Koos Postema: 'Ik ben smerig nieuwsgierig
^Klasgenoten worden 'geselecteerd' op inventiviteit en herinnering
Willem Hendrik Zwart eert
zijn vader in mooi concert
Duurder uit in Amsterdam
POP
Dichter Diego
overleden
ZATERDAG 11 JULI 1
HILVERSUM - De combi
natie van een achtergrond
sfeer, nieuwsgierigheid
naar de privékant, het mi
lieu van vroeger en de
'roem' van de bekende Ne-
derlander-nu, maken het
programma 'Klasgenoten'
van Sjef Rademakers en
Koos Postema boeiend, gek
en af en toe wat clichéma
tig. Dat laatste ligt dan
vooral aan de vragen, soms
aan de klasgenoten.
Koos Postema is de leider,
maar niet de man die het
verzon. Dat is Sjef Radema
kers, een free-lance produ
cer, die documentaires als
de Maria-serie van Reve, de
Bikinistory en 'Carnaval in
Rio' op zijn naam heeft
staan. Voorts maakt hij
prachtig werk, volgens een
gekscherende Postema,
voor 'Playboy', 'Penthouse'
en de 'Chick'.
Een kandidaat voor 'Klasgenoten'
wordt in eerste instantie benaderd
met de vraag welke klas hij het
liefst terug zou willen zien. De
meesten kiezen voor die klas waar-
by ze zich 'veilig' voelen, waaraan
de herinnering het mooist is. Dat,
vindt Koos Postema, is een belang
rijk gegeven, want wil het pro
gramma slagen, dan mag er niets
geforceerd worden.
door
Margriet Hunfeld
Ruim van tevoren wordt vervol
gens een strenge selectie toege
past, na gesprekken met alle klas
genoten van de bekende Nederlan
der worden er twintig gekozen op
'inventiviteit', 'welbespraaktheid',
de sterke herinnering en de mate
waarin iemand een tijdsbeeld kan
neerzetten.
Degenen die vooraan in de klas
komen te zitten zijn de 'ankers' in
het programma, dat wil zeggen dat
Postema daar ieder moment op
kan terugvallen, wanneer het ge
sprek gaat 'hangen en zuchten'. „Ik
weet alles van die mensen. Soms
meer dan zij over zichzelf weten. Ik
krijg een verslag en een foto van
iedereen."
Herdenkingsconcert gewijd aan Jan
Zwart door Willem Hendrik Zwart,
organist. Werken van Jan Zwart,
Bacb, Franck en Guilmant. Gehoord
in de Hervormde Kerk van Noord-
wijk-binnen.
NOORDWIJK - Vijftig jaar gele
den, op 9 juli 1937, had de orga
nist Jan Zwart zijn laatste optre
den. Vier dagen na deze orgel-
avond, zoals hij dat zelf noemde,
overleed hij op bijna zestigjarige
leeftijd. Zijn kinderen en leerlin
gen hielden de orgeltraditie in
stand en zijn jongste zoon Wil
lem Hendrik Zwart was gister
avond te horen in een aan hem
gewijd concert. Eigenlijk was het
niet helemaal een concert, maar
meer een herdenking of een ere
dienst voor de Schepper die Jan
Zwart zijn leven lang vereerde.
Er werd dan ook verzocht niet te
applaudiseren, hoewel het bril
jante slot er wel toe uitnodigde.
Uit de werken, die tot klinken
werden gebracht, bleek dat Jan
Zwart als componist geen grote
vernieuwer was, maar aansloot
bij de Duitse orgelmuziek van
Bach tot Mendelssohn met af en
toe een knipoog naar de Franse
romantiek. Dit bleek in zijn toc
cata op psalm 146:1 en zijn trio
op psalm 25:2. Meer persoonlijk
leek me de 'Sombere muziek
over psalm 103:8, 'Gelijk het gras
is ons kortstondig leven', die in
getogen maar toch niet depres
sief begon en een duidelijke cli
max middenin had. Zeer herken
baar was het Lutherlied 'Een
vaste burcht is onze God', dat
met allerlei verschillende ak
koorden werd gevarieerd.
Wjllem Hendrik Zwart toonde
zijn capaciteiten ook in werken
van andere componisten, onder
andere de beheerst gespeelde
toccata en fuga in d klein van
Bach en het grootse derde koraal
van César Franck. Hoewel het or
gel eigenlijk te klein is voor de
grote romantische werken als die
van Franck en Guilmant, wist de
organist de grootsheid van de
Franse kathedralen te suggere
ren. Ook het orkestrale karakter
van Guilmants Marche Funèbre
et Chant Sérafique kwam duide
lijk naar voren.
Maandag 15.00 uur zal een her
denkingsplaquette worden ont
huld aan de gevel van het voor
malig kerkgebouw van de Her
steld Evangelisch Lutherse Ge
meente aan de Kloveniersburg
wal 50 in Amsterdam, waar Jan
Zwart vroeger organist was.
's Avonds om 8 uur is er nog een
herdenkingsconcert in de Grote-
of Eusebiuskerk in Arnhem met
weer een ander programma, dat
ook werken van Zwart bevat.
FRANK DEN HERDER.
Postema: "Een team medewer
kers heeft van tevoren gesprekken
gevoerd en onderzoek gedaan,
vaak zijn ze griezelig veel te weten
gekomen, de intimiteiten, de zor
gen, de ziektes en de gelukkige
momenten. Met mij wordt dat in
één middag doorgesproken, en op
die manier weet ik direkt, wanneer
ik de klas binnenstap: oh, ja dat is
Henk en, natuurlijk: dat is Anja".
De essentie van het programma
is, vindt hij, om de bekende Neder
lander niet op een hoger voetstuk
te plaatsen dan hij al staat, maar
om hem terug te plaatsen op de
plek, waar hij ooit stond. Boven
dien geeft het een aardig tijds
beeld, zodat er een licht documen-
taire-achtige vorm aan het pro
gramma zit. De meest geschikte
klassen voor het programma zijn
die van een jaar of vijftien geleden,
zodra er een kortere tijd ligt tussen
het schoolgaan en het schoolverla
ten van de kandidaat, wordt het
programma moeilijker. De groot
ste mislukking was de klas van
Ruud Gullit, een regelrechte ver
gissing. Het programma had eigen
lijk niet uitgezonden mogen wor
den. Tijdens de voorbereiding en
de produktie ervan vielen er steeds
meer mensen af. Sommigen wil
den niet terug naar hun klas 'om
dat ze nog steeds geen werk had
den', anderen zaten middenin een
hoop gerommel thuis, een paar
vonden het niks om een beetje
leuk te gaan zitten doen over een
tijd waar ze weinig plezier aan be
leefden en zo werd het uiteindelijk
een vreselijk moeizaam gedoe,
waar niemand wijzer van werd en
waar ook niet zo bar veel uitkwam.
Naarmate de afstand tussen de
kandidaat en de school groter is,
zal het programma geslaagder
zijn".
Verlegen
Koos Postema praat wat eigen-
wijzig. Zijn stem heeft een onder
toon van sarcasme, de klank is
enigszins uitdagend. „Ik ben ei
genlijk heel verlegen", vertelt hij
„maar ik lijd aan een ziekelijke
nieuwsgierigheid. Ik wil altijd alles
van iedereen weten. Hoe ze het
doen, waar ze het doen en of ze er
goed in zijn. Ik hoef nooit iets te
vragen, mensen vertellen me di
rekt alles. Laatst nog, in het zieken
huis waar mijn vrouw ligt. Van de
verpleegkundige daar weet ik in
middels alles wat in haar leven van
belang is. Niet omdat ik daar naar
vraag, maar omdat ze het mij ver
telt".
„Ook de specialist gaat eraan, als
ik me daar voor inspan. En ja, dat
doe ik dus. Ik speur altijd naar de
zwakke plekken in een betoog en,
geloof me. die komen op een gege
ven moment. Zodra ik die hoor, val
ik aan."
"Op de een of andere manier pra
ten mensen tegen me. Ik weet niet
waar het aan ligt, waarom het ge
beurt. Ik ben eigenlijk heel saai,
heel vervelend, misschien dat ik
me daarom zo uit. Ik zou een goede
rechercheur kunnen zijn."
- Tijdens de opnamen van 'Klas
genoten' was daar ook af en toe die
nieuwsgierigheid naar privé-de-
tails. Evenals een gevoel voor dub
belzinnigheden. Waarom is die on
dertoon zo belangrijk?
„Dames zijn toch heel belang
rijk? Voor elke man, geloof me! Ik
leg daar niet de nadruk op, ik con
stateer dat. Hoe mensen het doen,
of ze erbij slaan, waar ze op vallen,
tja. ik mag dat graag te weten ko
men. Ik ben vies nieuwsgierig.
Smerig nieuwsgierig."
- Naast het televisiewerk geeft u
les t7i interviewtechnieken. Niet
aan journalisten, maar (vooral)
aan politici, ambtenaren, recher
cheurs. managers, topfunctionaris-
„Je moet het spel leren spelen.
Belangrijk is dat je receptief bent.
Dat je de grote lijnen van een the
ma kent. dat je kunt verrassen.
Mijn sterke punt is dat ik onver
wacht een vraag kan stellen, die de
ander éven doet wankelen. Even
doet nadenken van: hee, die man is
toch slimmer dan ik dacht. Die
vraag gaat nooit over het vakge
bied van de ander, want daarin is
hij een professional, daar hoef je
niet aan te knoeien. Nee, die vraag
behelst, plotseling, een nieuwe in
valshoek, iets waar de ander nog
niet bij heeft stilgestaan. Vandaar
ga je dan verder".
„Ik organiseer ze liever dan dat
ik ze voorzit. Maar meestal komt
het neer op het laatste. Ik heb altijd
te maken met een zaal; ik ben de
gene die op het podium de discus
sie leid. Ik weet doorgaans nèt ge
noeg van het onderwerp, waarover
het symposium gaat, door vantevo-
ren de stukken te bestuderen. De
truc is om dat ook toe te geven,
even melden dat je wel wat, maar
niet alles weet".
Enge mensen
„Er is er altijd één bij in de zaal
die, onderuitgezakt, chagrijnige
blik, op het laatst gaat zitten 'zie
ken'. Dat zijn enge mensen. „U
zegt dat nou allemaal wel, meneer
Postema", zo begint 'ie dan „maar
wat ik gemist heb..." en dan krijg jc
het. Op zo'n moment, als hij lang
genoeg pauzeert, onderbreek ik
hem, om er tussen te springen:
'Wat u gemist hebt, meneer, is iets
wat u waarschijnlijk uw hele leven
al mist..."
Postema, zacht: „Dat is keihard,
ja. Maar ik doe dat alleen, waneer
het er zo een is die het liefst alles,
wat je zo'n avond opbouwt, de
grond in zou trappen".
- Is dat een truc om op die ri
mensen 'de baas te kunnen', of heeft
het met ervaring te maken?
Postema: Natuurlijk is het een
truc. Je leert in dit vak niet alleen
met mensen omgaan, maar ook
met een zaal. Tineke Schouten,
met wie we hier zojuist de opname
voor klasgenoten hebben afge
rond, kan je hetzelfde vertellen.
Maar kunnen anticiperen op datge
ne wat mensen zeggen, tja, dat
heeft ook te maken met training.
Met weten waar het over gaat. Ik
lees vijf kranten per dag, desnoods
's nachts in bed, als mijn vrouw al
slaapt. Als je me vraag wat er voor
verschillen zijn tussen de huidige
schaakspelers en die van vroeger,
dan kan ik j'e dat vertellen. Zodra
Koos Postema: 'Je leert
ik niet weet waar Nicaragua ligt,
zoek ik het op."
Veldwerk
„Ik ben vroeger, toen ik het veld
werk nog deed met Aad van den
Heuvel en de halve wereld afreis
de. precies op tijd gestopt. Inder
tijd liepen we te gillen van het la
chen in Vietnam (van de zenuwen
waarschijnlijk), naderhand hoor
den we dat verschillende collega's
van ons sindsdien defintief ar
beidsongeschikt zijn verklaard. Ik
weet wat stress is, hoewel de stress
van Vietnam een andere is dan de
stress die ik bij de VARA heb ge
kend. Ik heb er mee leren omgaan
omgaan.
Tegenwoordig slaap ik goed. tot
een uur of vijf tenminste, dan stap
ik mijn bed uit voor een grote-jon-
gensplas".
..Werken aan een programma als
'Klasgenoten' vind ik prachtig, om
dat het een goed programma is.
Hoe de kijkcijfers zijn en wat de
waardering is weet ik niet, wat me
interesseert is, dat het volgend sei
zoen één maai per drie weken zal
worden uitgezonden en dat de
Duitsers van plan zijn het over te
„Ik ben benieuwd wat daarvan
zaal', (foto GPD)
terecht komt. Ze vonden het zo
'locker', zo los, zo spontaan, zeiden
ze me. Dat zal daar een probleem
worden. Waarschijnlijk gaan ze het
van a tot z doornemen en instude
ren met de kandidaten. Nu ja, ze
doen maar, ik heb ze gezegd, dat
wij het juist de charme van het pro
gramma vinden dat die klasgeno
ten totaal onvoorbereid elkaar
weer voor het eerst ontmoeten en
terugzien in de studio. En dat ze
dan gaan praten over die ene be
kende Nederlander, bij wie ze toe
vallig op school hebben gezeten".
Bijdragen: Herman Joustra
Wim Koevoet
Ariejan Korteweg
Feit
Muziek voor
ongenode gast
'Poem of the river' (Megadisc)
Heel af en toe komt het wel
eens voor dat je alleen wilt zijn.
Lekker thuis een krantje lezen
met een lekker muziekje op de
achtergrond. Dan gaat de bel.
Bezoek, net als je er geen zin in
hebt. De volgende rigoreuze ac
tie wil nog wel eens helpen: plaat
afzetten, jas aantrekken en naar
de deur lopen. „Sorry, maar ik
stond net op het punt om weg te
gaan". Maar helaas, niet iedereen
neemt daar genoegen mee. De
ongenode gast probeert zich dan
toch toegang tot het pand te ver
schaffen. „Ach, een paar mi
nuutjes maar". Zuchtend loop je
dan weer de trap op. Wat nu te
doen om de ongewenste passant
weer zo snel mogelijk buiten te
krijgen
Gelukkig biedt de Lp van Feit,
'Poem of the river', wat dat be
treft uitkomst. Als je de plaat op
een bescheiden volume dragit en
ondertussen een gesprek voert,
valt het nog niet zo op. Een rustig
achtergrondmuziekje, zo lijkt
het. Iets meer volume is dan ook
gewenst. De muzikale rotzooi
wordt dan met bakken tegelijk
de kamer ingeslingerd. De zan
ger klinkt als Lou Reed. Alleen
qua stemgeluid, want het niveau
is bedroevend. Een oubollig ron
kend Hammond-orgel, ramme
lende gitaren en kartonnen
drums completeren het geheel.
Als je dan opzettelijk een stilte in
het gesprek inlast, heb je gewon
nen. „Wat is' dit voor een rot
zooi?" Nu nog even liegen dat
het je favoriete groep van dit mo
ment is en het is voor elkaar.
Zo'n plaat is het. Over vijf minu
ten kun je weer je krantje lezen.
Met een leuk muziekje op de ach
tergrond. HJ
Echo The Bunnymen.
Ode aan
The Doors
Het Liverpoolse kwartet liet
twee jaar na het mysterieuze en
wonderschone 'Ocean Rain'
niets van zich horen, heeft in
middels zijn originele drummer
Pete de Freitas weer in zijn mid
den en begint op deze vijfde, ti
telloze plaat aan een nieuw be
gin.
Echo and the Bunnymen heb
ben op hun nieuwe plaat de psy
chedelica van zich afgeschud.
Ook het merkwaardige gebruik
van kleine orkestjes is achterwe
ge gebleven. Echo and the Bun
nymen 'rocken' gewoon; de tru
cendoos blijft dicht maar de
Echo-magie is gebleven.
Meer dan ooit tevoren is de in
vloed van The Doors merkbaar.
Vooral op het bezwerende en
tekstueel onbegrijpelijke Bed
bugs and Ballyhoo is dat het ge
val, niet in de laatste plaats door
het heerlijk jankende orgeltje
van oud-Doors-toetsenman Ray
Manzarek.
De nieuwe Echo-plaat is een
typische groeiplaat. Aanvanke
lijk is er weinig bijzonders aan te
ontdekken ook al wordt het ver
wachtingspatroon vanaf de eer
ste toon van single 'The Game'
doorbroken. Je verwacht die
broeierige Echo-sfeer van vorige
platen maar je krijgt 'gewone'
recht-toe-recht-aan-rock met de
gekwelde zang van Ian Mc Cul-
loch als herkenningsbaken.
De aanhalingstekens rond 'ge
woon' winnen na herhaalde be
luistering aan betekenis. Het is
moeilijk om te omschrijven wat
er nu zo bijzonder is aan de mu
ziek van Echo and the Bunny
men op deze plaat. Maar het
heeft iets te maken met de bas en
de drums en de manier waarop
die klinken.
De band lijkt ook wat venijni
ger te zijn geworden. In de tek
sten gaat het niet meer over de
vier zelf maar over de boze we
reld om ons heen. En zoals Will
Sergeant zo nu en dan op zijn gi
taar scheurt, is voor Echo-be
grippen ook ongekend op deze
ode-aan-The Doors-plaat.
WK
Wire
Fascinerend of
wild ergeren?
'The Ideal Copy' (Mute Records)
Wire maakte aan het eind van
de jaren zeventig een paar LP's
die in kleine kring zeer geliefd
waren. Muziek die met de punk
van die tijd de in wezen simpele
opzet deelde, maar verder eerder
een beroep deed op de geest dan
op het lichaam. Na het aanvanke
lijke succes ebde de belangstel
ling voor Wire geleidelijk weg, de
leden van de band gingen voor
zichzelf rommelen met solo-pro
jecten. En als soms in de oor
spronkelijke bezetting werd ge
musiceerd, liep dat voor het pu
bliek op een teleurstelling uit.
Nu is er dan plotsklaps 'The
Ideal Copy', een nieuwe plaat
van de oude Wire. De muziek
klinkt niet eens zo veel anders
dan tien jaar geleden. Milde, me
lodische klankenreeksen op een
doorgaand, zachte harteklop.
Oosterse spanningsloosheid, ge
paard aan het Britse gevoel voor
beschaafd amusement. Prachti
ge, hoogst fascinerende muziek
is daarvan het resultaat, al is het
goed voor te stellen dat menig
een zich er wild aan zal ergeren.
Waar New Order in een ma
niertje is vastgelopen, daar haalt
Wire opgelucht adem.
AK
Hodoo Gurus
Solide muziek en
gedoseerde rock
Zo, zal de manager van Hood
oo Gurus hebben gezegd: Jon
gens, die tegendraadse muziek
van jullie is allemaal leuk en aar
dig. Maar wat zouden jullie ervan
zeggen als er eens een plaat werd
gemaakt die de mensen leuk vin
den. Want nou moet er maar eens
brood op de plank komen.
Zo gezegd, zo gedaan. De
Hoodoo Gurus luisterden nog
eens goed naar de Golden Ear
ring en maakten 'Blow your
cool'. Het is werkelijk een excel
lente powerpop-LP geworden.
Solide, wijdbeense muziek, leu
nend op hevig gitaarspel en met
uitmuntende zang van Dave
Faulkner als grote trekpleister.
Hij zingt met een fanatisme dat
doet denken aan Iggy Pop in zijn
beste dagen.
Faulkner schreef ook alle elf
nummers. Vooral op kant 2 staan
een paar messcherpe songs, zo
als 'In the middle of the land' en
'My caravan'. Op kant 1 verloo
chenen ze zo nu en dan hun gara-
gerock-verleden wat al te zeer.
Vooral als de in hetzelfde
schuitje zittende Bangles de ach
tergrondkoortjes verzorgen,
wordt het erg zoetig.
Toch, Australië heeft al heel
wat goede bands voortgebracht,
maar de Hoodoo Gurus spannen
voorlopig de kroon. Dergelijke
goed gedoseerde rock hoor je te
genwoordig zelden.
AK
AMSTERDAM (ANP) - De toe
gangskaartjes van de door de ge
meente Amsterdam gesubsidieer
de kunstinstellingen als theaters
en het Stedelijk Museum gaan met
ingang van het komende seizoen
omhoog. Dat is een gevolg van de
vermindering van de subsidie van
de gemeente Amsterdam. De ver
hoging van de theaters zal gemid
deld één gulden bedragen, aldus
heeft een woordvoerder van de ge
meente Amsterdam meegedeeld.
Deze tariefsverhoging gaat in op
1 september en zal gelden voor Mu
ziektheater, Stadsschouwburg,
Frascati, Shaffy-theater, Engelen
bak, Brakke Grond, Bellevue, Ba
lie en IJsbreker. Concertgebouw
en Theater Carré vallen daarbui
ten. De tariefsverhoging bij deze
instellingen zal nihil of marginaal
zijn. Het toegangskaartje voor het
Stedelijk Museum zal met ingang
van 1 oktober twee gulden duurder
worden: van vijf naar zeven gul
den.
MADRID (DPA) - De Spaanse
dichter en letterkundige Gerardo
Diego is op 90-jarige leeftijd in Ma-
drid overleden. Diego stierf aan
een longontsteking.
De in Santander (Noord-Spanje)
geboren Diego was hoogleraar let
terkunde en had een omvangrijk
oeuvre op zijn naam staan. Naast
een groot aantal dichtwerken pu
bliceerde Diego ook veel essays,
onder meer over het werk van de
Peruaanse dichter Cesar Vallejo
met wie hij bevriend was.
Diego werd tot de „generatie van
1927" gerekend, waartoe ook Fede-
rico Garcia Lorca en Rafael Alberti
behoorden. In zijn dichtwerk
stond Diego sterk onder invloed
van Antonio Machado en de Chi
leense dichter Vicente Huidobro.
Zijn gedichten worden geken
merkt door een bijzonder muzika
liteit.
Diego ontving in 1979 samen met
de Argentijnse schrijver Jorge
Luis Borges de „Cervantesprijs".
de belangrijkste Spaanse letter
kundige onderscheiding.
Deze stap wordt genomen in het
kader van de bezuinigingsmaatre
gelen van de gemeente. De subsi
die voor de theaters is verlaagd
met een bedrag van het aantal be
zoekers maal één gulden. Voor
Concertgebouw en Carré geldt dat
niet, omdat deze twee instellingen
in het verleden al het nodige heb
ben ingeleverd. Ook het Amster
dams Historisch Museum en Mu
seum Fodor komen niet voor op de
lijst van kunstinstellingen die hun
toegangsprijzen moeten verhogen.
Veertig kinderen
voor pianofestival
DEN BOSCH (ANP) - Veertig kin
deren tot en met achttien jaar uit
zeven Europese landen nemen van
3 tot 8 augustus deel aan het piano
festival dat in het Casino in Den
Bosch wordt gehouden. Het festi
val draagt de naam van de Britse
pianist en pedagoog Philip Reder.
Het wordt voor de derde keer geor
ganiseerd. De deelnemers zijn jon
ge getalenteerde pianisten die een
hoge graad van perfectie hebben
bereikt. Ze zijn bijeen om ervaring
op te doen met spelen voor publiek
zonder competitie-element.
Het festival is opgezet in samen
werking met de Europese Vereni
ging van Pianoleraren. Het idee
voor het festival lanceerde Reder
in 1981. Hij kwam voordat het eer
ste festival in juli 1983 werd geor
ganiseerd te overlijden. Tevoren,
in 1982, was hij in Den Bosch ge
weest om docenten zijn groepsles
sen te demonstreren. Het festival
werd in 1985 in Den Bosch gehou
den tijdens de viering van het 800-
jarig bestaan van de stad.
Voor het derde festival zijn im
provisatie, spelen op twee piano's
en quatre mains de hoofdthema's.
De meesterklassen worden geleid
door Alwin Bar en Herman Uhl-
horn, beiden van het Utrechts con
servatorium, Anne Turner van het
Britse Suzuki Instituut, componist
en docent improvisatie Charles Ca-
milleri, sopraan en promotor van
jong talent Marie-Cecile Moerdijk,
die ook de twee concerten presen
teert, en Liliane Esser-Herchuelz
van het Koninklijk Muziekconser
vatorium in Antwerpen.
