Vanunu: geen martelaar en geen verrader Van den Broek aan tafel met top Solidariteit Massale rellen in Seoel Anglo stuurt weer 12.000 stakers weg Libiëmc|d, herovering 'Overstroming' Valtellina-dal riskante zaak Proces kerntechnicus Israël ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1987 WARSCHAU (GPD) De complete top van de verboden Poolse vakbeweging Solidariteit luncht dinsdag op de Ne derlandse ambassade in Polen met minister Van den Broek (buitenlandse zaken). Het is voor het eerst dat een Westeuropese regeringsvertegenwoordiger in Polen zelf een gesprek heeft met vakbondsleider Lech Walesa. Voor de ontmoeting is anderhalf uur uitgetrokken. De delegatie van Solidariteit zal uit vier personen bestaan. Naast Wale sa schuiven aan de ambassadetafel aan: Zbigniew Bujak, prof. Bronis- law Geremek en Janusz Onyszkie- wicz. Bujak hield zich met succes jarenlang schuil voor de Poolse au toriteiten, maar kan zich na amnes tie weer 'bovengronds' vertonen. Geremek is adviseur van Solidari teit sinds het allereerste begin in 1980, Onyszkiewicz is de officiële woordvoerder van Solidariteit in Warschau. Sinds na het opheffen van de Amerikaanse sancties tegen Polen (een 'strafmaatregel' voor het af kondigen van de staat van beleg in 1981) westerse bewindslieden weer richting Polen trokken, zijn de ont moetingen met vertegenwoordi gers van Solidariteit een 'vast pro grammapunt' geworden. Zo wordt dat tenminste gezien door officiële Poolse zegslieden, maar ook door Onyszkiewicz, de Solidariteit- woordvoerder. Westeuropese ministers van bui tenlandse zaken als de Belg Tinde- mans, de Fransman Raymond en de Brit Howe kwamen echter niet in contact met Walesa, maar spra ken met Solidariteit-activisten uit Warschau. De Amerikaanse onder minister van buitenlandse zaken John Whitehead ontmoette de No belprijswinnaar bij zijn bezoek be gin dit jaar wel, net als senator Ed ward Kennedy bij zijn visite aan Polen in mei. Onyszkiewicz ver wacht niet dat de autoriteiten op het laatste moment nog pogingen zullen doen de ontmoeting op de Nederlandse ambassade te verijde len. De woordvoerder van Solidari teit toonde zich gisteren in zijn flat in de Poolse hoofdstad uitermate tevreden over de Nederlandse uit nodiging tot een gesprek. Bezwa ren van officiële zijde dat er 'geen discretie' in acht zou zijn genomen, wimpelde hij af met de vaststelling dat Walesa in elk geval hooit onop gemerkt naar een gesprek als dit kan gaan, omdat hij door minstens drie auto's met veiligheidsagenten wordt gevolgd. Verzet Noorwegen is tegen Britse plannen kernafval onder de Noordzee op te slaan. De Noorse minister van mil ieu, Sossel Ronnebeck, zei gisteren dat een opslag van dergelijk afval op land beter te controleren is en ook niet zo veel gevaar oplevert voor de buurlanden. Mochtén de Britse autoriteiten dergelijke plan nen ten uitvoer leggen dan zou Noorwegen daardoor met zoveel milieu-problemen worden opge scheept waardoor deze een heel an dere rol dan tot nu toe zouden spe len in onze buitenlandse politiek, zo zei de bewindsvrouwe. Solidariteit wil de Nederlandse bewindsman voorhouden dat de si tuatie in Polen 'lang niet zo genor maliseerd' is als de autoriteiten zeggen. ,,Er zijn werkelijk demo cratische hervormingen nodig, want de stabiliteit die er nu lijkt te zijn berust niet op acceptatie van het volk. Polen blijft een land dat om de zes, zeven jaar in een crisis verkeert. Dat is niet alleen een in terne kwestie, maar een zaak die Europa als geheel aangaat, omdat er internationale crises uit kunnen voortvloeien", aldus een zegsman van Solidariteit. Onyszkiewicz verwacht een 'vrij algemeen' gesprek met Van den Broek. Als meer speciaal punt zal van de kant van Solidariteit wor den ingebracht dat de EG voorrang moet geven aan het aanknopen van handelsrelaties met de afzonderlij ke Oosteuropese landen en niet met een economisch samenwer kingsverband, de Comecon, als ge heel. „EG-Comecon-relaties kun nen een negatieve invloed hebben op de bewegingsvrijheid en onaf hankelijkheid van afzonderlijke landen, zoals Polen. Controle van zo'n supra-nationaal orgaan op na tionale, economische en handels politiek moet worden voorko men", zo meent hij. De onderhan delingen tussen beide handels blokken zitten overigens nog steeds in het slop. Hoewel de delegatie geen ont moeting met de pers heeft georga niseerd na het gesprek met Van den Broek, zal volgens Onyszkie wicz wel een verklaring worden af gelegd. Van Nederlandse diploma tieke zijde werd gisteren geen en kel commentaar op de komende ontmoeting gegeven. MAUTHAUSEN (AP) - De Oos tenrijkse president Kurt Waldheim heeft gisteren een bezoek gebracht aan het voormalige concentratie kamp Mauthausen in Oostenrijk. Bij de gedenktombe in het kamp, dat is ingericht als een groot her denkingscentrum, legde de presi dent een krans. Waldheim, wiens eigen oorlogs verleden zeer omstreden is, werd bij het kamp opgewacht door een groep van 10 tot 15 demonstranten die spandoeken meevoerden met de tekst ,Wij willen een anti-fascist als president'. Ze deelden later stickers uit met de tekst ,Maak Waldheim weer ambteloos'. Tijdens een persconferentie in Linz, de hoofdstad van de provin cie Oberösterreich waarin ook Mauthausen ligt, noemde Wald heim zijn bezoek aan Mauthausen „een vanzelfsprekend gebaar". Hij zei dat hij zelf had aangedrongen op het bezoek „om op deze wijze mijn respect te betuigen aan de slachtoffers van dit concentratie kamp". Dit najaar zal een internationale commissie van historici, die in het leven is geroepen op verzoek van de Oostenrijkse regering, een onder zoek instellen naar het oorlogsver leden van Waldheim. Hij is er on der meer door het Joods Wereldcon gres van beschuldigd dat hij mede plichtig is geweest aan oorlogsmis daden op de Balkan. Om die reden hebben de Verenigde Staten hem op de lijst van ongewenste personen geplaatst. (foto AP) Lijk gevonden De Spaanse politie heeft gisteren in de Spaanse badplaats Torrem- olinos aan de Costa del Sol in een appartement het lijk gevonden van de 56-jarige Nederlandse zeeman Michel Vinck. Hij is met talrijke messteken en verwondingen aan het hoofd om het leven gebracht. Over het motief voor de moord en de dader(s) tast de politie nog in het duister. Bijgelegd De regering van Griekenland heeft gisteren verklaard dat het Al banië niet langer als vijand be schouwt. Griekenland verkeerde officieel nog in staat van oorlog met het buurland sinds Italiaanse troepen daarlangs in 1940 binnen vielen. Albanië achtte het geschil al bijgelegd toen de twee landen in 1971 weer diplomatieke betrekkin gen aangingen. Executies Voor het eerst sinds in de Vere nigde Staten in 1976 de doodstraf weer werd ingevoerd zijn gisteren drie mensen op één dag terechtge steld. Het aantal in het lopende jaar uitgevoerde doodvonnissen kwam daarmee op 22. Het recordjaar sinds de herinvoering van de doodstraf was 1984, toen 19 misda digers werden terechtgesteld. Bestand Het linkse verzet in El Salvador heeft de regering van president Jo sé Napoleon Duarte gisteren voor gesteld volgende maand geduren de vijf dagen een bestand in acht te nemen om een gesprek over beëin diging van de acht jaarmide burge roorlog mogelijk te maken. Duartes woordvoerder wees er op dat de leiders van het linkse verzet voorbijgaan aan de eis van Duarte dat de guerrillastrijders, alvorens een vredesdialoog te beginnen, toe zeggen de wapens te zullen neer leggen. JOHANNESBURG (AP) - Zuid- Afrika's grootste goudproducent, Anglo American, heeft gisteren nog eens 12.000 stakende mijnwer kers ontslagen, alvorens met verte genwoordigers van de zwarte mijn- werkersbond NUM weer om de ta fel te gaan zitten om te praten over beëindiging van het 19 dagen oude conflict. Anglo heeft tot dusver 37.600 sta kers ontslagen en nog 19.000 ande ren met ontslag gedreigd als zij niet aan het werk gaan. Een ander mijnbouwbedrijf, Johannesburg Consolidated Investments, heeft 4.600 stakers op straat gezet. Vertegenwoordigers van de NUM wilden bij het begin van het nieuwe gesprek met Anglo niet zeggen waar de vergadering over ging. De bond heeft vorige week met functionarissen van Anglo ge sproken over manieren om het ge weld tijdens de staking terug te dringen. Er zouden tot dusver 350 gewonden zijn gevallen en 300 zijn gearresteerd. PARIJS (AFP-Rtr) - Libië heeft gisteren de herovering gemeld van het plaatsje Aouzou in het omstre den grensgebied tussen Libië en Tsjaad. Volgens het Libische pers bureau Jana hebben de Libische strijdkrachten "na het mislukken van alle vreedzame pogingen" de plaats Azouzou bevrijd. Aouzou werd na 14 jaar Libische bezetting begin augustus ingeno men door het Tsjadische leger. Tsjaad heeft de val van Aouzou nog niet bevestigd, maar maakte wel melding van bombardementen van de Libische luchtmacht op Aouzou. Het bericht uit Tripoli kwam juist enkele uren na het vertrek uit Libië van president Kenneth Kaunda van Zambia, die als voor zitter van de Organisatie van Afri kaanse Eenheid een bemiddelings poging onderneemt. SEOEL (AP) - In Seoel en ten min ste vier andere Zuidkoreaanse ste den is het gisteren tot massale rel len gekomen tussen betogers en de oproerpolitie. Nadat de regering betogingen had verboden om de dood van een verleden week bij een botsing tussen politie en sta kers omgekomen werknemer te herdenken, ontstonden in Seoel en andere steden felle straatgevech ten tussen politie-eenheden en gro te groepen arbeiders, studenten en politieke opponenten. De betogers bestookten de poli tie met brandbommen en stenen. Deze stelde zich te weer met traan gas en voerde charges uit met de wapenstok. Om de aanvalsgolven van de demonstranten terug te dringen werden zelfs pantservoer tuigen ingezet. Onder de menigte demonstranten werden leuzen aan geheven waarin de regering werd bestempeld als een militaire dicta tuur die zich bedient van moord en geweld om de oppositie de kop in te drukken. De betogers verspreid den pamfletten waarin om het af- Spanjaarden: buik vol van toeristen MADRID (AP) - Ondanks de aan sporingen van de overheid om vooral vriendelijk te blijven tegen de buitenlanders om de toeristen industrie niet in gevaar te brengen, blijkt uit een enquête die is gehou den door het radiostation Antenne 3 dat de meeste Spanjaarden een hekel hebben aan de buitenlan ders. De luisteraars blijken de mening toegedaan dat de Spanjaarden de toeristen al beter behandelen dan ze verdienen; de meerderheid van de buitenlandse bezoekers is vol gens hen ,arm, lawaaierig en slecht gemanierd'. Volgens de officiële prognoses bezoeken dit jaar 50 miljoen toeris ten Spanje en geven ze gezamen lijk 15 miljard dollar uit; Spanje is hiermee het land met de grootste toeristenindustrie ter wereld. De luisteraars van Antenne 3 blijken echter alleen maar toeristen te ken nen die weinig uitgeven, hun voe ten in de openbare fonteinen was sen, hun kampeerwagens parkeren waar het uitkomt en 'in onbegrijpe lijke talen tegen elkaar schreeu- treden werd gevraagd van de hui dige regering en om de instelling van een nieuw bewind dat wordt gedragen door de „democratische arbeidersbeweging". Oppositiegroepen hadden aange kondigd gisteren in het gehele land demonstraties te houden om te protesteren tegen de dood van de 22-jarige werknemer. Voor de her denking van diens dood verzamel den zich gisteren ruim 30.000 fami lieleden, collega's en sympathisan ten op het zuidelijke eiland Koje. De autoriteiten hadden deze en manifestaties elders om de dood van de werknemer te herdenken verboden. Volgens ooggetuigen werden honderden mensen gearresteerd en vielen er tientallen gewonden. De autoriteiten hebben over het aantal slachtoffers geen officiële cijfers willen geven. De Nationale Coalitie voor een Democratische Constitutie (NCDC) had opgeroepen tot de be togingen en tevens een dringend beroep gedaan op de Zuidkoreaan se arbeidersbeweging om zich aan te sluiten bij demonstraties in Seoel en andere grote steden. De NCDC had de arbeiders ook opge roepen om in hun bedrijven acties te voeren. Volgens het ministerie van ar beid onstonden gisteren bij 97 be drijven nieuwe stakingen, waar door het aantal bedrijven dat ge heel of gedeeltelijk door arbeids onrust stilligt is gestegen tot 635. Ook de werknemers bij het open baar vervoer overwegen zich bij de stakingsgolf aan te sluiten. Belang rijkste achtergrond van de stakin gen is dat de regering de werkne- DEMONSTRATIES- In Zuid- en West-Beirut hebben sji'itische Li- banezen gisteren opnieuw gede monstreerd tegen de almaar stij gende kosten van levensonder houd. In de zuidelijke wijken wer den op de weg naar de luchthaven barricades van brandende auto banden opgeworpen en in het westelijke stadsdeel hielden de monstranten een optocht tegen de „uithongeringsoorlog". In de slop penwijken van Zuid-Beirut gooi den kinderen de ruiten van zeker twee supermarkten in, terwijl de monstranten stenen gooiden naar auto's die de barricades op de weg naar het vliegveld naderden. ROME (GPD) - Over het lot van het Italiaanse Alpendal Valtellina wordt in de komende dagen be slist. De deskundigen van de bur gerbescherming besloten gisteren tot wat zij noemen 'een geleide overstroming': het meer dat zich sinds 28 juli heeft gevormd achter de versperring van de aardver schuiving, zal versneld worden ge leegd. In plaats van te wachten totdat het meer door de regen en het smeltwater van de bergen vanzelf overloopt, willen zij een handje helpen. De versperring is zes meter verlaagd en met bulldozers is een kunstmatige bedding aangelegd, die het water in gewenste banen moet leiden zonder al te grote scha de te berokkenen aan de lager gele gen dorpen die in de afgelopen da gen zijn geëvacueerd. Morgen worden de sluizen van een stuwmeer in de bergen ge opend en stort zich 20 kubieke me ter water per seconde in het meer, dat in de loop van de dag het kritie ke punt van overlopen moet berei ken. Vanaf dat ogenblik is alles on zeker. De technische commissie van het ministerie voor burgerbe scherming verwacht een geleide lijk proces dat onder controle kan worden gehouden. Ingenieurs van de elektriciteitscentrale die het stuwmeer beheert voorspellen daarentegen een ramp en wilden pas meewerken nadat zij gister middag een schriftelijke beslissing van de verantwoordelijke minister hadden ontvangen. De dam van de aardverschui ving, zeggen zij, is uiterst onstabiel en zal door de druk van de miljoe- ~T>rt+ nen kubieke meters water worden plaats was voor stakingen. Tot meegesleurd. De stortvloed van voor kort wist de regering de werk- mod% rotsen en bomen nomorc nnlr ctoodg met SUCCeS te j- j i de noodzaak tot d"; dan '^breekt kan op geen en- kele manier worden bedwongen en mers jarenlang aan de ketting heeft gelegd met een zeer strakke vak bondswetgeving waarin geen ook steeds met doordringen 'oonmatiging omdat Zu.d-Korea - zich anders uit de markt zou pry- vjndt g yan zen. Dat argument pikken de vak- ..V _n bonden nu niet meer en zij willen tIe 1S aus enorm' meer loon en betere arbeidsom standigheden voor hun leden. ADVERTENTIE De heer Dirk van Rijn Hoogxnade "Toen ik door omstandigheden ge noodzaakt was ander werk te gaan doen, heeft een studie-adviesbu reau mij voor een opleiding in ad ministratieve richting verwezen naar "Boerhaave". Daar ben ik in de afdeling MAVO begonnen. Al na een halfjaartje vonden ze dat er meer in zat. Dus stapte ik tussen tijds over naar de MEAO. Nu 3 jaar verder heeft de heer Van Rijn zijn diploma op zak; 3 achten en 3 negens en nog een vak extra. En tussendoor ook nog geslaagd voor het Praktijkdiplo ma Boekhouden. Zoals gezegd vergt het volledige MEAO-diploma 3 jaar studie; hebt u minder tijd dan kunt u het ook vak-voor vak doen. De z.g. intensieve opleiding duurt (afhankelijk van uw vooropleiding) 1 a 2 jaar. De studiemogelijkheden: VWO, HAVO, MEAO, MAVO, (volledig pakket of alle 29 vakken afzonderlijk), Neder lands voor anderstaligen. Ook intensieve cursussen (kortere studieduur). Meer inlichtingen, bel overdag 071-14 00 43 en 's avonds (ma, di, do) van 19.00-21.00 uur 071-15 55 66. Een informatiemap ligt voor u klaar. Inschrijven elke maandag en donderdag van 13.00 tot 15.00 uur Noordeinde 1-3 en van 19.00-21.00 uur Kagerstraat 7 (s.g. Louise de Coligny). Wacht niet te lang. Dag- en avondscholengemeen schap Boerhaave, rector: DJ. van Kooten, Noordeinde 1, 2311 CA Leiden, telefoon 071 - 14 00 43. VOLWASSENEN ONDERWIJS RIJKSGESUBSIDIEERDE AVOND-EN DAGOPLEIDINGEN DEN HAAG - Het proces tegen Mordechai Vanunu, de man die vo rig jaar foto's en informatie over de Israëlische kernwapenfabriek in de Negev-woestijn doorspeelde aan de Britse krant Sunday Times, begint morgen. door Anneke van Ammelrooij In een proces achter gesloten deuren zal hij terechtstaan voor landverraad en spionage. De enige Israëliërs die het voor hem opne men, hebben niet om zijn vrijlating gevraagd, maar om een openbaar proces. Ondanks Vanunu's onthul lingen is er in Israël nog steeds geen debat op gang gekomen over de vraag of de verdediging van het land wel is gediend met kernwa pens. Één van de initiatiefneemsters van het „Comité voor een open baar proces voor Mordechai Vanu nu" is Yael Lotan, journaliste, bij een kleine dagblad in Tel Aviv. De belangrijkste daad die het comité tot nu toe heeft gesteld, is een open brief aan de regering, ondertekend door 165 meer en minder promi nente Israëliërs, die vragen om een openbaar proces voor Vanunu. Lo tan: „Wat wij zeggen is dat Vanunu nooit me1 zijn foto's en informatie naar een buitenlandse krant had hoeven gaan, als onze regering niet jarenlang om de hete brij heen had gedraaid. De regering heeft het zelf uitgelokt door in feite te ontken nen dat Israël kernwapens produ ceert. Zo is er in al die jaren nooit een politiek publiek debat van de grond gekomen over kernwapens in ons land en tegelijkertijd was het een publiek geheim dat we ze hadden. Daarom willen we een openbaar proces". „De kans dat dat gebeurt is nul," vervolgt Lotan. „Ik las vandaag dat ze bezig zijn de ramen van de ge rechtsgebouw van buiten met hou ten planken dicht te timmeren en ook in de gangen worden allerlei voorzieningen getroffen dat Mor dechai met niemand in contact kan komen." Vanunu heeft Yael Lotan een brief geschreven waarvan deze week delen zijn gepubliceerd in een populaire Israëlische krant. In die brief roept hij zijn landgenoten op in opstand te komen tegen het kernwapenprogramma van de re gering. Waarom schreef hij aan Lo tan en zijn er aanwijzingen dat de Israëliërs gehoor beginnen te ge ven aan Vanunu's oproep? De meeste kranten delen de opinie van de regering dat Vanunu een verrader is. Dat een verrader des noods wofdt ontvoerd om berecht te worden, heeft bij de media geen bezorgdheid over rechtssche"ndin- gen losgemaakt. Geen verzet Lotan: "Vanunu heeft meer men sen brieven geschreven, maar ik vond die brief interessant genoeg om te publiceren. Van enig verzet tegen het kernwapenbeleid van de Mordechai Vanunu regering is geen sprake. De meeste mensen staan er volkomen onver schillig tegenover en ze zeggen: als de regering het nodig vindt om kernwapens te produceren, dan zal dat ook wel echt nodig zijn". Maar pacifisten zoals Lotan heb ben de afgelopen jaren ook weinig gedaan om aan betrouwbare infor matie te komen. Lotan acht dat zelfs praktisch onmogelijk wegens de militaire censuur. Er is nooit, bevestigt ze, een actiegroep op weg getogen naar de kernreactor waar Vanunu werkte om eens te kijken wat daar allemaal in- en uitgaat. Het enige wat de internationale persbureaus er over wisten te mel den, was dat de kernreactor omge ven was door dikke en hoge rollen prikkeldraad en dat hij van Franse makelijk was. Toch geeft de Israëlische rege ring al jarenlang informatie waar uit blijkt dat Israël kernwapens kén maken. Elke vraag op dit ge bied is in feite al beantwoord. Heeft Israë de kennis in huis om kernwapens te maken? De Ver enigde Naties, het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, de Internationale Organisatie voor Atoom Energie zeggen allemaal van wel. In november vorig jaar nog riep de Algemene Vergadering van de VN de organisatie voor atoom energie en wetenschappelijke in stituten op alle samenwerking op nucleair gebied met Israël stop te zetten. Het beginselakkoord tus sen de VS en Israël in mei van dit jaar voor de ontwikkeling van een raket voor regionale afweersyste men tegen aanvallen met kernra ketten duidt erop dat Israël kennis van zaken heeft. Heeft Israël de grondstoffen ert technische apparatuur in huis om kernwapens te maken? Theore tisch kan dat niet, omdat de be langrijkste kernwapen-produce rende landen altijd officieel gewei gerd hebben Israël ook maar iets te leveren dat voor de bouw van kern wapens kon worden gebruikt, om dat Israël het verdrag tegen de ver spreiding van kernwapens niet heeft ondertekend. In de praktijk kan er echter van alles De voormalige Franse hoge com missaris voor atoomenergie, Fran cis Perrin, verklaarde vorig jaar te genover de Sunday Times dat Frankrijk en Israël in de jaren vijf tig twee jaar lang hebben samenge werkt aan de bouw van atoombom men en dat Parijs Israël in het ge heim de nodige technologie heeft geleverd voor het maken van kern raketten. In mei 1985 bevestigde het Israë lische ministerie van defensie dat Israël uit de VS instrumenten had geïmporteerd, die konden worden gebruikt als ontstekers voor kern wapens. Tenslotte heeft de Israëli sche regering toegegeven dat er militaire samenwerkingsverdra gen met Zuid-Afrika bestaan, één van de belangrijkste uranium-ex- porteurs van de wereld en volgens sommige deskundigen een poten tiële kernwapenproducent. 'Verraad' Tenslotte de vraag: Maakt Israël kernwapens? Vanunu mag dan on omstotelijke bewijzen hebben ge leverd dat er in Dimona kernkop pen voor raketten worden gefabri ceerd, het wachten was op de offi ciële bevestiging van de kant van de regering. Volgens Stephen Ro- senfeld van de Washington Post is die gekomen op het moment dat de Israëlische regering opdracht gaf Vanunu voor het gerecht te bren gen. De redenering is dat Vanunu niet kan worden veroordeeld voor 'verraad' ,als er niks te verraden valt. Mordechai Vanunu is niet de eni ge die de tijd gekomen acht voor dramatische waarschuwingen. Au stralische en Britse parlementa riërs hebben hem voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Vanunu's proces zal waarschijnlijk enige weken duren. Als hij wordt veroordeeld, kan hij in theorie de doodstraf krijgen, hoewel juristen zeggen dat de straf alleen kan wor den toegepast als Israël feitelijk in oorlog is. De verdediging zal Vanunu's daad presenteren als een daad van burgerlijke ongehoorzaamheid te genover een staat die weigert het niet-verspreidingsverdrag te on dertekenen en verzwijgt dat het kernwapens heeft.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5