Hongkong: het aftellen is begonnen
m
Sociale rijles (2)
Denkwijzer
Onze taal
eu.
ui.
oe.
ZATERDAG 4 JULI 1987
EXTRA
PAGINA 23
Over tien jaar, op 1 juli
1997, wordt de Britse
kroonkolonie Hongkong
overgedragen aan de
Volksrepubliek China. In
de Brits-Chinese
overeenkomst over de
toekomst van Hongkong
staat dat het huidige
kapitalistische systeem
nog minstens vijftig jaar
in stand blijft. Onder het
motto 'één land, twee
systemen' krijgt
Hongkong de aparte
status van Speciale
Administratieve Regio
binnen de
Volksrepubliek. "En als
de boel fout dreigt te
lopen, trekken de
buitenlandse
ondernemingen de deur
gewoon achter zich
dicht".
door Dirk-Jan Roeleven
Het is dat er zoveel Chinezen op
straat lopen en datje er makkelijker
een bordje rijst met wat vlees krijgt
dan een hamburger, maar anders
zou je zweren rond te lopen in Man
hattan. Het waanzinnige tempo van
het dagelijks leven en de snelheid
waarmee dollars van eigenaar wis
selen doen weinig Aziatisch aan.
Voeg daarbij de strijd om de hoog
ste wolkenkrabber van de stad en
de overeenkomst tussen Hongkong
en het gonzende zakencentrum in
New York is duidelijk.
Toch zal de Britse kroonkolonie Hong
kong binnen tien jaar officieel tot de
communistische Volksrepubliek China
behoren. Het toppunt van kapitalisme
maakt dan deel uit van een land waar
particulier initiatief lange tijd taboe was.
Inmiddels is de Volksrepubliek op eco
nomisch en politiek gébied ook wat libe
raler aan het worden, maar zo 'ongere
geld' als Hongkong zal het Chinese
vasteland niet snel worden.
Dat hoeft ook niet want China heeft
voor Hongkong een aparte status be
dacht: Speciale Administratieve Regio
(SAR). Dat betekent dat de Engelse
kroonkolonie na 1 juli 1997 kan blijven
functioneren zoals nu. Vrijhandel, wei
nig beperkende regels voor het bedrijfs
leven, lage belastingen, een eigen munt
eenheid en een grote mate van zelfbe
stuur blijven nog minstens vijftig jaar na
de Chinese overname in stand. Dit alles
onder het motto: één land, twee syste
men. Slechts op het gebied van defensie
en buitenlandse zaken zal Peking aan de
touwtjes trekken.
Dutch Lady
In het winkelparadijs Hongkong zijn
de meeste zaken van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat geopend. Maar niet al
leen de winkeliers maken lange dagen.
Veel Hongkong-Chinezen werken bij
twee bazen. Als de ene baan is beëin
digd, begint de andere. Daardoor klagen
sommige bedrijven dat het moeilijk is
om aan produktiemedewerkers te ko
men voor de ploeg die van twee uur 's
middags tot tien uur 's avonds werkt.
Wie in die ploeg zit, kan immers moeilijk
een tweede volledige baan hebben.
Nederlandse zakenlieden houden niet
op de arbeidsprestaties van de Chinezen
te roemen. Niet vreemd: die werklust is
gunstig voor een positief bedrijfsresul
taat. De relatief lage loonkosten, de lage
belastingen en het vrijwel ontbreken
van overheidsbemoeienis met het eco
nomische verkeer zijn de andere facto
ren die er voor zorgen dat het Neder
landse bedrijfsleven zich in positieve zin
over Hongkong uitlaat.
Over zaken als arbeidstijdverkorting
zijn de Nederlandse managers minder te
spreken. "Laatst moest ik Nederland
bellen voor een order. Bleek dat ieder
een vrij had omdat het Hemelvaartsdag
was. Een dag later had iedereen een atv-
dag opgenomen. Toen was het weekein
de en op maandag had weer iedereen
atv. Als je dat aan een Chinees probeert
uit te leggen, kijkt hij je aan alsof je hem
in de maling neemt. Atv? Hier wordt op
zaterdagmorgen gewoon gewerkt en er
zijn maar een paar feestdagen per jaar
waarop iedereen vrij heeft", aldus direc
teur E. Smulders van Friesland Foods,
één van de grotere Nederlandse bedrij
ven in Hongkong.
Friesland Foods verkoopt onder de
naam Dutch Lady melkprodukten in
Hongkong en de Volksrepubliek China.
Smulders werkt al twintig jaar in Hong
kong. "Aan het succes van Hongkong
zie je dat een economie beter gaat draai
en naarmate de overheid minder in
grijpt. Hier kun je het nog maken als je
een schop pakt en gaat graven. Wie hier
hard werkt, een beetje slim is en wat ge
luk heeft kan miljonair worden. Die
hoop is een stimulans om keihard te blij
ven werken. Als hier een Rolls Royce
döor een arme buurt rijdt, zal de vader
tegen zijn zoon zeggen dat hij dat met
hard werken ook kan bereiken. Als in
Nederland een Rolls Royce door een ar
me wyk rijdt, kijkt vader toe hoe zijn
zoon er een schop tegen geeft. Dat is het
mentaliteitsverschil".
Uit Smulders' woorden valt op te ma
ken dat er heel veel rijken in Hongkong
zijn (volgens hem ruim'40.000 miljo
nairs), maar er leven ook veel mensen
aan de zelfkant van de maatschappij.
Niet alleen telt Hongkong zo'n veertig
duizend verslaafden aan heroïne, er is
ook een grote groep daklozen. Een korte
wandeling vanuit een vijfsterren-hotel is
Hongkong behoort met Tokio en Singapore tot de meest toonaangevende za
kencentra van Azië. De vrij kleine kolonie (1068 vierkante kilometer) is de
grootste exporteur ter wereld op het gebied van kleding, speelgoed, horloges
en radio's. De containerhaven van Hongkong is na Rotterdam de grootste op de
wereld. Hongkong bezet de de vijfde plaats in de internationale goudhandel en
biedt onderdak aan 154 banken. Het bruto nationaal produkt steeg vorig jaar
met bijna negen procent.
genoeg om de andere kant van het wel
varende Hongkong te zien. Tussen een
paar oude deuren staat een stretcher
waarop een man, gehuld in lompen, ligt
te slapen. Een paar meter verder her
haalt dit tafereel zich. Aan de overkant
van de straat is een berg vuilnis waar
vette ratten zich voeden met afval.
Op één van de twee commerciële tele
visienetten was onlangs een reportage
over de mensonterende situatie waarin
de zogenoemde 'kooi-mensen' wonen.
Getoond werden donkere catacomben
waarin oude mensen leven in kooien van
één bij twee meter. Daarin hebben zij
hun schaarse bezittingen opgeslagen.
De kooien zijn drie hoog opgestapeld.
Met veertig personen moet een toilet
worden gedeeld, terwijl 25 mensen ge
bruik maken van één wasplaats. In de
reportage werd opgeroepen om de 'kooi
mensen' financieel te ondersteunen,
want ook het sociale werk is in Hong
kong in belangrijke mate geprivatiseerd.
Instellingen als het Leger des Heils en
Caritas doen veel werk in de sloppen,
maar ook de Nederlandse gemeenschap
draagt een steentje bij via het Dutch
Charity Fund, een fonds waarin Neder
landse bedrijven en particulieren geld
storten voor sociaal werk.
Een andere belangrijke geldbron voor
het goede doel is de prestigieuze en
steenrijke Royal Hongkong Jockey Club
waar iemand zich tegen betaling van
twee ton een jaar lang lid mag noemen.
In het weekeinde wordt in Hongkong
massaal gegokt bij de paardenrennen.
De wat minder gefortuneerde inwoners
volgen de races met draagbare radio's in
de straten rond de altijd uitverkochte
renbaan. Zo komt er in Hongkong vrij
wel elk weekeinde een miljonair bij. De
Jockey Club zelf heeft echter het meeste
geldelijke voordeel van de rennen. Cha
ritatieve'instellingen profiteren van de
Chinese goklust omdat de Jockey Club
tien procent van de winst aan sociaal
werk besteed.
Volkslied
De avondmarkt in het nauwe achteraf-
straatje Temple Street is één van de toe
ristische trekpleisters van Hongkong.
Hier is tot diep in de nacht alles te koop
waarmee Hongkong wereldfaam heeft
verworven. Voor horloges, kleding, elek
tronische speeltjes, aanstekers en zonne
brillen hoeven na enig afdingen maar
weinig Hongkong-dollars (één dollar is
25 cent waard) te worden neergeteld.
Het zijn vooral Australiërs en Nieuw-
zeelanders die naar het voor hen nabij
gelegen Hongkong komen om te winke
len. Maar ook Engelsen trekken graag
kroonkolonie, ook al zijn de meeste
Hongkong-Chinezen de Engelse taal
niet machtig. De dubbeldekkers in het
straatbeeld en het links rijdende verkeer
moeten ze echter bekend voorkomen.
Zo zullen ze ook niet vreemd hebben op
gekeken dat de overheidsgebouwen in
Hongkong gesloten waren op de verjaar
dag van de Britse koningin. Of dat de
meeste zendtijd op tv deze weken door
het tennis op Wimbledon wordt ingeno-
Deze restanten van Britse heerschap
pij zullen na 1 juli 1997 langzaam uitster
ven. Nu al overheerst de Chinese in
vloed op het dagelijks leven. Bij de
bouw van een nieuwe wolkenkrabber
bijvoorbeeld zal geen architect het in
zijn hoofd halen aan de Fung Shui
(wind- en waterwichelaars) voorbij te
gaan.
Verder is er bij vrijwel elke winkel een
klein altaar geplaatst waar wierook
brandt en fruit wordt geofferd. Aan
weerszijden van de deur hangen Chine
se spreuken om het huis van kwade
geesten te vrijwaren.
Ook aan de cijfercombinatie op de
nummerplaten van auto's wordt veel
aandacht (en geld) besteed. Het getal
acht is een Chinees geluksnummer, een
vier brengt tegenslag. De handel in num
merplaten is groot in Hongkong. Wie
een paar achten aan de bumpers heeft
hangen, heeft dan ook diep in de buidel
moeten tasten. Overbodig om te zeggen
dat het vooral de Rolls Royces zijn die
met dergelijke combinaties hun rondjes
door de overvolle straten maken.
Het heilig ontzag voor het getal acht
blijkt ook in ander verband. De bouw
van het hoogste gebouw van Hongkong
(de China Bank) moet volgend jaar op 8
augustus (in cijfers 8 - 8 - '88) voltooid
zijn. Overigens is de bouw nog maar net
begonnen, maar niemand twijfelt er aan
dat de wolkenkrabber op tijd zal worden
opgeleverd. Als het moet werkt men dag
en nacht door. Want werken en geld ver
dienen zijn de dingen waar het in Hong
kong om draait en waar het tot ver na
1997 om zal blijven draaien.
Vrijheid
De in mei 1985 getekende overeen
komst tussen China en Engeland over
de toekomst van Hongkong heeft veel
onzekerheid bij het internationale za
kenleven weggenomen. Men gaat er van
uit dat de Volksrepubliek haar afspraken
zal nakomen en Hongkong in zijn - niet
geringe - waarde zal laten.
Als China woord houdt, zal het huidi
ge sociale en economische systeem in
stand blijven. Zo zullen de vrijheid van
meningsuiting, de persvrijheid, de vrij
heid van godsdienst en het stakings
recht worden beschermd. Verder blijft
de Hongkong-dollar in circulatie en zal
Hongkong zijn eigen financiën blijven
beheren. China zal in de Speciale Admi
nistratieve Regio Hongkong geen belas
ting heffen. Voorts kan Hongkong voort
gaan met het aanknopen van economi
sche en culturele relaties met andere
landen en internationale organisaties.
Ook zonder deze garanties menen de
Hongkong-Chinezen en de buitenlandse
zakenlieden dat er tot 1997 in de kroon
kolonie nog veel geld te verdienen valt.
Nog altijd bestaat immers de ervaring
dat een investering in Hongkong binnen
vijf jaar is terugverdiend. Dus in elk ge
val tot 1992 kan naar hartelust handel
worden gedreven.
Een zekere onverschilligheid over de
toekomst is de Nederlandse zakenlieden
dan ook niet vreemd. "In de jaren negen
tig zullen de Nederlandse bedrijven wat
meer op die datum van 1 juli 1997 gaan
letten. Ze zullen de kat uit de boom kij
ken en als ze zien dat de boel fout dreigt
te lopen, trekken ze gewoon de deur ach
ter zich dicht. Dan verkassen ze naar een
ander land met een gunstig investe
ringsklimaat".
"Maar ik zie het zo'n vaart niet lopen.
Het is ook in het belang van de Volksre
publiek om Hongkong op volle toeren te
laten draaien. Zo komt Peking aan de
broodnodige buitenlandse valuta. Nu al
loopt driekwart van de buitenlandse in
vesteringen in China via Hongkong. Een
geldmachine van een dergelijke omvang
doe je niet zomaar weg. Bovendien
streeft China nog altijd naar een hereni
ging met Taiwan. Door het kapitalisme
in Hongkong te laten voortbestaan kan
China bij Taiwan vertrouwen wekken.
Hongkong dient in dat opzicht als voor
beeld voor Taiwan", aldus een Neder
landse diplomaat die met de handelsbe
trekkingen is belast.
se bevolking van
Hongkong over tien jaar niet zo gemak
kelijk de deur achter zich dicht trekken
en naar een westers land vertrekken.
Vrije vestiging in Engeland zit er voor de
meesten niet in, ondanks het bezit van
een British National Overseas- paspoort.
De rijke Hongkong-Chinezen - en dat
zijn er veel - treffen echter nu al hun
maatregelen voor het geval de Volksre
publiek onverhoopt de afspraak schendt
het huidige systeem nog tenminste vijf
tig jaar in tact te houden. Zij 'kopen' een
paspoort door hun kinderen of hun
vrouw de grote plas over te sturen. De
bloedverwanten zetten bijvoorbeeld in
Canada een bedrijfje op of gaan er stude
ren en komen zo na verloop van enige
jaren in aanmerking voor naturalisatie
tot Canadees staatsburger. De intussen
in Hongkong doorwerkende vader of
echtgenoot kan zich dan op elk gewenst
moment in het kader van gezinshereni
ging in Canada vestigen.
Deze constructie kost echter veel geld.
Voor de gewone Hongkong-Chinees die
van 's morgens vroeg tot 's avonds laat
werkt, is zo'n constructie niet mogelijk.
Zij werken gestaag door in de hoop ooit
ook een gefortuneerd man te worden en
wachten de inlijving bij de Volksrepu
bliek gelaten af.
De onverschillige toekomstverwach
ting van hun rijke landgenoten delen zij
niet. Een Chinese middenstander: "We
weten niet wat de beloften van China
waard zijn. Partijleider Deng Xiaoping
zal het best wel goed bedoelen, maar wie
komt er aan de macht na zijn dood? Elke
tien jaar hebben we in China een radica
le verandering van de politiek gezien.
Wie garandeert ons dat er na Deng geen
nieuwe revolutie komt die het Brits-Chi
nese akkoord over Hongkong van tafel
veegt?"
DOOR JOOP VAN DER HORST
Het is niet aardig om andermans fouten
breed uit te meten. Maar bij taalfouten
denken veel mensen er anders over.
Dan springt men overeind en krijgt in
eens de neiging om een ingezonden
brief te schrijven.
Zelf heb ik het voorrecht dat ik niet
over andermans fouten hoef te spreken
want ik kan gewoon mijn eigen taalfou
ten nemen. Ik kies er een die enkele
weken geleden op deze plaats stond.
Niemand heeft me erover geschreven
maar misschien is de fout toch wel op
gevallen. Hartelijk dank voor de be
leefdheid om niet meteen rond te toete
ren dat in deze taalrubriek zulke koeien
van taalfouten staan.
De zin luidde: Ook de snobist vind je
in geen enkel woordenboek en is dus
nog tamelijk nieuw. Het is geen opval
lende fout en daarom is zoiets in een
gesprek, in een brief of een dagboek
niet erg.
In de genoemde zin wordt gezondigd
tegen de regels van de samentrekking.
Samentrekking is een vakterm uit de
grammatica die we het best kunnen uit
leggen als 'één keer noemen en twee
keer gebruiken'. Een duidelijk voorbeeld
van een samentrekking hebben we in
Frits krijgt een ijsje en Jan een stroop
wafel. Hier is voor iedereen duidelijk dat
Jan een stroopwafel krijgt zonder dat
het woord krijgt opnieuw wordt. Slechts,
één keer is er krijgt gezegd, namelijk bij-
Frits, maar het wordt twee keer be--
doeld, dus ook bij Jan.
Een ander voorbeeld van samentrek
king hebben we in: Trix heeft de accu
opgeladen en is toen vertrokken. Op
nieuw wordt een zinsdeel maar één
keer genoemd (namelijk Trix) en toch
twee keer bedoeld. We weten immers
dat het ook Trix was die vertrokken is.
Samentrekking is in veel talen een
heel gewoon verschijnsel, ledereen die
Nederlands spreekt kan moeiteloos sa
mentrekkingen maken zonder erbij na
te denken. Gelukkig maar. We doen het
intuïtief bijna altijd goed. We zullen bij
voorbeeld niet zeggen: Ik heb de krant
gekocht en ligt nu op tafel.
Waarom eigenlijk niet? Waarom vin
den we deze zin fout? Op het eerste
gezicht lijkt het ook een gewone samen
trekking. We zeggen de krant één keer
en bedoelen hem twee keer: (de krant)
ligt op tafel.
De fout zit 'm hierin, dat het twee keer
bedoelde woord in beide gevallen de
zelfde functie moet hebben in de zin.
Alleen dan is samentrekking geoor
loofd. In de zin over Trix is zij twee keer
onderwerp. Zo maak je een goede sa
mentrekking. Maar in Ik heb de krant
gekocht en ligt nu op talel is die krant
eerst lijdend voorwerp terwijl de 'wegge
laten' krant onderwerp moet zijn (de
krant ligt nu op tafel).
In zo'n kort zinnetje over de krant ziet
iedereen dat er iets mis is. Maar in mijn
zin van enkele weken geleden zit wel
degelijk dezelfde fout. Ook de snobist
vind je in geen enkel woordenboek en is
dus nog tamelijk nieuw. De eerste keer
is de snobist lijdend voorwerp en de
tweede keer, niet genoemd maar wel
bedoeld, is hij onderwerp.
Niet van mij, maar met dezelfde fout:
De chef wilde een onderzoek instellen
maar werd de toegang geweigerd. En:
De jubilaris werd door de directeur toe
gesproken en een envelop met inhoud
overhandigd.
Wat er verder nog mis kan gaan met
samentrekking blijkt uit de volgende zin
nen: - Hier zet men koffie en over. -
Verboden weg en kastanjes te plukken.
- Vader stookte de kachel op en Jan
zijn zusje om de poes te plagen.
"Als een kennis u vertelt dat een ande
re kennis kwaad over u heeft gesproken,
reageer dan met te zeggen dat die
(kwaadsprekende) kennis u blijkbaar
niet goed. genoeg kent, want anders zou
ie nog veel méér kwade dingen over u
gezegd hebben". Dit advies voor hoe met
kritiek om te gaan, staat in een boekje
dat bijna 2000 jaar geleden werd ge
schreven door de slaaf en filosoof Epicte-
tus. In datzelfde boekje komt een stelling
voor die in tal van moderne psychologi
sche geschriften steeds met instemming
wordt aangehaald, namelijk: mensen
raken niet van streek door de dingen
zelf, maar door de manier waarop ze
over de dingen denken.
Die gedachte heeft in de loop van de
tijd al heel wat heftige discussies uitge
lokt. Dat is niet zo verwonderlijk. Epicte-
tus beweert in feite het volgende. Stel, ie
mand scheldt je uit of spreekt kwaad
over je. Je wordt woedend op die persoon
en zegt hem of haar dat ook. Poeslief
vraagt die ander vervolgens: "Waarom
ben je nou zo kwaad?" Waarop jij over
tuigd antwoordt: "Omdat jij dat over
mij gezegd hebt". Volgens Epictetus is
jouw verklaring onjuist. Het is niet die
ander of wat die ander zegt, waardoor je
kwaad wordt, maar het zijn jouw ge
dachten over die ander (of zijn woorden)
die jouw kwaadheid veroorzaken. In fei
te ben jij dus degene die jezelf kwaad
maakt.
Het slechte nieuws is dat psychologisch
onderzoek heeft aangetoond dat wij in
het dagelijks leven heel wat emotionele
reacties vertonen waarvoor Epictetus'
stelling opgaat. U loopt op straat en
komt de vrouw van uw chef of directeur
tegen, die u laatst nog op een feestje heeft
ontmoet en waamee u zelfs nog een tijdje
heeft gesproken. Met opgeheven hoofd
loopt ze u zonder te groeten voorbij. Tien
tegen een dat u gedachten heeft als: huh,
die kakmadam, ze ziet me niet eens
staan op straat, alsof ik lucht ben, ze
denkt zeker ook dat ze meer is dan een
ander. Begrijpelijk voelt u zich dan geër
gerd en misschien wel gekleineerd.
Maar waar komt uw ergernis van
daan? Van het feit dat ze u zonder te
gropten voorbij loopt of van de gedach
ten die u daarover hebt en waarin u
haar ervan verdenkt u te min te vinden?
Zolang u niet zeker weet waarom ze u
niet groet, bent u natuurlijk zelf degene
die zichzelf zit 'op te fokken'. Maar zelfs
als u zeker zou weten dat ze een hautaine
vrouw is, die zich op personeelsfeestjes
gedwongen voelt met de werknemers van
haar man te spreken, maar verder niets
met ze te maken wil hebben, bent u nog
altijd degene die ervoor zorgt dat u zich
zo geërgerd voelt wanneer zij niet groet.
Misschien denkt zij inderdaad dat u 'te
min' voor haar bent. Maar het is aan u te
beslissen of u het met haar eens bent of
niet. Als u er voor uzelf van overtuigd
bent dat getrouwd zijn met de baas ie
mand als mens niet meer waard maakt
dan werknemer zijn, dan haalt u uw
schouders op over haar aanmatiging en
laat u zich er verder niet door storen.
Maar misschien bent u een van die
mensen die vinden dat wat anderen van
hen denken belangrijker is dan wat zij
over zichzelf denken. Of die wat zij van
zichzelf vinden laten afhangen van wat
anderen vinden. Dan moet u zich in zul
ke situaties wel als persoon afgewezen of
beledigd voelen. U kunt dan in feite niet
accepteren of verdragen dat andere
voor u belangrijke mensen (in bepaalde
opzichten) negatief of ongunstig over u
denken. Dat is voor uzelf en voor ande
ren een heel lastige eigenschap. Wanneer
iemand u kritiek geeft, leidt dat al gauw
tot een vervelende woordenwisseling, ru
zie of huilpartij. Bijvoorbeeld, u vraagt
uw zoon beleefd of hij zo aardig wil zijn
door René Diekstra
hoogleraarpsyehotogie te Leiden
op de verjaardag van uw echtgenoot 's
avonds te willen thuisblijven bij het an
dere bezoek. Maar hij antwoordt dat hij
geen zin heeft om tussen een stelletje
saaie familieleden zijn avond te zitten
verdoen.
Als u op uw zoon gesteld bent, is het
niet meer dan normaal dat u hem graag
erbij hebt en dat u dus teleurgesteld bent
als hij niet wil komen. Maar het is niet
meer 'normaal' als u zich niet alleen te
leurgesteld maar ook afgewezen voelt.
Uw (vaak onbewuste) gedachtengang
loopt dan ongeveer als volgt: "hij weet
hoe graag ik wil dat hij er ook bij is, toch
wil hij niet komen, hij heeft het dus niet
voor mij over om zich die moeite te ge
ven, ik ben in zijn ogen niet belangrijk
genoeg, hij geeft niet genoeg om mij, hij
houdt niet echt veel van mij, ik heb als
moeder (vader) gefaald".
Zo denkend zult u vaak blijven aan
houden, mogelijk op zijn schuldgevoe
lens werken, hem verwijten maken ("ik
ben toch altijd zo goed voor je geweest"),
gaan huilen en misschien gaat hij dan
nog 'om' ook. Maar dat doet hij dan niet
uit liefde, maar om van het gezeur af te
zijn. De verhouding tussen u beiden en
zeker de liefdevolheid daarvan wordt er
niet beter van.
Wat voor u moeilijk is te accepteren is
het volgende. Het feit dat iemand die be
langrijk voor u is (zoals uw kind) iets
weigert wat u graag wilt, betekent niet
dat hij u daarmee als persoon volledig
afwijst. Bij kinderen, zeker bij tieners,
komt het vaak voor dat ze niet meer zo
meegaand zijn, dat ze hun ouders soms
bekritiseren of zelfs afkraken. Dat is in
feite maar goed ook. Heel jonge kinderen
hebben vaak een overdreven positief
beeld van hun ouders. Tieners moeten
dat overdreven beeld reëler maken. Ze
moeten leren zien dat hun ouders en an
dere mensen zwakheden, tekortkomin
gen en minder gunstige of aangename
eigenschappen hebben. Ze moeten die
niet alleen leren zien, maar ook erover
durven spreken. Ze moeten ook leren ont
dekken in welke opzichten ze van hun ou
ders en van andere mensen verschillen in
voorkeuren, neigingen en capaciteiten.
En ook daar niet alleen over leren spre
ken, maar er zich ook naar leren gedra
gen.
Zo is het mogelijk, dat uw kind kritiek
heeft op uw godsdienstige opvattingen
en daaraan weigert mee te doen. Na
tuurlijk is dat jammer voor u, maar het
is toch geen reozn om het respect voor
uzelf, voor uw religie of voor uw kind te
verminderen. Het is ook mogelijk dat uw
kind een afwijkende seksuele voorkeur
blijkt te hebben. Dat zal van u de nodige
aanpassing vergen, maar het idee van
nogal wat ouders dat homoseksualiteit
van hun kind een regelrechte ramp is, is
overdreven en ongezond. Er zijn ouders
die ontdekken dat hun oon of dochter
homoseksueel is en daarna niet meer op
een 'gewone' manier met hem of haar
kunnen omgaan. Ze schamen zich er
voor, vooral ook voor de buitenwereld, en
vragen zich vertwijfeld af wat ze ver
keerd hebben gedaan, dat het zo gelopen
is. Hun zelfrespect en het respect voor
hun kind wordt er ernstig door aange
tast.
Natuurlijk is het zo dat de buitenwe
reld nogal eens discriminerend en afwij
zend. reageert op homoseksualiteit. Maar
het is opnieuw aan u om te beslissen ofu
het met een dergelijk oordeel eens bent.
Er is geen enkele wet in het universum,
die zegt dat de waarde van een mens be
paald wordt door zijn seksuele voorkeur
of die van zijn kinderen. Er zijn alleen
mensen die irrationeel genoeg zijn om zo
te denken en te handelen.
Volgens Epictetus is het zo, dat de
waarde van een mens niet afhankelijk is
van wat hij doet, welke eigenschappen of
neigingen hij heeft, hoe hij zijn leven
leidt of wat anderen van hem vinden.
Een mens die leeft vanuit het idee dat
wat hij presteert (en hoe anderen dat
vinden) bepalend is voor wat hij als per
soon waard is, die is voor eeuwig tot on
zekerheid en twijfel veroordeeld. Want
hoezeer we ons ook inspannen, falen
deen we toch op bepaalde punten. En an
deren kunnen denken wat ze willen, dus
zullen we ons altijd zorgen over hun me
ning moeten blijven maken als we daar
van ons zelfrespect laten afhangen.
De beroemde taalgeleerde Korzybski
deed ooit in een gesprek met een kritische
vriend de volgende uitspraak: "Nie
mand kent zichzelf volledig, laat staan
dat we anderen volledig zouden kennen.
Dus wat jij ook zegt dat ik ben, dat ben
ik niet".
Reacties op deze rubriek naar Leidsch/AL
phens Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
Een overzichtsfoto van Hongkong - net Manhattan.
(fotopr)
Dubbeldekker in Hongkong - net Engeland.
