'Ontwapenen
in dienst van
arme landen'
Zoh eerste
stapje naar de
grote school
moetje
wel meteen
goed doen.
Middeleeuwse theoloog inspireert moslim-radicalen
Gorbatsjov wil actie Y-raad:
Politie beëindigt
bende-oorlog in Rio
Baltische 'test' voor Moskou
Liga ziet af van boycot Iran
Reagan tot Contra's:
ik blijf jullie steunen
Nu 59/
WOENSDAG 26 AUGUSTUS 1987
NEW YORK (Reuter/AFP) - Sowjet-leider Michail Gor
batsjov heeft voorgesteld een topconferentie van de Vei
ligheidsraad van de Verenigde Naties te houden over ont
wapening en ontwikkeling. Hij wil van de V-raad een drij
vende kracht maken op dit terrein. Ook wil Gorbatsjov een
speciaal ontwikkelingsfonds vormen met geld dat door
ontwapeningsmaatregelen vrijkomt.
De Sowjet-leider oppert zulks in
een boodschap aan de VN-confe-
rentie over de relatie tussen ontwa
pening en ontwikkeling, die op het
moment in New York wordt ge
houden. De Verenigde Staten heb-
W apenuitgaven
duizend miljard
dollar per jaar
NEW YORK (IPS) - "We zijn in een
stadium van menselijke verhou
dingen gekomen waar veiligheid
niet langer kan worden gedefi
nieerd in militaire termen". Dit zei
secretaris generaal Javier Perez de
Cuellar van de Verenigde Naties
gisteren in New York bij de ope
ning van de conferentie over ont
wapening en ontwikkeling.
ben het voorstel direct afgewezen.
De regering-Reagan vindt dat ont
wapening en ontwikkeling aparte
onderwerpen zijn. De VS doen ook
niet mee aan de conferentie in New
York.
"Geen enkel land is edelmoedi
ger geweest dan de Verenigde Sta
ten in het verstrekken van econo
mische en humanitaire hulp aan de
ontwikkelingslanden", aldus de
verklaring van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken
in een reactie op het voorstel-Gor-
batsjov. "De Verenigde Staten me
nen evenwel al lange tijd dat ont
wapening in de geïndustrialiseerde
landen en ontwikkeling in de Der
de Wereld geen kwesties zijn die
rechtstreeks of functioneel met el
kaar in verband staan".
Volgens Washington komen de
moeilijkheden in de ontwikke
lingslanden juist voort uit de
"sterk töegenomen defensie-uitga
ven in de Derde Wereld" en uit de
"grote betrokkenheid van de Sow-
jet-Unie en de.door haar gesteunde
De bewapeningswedloop leidt regeringen bij regionale conficten,
volgens hem tot een "kolossale
verspilling" van mensen en hulp
bronnen. Volgens de Verenigde
Naties geeft de wereld 1000 miljard
dollar per jaar uit aan wapens. De
Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie geven tachtig procent uit van
het geld dat ter wereld wordt be
steed aan de optwikkeling van
nieuwe militaire uitrusting en zor
gen voor zeventig procent van de
produktie en export van wapens.
uit de jaren zeventig. In Argenti
nië, Bolivia, Brazilië, Chili, Equa-
dor, Paraguay, Peru, Uruguay, El
Salvador, Guatemala, Honduras, -
Nicaragua en Panama zwaaiden hgheidsraad aldus de Sowjetlei-
militairen de scepter.
Buitenland kort
Vrijlating
Drie Amerikanen en een Britse
vrouw die zeven weken geleden
werden gegijzeld door Soedanese
rebellen, zijn gisteren gezond en
wel een afgelegen dorp in het noor
den van Kenia binnen gewandeld.
De ontwikkelingswerkers werden
op 7 juli ontvoerd bij het Bishop
Gwynne College, waar zij les ga
ven, in de stad Sundri in het zuiden
van Soedan. Het Sudanese Peop
le's Liberation Army meldde in
een radiouitzending dat de gijze
laars waren vrijgelaten in reactie
op oproepen van de voormalige
president Jimmy Carter en de re
geringen van de Verenigde Staten
en Kenia.
Vermoord
Het hoofdbureau van de Zuid-
afrikaanse politie heeft gisteren
verklaard dat een zwarte studen
tenleider door eert politieman
RIO DE JANEIRO - Dit Braziliaanse meisje zou tot een van de twee elkaar bestrijdende drugsbendes in
behoren, Ze heeft een automatische pistool in haar hand en draagt een zelfgemaakte holster voor het wapen.
RIO DE JANEIRO (AP) - Zwaar
bewapende Braziliaanse politie
mannen en militairen hebben gis
termorgen een sloppenwijk van
Rio de Janeiro uitgekamd om een
eind te maken aan een oorlog tus
sen twee rivaliserende bendes van
drughandelaren. De bende-oorlog
had vijf dagen geduurd.
Ongeveer 50 officieren klommen
over muren en daken en trapten
her en der deuren in op zoek naar
drughandelaren, terwijl angstige
bewoners alle kanten op vluchtten.
Er werden 15 arrestaties verricht
en de politie vond vuurwapens te
rug die waren gestolen uit een lege-
rarsenaal. De leiders van de twee
drugsbendes wisten echter te ont
komen. Niemand raakte bij de ac
tie gewond.
Veel van de 8.000 bewoners van
de sloppenwijk raapten hun spul
len bii elkaar en vluchtten voor het
geweld. Anderen weigerden echter
te vertrekken uit hun schamele op
trekjes en verschuilden zich achter
hun houten en golfplaten wanden.
De veldslag tussen de bendes
van Emilson Fumero en Zacarias
Rosa begon donderdag, nadat een
14-jarig meisje uit de bende van
Fumero zou zijn verkracht door
Rosa. Toen Rosa weigerde uit de
wijk te vertrekken brak een totale
oorlog uit tussen de beide bendes.
Rio telt ongeveer 400 sloppenwij
ken met een totaal van 2 miljoen
inwoners. Die wijken zijn ook de
uitvalsbasis voor vele drughande
laren. Vaak zetten de bendes kin
deren in om cocaïne en marihuana
te slijten in de rijkere wijken van
de stad. De leiders van de bendes
fungeren in de sloppenwijken als
gemeenschapsleiders die de stra
ten veilig houden en feestjen orga
niseren.
MOSKOU - De demonstraties van
afgelopen zondag in de Baltische
hoofdsteden Vilnjoes, Riga en Tal
linn kwamen voor het Sowjet-ge-
zag in Moskou niet als een verras
sing. Al tientallen jaren is 23 augus
tus een datum die heftige reacties
oproept bij de bewoners van Est
land, Letland en Litouwen. Sinds
1939, om precies te zijn. Want toen
door
Alexander Münninghoff
sloten de Sowjet-Unie en Hitler-
Duitsland een niet-aanvalsverdrag
(het zogenaamde Molotov-Von
Ribbentrop-pact).
In het Westen, en met name in de
talrijke kringen van Baltische im
migranten, was dat het begin van
het einde van de zelfstandigheid
van de drie Baltische staatjes die
kort daarop tegen hun zin door de
Sowjet-Unie werden geannexeerd.
Demonstraties in Estland, Letland en Litouwen:
De officiële Sowjet-versie luidt, dat
de onderdrukte Baltische volkeren
zich in de zomer van 1940 vrijwillig
onder de bescherming van Moskou
plaatsten door zich tot Sowjet-re-
publiek uit te roepen op een tijd
stip dat Duitsland al een heel stuk
van Europa onder de voet had ge
lopen.
In vorige jaren is er van demon
straties niet zo veel gebleken. Mos
kou zoekt de oorzaak van de plot
selinge protestmarsen daarom in
de aandacht die de op het Oostblok
gespecialiseerde radiozenders 'The
Voice of America', 'Radio Liberty'
en 'Radio Free Europe' aan de 23s-
te augustus hebben besteed. Ge
heel in overeenstemming met de
ontspanning die Gorbatsjov pre
dikt, worden deze radiozenders
sinds begin dit jaar niet meer ge
stoord. Al zijn ze volgens Moskou
nog steeds verlengstukken van de
CIA.
Vast staat, dat de drie zenders in
de twee weken die aan de 23ste au
gustus vooraf gingen met grote re
gelmaat komende demonstraties
in Tallinn, Riga en Vilnjoes met
plaats en tijdstip hebben aange
kondigd. Maar ook het Litouwse
partijblad 'Tiesa' kondigde al op 20
augustus aan, dat er de komende
zondag een anti-Sowjet-demon-
stratie zou plaatsvinden in Vilnjoes
- een openhartigheid zonder prece
dent in de Sowjet-geschiedenis.
Tijdens de demonstratie - door
niet meer dan 500 mensen - was er
was politie in burger, maar die
hield zich discreet op afstand.
Zelfs toen er luidkeels voor vrij
heid voor Litouwen werd ge
schreeuwd. De verslaggever van
Izvestija schreef in zijn verslag on
omwonden, dat de sprekers bij het
standbeeld gedurende meer dan
twee uur de Sowjet-macht hadden
beledigd, dat er mensen met zwar
te armbanden ten teken van rouw
bij waren geweest en dat ze voor
dat ze spraken, openlijk hun naam
en adres hadden genoemd.
De demonstraties in de Baltische
staten zijn voor de Sowjet-Unie
een soort test geweest. Gezien het
beperkte aantal deelnemers, het
uitblijven van geweld, de sfeer van
quasi-gemoedelijkheid, lijkt de
kans aanwezig dat dergelijke
protesten als een jaarlijks stukje
folklore worden aanvaard. Het feit
dat de Baltische republieken in
middels voor een groot deel gerus
sificeerd zijn (het aandeel van de
Russen aan de bevolking is al bo
ven de helft) biedt immers genoeg
garantie dat er op een massale
volksopstand geen kans is.
Dat ligt anders in bijvoorbeeld
de Aziatische delen van de USSR,
waar de moslifti-gemeenschap met
haar kinderrijke gezinnen in rad
tempo een getalsmatig overwicht
op de import-Russen verwerft. De
gebeurtenissen in Alma Ata, eer
der dit jaar, lieten zien dat Moskou
hier heel wat minder subtiel te
werk gaat.
zoals in Afghanistan". In de verkla
ring van'het ministerie van buiten
landse zaken wordt Moskou bo
vendien gekritiseerd om zijn „mi
nuscule bijdrage aan de economi
sche ontwikkeling van de Derde
Wereld".
De Verenigde Staten boycotten
de VN-conferentie in New York
omdat zij van mening is dat arme
landen niet vanzelfsprekend aan
spraak kunnen maken op meer
geld dat door ontwapening zou
vrijkomert. Bovendien vrezen de
Amerikanen dat de conferentie in
Industrielanden zoals West-
Duitsland, Frankrijk, Groot-Brit-
tannië zijn tezamen met een groep dienst staat
aankomende industrielanden als aanval op de rijke landen,
Brazilië, China, Israel en India ver- fensie-uitgaven als de belangrijk-
antwoordelijk voor 30 procent van ste oorzaak zouden worden aange-
de militaire uitgaven eneen kwart merkt van de economische proble-
Van ,00 waPenexP°rt- Een groep men van de Derde Wereld. Volgens
van 130 landen, waarvan de meeste de Verenigde Staten spelen die uit-
uit de Derde Wereld, neemt samen gaven geen betekenende rol bij het
20 procent van de militaire uitga- probleem, aldus het Amerikaanse
ven voor hun rekening. ministerie van buitenlandse zaken.
De landen produceren nog geen Gorbatsjov zei in zijn boodschap
vijf procent van het totaal aan wa- dat de Sowjet-Unie haar uiterste
pens in de wereld, dus het verschil best zal doen om het prëstige van
moet in het buitenland worden ge- de Verenigde Naties en haar rol bij
kocht. De enorme schuldenlast bet bevorderen van ontwikkeling
waarmee de burgerregeringen in via ontwapening te vergroten. "Wij
Latijns-Amerika nu kampen, heb- geloven dat de VN-Veiligheidsraad
hpn voor een groot deel te dan- °°.,5 greep op deze kwestie dient te
hun militaire voorgangers krijgen. Het zou nuttig zijn de pro
blemen van ontwapening en ont
wikkeling in principe te bespreken
op een speciale bijeenkomst van
topleiders van lidstaten van de Vei-
TEL AVIV (GPD/Rtr/AFP/UPI/DPA) - De ministers
van buitenlandse zaken van de Arabische Liga, die de
afgelopen dagen in buitengewone zitting in Tunis bij
een waren, hebben gisteravond besloten dat Iran tot
20 september de tijd krijgt in te stemmen met een
staakt-het-vuren in de oorlog tussen Iran en Irak. Ge
beurt dat niet, dan zullen de Arabische landen hun
banden met Iran „opnieuw bestuderen".
Deze vage waarschuwing aan het adres van Teheran
was een zwakke afspiegeling van een zeer felle resolu
tie die de Saoedische minister van buitenlandse zaken
Saoed al Faisal had voorgesteld en waarbij de Arabi
sche wereld Iran geheel zou moeten boycotten. Maar
zoals verwacht verzette Syrië, geholpen door Algerije,
Oman en Bahrein, zich fel tegen deze boycot. Syrië
steunt Iran in haar nu al meer dan zes jaar durende
oorlog met Irak.
De Saoedische minister van binnenlandse zaken,
prins Naif, was bepaald niet tevreden over de slot
verklaring en zei dat zijn land fel zou reageren op ie
dere vorm van Iraanse infiltratie. Saoedi-Arabië is be
vreesd voor Iraanse aanvallen op militaire vliegvelden
en olie-installaties op eigen gebied.
Inmiddels is gebleken dat de gesprekken tussen
VN-secretaris-generaal Perez de Cuellar en de Iraanse
onderminister van buitenlandse zaken Larijani in
Washington op niets zijn uitgelopen. Volgens wester
se diplomaten wil Iran nog steeds niet zeggen of het
de VN-resolutie die oproept tot een staakt-het-vuren
aanvaardt dan wel verwerpt om tijd te
ADVERTENTIE
der.
De Verenigde Staten, de Sowjet-
Unie, Frankrijk, Groot-Brittannië
en China hebben permanent zit
ting in de Veiligheidsraad. Onder
de gekozen leden zijn West-Duits-
land, Italië en Japan.
NATERS - Deze man in het Zwitserse Naters heeft een kano genomen
zodat hij zich al peddelend kan verplaatsen. Door de hevige regenval van
de afgelopen dagen is in Zwitserland veel schade aangericht en zijn we
gen en spoorwegen grotendeels onbegaanbaar geworden. (foto ap>
ARRESTATIE - Militairen van het
Turkse leger hebben in het zuid
oosten van het land ongeveer 100
uit Iran afkomstige Revolutionaire
Gardisten en Koerdische opstan
delingen aangehouden. Dit is giste
ren door twee Turkse dagbladen
bericht. Volgens de kranten zou de
groep Turkije zijn binnengedron
gen met als doel de vernietiging
van een oliepijpleiding uit Irak.
schap, die werd uitgezonden door *)afua nauwelijks te verstaan
de zender van de Nicaraguaanse
rebellen, beloofd dat hij de Con- "n
tra's zal blijven steunen totdat de
„vrijheid" in Nicaragua is verze
kerd. „Ik weet dat u doorgaat met
de strijd totdat het volk van Nica
ragua zeker is van zijn grondrech
ten. En de Verenigde Staten zullen
aan uw zijde staan", zei Reagan via
Radio Liberacion.
De radioboodschap, die afgelo
pen zaterdag op zijn ranch in Santa
Barbara werd opgenomen, is
maandagavond uitgezonden. Ra
dio Liberacion is een station dat
vanuit Miami en El Salvador uit-
Het vredesplan dat de vijf Mid-
denamerikaanse presidenten in
Guatemala ondertekenden, vereist
volgens Reagan ingrijpende poli
tieke veranderingen in Nicaragua.
„De Sandinisten hebben u demo
cratie beloofd. Evenals u, hoop ik
dat zij zich aan deze belofte hou
den. Maar evenals u weet ik dat de
burgeroorlog begon toen de Sandi
nisten u democratie beloofden en
hun beloften niet nakwamen", zo
betoogde de Amerikaanse presi
dent. „Een vrij Nicaragua is het uit
eindelijke doel. Wij moeten niet
stoppen voor dat doel is bereikt".
Begin het nieuwe schooljaar goed en goedkoop: f 15,- tot f 20,- korting op de mooiste
kinderschoentjes uit de Stavast-collectie van Van Haren. Sterk en stevig. Uitgevoerd in leer.
En verkrijgbaar in verschillende breedtematen Dit model in naturel met zwart is er
10 dagen lang voor slechts f59,90. En voor dat geld loopt
uw kind op een paar eerste kias schoentjes naar school.
Vender dan Van I laren hoeft u voor schoenen niet te lopen.
LEIDEN - Door de gebeurtenissen
in de Perzische Golf en Mekka is
geneigd het te vergeten: maar
ook, dat die wet, de sharia, moet
worden toegepast. En de conclusie
die jongens is: wat is er dan
het islamitisch fundamentalisme verkeerd aan om die sharia met ge
valt niet onder het alleen-verkoop- w®fd °P te leggen"''
recht van imam Ruholla Chomeini.
Twee mislukte moordaanslagen op
-ministers in Cairo maakten
lan6s duidelijk dat de afdeling
r» i. vr» a wr>r nn n Pnc Egypte nog steeds krachtig aan de
weg timmert. Een gesprek met de
Leidse arabist Hans Jansen
de achtergronden van het funda
mentalisme in Egypte en zijn inspi-
phus Nyoka werd gedood tijdens
„een politie-operatie volgend op de
arrestatie van twee verdachten, die
kleefmijnen en handgranaten bij
zich droegen", aldus de verklaring.
Benadrukt werd dat de bewust po
litieman geen gebruik had ge
maakt van een geweer met geluids
demper.
Aidstest
Het presidium 1
Sowjet heeft gisteren een wet
genomen die het mogelijk maakt
Sowjet-burgers en buitenlanders sche drijfveren van de moorde-,
gedwongen aan een Aids-test te naars van president Sadat, 'De ver-
misschien een vergelij
king kunnen trekken tussen de
club die in 1981 Sadat heeft ver
moord en de Baader-Meinhof-
groep (terroristen die in de jaren
zeventig de Bondsrepubliek onvei
lig maakten, red.). Maar de ver
schillen zijn toch te groot. De
Baader-Meinhof-groep had r
door
i de opperste peter van Nuijsenburg
rator: de middeleeuwse theoloog Ujks aanhang: de methoden en de
doelstelling, voor zover die laatste
althans duidelijk was, werden af
gekeurd. Dat is bij moslim-extre
misten niet het geval: de methoden
worden afgewezen, maar de doel
stelling, de invoering van de wet
Gods, vindt bijna iedereen prach
tig".
"Het verschil met de sji'itische,
zeg maar Chomeini-versie van het
fundamentalisme is dat de clerus
een geringe rol speelt. Chomeini
legt de nadruk op de wetgeleerden.
de islamitische
staat draait het om de sharia. En
weten daar nu meer van dan de
die daarin hebben doorge
leerd? De soennitische radicalen
wijzen er zelf op dat de wereld des
tijds veroverd is door moslim-ge-
onderwerpen als vermoed wordt zaakte plicht'
dat zij drager van het virus zijn.
Aids-patiënten die anderen welbe- Het fundamentalisme is vooral o
wust besmetten kunnen tot een een beweging van wat je kansarme Zijn redenering
maximumstraf van acht jaar cel jongeren zou kunnen noemen. Ze
worden veroordeeld. Deze drasti- hebben ondanks een vaak redelij-
sche maatregel toont aan dat het ke opleiding geen baan en huis en
aids-probleem in de Sowjet-Unie z«n dus niet gelukkig met hun be-
kennelijk omvangrijker is dan tot staan. Ze denken dat die on-
nu toe werd toegegeven. Volgens rechtvaardigheden verdwijnen als o_
officiële cijfers telt het land ten er een islamitische staat komt, dat neraals, niet door schriftgeleerden
hoogste 40 dragers van het aids-vi- wil zeggen Gods wet strikt wordt
rus. nageleefd. De officiële islam zegt
De Leidse Arabist Jansen, die het fundamentalisme omschrijft als een
beweging van kansarmen.
ten, krijg je een ijzersterke bewe
ging. Want het 'gewone volk' heeft
een enorm vertrouwen in de cle-
(foto GPD)
weten dat moslims zich altijd ver
zet hebben tegen vreemde invloe
den van overheersers. De profeet
zelf, Mohammed, bond in zijn tijd
de strijd aan met Byzantium, Per-
zië en Ethiopië. Nu wordt de oor
log verklaard aan de overheersing
door het Westen, met zijn materia
lisme en, in hun ogen, geestelijke
leegheid".
„Er zijn door de eeuwen heen
boekenkasten vol geschreven door
auteurs die vreemde overheersing
afwijzen. De rond 1300 levende
theoloog Ibn Taymiya heeft in dit
opzicht een verbluffende prestatie
geleverd. Hij behoort tot de grote
drie van de moslim-theologen. Hij
kon voortreffelijk schrijven, waar
door zijn werk als het ware boven
de toen actuele aanleiding uitstijgt.
Ik ben geen moslim, maar ik kan
goed begrijpen, dat een moslim die
Ibn Taymiya leest, niet om hem
heen kan".
Geloofsafval
"Zijn doctrine luidt: wie niet vol
gens de sharia regeert, is geen mos
lim. Die theorie heeft hij destijds
op verzoek van de Egyptische
heersers, de Mamelukken, bedacht
om de Mongoolse horden het
hoofd te bieden. Die Mongolen
hadden zich in 1295 wel tot de is
lam bekeerd, maar hielden zich
niet aan de letter van de sharia. Ze
waren dus geen goede moslims,
sterker nog, ze waren eigenlijk af
valligen. En op geloofsafval staat
in de islam de doodstraf'.
"Egypte en Syrië worden niet
volgens de sharia geregeerd. Als je
de redenering van Ibn Taymiya wil
volgen,ligt de conclusie voor de
hand. De moordenaars van Sadat
waren bekend met het werk van
Ibn Taymiya. In het pamflet waar
mee de moord werd gerechtvaar
digd, 'De verzaakte plicht', werd
druk uit zijn werk geciteerd. En
ook de Syrische president Assad
heeft menig bloedig conflict met
fundamentalisten achter de rug".
"Alle regimes in het Midden-
Oosten zijn bang voor het religieu
ze activisme. Het is meestal de eni
ge vorm van oppositie. Je kunt na
melijk moeilijk iemand verbieden
de koran voor te lezen. Ook in Tur
kije, een op het westen georiën
teerd Navo-land, is men bezorgd
over de invloed van Chomeini.
Turkse gastarbeiders blijken vaak
lid te zijn van fundamentalistische
genootschappen. De vraag is of er
onder het volk in Turkije niet meer
aanhang bestaat voor het funda
mentalisme dan men tot nog toe
aanneemt".
"Maar of ze in Egypte in staat
zijn een staatsgreep te plegen? Ik
weet niet of ze zich goed kunnen
organiseren, dat weet alleen de
Egyptische BVD. Het zijn in elk
geval enthousiaste jongens en de
politie heeft de handen vol aan ze.
Die onderdrukking is nogal slor
dig, dus menige vrome moslim, die
wordt opgepakt, komt als een ex
tremist uit het gevang".
