'Zoo wordt ons aardsche huis langzaam gesloopt'
Bloemenveiling Flora
over op hoger tempo
HIHHIIHHi
Herstel voorhof Lissese toren
Vijftigste sterfdag Woubrugs geschiedschrijver O.Cvan Hemessen
Gaat u ook kijken?
24 JULI 1987
Will
REGIO
Van Hemessen in veldwachtersuniform. "Zie, zie en hebben jullie mij
niet gehoord? Van die brug af' (foto: Historische Vereniging O.C. van Hemessen)
WOUBRUGGE - De veldwachter die van
onschatbare betekenis is geweest voor de
geschiedschrijving van Woubrugge is vijf
tig jaar geleden gestorven.
Tijdens het ontbijt op zondagmorgen 18 juli
1937 overleed Otto Cornelis van Hemessen,
83 jaar oud, in het Huis Ter Aar te Woubrug
ge. De naam Van Hemessen heeft nu in die
gemeente een bekende klank. De Van He-
messenkade, het gemeentemuseum O.C.
van Hemessen en de gelijknamige histori
sche vereniging zijn daar voorbeelden van.
door Wim Korteling
Een necrologie.
Otto Cornelis van Hemessen werd op 27
juni 1854 te Amsterdam geboren. Na zijn
diensttijd, die hij afsloot als wachtmeester
bij de huzaren, was hij in zijn geboorte
plaats brievenbesteller en agent van politie.
Aangezien zijn vrouw een zwakke gezond
heid had en het beter voor haar was om
'buiten' te gaan wonen, solliciteerde Van
Hemessen naar de functie van veldwachter
in Woubrugge. Tot zijn verbazing werd hij
per 1 augustus 1884 benoemd in het dorp,
waarvan hij het bestaan niet eens kende.
De baan van veldwachter in die tijd was
een van de nederigste die er te krijgen was.
Hij was eerder een veredelde huisknecht
van de burgemeester dan politie-ambte-
naar. Het is diverse malen voorgekomen
dat Van Hemessen voor vijf cent snuif
moest halen in Alfen voor de burgemeester.
Er moest dan 'even' heen en weer worden
gelopen.
In het jaar 1896 had Woubrugge drie poli-
tie-functionarissen, van wie Van Hemessen
de best betaalde was met een salaris van
425 gulden per jaar. Daarbij kwam nog eens
een bedrag van zestig gulden 'kleedinggeld'
en een gratificatie van 7,50 gulden.
Brug
Slechts enkele malen heeft de veldwach
ter daadwerkelijk een bekeuring moeten
uitreiken. A. Vermaas herinnerde zich:
"Onze eerste winter in Wouferugge van die
van 1913-1914. Sterk ijs, overal feesten.
Voor pannenfabriek Van Oordt aan 's Mole-
naarsbrug lag de zware busboot van Haar
lem naar Gouda. Van overheidswege kreeg
de schipper de order: varen. Toen kwamen
de grote mannen met stenen en andere
voorwerpen de brug bezetten. Ook wij
schooljongens natuurlijk op de brug".
"Daar kwam de boot aanstomen, fluitend
en fluitend... Jong en oud bleef de brug be
zet houden. Van Hemessen verscheen op
het toneel, compleet in uniform en met de
sabel opzij. Op de brug heerste eensgezind
heid over het feit dat deze niet zou worden
opgegeven. De veldwachter maakt toch
niets klaar. Maar eerst werkte hij ons
schooljongens van de brug met de verma
ning: denk erom, geen stap meer op sie
brug want dan pak ik jullie anders aan".
"Van Hemessen had dus gedeltelijk al ge
wonnen. Maar daarna de volwassenen.
Tweemaal kwam de order: van de brug af.
Niemand gaf antwoord of verzette ook
maar een voet. Even stilte, ook de stoom
fluit zweeg. Ieder wachtte in spanning af.
Toen werd de sabel uit de schede gehaald
en was het: Zie, zie en hebben jullie mij niet
gehoord? Van die brug af. Een paar grote
mannen boden nog even verzet, maar na
een stevige aanpak gingen ze vlug van de
brug. Nadat de brugwachter de brug had
geopend, kon de boot onder vele verwen
singen doorvaren. Dit was Van Hemessen
ten voeten uit. Geen proces-verbaal, alleen
een verstandig optreden".
Voorliefde
Na het volbrengen van zijn dienst als
veldwachter ging Van Hemessen in 1920
met 'pensioen' en kreeg de titel 'ambtenaar
belast met de zaken van het oud archief van
de gemeente Woubrugge'. De man had van
een bijzonder grote voorliefde blijk gege
ven voor geschiedenis, archeologie en oud
heidkunde. Wanneer er in Woubrugge 'iets
ouds' werd gevonden of opgegraven, zei
men: "Breng het maar naar de veldwach
ter". In zijn woning, het intussen gesloopte
Huis Ter Aar aan de Comriekade, was een
werkkamer ingericht waar de aanwinsten
werden opgeslagen en gecatalogiseerd.
Het zijn al deze zaken geweet, die de
grondslag hebben gelegd voor het huidige
museum 'O.C. van Hemessen'. Zijn interes
se voor Woubrugge en omgeving leidde tot
diverse historische onderzoeken en de op
schrift gestelde uitkomsten ervan. Zeer be
kend is het in 1904 verschenen 'Eene wan
deling door Woubrugge en Hoogmade'. Ge
zien in het licht en de kennis van die tijd
een goed gedocumenteerd onderzoeksver
slag, waarin de geschiedenis van het ver
dwenen dorp Jacobswoude ook nu nog
voor grote consternatie zorgt.
De controverse tussen professor H. van
der Linden en de Historische Vereniging,
samen met amateur-archeoloog P.C. Beun
der heeft tot tal van theorieën en artikelen
geleid. In het laatste verenigingsblad van
de historische vereniging 'De Jacobslad-
der' stelt Beunder: "Jacobswoude is geen
fabel, Jacobswoude is een feit".
Graag gezien
Ook op sociaal gebied was O.C. van He
messen een graag geziene figuur. Hij richtte
in 1898 de oranjevereniging op, organiseer
de openlucht-spelen, historische optochten
en een grootse tentoonstelling over de be
kende Woubrugse predikant dr. A. Comrie
(1706-1774). In het museum, dat in 1953 zijn
definitieve onderkomen in de oude brand
weergarage kreeg, zijn van al deze activitei
ten vele dingen terug te vinden.
Op 31 december 1934 erkende de regering
de verdiensten van de intussen 80-jarige
Van Hemessen door hem te benoemen tot
ridder in de orde van Oranje Nassau. Hij
was toen al enige tijd over zijn goede dagen
heen. Een toenemende doofheid stelde
hem meer en meer buiten de maatschappij.
D. Douwes, destijds schoolmeester in
Woubrugge, herinnert zich Van Hemessen
nog goed. "Hij wandelde 's morgens op een
vaste tijd naar het postkantoor om te kijken
of er iets voor hem was. In de schoonmaak
tijd bracht de smid de kachel naar de zol
der. Het was dan vaak erg fris in de woon
kamer en men behielp zich dan maar met
een petroleumkacheltje. Otto zat dan in zijn
leunstoel met een deken om zijn benen. We
lazen samen het christelijk dagblad De
Standaard en vanwege zijn doofheid kon ik
alleen met hem spreken via een spreek
trompet".
Hartzwakte
Van Hemessen hield tot de dag van zijn
dood dagboeken bij. Daaruit blijkt dat hij I
begin 1937 door griep en hoge koorts aan I
het bed was gekluisterd. Toen hij voelde
dat hij achteruit ging, schreef hij: "De teke
nen van hartzwakte is door de ziekten niet j
verbeterd, maar gevoeliger geworden. Zoo
wordt ons aardsche huis langzaam ge-
sloopt".
De zondagochtend van 18 juli kwam, tij- i
dens het ontbijt, het einde. De toenmalige
burgemeester, H. Mumsen, bracht hem op
de begrafenis posthuum dank voor de bij
zondere zorg en de ordening van het ge
meente-archief: "Woubrugge zal u blijven
gedenken met dankbaarheid voor wat u de
gemeente heeft geschonken. Rust zacht te
midden van deze gemeente, die zo zeer uw j
liefde heeft gehad".
In 1938 werd door het gemeentebestuur
en de burgerij van Woubrugge aan de fami
lie een gedenksteen op het graf van Van He
messen overgedragen. Zijn uit 1698 date
rende Huis Ter Aar is een jaar later ge
sloopt. Ondanks bemoeienis van de vereni
ging Oud Leiden en de burgemeester is het
door baljuw Dirk van der Aar gebouwde
pand nooit op de monumentenlijst geko
men. Binnenkort wordt daar aan de Com
riekade een nieuw pand gebouwd.
Niet alleen een straat, een museum en
een historische vereniging zijn naar Van
Hemessen vernoemd; belangrijker lijkt het
historich besef dat hij in Woubrugge heeft
doen ontstaan. Mocht de gemeentelijke
herindeling doorgaan, krijgt de variant
Woubrugge, Rijnsaterwoude en Leimuiden
de naam Jacobswoude. De opkomst en on
dergang van dit dorp is al in het begin van
deze eeuw, zij het naar de hedendaagse be
grippen enige onvolkomenheden, door
O.C. van Hemessen uitgezocht en op schrift
gesteld.
Distributie kan sneller veilen niet bijhouden
RIJNSBURG - De veil- en dis
tributiecapaciteit van de bloe
menveiling Flora in Rijnsburg
wordt binnenkort uitgebreid.
Het is de bedoeling dat dit na
jaar een vijfde veilingklok in
gebruik wordt genomen. Er be
staan bovendien al vergevor
derde plannen om in de ge
plande uitbreiding van de
mijnzaal straks een zesde klok
in werking te stellen.
De vier klokken waarover de bloe
menveiling momenteel beschikt
zijn tot nog toe steeds voldoende
geweest om het aanbod van bloe
men en planten binnen een rede
lijk tijdsbestek te kunnen verwer
ken. Momenteel draaien de klok
ken echter op volle capaciteit. Om
dat Flora het van groot belang
vindt binnen een zo kort mogelijk
ARTSEN
Leiden
De weekenddienst begint zaterdag om 8
uur en eindigt zondag om 24 uur.
Spreekuur van 12-12.30 uur (alleen voor
spoedeisende medische hulp).
Voor de patiënten van de artsen:
Groep 1 - Tan, Janssen, Zwijnenburg,
Meyer, R. v. Leeuwen, Verhage, Groe-
neveld en de Ruiter:
za 8 tot zo 8 uur: Y. Groeneveld, Brik-
kenwal 19, tel. 218661, spreekuur Ros
molen 2.
zo 8 uur tot 24 uur: Y. Groeneveld, tel.
218661, spreekuur Rosmolen 2.
Groep 2 - Bergmeyer, Pieterse, v. Gent,
Taytelbaum. v. Luyk, Klaassen, Rus,
Kruis en De Lange:
za 8 uur tot zo 8 uurt J. van Gent, Zoeter-
woudsesingel 24, tel. 122538.
zo 8 tot 24 uur: J. Rus, Middelstegracht
129, tel. 132500.
Groep 3 - Pleiter, J. v. Leeuwen, Smit,
W. de Bruyne, J. de Bruyne, Stolk, Jur-
gens, Fogelberg en v.d. Muijsenbergh:
za 8 tot zo 8 uur: C. Keyer, tel. 140124.
zo 8 tot 24 uur: M. v.d. Muijsenbergh, de
Sitterlaan 18, tel. 132877.
Groep 4 - v. Wingerden, Lahr, v. Rijn,
Bénit, Nieuwenhuis, Roos, Boer, v.d.
Waardt, Arnou, J.G. Zaayer en R.E.
Zaayer:
za 8 uur tot zo 8 uur: M. v.d. Waart, tel.
311411, spreekuur Petr. Moensweg 52.
zo 8 tot 24 uur: J. en R. Zaaijer, P.R.
Geerlingspad llm, tel. 316008.
Groep 5 - Schaefer, Jasperse, Crul,
Kooyman, De Jong, Prince, Reinders,
D. Hammerstein en A. Hammerstein:
za 8 uur tot zo 8 uur: M. Lesuis, tel.
221467.
tijdsbestek te kunnen veilen, is be
sloten tot het in gebruik nemen
van een vijfde klok in de huidige
mijnzaal.
Met de aanschaf van een vijfde
klok in december is een bedrag ge
moeid van 1,3 miljoen gulden. De
vijfde klok komt naast klok 1 en zal
worden gebruikt voor het veilen
van zogeheten gegroepeerde pro-
dukten. Daarmee komt klok 1 gro
tendeels beschikbaar voor het vei
len van het gemengde pakket (zo
als zomerbloemen).
De veilsnelheid is momenteel al
dusdanig hoog dat ook het huidige
distributiesysteem ontoereikend
is. Binnen het veilingbestuur is
lang gestudeerd op een andere
werkwijze. Uiteindelijk is nu geko
zen voor het systeem van zoge
noemde adresverdeling. Dat houdt
in dat één persoon de verdeling
zo 8 tot 24 uur: H. Jasperse, Witte Singel
72, tel. 124961.
Leiderdorp
za. en zo.: W. Lely, tel. 801100, beide da
gen spreekuur van 12.30 tot 13.00 uur op
Vlaskamp 16, tel. 891100.
Oegstgeest
van za 10 uur tot ma 7.30 uur: E.J. Roe-
lants, Frans Halslaan 10, tel. 153747.
Voorschoten
za: S.M. Platteel, Diepenbrocklaan 6.
tel. 5417; zo: A. Tromp, Leidseweg 328,
tel. 071-762159.
Warmond
A. de Gijzel, Dorpsstraat 35, Warmond,
tel. 01711-10834.
Wassenaar
za: M.H. van Tolingen sr., tel. 78303,
spreekuur Weteringlaan 4.
zo: Mevr. I.C. Spelt, tel. 11844, spreek
uur Van Grroeneveltstraat 17.
Zoeterwoude
via het antwoordapparaat van een van
de Zoeterwoudse huisarten, tel. 01715-
1219 of 1614, verneemt u welke huisarts
de weekenddienst waarneemt.
APOTHEKEN
De avond-, nacht- en zondagsdienst van
de apotheken in de regio Leiden, wordt
waargenomen van vr. 24 tot vr. 31 juli
Apotheek Reijst, Steenstraat 31, Leiden,
tel. 071-120136.
Apotheek Boehmer, Florijn 21, Leider
dorp, tel. 071-894400.
Wassenaar
Wassenaarse Apotheek, Stadhouders
plein 35, tel. 12402.
van produkten op één kar voor zijn
rekening neemt.
De karren worden vanaf de klok
ken naar een speciale ruimte
getransporteerd, verdeeld en naar
de kopersstraten vervoerd. Deze
werkwijze betekent dat afscheid
wordt genomen van het automati
sche kettingbanensyüteem. "Het is
in feite een teruggang naar een ou
derwetse manier van verdeling",
aldus P. Kralt van de veiling Flora.
Verdere automatisering zou, zo
hebben berekeningen uitgewezen,
de doelmatigheid niet ten goede
komen.
Het nieuwe verdeelsysteem
wordt naar verwacht met ingang
van 1 november operationeel. De
totale kosten die met de invoering
van het nieuwe distributiesysteem
zijn gemoeid, worden geraamd op
1,5 miljoen gulden.
DIERENARTSEN
Voor de praktijk van Muurling, Helder,
Roest:
A.W. Helder, Hermelijnvlinder 36, Lei
den, tel. 071-220513.
Voor de praktjk van Vestjens, v.d.
H. Vestjens, Rijn en Schiekade 23, Lei
den, tel. 071-144323.
Voor de praktijk van Duijn, Brandt:
R.J.W. Duijn, Pres. Kennedylaan 260,
Oegstgeest, tel. 173266; of D.J. Brandt,
Homanstraat 1, Rijnsburg, tel. 173266.
Voorschoten
C. Westgeest, Leidseweg 560, Voorscho
ten, tel. 071-768616.
Wassenaar
G. Schouten, L.v.Meerdervoort 275a,
tel. 458327; J. v.d. Vijver, Oosteinde 15,
Voorburg, tel. 862210; S. Frantzen, Eras-
rnusplein 150, tel. 946822.
TANDARTSEN
De weekenddienst voor Leiden, Leider
dorp, Oegstgeest en Warmond wordt
waargenomen door:
G.J. van Hof, Plantage 10, Leiden, tel.
071-141838.
Voor patiënten van tandartsenpraktijk
Haaswijk, Simon Vestdijklaan 28,
Oegstgeest, is tandarts de Minjer telefo
nisch bereikbaar onder nummer 071-
155375; tevens spreekuur van 11-12 en
17-18 uur.
W. Kuiters, Hoge Rijndijk 38, Leiden-
,tel. 125215, doet dienst in eigen prak
tijk.
Wassenaar
B. van Wijk, Brouwerlaan 1, Voorscho
ten, tel. 01717-3667, spreekuur van 17.30-
18.00 uur.
-
Medische Diensten
De fundamenten van het woonhuis bij de Dever-toren zulleii worden opgemetseld. Ook is er een plan om twee
bruggen aan te leggen. (foto Wim Dijkman)
LISSE - Met het opmetselen van
de fundamenten in de voorhof van
Dever in Lisse zal mogelijk nog dit
jaar een begin worden gemaakt.
Burgemeester en wethouders van
het bloembollendorp willen de ge
meenteraad althans volgende
maand voorstellen daarvoor het
sein op groen te zetten.
De zogenoemde consolidatie van
het voorterrein van de historische
woontoren aan de Heereweg zal
vanwege de hoge kosten overigens
in fasen worden verricht. Het is de
bedoeling dat de aangetroffen fun
damenten van een voormalig
woonhuis van Dever voorlopig
'slechts' tot aan het maaiveld wor
den opgemetseld.
Volgens loco-gemeentesecretaris
K. Stapel kan de gemeente Lisse
pas na 1990 op een rijksbijdrage
voor het herstel van de historische
voorhof rekenen. Tot die tijd is het
college bereid een deel van de kos
ten voor te financieren. De stich
ting Vrienden van Dever heeft zich
inmiddels bereid verklaard de ren
telasten daarvan voor haar reke
ning te nemen. Het bedrag dat Lis
se jaarlijks beschikbaar wil stellen
is geraamd op 36.000 gulden. De
stichting rekent bovendien nog op
een bijdrage van de provincie.
De woontoren van Dever dateert
uit 1380. Rond 1550 werd een
woonhuis tegen de toren gebouwd.
Later in 1634 verscheen op dezelf
de plek een nieuwe huis, waarvan
de fundamenten door amateur-ar
cheologen zijn blootgelegd. Behal
ve tal van voorwerpen uit vroeger
tijden, werden ook de resten van
twee oude bruggen aangetroffen.
De afgelopen wintermaanden
zijn de restanten tijdelijk afgedekt"
met stukken plastic, stro en zand.
J. Hardenberg, die steeds de lei
ding heeft gehad bij de opgravin
gen, hoopt dat de Lissese gemeen
teraad volgende maand zal instem
men met het voorstel van het colle
ge. "Langer uitstel van het opmet
selen is funest voor de blootgeleg
de fundamenten. Een nieuwe
vorstperiode zal de aangetroffen
restanten zonder twijfel verder
aantasten. Hoe harder het vriest,
hoe dieper de vorst de grond in
trekt, vooral wanneer de grondwa
terstand hoog is", aldus de Sassen-
heimse amateur-archeoloog.
G.A. Kamerbeek van de stich
ting Vrienden van Dever toont zich
intussen 'zeer verheugd' dat wat B
en W betreft een begin kan worden
gemaakt met de werkzaamheden.
"Als er eenmaal a is gezegd, zal b
wel volgen", zo veronderstelt een
optimistisch gestemde Kamer
beek.
Voor het opmetselen van de fun
damenten, het opbouwen van twee
oude bruggen en het opnieuw in
richten van het voorterrein bij de
zogenoemde donjon is in totaal een
bedrag van ongeveer 700.000 gul
den nodig. De stichting Vrienden
van Dever wil binnenkort het be
drijfsleven benaderen om ook een
duit in het zakje te doen. "Het is
per slot van rekening een belang
rijk stukje geschiedenis dat hier
onder de grond ligt", aldus Har
denberg. Kamerbeek en Harden
berg gaan er overigens wel van uit
dat het nog een aantal jaren zal du
ren alvorens het totale project kan
worden afgerond.
Dak
Intussen zal volgend jaar ook een
begin worden gemaakt met de res
tauratie van het dak van de woon
toren. Geruime tijd geleden is het
dak reeds gerestaureerd. De toen
gebruikte nagels beginnen echter
door te roesten. "Bij harde wind ra
ken de pannen los en treden lekka
ges op. Er moeten daarom snel
maatregelen worden genomen", al
dus Stapel. Voor deze restautie-
werkzaamheden hebben B en W
voorlopig 100.000 gulden uitge
trokken.
Leidse gewond bij
botsing in Rijnsburg
RIJNSBURG - Een 20-jarige in-
woonster van Leiden is gistermid
dag gewond geraakt bij een ver
keersongeval op de Brouwerstraat
in Rijnsburg. De vrouw reed op
haar fiets en werd in de bocht van
de weg gepasseerd door een 32-ja-
rige automobilist uit Rijnsburg.
Volgens de politie van Rijnsburg
nam de automobilist de bocht te
krap waardoor de Leidse klem
kwam te zitten tussen de aanhang
wagen die achter de wagen hing en
de trottoirband. De fietster viel en
liep een hoofdwond en hersen
schudding op. Zij is overgebracht
naar het Academisch Ziekenhuis
in Leiden.
Onderzoek naar
kwaliteit van
zee en strand
DEN HAAG - De Europese Com
missie gaat de komende week een
onderzoek instellen naar de kwali
teit van de stranden'en van het
zwemwater langs de kusten van de
EG-lidstaten. In Nederland zal op
acht plaatsen .de stranden worden
bekeken: Terschelling, Schevenin-
gen, Texel. Domburg, Zandvoort,
Cadzand, Noordwijk en Hoek van
Holland.
Deze internationale actie heeft
plaats in het kader van het Euro
pees Jaar van het Milieu. Het dage
lijkse bestuur van de Europese Ge
meenschap wil hiermee een bijdra
ge leveren aan objectieve voorlich
ting over de kwaliteit van de Euro
pese stranden. - Het onderzoek
wordt daarom in elk land op de
zelfde wijze uitgevoerd.
De actie op de ongeveer honderd
Europese stranden bestaat uit een
enquête onder de badgasten en het
nemen van monsters zeewater.
Twee paalzitters
stoppen er mee
NOORDWIJKERHOUT - Op
nieuw hebben twee deelnemers
aan het wereldkampioenschap
paalzitten dat sinds woensdagmor
gen in Noordwijkerhout wordt ge
houden, de strijd opgegeven. Gis
termiddag om 16.04 uur had Peter
Velting uit Voorhout er genoeg
van. Enkele uren later, om 23.47
uur, is Gijs Eldërboek, bloemist uit
Haarlem, afgestapt. Hij voelde zich
nog goed, maar wilde een inzin
king voor zijn.
De vijftien nog zittende mannen
en vrouwen staat opnieuw een re
genachtige dag te wachten.
Wij wel! Want op het wereldkampioenschap
paalzitten in Noordwijkerhout mag ons
promotie-team niet ontbreken. Morgen gaan wij
er naar toe, tijdens de braderie. In onze
huiskleuren geel en blauw. Komt u ook?
WIJ ZIJN HET PROMOTIE-TEAM VAN UW DAGBLAD
