Creatieve camping: alternatief
voor de zonnige Spaanse costa
Stoute droom wordt werkelijkheid
'Hier ten mensen dat er meer is dan Vader Abraham en Rien Poortvliet
Graafwerkzaamheden aan Kanaaltunnel begonnen
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1987
EXTRA
PAGINA 31
Terwijl velen hun vakantie
doorbrengen op een
camping in Frankrijk, aan
de kusten van
Griekenland of Spanje of
gewoon in eigen tuin,
groeit de groep van
vakantiegangers die op
een andere manier de vrije
weken wil doorkomen.
Neem bijvoorbeeld
degenen die het besluit
nemen een muziekcursus
te gaan volgen op een
boerderij, ergens in
Nederland. ,,Een verblijf
op de creatieve camping is
eigenlijk het
tegenovergestelde van de
luie vakantie aan het
Spaanse strand. Je krijgt
hier geen krant onder
ogen, je wordt helemaal
op jezelf teruggeworpen
en dat kan louterend
werken."
„Op creatieve campings zie je geen zeurende kinderen, ze schilde
ren de maskers die ze zelf hehhen gemaakt".
De stichting Kreatieve Rekreatie in
Amsterdam legt zich al jaren toe op
het organiseren van vakanties op
creatieve campings. In de jaren zes
tig gebeurde dat op bescheiden
schaal; medewerkers van de stich
ting trokken toen langs de Neder
landse kampeerterreinen teneinde
kampeerders te strikken voor korte
toneelcursussen.
door Henk Meutgeert
Thans beschikt de stichting over vier
creatieve campings in Nederland, terwijl
sinds kort ook Frankrijk in het program
ma is opgenomen. Kunstenaars en stu
denten van kunstvakopleidingen bren-,
gen daar kunstzinnig ingestelde en zich
kunstzinnig voelende vakantiegangers
de eerste beginselen bij van de drama
turgie en van de schilder- en tekenkunst.
Arthur Schmidt, van huis uit muzi
kant, is al een jaar of vijftien de directëur
van de stichting. In het vakantieseizoen
haalt hij met gemak werkweken van
tachtig uur. Kilometers vreet Schmidt
dezer dagen, zijn auto stuurt hij van
kamp naar kamp. Een jachtig bestaan
waaraan door de zelden zwijgende auto
telefoon zo mogelijk een nóg stressge-
voeliger inhoud wordt gegeven.
Schmidt wordt er evenwel niet door uit
z'n evenwicht gebracht, de directeur laat
zich leiden door zijn verzet tegen wat hij
noemt de anti-cultuur.
„Ik ben hier ingerold en ik vind het
ontzettend leuk werk. In deze functie
kan ik iets doen met mijn muzikale ach
tergrond. De strijd aanbinden met Radio
Drie, bijvoorbeeld. Ik vind het vreselijk
dat het Nederlandse volk denkt dat de
Top 40 muziek is. Dat tachtig procent
van het Nederlandse volk ook veronder
stelt dat Rien Poortvliet kunst bedrijft,
dat John Lanting model staat voor het
theater en dat De Telegraaf een krant is.
Ik weet dat ik het heel zwart-wit stel,
maar het is een gegeven dat een grootv
deel van de bevolking muziek associeert
met Vader Abraham en Roberto Jacketti
en de Scodters. En dan denk ik: er is
meer tussen hemel en aarde en dat wil
de mensen graag vertellen. Ik probeer
de mensen iets bij te brengen met de be
doeling dat ze uiteindelijk een keuze
kunnen maken. En ik moet zeggen, het
lukt. Ik kom nu vaak ex-deelnemers te
gen in het margetheater of op tentoon
stellingen".
Te gek
Wanroij, een vlek in de Peel. Het is
warm in de grote, uit hout en zeildoek
opgetrokken restauranttent. Voor vijf
deelnemers aan de performancecursus
heeft de hitte geen aanleiding gevormd
om het vlinderdasje af te doen. Terwijl
andere gasten zich tegoed doen aan de
lunch, voeren zij hun ingestudeerde act
op. „De zakenlunch" heet het korte spel.
Zittend op een tafel peuzelen ze een ba
naan stukje voor stukje op, onder het
herhalen van zinnen als „de autotele
foon doet het niet meer". De overige
kampdeelnemers kijken welwillend toe.
Het is één van de vele voorstellingen die
ze tijdens een week creatieve camping
zien. „Gisteravond hebben we de musi
cal Cats opgevoerd. We hebben in één
dag de decors, kostuums en muziek ge-
In Frankrijk is men al begonnen, in
Engeland wordt in de herfst
begonnen met
graafwerkzaamheden. De
Kanaaltunnel lijkt er nu toch te
komen. Eeuwenlang is aan de
tekentafel al gedroomd over een
verbinding tussen Frankrijk en
Groot-Brittannië. In mei 1993
moeten de eerste treinen rijden.
door Ronald Frisart
„Niets zal meer zijn zoals vroeger."
Dat stond in de trotse advertentie
die het Frans-Britse consortium Eu
rotunnel plaatste in de Franse pers.
Aanleiding daartoe was de definitie
ve, plechtige ondertekening van het
akkoord over de bouw van een tun
nel onder Het Kanaal. Zo'n 240 jaar
nadat het eerste plan werd gelan
ceerd, worden stoute dromen dan
eindelijk werkelijkheid: een vaste
verbinding tussen Groot-Brittannië
en Frankrijk.
In mei 1993 moeten de eerste treinen
op en neer suizen. Een reis van het hartje
van Parijs naar het centrum van Londen
neemt dan nog maar drie uur in beslag.
Die nieuwe treinverbinding gaat het
vliegverkeer en de veerboten dus zware
concurrentie aandoen. Wie in Parijs op
de trein stapt, vervolgens een veerboot
pakt en ten slotte nog eens een trein
neemt naar Londen is nu nog zes uur on
derweg. Bovendien wil het consortium
maakt. Dat was echt te gek", geeft een
deelneemster te kennen het hier naar
haar zin te hebben..
Danny Niederbergen alias Montebas-
so. Al meer dan twaalf jaar is hij iedere
zomer op de creatieve kampen te vin
den. Dit jaar is hij op de groepscamping
van Staatsbosbeheer bij Wanroij gesta
tioneerd als kok. Als alle anderen die bij
de Stichting Kreatieve Recreatie werken
-of het nou de tentenbouwer betreft of
de aanbieder van programma's- heeft hij
een kunstzinnige achtergrond.
„Je biedt programma's aan, lesgeven
kun je het niet noemen. Elke dag iets
nieuws, met een keus uit spel, dans, be
weging of expressie, 's Morgens twee
uur en 's middags twee uur, want het
blijft natuurlijk vakantie. Apart voor ou
ders en kinderen. Zaterdag komen de
mensen aan, veel alleenstaande ouders
met kinderen. Gescheiden ouders of in
scheiding liggende ouders en bijstand
moeders. De meesten voor één of twee
weken, maar sommigen blijven ook lan
ger. Veel komen een aantal jaren achter
elkaar. De leeftijden verschillen. Hier in
De Peel hebben we nu een soort tussen
groep, veel ouders met kinderen. De
programma's worden de deelnemers
niet opgelegd. Hier kun je zelf kiezen, je
kunt ook de hele dag in je tent blijven
liggen. Er zijn mensen die alleen voor de
kinderen komen."
Drempelvrees
„Door de jaren heen hebben veel men
sen de drempelvrees overwonnen en
zijn naar onze kampen gekomen", zegt
hij ook. „Maar je krijgt toch nooit de
groepen (fiie je echt zou willen bereiken.
Onze oorspronkelijke doelgroep wil de
Nederlandse televisiesterren graag na-
Eurotunnel, dat de Kanaaltunnel gaat
bouwen en exploiteren, met zijn tarie
ven tien procent onder die van de boot
gaan zitten.
De graafwerkzaamheden voor wat
premier Thatcher noemde „het grootste
civiel-technische project van Europa"
zijn in Frankrijk al een tijdje geleden be
gonnen. Bij het plaatsje Sangatte in de
buurt van Calais is inmiddels een enorm
gat te zien. En komende herfst zetten de
graafmachines aan Britse zijde voor het
eerst hun stalen tanden in de bodem.
Eurotunnel bestaat uit twee maat
schappijen: het Franse France-Manche
en het Britse Channel Tunnel. Die twee
zijn op hun beurt weer samenwer
kingsverbanden van grote particuliere
bedrijven. De Britse en Franse staat ko
men er in principe niet-aan te pas. Dit
was 09k de bikkelharde voorwaarde die
premier Thatcher stelde voor ze haar
goedkeuring aan het tunnelplan hechtte.
Het past natuurlijk prachtig in haar
politiek van privatisering van staatsbe
drijven om het gigantische Kanaalpro
ject door het particuliere bedrijfsleven
te laten uitvoeren. En de Franse presi
dent, Mitterrand, mag dan als socialist
meer voelen voor overheidsdeelname,
uiteindelijk heeft hij aan Thatchers
wens gevolg gegeven. Hij wist namelijk
doen. Ze gaan veertien dagen naar de
Costa Brava om iets te vertellen te heb
ben. Vermoed ik."
Op het terrein voor de restauranttent
repeteert een groepje deelnemers de
'produktie' die later op de dag wordt op
gevoerd. Marie-Josée van Rooy, afgestu
deerd aan de Docentenopleiding voor
Dramatische Vorming, heeft de leiding.
Ze geeft de deelnemers een strak om
schreven opdracht: een eetscène op een
bepaalde plaats met een uitgesproken
gezelschap. Tijdens de bezigheid moet
de stemming plots veranderen.
De deelnemers, negen vrouwen en één
man, gaan met de opdracht aan het
werk. Een eindje verderop ligt een groep
mensen op de grond. Paarsgewijs, met
de voeten tegen elkaar, maken ze fiets-
bewegingen. „Ze hebben gisteren een
heel intensieve produktie gedaan", zegt
Van Rooy. „Daarom doen ze vanochtend
een voeten- en benenprogramma. Mas
sage zit er ook bij. Dat zullen waarschijn
lijk ook nog wel actjes worden."
Die middag moet directeur Schmidt
helpen met de afwas in de restaurant-
tent. Dit jaar is zijn stichting voor het
eerst begonnen met deze extra service
voor de deelnemers aan de creatieve
camping. Schmidt is bij het aannemen
van restaurantpersoneel niet altijd even
gelukkig te werk gegaan, met het gevolg
dat hij nu genoodzaakt is zelf de vaat-
kwast te hanteren.
De lunch bestond ditmaal uit drie gan
gen: soep, diverse soorten brood en be
leg, en veel fruit. Overigens kunnen de
deelnemers de hele dag in de tent te
recht om wat te drinken, iedereen kan
zoveel pakken als-ie maar wil. Dat is al
lemaal inbegrepen bij de prijs van 250
gulden per persoon per week. Voor de
volledigheid: de tarieven van deze crea-
maar al te goed dat er anders helemaal
geen Kanaaltunnel zou komen.
Kosten
Het hele project gaat - althans volgens
de huidige berekeningen - zo'n 18 a 20
miljard gulden kosten. Om aan dat enor
me bedrag te komen, wordt later deze
maand een opmerkelijke overeenkomst
getekend tussen Eurotunnel en een con
sortium van internationale banken. Het
gaat om een lening van zo'n 13 miljard
gulden, eventueel later uit te breiden tot
17 miljard. Niet alleen de omvang van de
lening, ook de looptijd is opmerkelijk:
18 jaar. Normaal is dat 15 jaar.
Maar hoeveel kost er ook voor de baat
uitgaat, Eurotunnel is vol vertrouwen
dat de investeerders kun geld dubbel en
dwars zullen terugverdienen. Al in het
eerste jaar dat de tunnel wordt gebruikt,
rekent men op een rendement van 17
procent. Het aantal passagiers dat men
denkt te vervoeren, liegt er dan ook niet
om: 30 miljoen in 1993 en zelfs 36 mil
joen in 2003.
De eerste die een vaste verbinding tus
sen Frankrijk en Groot-Brittannië voor
zijn geestesoog zag zweven, was de
Fransman Nicolas Desmarets. Zijn
proefschrift, waarin hij repte over de
mogelijkheid een tunnel onder Het Ka-
tieve campingvakanties zijn rekbaar.
Voor kinderen hoeft minder te worden
betaald, terwijl financieel moeilijk zit
tende gezinnen in aanmerking komen
voor een korting van vijfentwintig gul
den per persoon.
De stichting, door het ministerie van
wvc jaarlijks gesubsidieerd met een be
drag van 130.000 gulden, hoopt haar acti
viteiten te kunnen verbreden en de fi
nanciële basis te kunnen vergroten door
het besluit het restaurant in eigen be
heer te nemen.
„Volgens de gegevens van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek kam
peert zeventien procent van de Neder
landse bevolking. De rest bereik je dus
niet, tenzij je iets extra's doet. Zoals met
dat restaurant, we zien hier nu al men
sen rondlopen die van hun leven nog
nooit hebben gekampeerd", zegt
Schmidt.
„Toen we in de jaren zeventig begon
nen was het echt een elite die hier
kwam. Artsen met hun kinderen, kun
stenaars. Op een bepaald moment werd
naai door te graven, kreeg in 1750 een
prijs van de toenmalige Academie van
Amiens.
Albert Mathieu-Favier presenteerde in
1802 ook een plan voor een tunnel en het
verschilde in principe niet eens zo heel
veel van het huidige project. Ook Ma
thieu-Favier stelde de bouw van twee
tunnelbuizen voor. In de ene buis wilde
hij postkoetsen laten rijden, de andere
moest doorsijpelend zeewater afvoeren.
Verse lucht wilde Mathieu-Favier aan
voeren via pijpen die tot boven de zee
spiegel zouden moeten reiken. Maar ook
dit plan haalde het nooit.
Was het geen geldgebrek (waardoor de
Britse regering-Wilson in 1975 van het
project moest afzien) dan waren er altijd
wel andere overwegingen om niet aan
een vaste Kanaalverbinding te begin
nen. De bezwaren kwamen bijna zonder
uitzondering van Britse kant. De ene
keer vreesde Londen een Franse invasie,
de andere keer een Pruisische.
Dan weer was Groot-Brittannië bang
voor het overwaaien van typhus van het
Europese continent, bij een volgende ge
legenheid vreesde Londen dat morele
vervuiling zich een weg door de tunnel
zou banen. In de vorige eeuw hebben in
genieurs eens geprobeerd de Britten
voor een tunnelplan te winnen door aan
die groep toch groter, kennissen van de
eerste groepen kwamen ook. Maar ook
daar zat een grens aan. Een paar jaar ge
leden vroegen we ons af hoe we een nog
ander publiek konden bereiken. Bij de
camping die we bij het Randmeer in Fle
voland houden, zijn we bijvoorbeeld
meer gaan specificeren. Daar geven we
echte cursussen".
„Vijfendertig procent van de mensen
die hier komen, leeft van de bijstand of
een minumum-inkomen. Een vrij hoog
percentage dus, en de rest zit ook niet
echt aan de top. Dus niet het sjieke pu
bliek als je naar het inkomen kijkt. Maar
wel een elite die bewust leeft, die niet
overal achteraan loopt. Wat opleiding
betreft zitten ze zeker boven het gemid
delde".
Een paar weken bivakkeren op een
creatieve camping vereist een aparte dis
cipline. Het dichtstbijzijnde dorp ligt op
een goede dertien kilometer van hier
verwijderd. Op deze plaats domineert de
stilte, want de radio moet buiten de
poort blijven. Als het aan de cursuslei
ders ligt, moet de krant ook maar onge-
te tonen dat de buis bij een eventuele
vijandelijke aanval gemakkelijk onder
water kon worden gezet.
Milieu
Waren dat nu allemaal bekrompen be
zwaren uit een ver verleden? Geenszins.
Ook Eurotunnel heeft hard moeten
vechten om zijn plan er door te krijgen
En opnieuw waren de Britten de belang
rijkste tegenstribbelaars. Milieugroepen
verzetten zich hevig en er waren mensen
die vreesden dat de tunnel een doelwit
voor terroristen zou kunnen worden.
Een gepensioneerde generaal noemde
een tunnel „een geschenk van Allah
voor terroristen". En een Britse priester
bracht zelfs als bezwaar naar voren dat
de graafwerkzaamheden in de
Zuidengelse krijtkust zijn kerkhof zou
den ruïneren.
Economische tegenstand was er ook:
in de eerste plaats natuurlijk van de
maatschappijen wier schepen tussen de
Franse en Britse kust pendelen. Zij vre
zen dat hun klanten in de toekomst mas
saal de trein zullen nemen. Ook vanuit
een stad als Dover werden felle protes
ten vernomen. Daar vreest men dat de
havenactiviteiten na 1993 ineen zullen
schrompelen.
lezen blijven. En ook wat dat betreft krij
gen ze hun zin, want nagenoeg niemand
van de gasten zal het in z'n hoofd halen
dertien kilometer te gaan rijden om een
krantje te kopen. Voorop staat hier dus
het creatief bezig zijn zonder enige in
vloed van buitenaf. Vraag aan Danny
Niederbergen: welke mensen geven zich
over aan deze vorm van vakantieplezier,
die door menigeen als een schrikbeeld
zal worden ervaren?
„Het zijn", weet hij uit ervaring, „voor
al mensen die in hun dagelijkse leven
ook al aan kunst en creativiteit doen.
Maar dat beperkt zich dan meestal tot
een paar uurtjes per week. Hier kunnen
ze zich er volledig op concentreren. Je
hoort immers geen radio en je leest ook
geen dagblad. We verbieden het natuur
lijk niet om een krant te kopen, maar bij
na niemand doet hef'.
Het verhaal van de kok wordt beves
tigd door een deelneemster. Ze is nu
voor de derde keer op een creatieve cam
ping. En nog altijd zweert ze bij deze op
vatting van vakantievieren. „Het blijft
trekken. Het bijzondere eraan is het lu
dieke. Je doet hier dingen die je zelf
nooit bedacht zou hebben, al ben ik ook
buiten de vakantie vaak creatief bezig.
Wat me heel erg aanspreekt: je komt hier
niet de reltrappers tegen die je op andere
campings wel ziet. Je ziet ook geen
zuiplappen, geen vervelende kinderen,
er wordt geen ruzie gemaakt. Dat komt
omdat iedereen zo ontzettend in de weer
is, we zijn met elkaar bezig".
Therapeutisch
„Er zijn heel veel zelfstandige vrou
wen met kinderen, veel mensen die op
één of andere manier actief met zichzelf
bezig zijn. Het tegenovergestelde dus
van de luie vakantie aan het Spaanse
strand. Hoewel ik daarvan ook wel hou.
Eerst een week creatieve vakantie om je
zinnen te verzetten en dan naar Spanje.
Je wordt hier wel op jezelf teruggewor
pen. Mensen gaan hier nadenken over
hun eigen situatie, over het gezinsleven.
Na een week kamp pakken veel deelne
mers de moed op om daarin iets te ver
anderen. Een beetje therapeutisch zou
ik haast zeggen, als je daar gevoelig voor
bent. Het gevoel dat je voor jezelf moet
opkomen, dat je voor de leeuwen wordt
geworpen".
Wie beweert dat de stichting mensen
bezig houdt, trapt directeur Schmidt op
z'n ziel. „Mensen bezighouden, een hate
lijke taakomschrijving vind ik dat", zegt
Arthur Schmidt. „Er zijn deelnemers die
hier alleen voor hun kinderen komen en
zelf niet willen meedoen. Maar de prak
tijk wijst uit dat negenennegentig pro
cent binnen een paar dagen toch aan de
programma's meedoet".
Rond het middaguur is hij in De Peel
aangekomen, een dag eerder legde hij
bezoeken af aan de kampen in Drente en
het Randmeer. Het woord 'kamp' is door
de stichting inmiddels vervangen door
'camping' en ook voor het woord 'crea
tief wordt een alternatief gezocht.
„Want tegenwoordig wordt zelfs het in
vullen van een kruiswoordpuzzel crea
tief genoemd", aldus Schmidt. „Zelf zie
ik dat anders".
Het liefst zou Schmidt de wvc-subsi-
die verhoogd zien. Daardoor zou hij, ze
ker gedurende de zeven kamp weken,
wat minder hard hoeven te werken. Het
zoeken naar sponsors is een andere mo
gelijkheid die wordt overwogen. „Ik zou
best wat minder willen werken, eigen
lijk zou ik er iemand bij moeten hebben.
Maar ik heb veel steun aan de medewer
kers. Allemaal betaalde krachten overi
gens."
Italiaans
Terug naar de keuken, waar kok Dan
ny inmiddels is begonnen met het tref
fen van de voorbereidingen voor het di
ner. De Italiaanse dag is het vandaag.
Die wordt zo intens beleefd dat er in de
geheel demontabele keuken, die in twee
grote kisten kan worden opgeborgen,
Italiaanse kreten worden geslaakt. Een
bord aan de wand vermeldt dat er onder
meer lasagne en een groene sla op het
menu staan. Daarnaast hangt een stuk
karton waarop „de jongeren" aankondi
gen dat zij om twee uur een produktie
tonen bij hun tent.
De kring van vrouwelijke deelnemers
die buiten in de zon zit zal om twee uur
in de keuken gaan assisteren. Een dame
voelt zich evenwel ontslagen van de keu
kencorvee, ze voelt zich daarvoor te moe
en wil de tijd die rest tot het diner wordt
opgediend verdoen met zalig niets doen.
Ook dat is toegestaan. Vrijwel alles mag
op deze camping, niets moet.
„Vannacht is het erg laat geworden",
zegt ze op een verontschuldigende toon.
„We zaten bij elkaar, en we begonnen
plotseling hevig te filosoferen. Je kent
dat wel. Dat is juist zo zalig hier, dat dat
gebeurt. Als ik zaterdag thuis kom en ik
moet boodschappen doen in de super
markt dan denk ik: wat doen alle men
sen hier toch raar, wat zijn ze allemaal
chagrijnig. Terwijl iedereen hier intens
vrolijk is. We lopen allemaal te zingen".
Maar het heeft allemaal niet mogen ba
ten. Als de voortekenen niet bedriegen,
komt er ditmaal echt een tunnel. Veertig
meter onder de zeebodem zullen de
graafmachines maandelijks 540 meter
vorderen, zo hebben de ingenieurs bere
kend. Als alle graaf- en bouwwerkzaam
heden achter de rug zijn en als ook het
traject Parfis-Calais voor de Franse su-
pertrein TGV klaar is, zullen er drie tun
nelbuizen liggen.
De kleinste (in het midden) is bedoeld
voor technische voorzieningen, lucht
verversing, reparatieploegen en dergelij
ke. In de twee buitenste buizen (door
snee 7,5 meter) ligt dan het spoor. Daar
over gaan niet alleen zeer snelle (gewo
ne) passagierstreinen rijden, maar ook
treinen met auto's aan boord: dubbel
dekkers voor personenwagens, enkeï-
deks-exemplaren voor vrachtauto's. Die
autotreinen pendelen op en neer tussen
de terminal Fréthun (bij Calais) en die
bij Folkstone.
De passagierstreinen zullen de helft
van het vervoer voor hun rekening ne
men, de auto-treinen de andere helft.
Zo'n autotrein kan net zo veel voertui
gen vervoeren als een veerboot. Met één
verschil: de trein is vele malen sneller.
Voor de autotrein hoeft niet te worden
gereserveerd, hij rijdt dag en nacht, 365
dagen per jaar en als het aan Eurotunnel
ligt iedere twaalf minuten.
Overigens is het met een Kanaaltunnel
net als met een beer, wiens huid je beter
niet kunt verkopen voor het beest is ge
schoten. Immers: ook in 1883 werden de
werkzaamheden gestaakt. Destijds wa
ren de Franse gravers al 1839 meter on
der de zeebodem gevorderd, veel verder
dan op dit moment.
