Nieuwe milieu-arts
wacht genoeg werk
Filippijnse stammen voelen
zich bedrogen door Aquino
Gij sen niet naar bisschoppensynode in Rome
MAANDAG 27 JULI 191
DEN HAAG - Met jeuken
de vingers slaat drs. Wim
Zwart Voorspuij, medisch
milieukundige in opleiding,
vrijwel dagelijks de krant
open. De ene giflozing heeft
het nieuws nog niet gehaald
of er is al weer sprake van
een nieuwe bodemveront
reiniging. Zwart Voorspuij
moet nog ruim twee jaar
wachten, voordat hij zich
als milieu-arts officieel met
die zaken mag bemoeien.
Dan is zijn opleiding tot me
disch milieukundige, een
nieuw fenomeen in de me
dische wereld en op milieu
gebied, afgerond. Dan kan
hij zich - gevraagd en onge
vraagd - storten op milieu
problematiek, althans als er
gevolgen zijn voor de volks
gezondheid.
door
Henny van Egmond
De Alkmaarder Zwart Voorspuij
(41) is een van de tien artsen/che
mici, die op dit moment tot milieu-
arts worden opgeleid bij het Ne
derlands Instituut voor Preventie
ve Gezondheidszorg in Leiden.
Eind 1989 is die opleiding afgerond
en zijn ze medisch milieukundi
gen. Ze komen bij de grote basisge
zondheidsdiensten in het land te
werken.
Zwart Voorspuij, die bij de Haag
se GG en GD is gestationeerd en in
het noordelijk deel van Zuid-Hol
land actief zal zijn, heeft zowel che
mie als medicijnen gestudeerd.
Het is de bedoeling dat hij in zijn
nieuwe functie zich bezighoudt
met de effecten van milieuvervui
ling op de gezondheid van de men
sen. Het ministerie van welzijn,
volksgezondheid en milieu betaalt
zowel de driejarige fulltime oplei
ding als de salaris van de medisch
milieukundige.
Ombudsfunctie
"Voor mij", schetst Zwart Voor
spuij zijn taak, "is niet het milieu
het belangrijkst, maar staat de ge
zondheid van mensen altijd voor
op. Stel dat er een bodemverontrei
niging is die geen gevolgen heeft
voor de volksgezondheid, dan is
het niet mijn pakkie-an. De belang
rijkste vragen voor mij zijn: wor
den er mensen blootgesteld en wat
is daarvan het effect?"
Zijn functie omvat advisering en
voorlichting over en wetenschap
pelijk onderzoek naar de effecten
van het milieu op de volksgezond
heid. Hij zal geen mensen onder
zoeken of behandelen, daarvoor
zijn de huisartsen en specialisten.
De nadruk zal meer komen te lig
gen op advisering en voorlichting.
"Voor burgers en actiegroepen zal
ik een soort ombudsfunctie vervul
len. Wij zijn onafhankelijk en moe
ten voorkomen dat we in het hokje
van de gemeente worden gestopt.
Wij worden niet ontslagen als we
een advies geven dat tegen de zin is
van de gemeente, al zijn we juri
disch wel verantwoording ver
schuldigd aan de directeur van de
basisgezondheidsdienst en dus in
direct aan de gemeentebesturen".
Het is niet de bedoeling dat ie
dereen de telefoon grijpt om Zwart
Voorspuij te bellen als er milieu
problemen zijn en voor het licha
melijk welzijn wordt gevreesd. Op
dit moment zijn de basisgezond
heidsdiensten (of hun voorlopers
de GG en GD's) al belast met de
milieu-effecten op de volksgezond
heid. En ook milieudiensten in ge
meenten en regio's zijn instanties
waar de burger allereerst terecht
moet komen.
"De mensen die daar zitten, moe
ten in eerste instantie het pro
bleem zien op te lossen. Lukt dat
niet, dan kunnen ze doorverwijzen
naar de medisch milieukundige",
aldus de Alkmaarder.
Binnen en buiten
De speciale milieu-arts maakt
onderscheid tussen wat er binnen
en buiten gebeurt. Onder het eer
ste - het binnenmilieu - verstaat
Zwart Voorspuij vooral wat zich in
Drs. Wim Zwart Voorspuij: 'gezondheid.
huis afspeelt, want voor proble
men in bijvoorbeeld een fabriek
kan een werknemer ook elders te
recht. "Als je in een fabriek zit en
denkt dat het gevaarlijk is, dan kun
je naar de bedrijfsarts stappen. Als
het arbeidsomstandigheden be
treft, dan kun je naar de Arbeidsin
spectie. En als die het niet weten,
dan kunnen ze naar ons doorver
wijzen", aldus Zwart Voorspuij.
In huis kan het milieu op vele
manieren zijn aangetast. "Als je
bijvoorbeeld boven een chemische
wasserij woont, waar bij het reini
gingsproces vluchtige stoffen vrij
komen. Of als huizen op verontrei
nigde grond zijn gebouwd en waar
de stoffen uit de bodem verdam
pen en zich ophopen in de kruip
ruimte. Maar het binnenmilieu om
vat nog veel meer. Ook vochtpro-
blemen die ernstige gevolgen kun
nen hebben voor mensen met cara
of astma, schimmels en zelfs onge
dierte".
Het buitenmilieu behelst de
blootstelling aan schadelijke stof
fen via lucht, water en bodem.
"Straling hoort daarbij. Maar op
dat gebied zijn er na Tsjernobyl zo
veel instanties bezig, dat onze taak
nog onduidelijk is. En geluidshin
der. Maar je kunt bijvoorbeeld ook
denken aan hondepoep. Dat zit vol
larven van allerleibacteriën. Wij
kunnen de gemeenten adviseren
regels op te stellen voor het verwij
deren van hondepoep".
Adviezen
Adviezen geven wordt de be
langrijkste taak van de medisch
milieukundige. Hij hoeft niet inge
schakeld te worden door gemeente
of provincie, de milieu-arts kan
zich ook ongevraagd met allerlei
zaken bemoeien. Zwart Voorspuij
denkt zelf het meest actief te zijn in
de gemeenten die geen of een
slechte milieudienst hebben en
waar wel problemen op milieuge
bied zijn.
"In feite moeten we gewoon be
zig zijn waar het nodig is. Dat kan
in een dorp zijn waar een of andere
gek olie in de grond pompt, of in
een stad waar de plek van een
voormalige gasfabriek is vervuild.
In sommige gebieden is ons werk
meer nodig dan in andere. Als ik
bijvoorbeeld naar Leiden kijk,
daar is een hele actieve gemeente
lijke milieudienst waar de burger
terecht kan. Dan ben ik minder no
dig".
"Belangrijk is verder de doorver
wijsfunctie die de medisch milieu
kundige heeft. Wij kunnen ook niet
alles oplossen, maar weten wel
welke ambtenaar bij een gemeente
kan helpen. Als een burger het ge
meentehuis belt, weet hij meestal
niet wie hij moet hebben. Het ge
volg is dat hij vaak van het kastje
naar de muur gestuurd. Het geven
van de naam van de gemeente
ambtenaar kan dan al de oplossing
zijn".
Aan de andere kant ontberen de
medisch milieukundigen ook de
specialistische kennis. "We weten
na onze opleiding van alles een
beetje, maar we zijn natuurlijk
geen deskundigen op gebied van
straling of iets dergelijks. Maar wij
kunnen mensen met problemen
wel doorsturen naar bijvoorbeeld
het Rijks Instituut voor Volksge
zondheid en Milieu in Utrecht dat
is gespecialiseerd in gezondheids
klachten als gevolg van milieupro
blemen".
De specialistische informatie
van dergelijke instituten is voor
burgers of actiegroepen veelal on
begrijpelijk. Daarom zal de me
disch milieukundige soms kunnen
volstaan met het vertalen van die
informatie, waarna de burger weer
verder kan. "Wij zullen voorlich
ting en informatie geven aan ieder
een die erom vraagt. Objectieve in
formatie, ook om paniekreacties te
voorkomen".
"Mensen zullen niet altijd geluk
kig zijn met die informatie, want
wij bekijken het alleen vanuit het
gezondheidsstandpunt. Dat kan
betekenen dat iemand die op ver
vuilde grond woont, van ons te ho
ren krijgt dat hij zich geen zorgen
hoeft te maken. Want een heleboel
giftige stoffen kunnen v/el schade
lijk zijn voor het milieu, maar hoe
ven niet schadelijk te zijn voor de
gezondheid. Om een voorbeeld te
geven: Lekkerkerk, waar een hele
boel fouten zijn gemaakt, daar was
het afgraven van de grond in de gif-
wijk vanuit een gezondheidsstand
punt volstrekt overbodig. Onze
taak wordt dan ook te bepalen wat
het risico vooi
Actiegroep
"Dat kan de mensen geruststel
len en angst die vaak voorkomt
wegnemen. Meestal is die angst ge
baseerd op financiële gronden,
waardevermindering van een huis
dat op vervuilde grond staat bij
voorbeeld. met deze vrees is in het
verleden onvoldoende rekening
gehouden. En wat gebeurt er als
mensen zich ongerust maken? Dan
komt er een actiegroep die een be
volkingsonderzoek eist. En bijna
altijd is zo'n bevolkingsonderzoek
zinloos", zegt de Alkmaarder.
Hij wijst erop dat als de vervui
ling is veroorzaakt door een stof
waarvan de effecten bekend zijn,
een grootscheeps bevolkingson
derzoek weinig nut heeft voor de
individuele burger met klachten.
En als het om een onbekende stof
gaat, duurt zo'n onderzoek erg lang
en heeft daarom ook weinig directe
waarde voor de betrokkenen. Het
waardevolle van het bevolkingson
derzoek is dan meer van weten
schappelijke aard.
Volgens Zwart Voorspuij blijft
wetenschappelijk onderzoek naar
de effecten van allerlei stoffen no
dig. Samen met zijn toekomstige
collega's zal hij zich daarmee be
zighouden met als streven wettelij
ke bepalingen. Wetenschappelyk
onderzoek blijft nodig, maar niet
onbeperkt. "Je moet goede argu
menten hebben om wetenschappe
lijk onderzoek, zoals bevolkings
onderzoeken te doen. Het is lang-
'durig en kost veel geld. Het moet
daarom duidelijk zijn dat er echt
iets aan de hand is", meent hij.
Professionals
Volgens de voormalige schei
kundeleraar aan een Amsterdamse
middelbare school is er voldoende
te doen voor de medisch milieu
kundige. Bang dat zijn adviezen
niet worden opgevolgd is hij niet,
al beseft hij dat een medisch mi
lieukundige geen feitelijke macht
heeft.
"Wij hebben geen wetgeving
achter ons, geen opsporingsbe
voegdheid. We kunnen alleen maar
adviezen geven aan de instanties
die deze bevoegdheid wel hebben.
En als er binnen wettelijke normen
wordt gewerkt en er toch^gezond-
heidsschade optreedt, zul je met
argumenten moeten komen om die
normen aan te passeren", aldus
Zwart Voorspuij, die staat te pope
len om te beginnen.
"Het is een vervelende situatie
dat wij nog niet in functie zijn,
want er is genoeg te doen", wijst
hij op de vele milieuproblemen.
„Maar aan de andere kant heeft het
geen zin om als een kip zonder kop
rond te rennen. Er is best wel wat
voor te zeggen om ons eerst op te
leiden. Men wil gewoon professio
nals aan het werk hebben. Geen
hobbyisten".
DEN HAAG (ANP) - Op de dag
voordat de Filippijnse president
Aquino het decreet over de land
hervormingen ondertekende, arri
veerde in Nederland een delegatie
van de Filippijnse Igorot- en Lu-
madstammen: ruim drie miljoen
mensen die zich volbloed Filippi-
no's voelen, maar toch streven naar
autonomie voor hun geboorte
grond. Ze worden nog niet direct
met uitsterven of uitroeiing be
dreigd, maar zien wel de eerste on
miskenbare tekenen daarvan aan
de wand.
door
Anneke van
Ammelrooy/ANP
Eduardo Solang, voorzitter van
de „Cordillera People's Alliance",
die ruim 120 plaatselijke organisa
ties vertegenwoordigt, komt met
Nederlandse ontwikkelingshulp
organisaties en politici praten over
wat er in hun gebied met Neder
landse gelden gebeurt, of beter ge
zegd: zou moeten gebeuren. De
CPA is niet te spreken over de
ruim veertig miljoen gulden die de
EG voor het Cordillera-berggebied
ten noorden van Manila beschik
baar heeft gesteld.
Niet omdat het niet genoeg zou
zijn - men vindt het zelfs te veel! -
maar omdat het geld beheerd
wordt door instellingen die over de
projecten geen overleg voeren met
de organisaties van de CPA.
Eduardo Solang zal samen met
Datu Lito Omos, voorzitter van de
federatie van de grotendeels isla
mitische lumads, over enkele da
gen in Genève bij de VN-commis-
sie voor de mensenrechten en de
speciale VN-werkgroep voor in
heemse volken nog een hele reeks
andere praktijken aan de kaak stel
len. Praktijken die de hoop op een
vredig voortbestaan van de ruim
zestig stammen die de Filippijnen
tellen, tot een illusie dreigen te ma
ken: falende landhervormingen,
fanatiek anti-communisme, onde
mocratisch bestuur, uitbreiding
van het commerciële toerisme,
Amerikaanse militaire bases en
een invasie van Amerikaanse mis
sionarissen. Een gesprek met goed
Engels sprekende stammenleiders,
die in eigen land soms worden af
geschilderd als halve wilden.
Zijden pakken
Solang, Omos en hun collega Ta-
buga behoren niet tot de zijden
pakkenbrigade van het ontwikke-
lingshulp-establishment: beschei
den gekleed in kleren die je in Ne
derland in tweedehands kleding-
winkeltjes aantreft, wekken zij niet
de indruk dat zij maandelijks aan
onderhandelingstafels EG-miljoe-
nen zitten te verdelen en een
graantje meepikken van de geld
stroom die vanuit het westen op
gang kwam nadat president Aqui
no vorig jaar aan db macht werd
gebracht. De persconferentie die
zij na hun aankomst gaven, viel in
het water bij gebrek aan belang
stelling van de pers, want wat is de
Cordillera People's Alliance?
Eduardo Solang: „Onze CPA is
een federatie van organisaties van
inheemse stammen in de Cordille-
ra^bergen. Ons gebied ligt in het
noorden van het eiland Luzon, ten
noorden van Manilla. De CPA
werd in juni 1984 opgericht door 27
organisaties van de Igorot, een
woord dat in ons dialect 'mensen
van de bergen' betekent. Nu omvat
de CPA 120 organisaties van de
Igorot. Voor een deel zijn het stam-
of clanbesturen met zulke verschil
lende namen als ato, dap-ay, ili en
barrio. De rest van de aangesloten
organisaties zijn verenigingen van
bepaalde sociale groepen, zoals
vrouwen, jongeren en de armen in
de grote steden, of beroepsgroepen
zoals mijnwerkers, boeren, ambte
naren of industrie-arbeiders."
De Filippino's zijn benieuwd
naar het laatste nieuws over de
landhervorming. Wat. zegt het de
creet van Aquino over de grond
van de stammen? Ook zij weten
niet goed raad met de voorlopige
mededeling van de regering dat er
voor de bergstammen een uitzon
dering zal worden gemaakt. Bete
kent het dat het land niet herver
deeld zal worden? Of dat hun sys
teem van collectieve eigendom van
de grond in ere wordt hersteld?
Zullen zij in de toekomst zelf de
rijkdom aan delfstoffen in hun ge
bied mogen exploiteren? Onzeker
heid alom, ook omdat het parle
ment nog over een groot aantal be
langrijke „details" moet beslissen.
Krakers
Twijfels ook of het landhervor
mingsdecreet de wet afschaft, die
van de Igorots met één penne-
streek illegale „krakers" van hun
eigen land heeft gemaakt. Taguba,
met een glimlach die zijn woede
over de absurditeit van de 'Bosbe-
heerwet' moet verbergen: „Met de
ze wet heeft de regering in Manilla
85 procent van de Cordillera tot re
servaat verklaard, wat betekent dat
niemand er mag jagen, wonen, vee
houden of iets verbouwen. Wij wo
nen er nu dus illegaal. Een ander
deel van de Cordillera is opgeof
ferd aan terrein voor de grote Ame
rikaanse militaire basis boven Ma
nilla. Vroeger was dat het jachtge
bied van de negritos en de Aëta. De
negritos zijn verworden tot een
volk dat leeft van het afval van die
basis, waar alleen al zo'n 40.000 Fi
lippino's werken. Maar in vuilnis
bakken naar voedsel zoeken is ook
illegaal. Waarvan moeten de negri
tos leven?"
Op de vraag of de regering in Ma
nilla een wellicht onpopulaire,
maar noodzakelijke maatregel
heeft genomen om ontbossing van
het gebied tegen te gaan, ant
woordt Taguba voorzichtig ont
kennend: „Het berggebied is rijk
aan delfstoffen. Wij zijn bang dat
de maatregel een voorbode is van
de massale ontginning van die
delfstoffen, omdat de export ervan
deviezen in het laatje brengt die de
Filippijnen nodig hebben om hun
gigantische schuld af te lossen.
President Aquino is door de
knieën gegaan voor de eisen van
het Internationale Monetaire
Fonds. Naast hogere belastingen
en hogere prijzen wordt ons land
opengegooid voor buitenlandse in
vesteringen. Wij verwachten dat
die ook in de mijnbouw zullen wor
den gestoken".
Enorme vlucht
De organisatie van stammen is
de laatste drie jaar van de grond ge
komen door de noodzaak geza
menlijk voor gemeenschappelijke
eisen te vechten. Er is weliswaar
kritiek op ambtenaren die hun ei
gen familie of stam bevoordelen,
maar over het algemeen overheerst
de pragmatische solidariteit bij de
nationale samenwerkingsverban
den van de stammen. Daarbij moet
niet worden vergeten dat ze zijn
ontstaan onder de militaire dicta
tuur van Marcos.
„In de nog zo wankele democra
tie van Aquino zijn wij niet bereid
alle structuren die wij de afgelopen
jaren hebben opgebouwd, zomaar
op te geven." zegt Taguba. „Wij
hebben Aquino gesteund, wij heb
ben haar ondanks dat ze deel uil
maakt van een andere elite, he
voordeel van de twijfel willen ge
ven. Dat heeft geresulteerd i
paragraaf in de nieuwe grondwe
die ons autonomie belooft. Maa
hoe vaak moet je in je verwachtin
gen teleurgesteld worden voorda
je zegt: de maat is vol? Op 15 jul
dus nog even snel voordat Aquin
door het nieuwe Congres va
reeks bevoegdheden zal wordei
beroofd, heeft de president bij de
creet een beperkte autonomi
doorgevoerd en de Cordillera Ad
ministrative Region (CAR) inge
steld. Aan de onderhandelingeij]
daarover mocht de CPA niet deel
nemen, al vertegenwoordigt zij dai
driekwart van de bevolking. Het i
de CAR die nu over ontwikkelingsl J
hulp en binnenlandse veiligheii
gaat. Wij zouden graag zelf i
ontwikkelingshulporganisaties
menwerken."
Grote bezorgdheid heerst er
de CPA ook over het verdrag vooj
militaire samenwerking tussen dé
Verenigde Staten en de Filipijnei
dat in 1991 afloopt. Over een paa
maanden beginnen de onderhan
delingen over de herziening ervan
Taguba: „De VS hebben weliswaa
niet hun grootste basis op de Filipl
pijnen, maar bij ons worden van!
wege de lage lonen en een overj
vloed aan geschoolde arbeiders
wef de meeste schepen gerepa
reerd. Veel belangrijker is mis
schien dat in onze nieuwe grond
wet staat, dat de Filippijnen eeij
kernwapenvrij land moeten wor!
den. De kernonderzeeërs van de
Amerikanen passen daar niet in. Et
zijn massale protesten te verwachj
ten als die belofte niet wordt inge
lost".
Wat wij merken is dat elk verzet
tegen welke maatregel ook nu al
het etiket „communistisch" krijgtj
opgeplakt, terwijl onze samenle
ving helemaal niet op te delen valt!
in communistisch en anti-commu
nistisch".
Volgens de CPA wordt de Coi j
dillera momenteel nog sterker ge
militariseerd dan onder Marcos he
geval was. De militairen maken
volgens de CPA weinig verschil!
tussen geweldloze partijcommu-:
nisten, communisten die gewapen
de strijd voeren en niet-communis-1
tische volksorganisaties. Daar-j
naast ziet de organisatie met lede
ogen toe hoe de regering steeds
meer geld aan het leger uitgeeft,
geld dat onttrokken wordt aan de
ontwikkelingsprojecten. Verder
schaart een deel van de katholieke
kerk zich probleemloos achter de
nieuwe anti-communistische cam
pagnes.
Taguba besluit: „Wij willen
Aquino kritisch ondersteunen.
Zonder meteen te worden uitge
maakt voor opstandelingen, rebel
len of communisten. Maar voor de
fanatieke anti-communisten geldt
gewoon: wie niet voor ons is, is te
gen ons. Je moetje bij hen aanslui
ten. Doe je dat niet, ben je commu
nist. Wij willen zo niet ingedeeld en
verdeeld worden."
President Aquino tan de Filippijnen leest nog i
lingsdecreet door dat zij deze week ondertekende.
Bisschop Gijsen van Roer
mond gaat in oktober niet naar
Rome om daar de Nederlandse
bisschoppen t,e vertegenwoordi
gen op de wereld-bisschoppen
synode over de leek in de
Rooms-Katholieke Kerk. Op de
deelnemerslijst, die de Vaticaan
se krant zaterdag publiceerde,
staat wel hulpbisschop Lescrau-
waet van Haarlem. De bisschop
pen hadden hem al als plaatsver
vanger aangewezen.
Toen bisschop Gijsen vorig
jaar april tot afgevaardigde van
de Nederlandse bisschoppen
conferentie werd gekozen,
maakte hij al direct een voorbe
houd. Dat heeft hij later nog her
haald, zodat ingewijden niet ver
baasd zijn dat hij uiteindelijk af
ziet van deelneming aan de syno
de in Rome.
Tegen de keuze van Gijsen
kwamen onmiddellijk bezwaren,
bijvoorbeeld van de Katholieke
Raad voor Kerk en Samenleving,
de Mariënburg-vereniging (van
vernieuwingsgezinde rooms-ka-
tholieken) en pastorale raden. Zij
betwijfelden of de Roermondse
bisschop wel voldoende oog
heeft voor de specifieke deskun
digheid en eigen verantwoorde
lijkheid van leken in allerlei or
ganisaties en verbanden, ook
kerkelijke.
Van het bisdom is nog geen
verklaring gekomen over Gijse-
ns afzegging. Waarnemers ach
ten het mogelijk, dat de kritiek
op zijn keuze toch een rol heeft
gespeeld. Hij zou na afloop van
de synode bij zijn verantwoor
ding tegenover de kerkprovincie
onvoldoende steun vinden bij de
achterban. Ook zou zijn gezond
heid in het geding zijn. Hij heeft
maagklachten en volgt een
streng dieet.
De bisschoppensynode wordt
1 oktober geopend en duurt tot
30 oktober. De meeste afgevaar
digden komen uit Europa, 75, ge
volgd door Noord- en Zuid-Ame-
rika met 65, Afrika met 47 en Azië
met 36. De curie, het centrale be
stuursorgaan van de Rooms-Ka
tholieke Kerk, zal met 23 mensen
vertegenwoordigd zijn. Van de
deelnemers hebben de nationale
bisschoppenconferenties'er 153
afgevaardigd. De paus heeft er
zelf 30 benoemd. In totaal zullen
er 231 stemgerechtigden zijn. Dit
is de zevende bijeenkomst sinds
de oprichting van de bisschop
pensynode in 1965.
Reis
Anderhalve maand vóór het
bezoek van de paus probeert de
Rooms-Katholieke Kerk van de
Verenigde Staten de ongeveer 20
miljoen dollar (ruim 40 miljoen
gulden) in te zamelen die deze
reis zal kosten. "Wij doen al het
mogelijke aan fondswerving
zónder de gelovigen het vel over
de oren te halen", zei pater Miles
Riley, werkzaam bij het aartsbis
dom San Francisco, een van de
negen steden die de paus be
zoekt (10 tot en met 19 septem
ber). Per uur zal het bezoek een
kleine 200.000 gulden kosten, zo
hebben deskundigen berekend.
Uit een onderzoek van de 'Los
Angeles Times' bleek, dat de bis
dommen tot nu toe ongeveer de
helft van de noodzakelijke bij
dragen binnen hebben. Maar
geen zorgen, want met allerlei
originele acties hopen de kerk-
economen de eindstreep toch te
halen.
Zo was aartsbisschop John
Quinn van San Francisco on
langs eregast bij een diner waar
voor de plaatselijke rijken en be
roemdheden elk 250 dollar moes
ten betalen. Een comité van gulle
gevers heeft toegezegd, voor 1
miljoen dollar te zullen zorgen.
Wie 1000 dollar of meer geeft, zal
het genoegen beleven dat zijn
naam wordt ingekerfd in een
bank in de Mana-kathedraal, een
van de kerken die de paus hoopt
aan te doen.
Industriëlen en rijke burgers
leveren hun bijdrage in Miami,
de eerste stad waar de paus
komt, in Phoenix (Arizona) en in
San Antonio (Texas). In Texas
bracht de verkoop van een fok
stier voor het goede doel 5000
dollar op. In Detroit, waar het be
zoek afsluit, werden de kerklei
ding 100 witte limousines met
kastanjebruin interieur aangebo
den voor vervoer van het pause
lijk gevolg. Een groothandelaar
in alcoholische dranken in San
Francisco schonk 60 kisten mis
wijn. In Phoenix zorgt een ko-
perfabriek voor een groot kope
ren kruis in het stadion waar de
paus een viering zal leiden. Elf
uur zal de paus verblijven in de
stad Columbia (Zuid-Carolina).
Industriëlen hebben beloofd, bij
na alle kosten voor hun rekening
te zullen nemen. Volgens bis
schop Thomas Duffy van Char
leston hebben de industriëlen
'het effect van het bezoek op de
economie' begrepen.
Vrijheid
De rooms-katholieke bis
schoppen van Afrika eisen er
kenning van hun 'onvervreemd
baar recht' om in vrijheid het
evangelie van Jezus Christus te-
kunnen prediken en uitdragen.
Zij doen dat in een slotdocument
van de achtste voltallige verga
dering van de raad van bisschop
penconferenties in Afrika en Ma
dagascar, die in de Nigeriaanse
hoofdstad Lagos werd gehou
den. Als belangrijkste taken in
de komende jaren noemen zij
het gesprek met andere gods
diensten, de verwerking van
Afrikaanse gewoonten in de li
turgie en de bevordering van vre
de en gerechigheid.
"Ondanks verschillen kunnen
de godsdiensten in Afrika heel
goed samenwerken tot heil van
de volkeren van het continent",
zegt het slotdocument. De bis
schoppen signaleren schending
van grondrechten, onderdruk
king van gelovigen en rassendis
criminatie in bepaalde Afrikaan
se landen. "Deze misdaden tegen
de gerechtigheid hebben soms
ingrijpen van de kerkleiding
noodzakelijk gemaakt".
Ter verantwoording. De
Zuidafrikaanse predikant
Theuns Eloff is door zijn kerke-
raad ter verantwoording geroe
pen voor het feit dat hij eerder
deze maand deel uitmaakte van
een delegatie blanke Zuidafrika-
nen die in Dakar heeft gesproken
met vertegenwoordigers van de
verboden verzetsbeweging
ANC. Eloff is predikant van de
Gereformeerde Kerk van Zuid-
Afrika, de kleinste van de drie
blanke kerken in het land. Hij
werkt in een gemeente in Preto
ria die door hemzelf 'conserva-
tief-nationalistisch' wordt ge
noemd.
Eloff wilde tegenover de pers
weinig kwijt over de klachten die
bij de kerkeraad zijn binnenge
komen. Hij zei alleen, ze serieus
te nemen. Hij houdt er rekening
mee, dat de kerkeraad hem niet
langer geschikt acht om deze ge
meente te dienen. In dat geval
verwacht hij ook geen ander be
roep, ook niet van zwarte kant
omdat de zwarte gemeenten fi
nancieel sterk afhankelijk zijn
van de blenke.
(Deze kerk kent geen afzonder
lijke kerken voor verschillende
rassen, wél blanke en zwarte
plaatselijke gemeenten).
(Deze kerk kent geen afzonder
lijke kerken voor verschillende
rassen, wél blanke en zwarte
plaatselijke gemeenten).
Hervormde Kerk: beroepen
te Buren kandidaat H. Pap Rhë-
nen; aangenomen naar Dord- I
recht H. Stoutjesdijk Oud-Beij- j
erland, naar Leeuwarden G. J. I
van Beusekom Oostwold (Old- i
ambt), naar Valkenburg-Meers-
sen A. Witte Bellingwolde-Blij-
ham.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Mitchell
(Ontario) L. W. Bilkes Ermelo.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Apeldoorn en Zoe- 1
termeer C. Harinck Oostkapelle, i
voor Poortvliet G. Mouw Ge-
nemuiden, voor Clifton en voor j
Sioux Center (Ver. Staten) C. J.
Meeuse Rotterdam-Zuid.
Baptistengemeenten: bedankt
voor Kollumerzwaag en Dok-
kum P. Prijt Sittard (deelwerk), 1
wonend te Eindhoven.
