Historisch gesprek linkse partijen Italië
Roemeens volk erg
slecht behandeld
Marteling, censuur, rechteloosheid
Parijs dreigt banden
met Iran te verbreken
'Constructiefout oorzaak Tsjernobyl'
Ontvoerde Amerikaan
'bekent' spionagedaden
jrf-269
WOENSDAG 8 JULI 1987
PAGINA 5
PARIJS (AP/Rtr) - Frankrijk be
gint zijn geduld te verliezen en is
eventueel bereid de diplomatieke
betrekkingen met Iran te verbre
ken om Wahid Gordji, de tolk van
de Iraanse ambassade in Parijs, te
dwingen zich voor verhoor aan te
geven bij de Franse politie. Dat
heeft premier Jacques Chirac gis
teren tegenover Le Monde gezegd.
De politie wil Gordji verhoren in
verband met een reeks bomaansla
gen in Parijs in september vorig
jaar.
„Het is duidelijk dat we niet lang
zullen wachten en dat we alle
noodzakelijke middelen zullen
aanwenden om het recht zijn loop
te laten krijgen", zo zei Chirac. Het
het eerst dat de Franse
DEN HAAG (ANP) - In Roemenië worden aanhoudend en systematisch de mensenrech
ten geschonden. Mensen die kritiek leveren op de regering of op de communistische --
partij worden op brute wijze geïntimideerd of gevangen gezet. Ook mensen die het land k-GoJdiriSui^"6 bleek hij zilh op" ho
willen verlaten worden tot gevangenisstraffen veroordeeld of verliezen hun baan. Dat is T
de balans in een vandaag gepubliceerd rapport over Roemenië van de mensenrechtenor
ganisatie Amnesty International.
Volgens Amnesty is de slechte Roemenië schendt vooral inter-
mensenrechtensituatie in Roeme- nationaal erkende mensenrechten
i de afgelopen jaren niet verbe- zoals het recht op vrijheid1
terd, ondanks enkele door partijlei
der en president Nicolae Ceauses-
cu afgekondigde amnestiewetten.
De in Londen gevestigde organisa
tie constateert één verbetering:
sinds enige tijd zijn
dingen ontvangen
ningsuiting, het recht het land te
verlaten, het recht op een eerlijk
proces en het recht niet bloot te
staan aan marteling en andere wre
de, onmenselijke en onterende be-
geen mei- handelingen. In twee gevallen is
nensendie vanuit Roemenië melding gemaakt
uitsluitend wegens hun godsdien- van de dood van gevangenen als
stige overtuiging in de cel terecht gevolg van marteling.
naar het buitenland te brengen, en
hij wordt veroordeeld nadat hij
had geprobeerd Roemenië illegaal
te verlaten".
Volgens de Franse politie is
Gordji, die als tolk geen diploma
tieke status geniet, de tweede man
op de Iraanse ambassade in Parijs.
Hij is waarschijnlijk de centrale
contactpersoon voor de Iraanse ge
heime dienst in Frankrijk en had
mogelijk connecties met de twee
terroristische organisaties die dit
voorjaar werden opgerold in ver
band met de reeks bomaanslagen
die in september van het vorig jaar
Parijs teisterde.
Gordji wordt al sinds 3 juni ge
zocht, nadat de politie in zijn wo
ning een huiszoeking had verricht
en hem daar niet had aangetroffen.
Aanvankelijk dacht men dat hij
later
houden in de
Iraanse ambassade, die sinds 30 ju
ni door de politie wordt omsingeld.
De Franse autoriteiten hebben
gezegd dat de omsingeling zal
voortduren totdat Gordji zich over
geeft. In reactie op de Franse stap
pen legde Iran vorige week een
cordon om de Franse ambassade in
kwamen. Volgens een verklaring
de Roemeense regering uit
Emigratie uit Roemenië
stig beperkt. Veel personen die e
1986 zijneer echter in Roemenië emigratieverzoek hebben gedaan
verliezen hun baan of worden geïn
timideerd. Soms belanden zij in de
gevangenis. Mensen die het land il
legaal proberen te verlaten kunnen
tot drie jaar gevangenisstraf wor
den veroordeeld. Amnesty heeft
kennis genomen van enkele perso
nen die bij hun vluchtpoging zijn
doodgeschoten door grensbewa
kers.
Terwijl honderden mensen we
gens pogingen het land te ont
vluchten gevangen zitten, worden
BAGDAD (Rtr) - Iraakse gevechts- anderen, vooral prominente dissi-
vliegtuigen hebben een aanval uit- denten, door de autoriteiten onder
gevoerd op het belangrijkste Iraan- druk gezet te emigreren. Dit geld
geen politieke gevangenen
Aanval Irak
op Iraans
oliestation
olielaadstation op het eiland
Kharg, zo heeft een militaire
woordvoerder in Bagdad gisteren
verklaard.
Volgens de woordvoerder werd
bij de luchtaanval de westelijke sche Hongaren in Roemenië, die
pier van het olielaadstation ge- vooral in Transsylvanië wonen,
raakt. Het was het tweede Iraakse zouden blootstaan aan discrimina-
bombardement op Kharg sinds het tie, meldt Amnesty. Etnische Hon-
land zijn aanvallen op de scheep- garen die hiertegen protesteren
bijvoorbeeld voor leidende leden
van de Hongaarse minderheid
Roemenië.
De ongeveer twee miljoen etni-
vaart in de Golf hervatte. Bagdad
staakte de aanvallen tijdelijk,
dat Iraakse vliegtuigen op 20 i
worden lastig gevallen en verdwij-
soms in de gevangenis.
Politieke gevangenen hebben
per vergissing het Amerikaanse voorafgaande aan hun proces dik-
fregat „Stark" hadden bestookt wijls geen contact gehad met hun
met raketten. Bij die aanval kwa
men 37 bemanningsleden 1
„Stark" om het leven.
staat in het rapport,
de beklaagde slechts
enkele minuteh voor het proces op
Volgens de Iraakse militaire de hoogte gebracht
woordvoerder wil Bagdad door de
ze aanval „nog eens onderstrepen
dat het het recht heeft alle bronnen
aan te vallen die de Iraanse leiders
in staat stellen de oorlog voort te
zetten". Iran en Irak zijn al bijna
zeven jaar met elkaar in oorlog.
Intussen hebben Amerikaanse
Russische functionarissen
de
klacht. Naar verluidt zijn veel poli
tieke gevangenen tijdens hun voor
arrest mishandeld.
Amnesty noemt
een groot aantal schendingen van
de mensenrechten: „Een 56-jarige
bouwvakker houdt een redevoe
ring en verspreidt pamfletten
hij kritiek uit op president
Genève twee dagen van geheime Ceausescu. Hij wordt veroordeeld
besprekingen afgerond over de tot negen jaar cel wegens propa-
vooruitzichten voor een vredes-.
conferentie voor het Midden-Oos
ten en over de jongste ontwikkelin
gen in de oorlog tussen Iran en
Irak. Volgens een korte Ameri
kaanse verklaring waren de be
sprekingen onderdeel van "het re
gelmatige pverleg" tussen de twee
landen.
Buitenland kort
ganda tegen de socialistische staat.
Een leraar beklaagt zich erover dat
hij onterecht is ontslagen. Hij sterft
in de gevangenis waar hij een straf
van acht jaar uitzit wegens het be
lasteren van partij- en staatsorga- Twee van de beklaagden die ver-
Een vader krijgt geen toe- antwoordelijk worden gehouden
stemming zijn epileptische
voor een medische behandeling
TSJERNOBYL (Rtr/DPA/UPI) - 25 april 1986 hebben gisteren
het begin van het proces als
zaak van de ontploffing vai
vierde reactor een constructiefout directeur
ior de ramp met de kerncentrale aangewezen. In een officieel Sow-
de Sowjet-Unie in Tsjernobyl op jet onderzoeksrapport is vastge-
WEIZSACKER PRAAT MET SOWJETSTUDENTEN
Aids
De immuniteitsziekte aids is vo
rig jaar in de stad New York onder
vrouwen tussen de 25 en 34 jaar
doodsoorzaak nummer één gewor
den. Voor mannen in de leeftijds
categorie van 24 tot 44r jaar was aids
al in 1985 de belangrijkste dood
soorzaak geworden. In 1986 stier
ven 186 vrouwen tussen de 25 en 34
jaar aan aids, terwijl 123 vrouwen
uit dezelfde leeftijdsgroep in dat
jaar aan kanker overleden. Kanker
was tot 1986 de belangrijkste dood
soorzaak onder vrouwen in deze
leeftijdscategorie.
Moord
Het Tibetaanse Jongeren Con
gres, een organisatie van ballingen
die zich verzetten tegen de annexa
tie van Tibet door China in 1950,
heeft het Chinese leger er gisteren
van beschuldigd eind mei 21 Tibe
taanse boeren te hebben ver
moord. Deze boeren zouden de mi
litairen hebben betrapt bij hun op
mars naar de grens tussen India en
China.
I A !lr
de televisie van West-Duitsland
de Sowjet-Unie uitgezonden ge
sprek met Sowjetstudenten.
De president had eerder die dag
een ontmoeting met de secretaris
generaal van de communistische
partij van de Sowjet-Unie, Michail gens Djatlov was het schenden
Gorbatsjov. Het gesprek werd door
von Weizsacker "intensief, ernstig,
openhartig en vertrouwensvol" ge
noemd.
Von Weizsacker kan de Westduit-
se sportvlieger Mathias Rust, die in
mei met een sportvliegtuigje op het
Rode Plein landde, niet mee terug
nemen naar Bonn. Het Sowjetmi-
nisterie van buitenlandse zaken
wees gisteren geruchten over een
ophanden zijnde invrijheidstelling
van de hand. (foto ap>
Premier Chirac sloot overigens
een bestorming van de Iraanse am
bassade uit, evenals onderhande
lingen met het doel een compromis
te sluiten in de zaak-Gordji.
Een woordvoerder van het Iraan
se ministerie van buitenlandse za
ken zei gisteren dat Gordji wel de
gelijk diplomatieke status heeft en
dat de Franse stappen tegen hem
een schending zijn van de Conven
tie van Wenen, zo meldde het
Iraanse persbureau IRNA. De
woordvoerder uitte ook kritiek op
wat hij noemde „de arrestatie en
gevangenneming" van Gordji's
vrouw en kind tijdens de huiszoe
king. Gordji's gezin heeft Frank
rijk gisteren verlaten.
De Iraanse premier Hoessein
Moesavi waarschuwde Frankrijk
geen gevechtsvliegtuigen te leve
ren aan Irak. Mocht dat toch ge
beuren, aldus Moesavi, dan zal Iran
zich tegenover Frankrijk geplaatst
zien. Frankrijk is de grootste wes
terse wapenleverancier van Irak,
dat al bijna zeven jaar met Iran in
oorlog is.
De zaak-Gordji heeft de relaties
tussen de twee landen aanzienlijk
verslechterd, ondanks pogingen
van Chirac in de afgelopen 15
maanden deze te normaliseren. De
achtergrond voor die normalise
ring is het verzoek van Parijs aan
Iran zijn invloed te gebruiken voor
de vrijlating van Fransen die door
pro-Iraanse islamitische extremis
ten in Libanon in gijzeling worden
gehouden. Vorig jaar werden vijf
Fransen vrijgelaten, maar daarna
zou Teheran volgens welingelichte
bronnen gevraagd hebben om wa
pens, in ruil voor de resterende ge
gijzelden. Zeker vijf Fransen wor
den vermoedelijk nog in Libanon
vastgehouden.
BEIROET (AP) - De in Libanon 'itischewijk
ontvoerde Amerikaanse journalist roet.
Charles Glass heeft op een gisteren
de eerste buitenlander
vrijgegeven videoband gezegd dat die werd ontvoerd sinds op 22 fe-
hij voor de Amerikaanse geheime bruari Syrische troepen in West-
dienst CIA in Libanon werkte, het
geen in Washington in alle toonaar
den wordt ontkend.
iBeiroet werden gestationeerd
een eind te maken aan de anarchie
van de verschillende milities. Vol-
Woordvoerder Marlin Fitzwater gens een zegsman bij de Syrische
het Witte Huis zei dat „de ge- legerleiding is er „slechts één ver
dachte" voor de ontvoering, de sji-
'itische Hezbollah, die door Iran
schiedenis van dit soort videoban
den erop lijkt te wijzen dat ze vaak
onder dwang worden gemaakt en
misschien zelfs onder martelin
gen". Woordvoerder Charles Red
man van het ministerie van buiten
landse zaken zei dat Glass „een on
schuldig slachtoffer van wrede ter-
wordt gesteund. Volgens de zegs
man heeft sjeik Mohammed Hoes
sein Fadlallah, de geestelijk leids
man van de Hezbollah, tegen Syrië
gezegd dat „besprekingen over de
ontvoering van Glass alleen met
Iran gehouden moeten worden".
Kantoor voor
vreemdelingen
in as gelegd
BERLIJN (AP) - Onbekenden heb
ben in de nacht van maandag op
dinsdag een registratiekantoor
voor vreemdelingen in West- Ber
lijn in brand gezet. Het gebouw is
ten uitgevoerd in dit gebied. Ik ge- geheel afgebrand. Ongeveer 6.000
CHANDIGARH - Verdriet bij familieleden van vermoorde hindoes in India waar Sikh-terroristen maandag in
de deelstaat Punjab een bus aanhielden en 38 mensen in koelen bloede afslachten. Gisteren kwamen uit de
het rapport deelstaat Haryana, dat grenst aan Punjab, nieuwe berichten over een bloedige aanslag. Nog onbekende terroris
ten hielden twee bussen met hindoes aan en openden het vuur op de passagiers. Volgens de politie, die vermoedt
dat de aanslag het werk is van dezelfde groepering extremistische Sikhs die maandag actief was, vielen er
ditmaal 34 doden. De vijf daders zijn gevlucht in een jeep.
Inmiddels zijn in geheel India veiligheidstroepen in volledige staat van paraatheid gebracht. Volgens de
regering zal dit zo blijven tot na de presidentsverkiezingen die komende maandag zullen plaatsvinden, (foto AP)
Glass zag er op de videoband
vermoeid en ongeschoren uit. Hij
las kennelijk van enkele blaadjes
geel papier voor. Een paar keer
bracht hij de blaadjes dichter naar
zijn gezicht, alsof hij de tekst moei
lijk kon lezen. „Ik ben Charles
Glass. Velen van u kennen mij als
journalist. Maar slechts weinigen
kennen de waarheid. Ik ben in
werkelijkheid een agent van de
CIA in de regio en het Midden-Oos
ten. Ik heb veel geheime opdrach-
bruikte de pers als dekmantel
mijn belangrijkste werk voor de
CIA," zei hij.
De 36-jarige Glass werkte vroe
ger als correspondent voor de
Amerikaanse televisiemaatschap
pij ABC en was bezig met een boek
over het Midden-Oosten toen hij
op 17 juni werd ontvoerd in een §ji-
asielaanvragen plus de daarbij be
horende documenten zijn in de
vlammen opgegaan. Er deden zich
geen persoonlijke ongelukken
voor.
West-Berlijn is met Wenen een
van de belangrijkste opvangplaat
sen voor vluchtelingen en vreem
delingen in het Westen.
ADVERTENTIE
steld dat alleen menselijk feilen de
oorzaak was van de catastrofe.
Volgens de aanklacht hebben de
de uit vier reactors
bestaande kerncentrale, Viktor
Bijoechanov, hoofdingenieur Ni-
kolaj Fomin en vice-hoofdinge-
nieur Anatoli Djatlov erkend dat ze
beroepsmatig verantwoordelijk
zijn voor het ongeluk. Zij verklaar-
MOSKOU - De Westduitse presi- den zich echter niet schuldig aan
dent von Weizsacker voert een door de beschuldiging van „misdadige
Vakantievoordeel
'Super Adelaar' heet deze
dubbeldaks katoenen tent Royale
voortent Ingenaaid kuipvormig
grondzeil. In groen/beige.
3-pers., hoogte 150 cm
veronachtzaamheid",
klacht geeft aan dat Djatlov in de
centrale was toen het ongeluk aan
het begin van de nacht gebeurde
en dat er procedure- en veiligheids
regels werden gebroken. Maar vol
de discipline niet ernstig genoeg
om de ramp te veroorzaken. Hij en
Fomin wezen een constructiefout
in de grafiet gemodereerde kern
reactor vier aan als oorzaak. Ze
weidden daarover niet uit.
In totaal staan zes functionaris
sen van de kerncentrale terecht
voor hun verantwoordelijkheid bij
de ergste kernramp die zich ooit
heeft voorgedaan. Ze kunnen wor
den veroordeeld tot gevangenis
straffen tot vijftien jaar.
ALTIJD IETS NIEUWS ONDER DE ZON.
Opheffing
Het parlement van Taiwan, de
Yuan, heeft gisteren unaniem een
voorstel van de regering goedge
keurd om de staat van beleg op te
heffen. De staat van beleg werd in
1949 ingesteld door de Nationalisti
sche Partij, nadat deze op het Chi
nese vasteland de burgeroorlog
met de communisten had verloren.
De verwachting is dat president
Chiang Ching-kuo het wetsvoor
stel binnen enkele dagen zal onder
tekenen.
Uitgaansverbod
Turken en buitenlanders zullen
zondag 14 uur lang binnen moeten
blijven, opdat de autoriteiten kun
nen tellen hoeveel mensen gerech
tigd zijn hun stem uit te brengen
bij een referendum over de grond
wet. Tijdens de telling, van vijf uur
's ochtends tot zeven uur 's avonds,
zullen de musea, restaurants en al
le andere openbare gelegenheden
gesloten zijn, terwijl zo'n 250.000
ambtenaren van deur tot deur gaan
om alle Turken van 19 jaar en ou
der te registreren. Wie zich voor
een noodgeval naar buiten waagt
zonder toestemming te vragen, ris
keert een gevangenisstraf van een
halfjaar.
ROME - Wordt de fuik die in
Frankrijk zo goed heeft gewerkt,
nu ook voor de Italiaanse commu
nisten opgezet? Zullen ook zij zich
laten verlokken tot een gemeen
schappelijk program met de socia
listen en zich op die manier on
schadelijk laten maken?
door
Hein ten Kortenaar
Deze vragen hebben de lezers
van het weekblad L'Espresso zich
zeker gesteld. Het blad publiceer
de deze week een idyllische discus
sie tussen de vice-secretaris van de
socialistische partij (PSI), Claudio
Martelli en diens pas gekozen com
munistische collega Achille Oc-
chetto. De laatste, overtuigd volge
ling van Berlinguer, verwerpt nu
diens 'derde weg' (tussén revolutie
en reformisme). Ooit was deze der
de weg nuttig om het geschil met
het Sowjet-model te markeren,
maar is nu niet meer passend bij de
werkelijkheid.
Martelli komt hem halverwege
tegemoet: „We moeten over de
noordelijke sociaal-democratie
heen, in de richting van een libe
raal socialisme; een nieuwe loot
aan de Italiaanse stam". Beiden
verwerpen de al te grote invloed
van de staat, het probleem van zo
wel de tweede als van de derde in
ternationale, van socialisten zowel
als van communisten. Wat staat, bij
zoveel eensgezindheid, de vorming
van een gezamenlijk programma,
wat zeg ik?, van een gezamenlijke
partij in de weg?
„Het doel", zegt Martelli, „is één
enkele democratische partij, partij
van de voortuitgang, van het volk,
van hervormingen. Die partij zal
socialistisch, communistisch,
groen, radicaal en sociaal-demo
cratisch zijn".
In het gebruik van holle woor
den doet Occhetto misschien voor
hem onder, maar achterblijven
doet hij niet: „We moeten bouwen
aan een grotere behuizing voor Ita
liaans links. Democratische partij?
Een naam zullen we wel vinden,
maar de inhoud is dezelfde".
Opmerkelijke geluiden voor par
tijen die elkaar enkele weken gele
den nog naar het leven schenen te
staan. Niettemin noden de gezwol
len toon en de utopistische beel
den (Martelli ziet al 'een nieuw
Athene' voor zich opryzen) tot eni
ge gezonde scepsis. De politieke te
kenaar van L'Espresso toont een
welgedane Craxi die Natta en Oc-
chetto als twee geketende dwerg
jes op zijn wijsvinger in de hou
ding laat springen en zegt: „Ziezo,
de tweede is ook gepakt. Nu nog de
andere vijf miljoen en de PCI i
geweest".
Zo gemakkelijk zal de
nistische partij zich niet laten in
palmen. De voor de hand liggende
verklaring voor het opzienbarende
gesprek is dan ook dat de partners
niet zozeer tot elkaar als wel tot an
deren spraken. Martelli wilde de
christen-democraten het zoveelste
signaal te geven dat de socialisten
het eventueel best zonder hen kun
nen stellen. En Ochetto gebruikte
de discussie om iedereen te laten
weten dat de communisten on
danks hun stemverlies nog volop
meedoen in het politieke spel.
Toch gaat het niet aan om hun
discussie af te doen als louter pro
paganda: al hoeft er niet opgere
kend te worden dat de nieuwe
linkse eenheidspartij mee zal doen
aan de komende verkiezingen, de
neiging tot toenadering is onmis
kenbaar. Die dateert trouwens ook
niet van vandaag of gisteren. Het
feit dat alle grote Italiaanse steden,
van Turyn tot Venetië, van Milaan
en Genua tot Florence, Rome en
Napels, in de periode 1978-1983
werden bestuurd door samenwer
kend links betekende al een erken
ning van een bestaande verwant
schap, vooral ontstaan sinds de
ontwikkeling van de PCI onder
Berlinguer.
De leider van de Italiaanse socia
listen, Craxi.
Het herwonnen zelfvertrouwen
van de socialistische partij, na de
succesvolle regeringsperiode van
Craxi en de recente verkiezings
winst, zou kunnen leiden tot een
minder krampachtige dialoog tus
sen de beide partijen. Een dialoog
waarby de aandacht niet alleen uit
gaat naar de vraag wie de macht
heeft, of, zoals Martelli zei, „wie
heeft gewonnen of verloren na Li-
vorno" (waar de PCI zich in 1921
van de PSI afscheidde). Die vraag
heeft de verhouding tussen de
twee altijd beheerst.
Er is een tijd geweest, vlak na de
oorlog, dat de socialisten de groot
ste aanhang hadden: bij de verkie
zingen van 1946 voor de grondwet
gevende vergadering behaalden zij
20,7 procent. De communisten 19
procent. Het besluit om twee jaar
later de eeste parlementaire verkie
zingen in te gaan met een gemeen
schappelijke volksfrontlij st had
voor de PSI een rampzalige uitwer
king: van de 31 procent stemmen
kwamen er 20 van de communis
ten, die er bovendien, door hun
straffere discipline in het uitbren
gen van voorkeurstemmen, in
slaagden van 109 tot 141 zetels te
stijgen. De socialisten daarentegen
hielden er maar 42 van de 114 aan
over.
In de koude-oorlogsjaren bleef
de PSI vasthouden aan het uit 1934
daterende 'verdrag van eenheid
van actie' met de communisten.
Wat haar kwam te staan op d - af
scheiding van de sociaal-democ* v
ten onder Saragat (1947) en nog
meer stemverlies. De veranderin
gen in het Europese socialisme
gingen geheel aan de PSI voorby,
zodat zij steeds meer een star en
marxistisch buitenbeentje in Euro
pa werd. Daarin kwam pas veran
dering na 1956, het jaar van de des
talinisatie, maar ook de tijdelijke
hereniging met de sociaal-demo
craten kon niet verhelpen dat de
PSI voorgoed tot de tweede rang
bleef behoren.
In 1963 kwam de 'opening naar
links' en werden de socialisten na
vijftien jaar weer tot de regering
toegelaten. In plaats van onderge
schikt aan de communisten wer
den ze nu ondergeschikt aan de
christen-democraten, al evenmin
een positie die geschikt was om
kiezers te lokken. Craxi's verdien
ste is dat hy een eind heeft ge
maakt aan die ondergeschiktheid.
Met behulp van een grote mond en
een onmiskenbare handigheid in
het politieke spel. Maar nu hij er
ook kiezers mee heeft gewonnen,
staat hy sterk genoeg om op voet
van gelijkheid met de twee grote
partijen om te gaan. Voor de vast
gelopen Italiaanse democratie kan
dat allaan maar voordeel opleve
ren, ook al is het voorgestelde
linkse alternatief voorlopig nog
niet veel meer dan een stok achter
de deur.
