn Mordechai
Waxman, die vorige week de de
legatie van Amerikaanse joden
leidde die in Castelgandolfo met
de paus heeft gesproken. Klaper
man behoorde ook tot die groep.
De orthodoxe rabbijnen waren
niet tevreden over de antwoor
den die de paus vorige week
heeft gegeven inzake de ont
vangst van Waldheim en de wei
gering van het Vaticaan de staat
Israël te erkennen. Ze erkenden
wel dat het gesprek met de paus
in Castelgandolfo heeft bijgedra
gen aan het proces tot herstel van
de breuk tussen de rk en de jood
se gemeenschap. Om die reden
hebben de orthodoxe rabbijnen
geen veto uitgesproken over par
ticipatie van de liberale en con
servatieve joodse organisaties,
wat ze wel hadden kunnen doen.
Rabbijn Henry Siegman van
het Amerikaans Joods Congres,
dat als eerste had gedreigd de
ontmoeting met de paus te boy
cotten, zei dat zijn organisatie
wel zal gaan. „Als we niet zouden
gaan, zou de breuk definitief
zijn," aldus Siegman.
De president van de Southern
Baptist Convention, een van de
grootste protestantse kerken, ds.
Adrian Rogers, heeft de uitnodi
ging om de paus te ontmoeten
niet aanvaard. Hij wilde niet zeg
gen waarom. "Daar heb ik rede
nen voor die ik beter niet open
baar kan maken".
Zending in Oostblok. Verte
genwoordigers van de Oosteu-
ropese lidkerken van de We
reldraad van Kerken hebben de
afgelopen week voor het eerst ge
praat over zending en evangeli
satie in hun landen. De bijeen
komst, waarvoor de Poolse oecu
menische raad als gastheer-op
trad, diende ter voorbereiding op
de wereldconferentie over zen
ding en evangelisatie die de We
reldraad in het voorjaar van 1989
in de Verenigde Staten houdt.
Op de agenda van de conferen
tie, waaraan 60 personen uit acht
Oosteuropese landen deelna
men, stond onder meer 'het zen
dingselement in de eredienst-
'zending in grote steden' en
'kinderevangelisatie'. Onder de
deelnemers bevonden zich bap
tisten, lutheranen, methodisten,
oosters-orthodoxen en hervorm
den. Van rooms-katholieke zijde
warer er waarnemers aanwezig
Het gebruik van muziek, pan-
tomine, drama en kunst in evan
gelisatie is van groot belang in
Oost-Europa, aldus de deelne
mers. „De mensen in onze lan
den zijn het luisteren naar men
selijke woorden moe. De massa
media en het sociale en politieke
jargon hebben de taal uitgehold
Daarom kunnen mensen ook het
woord van de Heer niet meer ho-
Synode voor de leek. "Geen
gepronoceerde uitspraken, maar
wel heel goed overleg tussen de
bisschoppen over wereldwijde
interessante ontwikkelingen."
Dat verwacht M.T. van Heteren-
Hogenhuis, een van de zestig
waarnemers (allen leek) bij de
bisschoppensynode over de
leek, die in oktober in het Vati
caan wordt gehouden.
Van Heteren, presidente van
de Wereldunie van Katholieke
vrouwenorganisaties (WUCWO).
is van plan tijdens de synode spe
ciale aandacht te vragen voor de
positie en de zorgen van de
vrouw in de rk kerk. "Het kerke
lijk beleid moet meer vrouwelij
ke componenten krijgen. We
hebben op dit moment nog
steeds te maken met een patri
archale kerk", aldus Van Hete
ren in '1-2-1', hetinformatiebulle
tin van het rk kerkgenootschap
m Nederland.
Van Heteren beschouwt zich
zelf als iemand die in het "mid
den" van de kerk staat. "Ik sta
open voor de signalen van men
sen die heel bezorgd zijn omdat
ze het kerkelijk beleid veel te
strak en formeel vinden, maar
ook voor signalen van mensen
die vinden dat er totaal geen res
pect meer is voor onze bisschop
pen."
"Triest", vindt ze de polarisatie
in de Nederlandse kerk. "Ik vind
het eigenlijk een ziekte. Mensen
zijn niet meer tevreden met zich
zelf als ze zichzelf niet kunnen
omlijnen of inkaderen zodat een
ander daar tegenin kan gaan. Als
je iets goeds zegt over de Acht
Mei Beweging, dan zal Getuige
nis van Gods Liefde van Piet
Derksen je onmiddellijk in de
kraag pakken. Zeg je echter iets
positiefs over Getuigenis van
Gods Liefde, dan krijg je het
weer op je boterham van heel an
dere groepen in onze kerk". Een
positief gevolg van de polarisatie
is wel dat het mensen leert "veel
dieper over de dingen na te den
ken". aldus Van Heteren.
Problemen kerkmuziek.
"Buitengewoon precair" en "in
reeel gevaar". Zo dreigt de toe
komst van de opleiding kerkmu
ziek er volgens de grote kerken
in Nederland uit te zien. De syno-
debesturen van de Nederlandse
Hervormde Kerk. de Gerefor
meerde Kerken in Nederland en
de Evangelisch-Lutherse Kerk
alsmede de rk bisschoppencon
ferentie en de Raad van Kerken
dringen bij minister Deetman
van onderwijs daarom aan op
een andere opzet van de oplei
ding Daardoor kan er meer een
heid en niveau komen in de op
leidingen tot kerkmusicus en
worden de "desastreuze gevol
gen van de nieuwe bekostigings
systematiek van het ministerie
afgewend", aldus de kerken.
Ze stellen de minister voor in
het kader van zijn schaalvergro-
tingsbeleid in het hoger-be-
roepsonderwijs kerkmuziekstu-
denten centraal in te schrijven
bij de hogeschool voor de kun
sten in Utrecht. In deze hbo-in-
stelling is vorig jaar het Neder
lands instituut voor de kerkmu
ziek opgegaan, waar sinds 1978
rooms-katholieke, lutherse, her
vormde en gereformeerde kerk
musici werden opgeleid. Tot nu
toe konden aspirant-kerkmusici
zich ook bij 12 conservatoria in
het land laten inschrijven.
Voorts zouden aan vier conserva
toria 'lesplaatsen' moeten wor
den gecreëerd.
Gereformeerde kerken Vrij
gemaakt. Aangenomen naar
Langerak in combinatie met Go-
rinchem: R. ter Beek te Nijme
gen.
Nederlands gereformeerde
kerken. Aan de theologische ho
geschool van de Christelijk Gere
formeerde Kerken in Apeldoorn
zijn geslaagd: G. V. van Eek, Bor-
neolaan 4, Apeldoorn, D. W.
Fijan, Kriekengaarde 44, Hou
ten; mevr. H. P. van Klinken.
Rijnzichtweg 60 in Oegstgeest.
Christelijke gereformeerde
kerken. Aan de theologische ho
geschool te Apeldoorn zijn gae-
slaagd: mevr. A. C. Jongbloed,
Wilhelmina Drukkerstraat 186 in
Apeldoorn.
Beroepbaar gesteld. J Huis
man, Dorsvloer 73 in Drachten.
Geslaagd en beroepbaar ge
steld: P. J. den Hertog, De Boeg
spriet 56, Dronten; M. Hogen-
birk, Rentmeestersveld 20. Apel
doorn.
Gereformeerde gemeenten.
Beroepen te Tholen. B. van der
Heiden te Woerden.
Beroepen te Slikkerveer: D.
Rietdijk te Moerkapelle.
