Fries bedrijf Rohé maakt
nu meubelen in Indonesië
f97»
WONEN'
Rotanmeubel keert terug maar industrie verdwijnt
WAT IS ROTAN?
Wandspiegel in twee kleuren
van Muijen Brillen
BESTEMMINGSPLAN
"KOP HOOFDSTRAAT"
1*1 kamsteeg |vA-G|^udjj
PAGINA 12
DINSDAG 30 1987
De vraag naar rotanmeubelen
neemt enorm toe. En toch is
de produktie in ons land ten
dode opgeschreven.
De oorzaak ligt bij de twee
belangrijkste
rotanexporteurs: Indonesië en
de Filippijnen. Beide landen
hebben slim gebruik gemaakt
van hun monopoliepositie.
Onbewerkt rotan mag niet
meer worden geëxporteerd,
halffabrikaten of kant en
klare produkten wel. De
maatregel is een uitkomst
voor talloze werklozen in de
twee landen. Voor vele
anderen betekende het
exportverbod de genadeslag.
door
Anja Kruise
De streek rond het dorpje Noord-
wolde in Zuid-Friesland was de
cennia lang het centrum van am
bachtelijk rotanmeubelwerk in ons
land. Die tijd is voorbij. Er zijn nog
maar enkele fabrieken over, waar
van Rohé de grootste is.
Het bedrijf heeft weer alle ver
trouwen in de toekomst dank zij
een nieuwe vestiging in de plaats
waar veel rotan vandaan komt: Me-
dan in Indonesië. Tegelijkertijd
wordt de produktie in eigen land
tot een minimum beperkt. Voor de
toekomst mikt het bedrijf op een
hypermoderne collectie kunststof
meubelen naast een vertrouwd
aanbod van in Indonesië gemaakte
rotanmeubelen. „Dat is voor ons
de enige overlevingskans", zegt di
recteur Sistermans.
Etiket
Het rotanmeubel is in ons land al
eeuwenlang bekend. Het merk
waardige is dat het bij het grote pu
bliek nooit helemaal het etiket van
goedkoop meubelstuk voor pasge
trouwde stelletjes is kwijtgeraakt.
Pas de laatste jaren is dat enigszins
aan het rotanmeubel een luxe-eti
ket hangt. Woontijdschriften staan
er vol mee. Sjieke horeca-etablisse-
menten bestellen ze met tientallen
tegelijk. En de aloude Lloyd
Loomstoel is een 'must' voor wie
aan de woonmode wil meedoen.
Prijzen van 600 a 700 gulden per
eetkamerstoeltje worden grif be
taald.
Gouden tijden voor de rotanindus
trie, concludeer je dan. En dat is nu
juist niet het geval.
Door de in zeker opzicht protectio
nistische maatregel van Indonesië
en de Filippijnen zijn vele am
bachtslieden in ons land op straat
komen te staan. De werkgelegen
heid wordt er alleen maar slechter
op, ondanks de groeiende belang
stelling voor rotan. De verschui
ving van produktie- naar assembla
ge- en handelsbedrijf van rotan
meubelen betekent het einde van
een in ons land uniek ambachtsge-
bied.
Geschiedenis
De geschiedenis van de rotanin
dustrie in ons land begint eigenlijk
in 1818 met de oprichting van de
Maatschappij van Weldadigheid,
een overheidsinstelling die zich in
zette voor 'asocialen'. Ontspoorde
thie van het koningshuis. Zo was
prins Hendrik lange tijd ere-voor-
zitter en herinneren boerderij- en
plaatsnamen rond Noordwolde als
Frederiksoord, Wilhelminaoord en
Willemsoord nog aan de betrok
kenheid van de Oranjes van des-
tiids.
Over het fenomeen gezinsoord is
niet iedereen enthousiast. Dat staat
onder meer in het proefschrift 'Ge
schiedenis van de onmaatschappe-
lijkheidsbestrijding in Nederland,
1914 - 1970', waarop Adrianne
Dercksen en Loes Verplanke aan
de universiteit van Utrecht promo
veerden. In interviews merkten de
onderzoeksters dat de mensen zelf
helemaal niet van mening waren
dat zij heropgevoed hoefden te
worden. Zij zouden vaak geen an
dere keus hebben gehad: een
nieuw huis en kwijtschelding van
schulden waren in ieder geval be
ter dan een uiterst belabberde
woonsituatie, een uitzichtloze
pijnen zich hoe absurd het eigen
lijk was dat zij hun rotan voor een
habbekrats naar het buitenland ex
porteerden terwijl de werkloos
heid in eigen land steeds meer toe
nam. Het exportverbod voor onbe
werkt rotan was het logische ge
volg. Vanaf dat moment kon alleen
bewerkt rotan (bijvoorbeeld rollen
handgevlochten matten voor stoel
zittingen en rugleuningen) of kant
en klare meubelen uit de Filippij
nen worden geimporteerd.
Rohé zag de bui in Indonesië tijdig
hangen. Directeur Sistermans wist
zijn jarenlange ervaring als mana
ger van een Akzo-vestiging in Italië
goed te gebruiken. Tweeënhalf jaar
geleden stelde een onderzoeksbu
reau een rapport op over de haal
baarheid van een vestiging van het
bedrijf in het Indonesische Medan.
Het ministerie van ontwikkelings
samenwerking had daarvoor subsi
werkloosheid en torenhoge schul- die beschikbaar gesteld, omdat de Directeur Sistermans: "De enige overlevingskans".
den.
Toch is op het terrein van scholing
een positieve invloed van de Maat
schappij onmiskenbaar. Iedereen
kon een opleiding volgen aan een
van de vele scholen. Volgens een
reproduktie van een plattegrond
toenmalige minister Schoo een fa
briek in het ontwikkelingsland In
donesië als een concreet ontwikke
lingsproject beschouwde.
De conclusie van het onderzoek
was positief en ook de Indonesi-
120 Indonesiërs in de fabriek in
Medan. Dat worden er in de toe
komst 400 a 500, verwacht Sister-
uit die dagen beschikte de streek sche regering juichte het plan toe. Handwerk
arme gezinnen ^uit het, westen onder meer over een aantal rijks-, Mede met Indonesische overheids-
timmer- en naaischolen. Verder steun begon Rohé daarop met de
Frederiksoord een bos- bouw van de fabriek in Medan. De
Nederlanders werd zelfs het meer
derheidspakket van de aandelen
toegestaan. Momenteel werken er
van het land werden door de Maat
schappij aangespoord naar het
Friese platteland te verhuizen. In
speciale oorden probeerde een
team van goedwillende mensen
hen zo te heropvoeden, dat zij keu
rige, aangepaste burgers zouden
Bouvrie zorgden ervoor dat nu ook De Maatschappij genoot de sympa-
Rotan is een palmsoort die groeit als een liaan: klimmend langs een
boom. De rotanliaan kan ruim honderd meter lang worden. Voor de
industrie wordt slechts een gedeelte van de liaan gebruikt omdat de
kappers niet bij de hele liaan kunnen. Pitriet is het binnenste gedeel
te van het rotan; de zogenaamde rotan-pit.
Kenmerkend voor rotan is dat het langvezelig is: de vezels lopen
over de hele lengte. Door toevoeging van hete stoom wordt het rotan
buigzaam en daarmee bruikbaar voor de meubelindustrie. Tegen
woordig gebeurt het stomen van rotan gelijkmatig in een soort oven.
Vroeger werd het in het materiaal aanwezige natuurlijke vocht met
een schildersbrander verhit. Vakmensen noemen het buigen van ro
tan dan ook wel 'branden'. Soms is op rotan schroeiplekken te zien;
volgens kenners is zo'n meubelstuk dan van een slechte kwaliteit.
De rotanliaan groeit in een aantal Aziatische landen. De rotan van
Indonesië (vooral wat groeit op Sumatra) is kwalitatief de beste.
bouw- en een tuinbouwschool, die
nu als de Middelbare Tuinbouw
school nog steeds in gebruik is.
Daarnaast had de Maatschappij
een aantal mandenmakerijen on
der haar hoede, waar de leerlingen
manden leerden vlechten van
boomtwijgen. Daar ligt de bron
van de rotanindustrie in Neder
land. Later deed via Nederlands-
Indië het rotan zijn intrede. Onder
nemende werkzoekenden, onder
wie de vermoedelijk uit Haaksber
gen afkomstige familie Rohé, kwa
men toen op het idee de mensen
rotan meubelen te laten maken
voor de verkoop. Zo ontstond de
voor ons land unieke concentratie
van rotanmeubelmakerijen. „Ro
tan werd een huisindustrie, ge
creëerd uit armoede", omschrijft
directeur Sistermans van Rohé.
Exportverbod
Lange tijd ging het goed met de ro
tanmeubelindustrie. Zeven jaar ge
leden echter realiseerden de Filip-
De groeiende werkgelegenheid
overzee steekt de werknemers in
Noordwolde. Een van hen: „Vroe
ger kon je je produkt van begin tot
eind begeleiden. Geweldig was
dat, je zag zo'n meubel in je handen
groeien. Prachtig vakwerk. Dat is
er niet meer bij".
"Stuk voor stuk zijn het vakmen
sen", zegt Sistermans., "Dait moet
ook wel. Voor een perfecte stoel is
een perfecte mal nodig en dat ver
eist eerste klas timmermanswerk.
Maar tijdrovend handwerk en
duurder wordende grondstoffen
maken een produkt kostbaar". Een
stoel die volledig wordt gemaakt in
Noordwolde kost volgens de direc-
gpd)
teur alleen al aan arbeidsloon 200
tot 300 gulden. Daarbij komt dat
rotan is 'veroordeeld' tot hand
werk. Sistermans: „We zullen nooit
in seriewerk meubelen kunnen
maken, daarvoor worden te veel
verschillende materialen gebruikt.
En bovendien: machinaal verwerk
te rotan is geen echte rotan".
Al deze factoren leidden tot de
vlucht naar Indonesië, waar de
produktiekosten vele malen lager
zyn.
Een spiegel is niet alleen een praktisch ding, maar kan ook een decoratie
ve functie hebben. Spiegels 'voor het mooi' zijn van oudsher in Engeland
erg populair en het is dan ook begrijpelijk dat in dit land 's werelds
grootste fabrikant van spiegels (Garfield) is gevestigd. Hij maakt van elke
spiegel een sieraad in Nederland, maar ook in veel andere landen is die
trend intussen overgenomen.
Een heel grappige spiegel is de 'Nova', 70 x 60 cm groot, waarin twee
kleuren zijn verwerkt. Binnen het rechthoekige oppervlak zijn die twee
„kleuren" versmolten: het praktische deel (rond of in contour) is uitge
voerd met een zilver-ruglaag, het fond eromheen met brons.
Een knap stukje spiegelglastechniek, dat in badkamer, slaapkamer, hal
of garderobe een leuke bijdrage tot de levendigheid van het interieur
leidt.
Je moet zo'n spiegel (in talloze dhz-zaken, bouwmarkten, warenhuizen
enz. verkrijgbaar), zélf monteren. De materialen die daarvoor nodig zijn,
worden bijgeleverd, mèt een praktische montagehandleiding. De prijs
ligt rond de 130 gulden.
Er zijn ook nog andere spiegeltypes met 'versierende' afwerkingen,
zoals witte streepjes, pasteltinten enz. Fabrikant Garfield is zó zeker van
z'n kwaliteit dat hij er een garantie van vijftien jaar op geeft. (foto gpd>
Sinds CPO 1931
Hooigracht 54 - Tel. 071-120251 - LEIDEN
Pr. Bernhardstr. 51 - Tel. 01719-12949
NOORDWIJKAAN ZEE
GEMEENTE
NOORDWIJK
De burgemeester van Noordwijk maakt overeenkomstig
het bepaalde in artikel 28, lid 6 van de Wet op de Ruim
telijke Ordening bekend, dat Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland bij besluit van 12 mei 1987, nr. 122489/2
het bestemmingsplan "Kop Hoofdstraat" gedeeltelijk
hebben goedgekeurd.
De onthouding van goedkeuring heeft betrekking op de
bestemming van het perceel De Grent 30.
Het besluit van Gedeputeerde Staten ligt met ingang van
donderdag 2 juli 1987 gedurende één maand ter inzage
op de afdeling ruimtelijke ordening van de gemeentese
cretarie. De afdeling ruii.itelijke ordening is gevestigd in
de nieuwbouw van het raadhuis, kamer 1-23 en is ge
opend van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot
12.30 uur.
Het besluit tot goedkeuring is onherroepelijk ten aanzien
van die gedeelten van het bestemmingsplan, waartegen
bij hen geen bezwaren zijn ingediend en waarop bij hen
ingediende bezwaren niet mede betrekking hebben. Be
doelde gedeelten zijn door Gedeputeerde Staten aange
geven op de plankaart en bijbehorende voorschriften.
Gedurende de termijn van terinzageligging kan bij de
Kroon beroep worden ingesteld tegen de goedkeuring
van andere gedeelten van het bestemmingsplan door:
degenen die zich tijdig met bezwaren zowel tot de ge
meenteraad als tot Gedeputeerde Staten hebben ge
wend en degenen die zich tijdig tegen de wijzigingen,
welke de gemeenteraad bij vaststelling van het ontwerp-
bestemmingsplan heeft aangebracht, tot Gedeputeerde
Staten hebben gewend alsmede de inspecteur van de
ruimtelijke ordening.
Voorts kan een ieder die bezwaren heeft tegen onthou
ding van goedkeuring door Gedeputeerde Staten gedu
rende de bovengenoemde termijn van terinzageligging
bij de Kroon beroep instellen.
Het beroepschrift moet, zo mogelijk in tweevojjd, worden
gericht aan H.M. de Koningin, doch worden ingediend bij
de Afdeling Geschillen van Bestuur van de Raad van
State, postbus 20019, 2500 EA te 's-Gravenhage.
Noordwijk, 30 juni 1987
1.5 cm en uw
remweg wordt
metersk
Wis-was interval 6,5 sec.
ruitewisser voor Golf en Jetta f49,95, Grote beurt. Inel. controle op 48 vita-
op achterruitewisser voor bijna olie Ie punten, WN-inspectie, VA.G 2000
modellen met standaard-ruitewisser test en evt. APK. Voor Polo, Golf en
achter f27,50. Jetta v.a. f238,-.
Sierringen. Fraai afgewerkte
doppen met wielsierringen voo
Golf of Jetta. Per set f199,-.
Uitklapraam. Zeer praktische set uit
klapramen. Voor Golf v.a. bouwjaar
'84. Excl. montage f399,-.
Vanaf
Hoe snel uw auto stilstaat is vaak belangrijker dan hoe
hard hij optrekt. Neem daarom geen risico met uw remmen en
laat ze steeds op tijd controleren. Want remmen slijten nu een
maal, zelfs originele remblokken van Volkswagen of Audi.
Set remblokken voor Polo, Golf en Jetta tot model aug. '83,
inclusief montage v.a. f97,50.
Verbanddoos. Een accessoire dat
geen auto mag ontbreken, f20,-.
Originele Golf uitbat-einddemper.
Met speciale nikkelcoating. Voor
Golf tot bouwjaor aug. '83. Inclusief
montage v.a. f 155,-.
Kamsteeg Zuid B.V.Oegstgeest, leiderdorp, Katwijk,Voorschoten.
VOORDELIG EN VERTROUWD VAKMANSCHAP
