'Bier enige wapen tegen de grenzeloze verveling' 'Altijd die ogen in je rug' mm Duitse dorpelingen uitgekeken op Jan Soldaat Voorzitters katholieke organisaties tegenover Gijsen PAGINA 2 VRIJDAG 19 JUNI 1987 SEEDORF - Ta-Töff is een gi- sen waar je rustig kunt stud dlSCOtheek- De Plan?'°- Er is weer deinine rond het heelrt von I.»., in den zÜ.n. er veel te weinig", meldt SEEDORF - Ta-Töff 61- gantische discotheek. De planolo gen moeten even een oogje hebben dichtgeknepen toen de disco werd neergezet in het kale boerenland vlak voor Bremer-Vórde dat net zo min als Ta-Töff zelf prat kan gaan op architectonische hoogstandjes. Een uitgediende stoomlocomotief voor de uitspanning moet duide lijk maken hoe de gelegenheid aan haar naam is gekomen. Herr Mayer, de eigenaar, woont ertegen over. Hij doet aardig zaken in zijn disco, zo blijkt, 's Avonds staat het enorme parkeerterrein stampvol met auto's. Duitse auto's, want de Nederlanders uit het tien kilome ter verderop gelegen plaatsje See- dorf komen er niet meer in. door Willem van Hamertsvelt Herr Mayer, een goed geconser veerde vijftiger, heeft de buik vol van de soldaten. Een jaar geleden ging de deur dicht voor de Neder landse soldaat en dat blijft wat hem betreft ook zo. Want 100 solda ten kosten hem op een avond 500 Duitsers, legt hij uit. „Sie waren sehr unangenehm". Altijd maar vechten en knokken. ,,Und da ha- ben sie immer die Madel ange- fasst", meldt de discobaas. Ter ver duidelijking onderstreept hij zijn betoog met gebaren die een beetje feminist doen gruwen. Mayer is niet de enige. Er is in de regio nog een aantal disco's waar de aanwezigheid van 'Jan Soldaat' niet meer op prijs wordt gesteld. Er valt hier niets te beleven. Seedorf is uiterst landelijk gelegen. Wie noodgedwongen is aangewezen op georganiseerd vertier komen de eindeloze akkers al snel de neus uit. Wat rest, is de drank. Wat er ook op Seedorf aan te merken mag zijn, over de aanvoer van alcoholi ca mogen de jongelui beslist niet klagen. Elk onderdeel heeft een ei gen bar waar voor zestig cent een pilsje wordt geschonken. Zo geef je nog eens een rondje weg. Slaperig Op vijf kilometer afstand ligt Ze ven, een kruising tussen een boe rendorp en een slaperig provin ciestadje. 15 kilometer de andere kant op ligt nog zo'n nederzetting: Bremer-Vörde. Er is niets te doen, luidt het oordeel van de dienst plichtigen. Beide plaatsen zitten ruim in de horeca, maar voor het grootstedelijk vermaak moet je in Hamburg of Bremen zijn, zo'n 60 en 90 kilometer ver van de kazerne. Voor Michel Kant, dienstplichtig soldaat, is dat niet zo'n probleem. Hij zwaait over twee weken af. Heeft er dan een klein jaar Duits land opzitten. Hij hoefde toch al niet zo nodig mee te doen met zijn maten. Zo af en toe wel eens een avondje mee uit, maar massaal aan de zuip en de beest uithangen, dat ligt hem niet zo. Michel heeft zijn eigen weg gevonden. Hij heeft er een meisje leren kennen; beslist geen scharreltje voor een avond, verzekert hij heftig. Michel met zijn Duitse vriendinnetje is een uit zondering. Zo zouden de Duitsers het vaker willen zien, evenals de Nederland se legerleiding. De Asser brigade generaal A. J. van Vuren weekte een zondvloed aan publiciteit los met zijn uitlatingen in De Rams- kop, het blad van de 42e Pantserin fanteriebrigade. Van Vuren spuw de zijn gal over het gedrag van zijn ondergeschikten tijdens oefenin gen in Duitsland. Een bloemlezing: Er is weer deining rond het beeld van ons leger in den vreemde. Een generaal constateert liederlijk gedrag van Jan Soldaat en zijn superieuren. De militaire vakorganisaties schreeuwen moord en brand. En Defensie reageert paniekerig op de interesse die de Ne derlandse pers eensgezind aan de dag legt voor de krijgsmacht. Willem van Hamertsvelt keek een dag rond in Seedorf, met een slordige 3000 man de grootste Nederlandse legerplaats in Duits land. „Niets stoot zo af als haveloze, slecht verzorgde lawaaierige en compleet dronken militairen". „Vrouwen zitten niet te wachten op buitenlandse militairen die een avond in de stad passagieren". „Onverzorgd en soms in de meest verschrikkelijke tenuen wordt er gewinkeld tussen huismoeders". De generaal riep zijn manschappen op om elkaar in de gaten te houden en kondigde tegen 'liederlijk ge drag', harde maatregelen aan. De militaire vakbonden reageer den als door een adder gebeten. De ACOM, de CNV-bond van beroeps militairen, eiste zelfs het aftreden van de generaal omdat hij de Ne derlandse militair voor joker zou hebben gezet. Ook bij de organisa ties van dienstplichtigen, de AVNM en de WDM, zijn de rapen gaar. De constatering van de gene raal wordt niet aangevochten. Maar wel zijn aanpak. De bonden vinden dat de generaal alleen maar aan heilloze symptoombestrijding doet met zijn harde lijn. Volgens de bonden is verveling de drijfveer achter de uitspattingen. En daar moet iets anders tegen worden on dernomen dan het aanslepen van fusten goedkoop bier. Bij Defensie zijn ze niet zo blij met de aandacht die de oprispin gen van Van Vuren in de media hebben gekregen. "Natuurlijk wordt er veel gedronken", zegt een woordvoerder. „Maar dat is in Ne derlandse kazernes niet anders. In Nederlandse kazernes is echter het voordeel dat de meesten dan 's avonds naar huis kunnen of in de weekeinden, een wezenlijk ver schil dus". Veel bier Hij vertelt verder dat de generaal wel gelijk heeft. Alleen een beetje ongelukkig gebracht en de gevol gen niet goed overzien. Het is na tuurlijk wel zijn goed recht om de 'mannetjes' eens ferm toe te spre ken. En vergeet niet dat een oefe ning iets heel anders is dan een le gering op een permanente kazerne. Te velde wil het commando nog wel eens vergeten om iets te rege len in het weekeinde. Dan zitten de jongens daar maar in een grote tent met veel bier. Misschien is het wel een oplossing als er twee piek voor een pilsje moet worden betaald. Dan is de lol er snel vanaf. Vrijdagavond is het om vijf uur einde dienst en maandagmorgen pas hoeven de jongens weer aan te treden.' Maar naar huis kunnen ze niet. Dat mag twee keer in de twee maanden; één periode van tien en één periode van vier dagen. Maar in de praktijk wordt dat schema herhaaldelijk verstoord. „Zes we ken achter elkaar in Seedorf is geen uizondering", zegt één van de jongens. Dat is een lange ruk. De dienst kent van hogerhand georganiseerd vermaak in de vorm van de WZZ, de Dienst Welzijns zorg. Men vertoont films en organi seert hobbyclubs. In Seedorf ge niet het militaire verenigingsleven een bloeiend bestaan in vergelij king met de Nederlandse kazernes. Maar voor de meeste jongens biedt dat toch geen soelaas tegen de im mense verveling. Een enkeling brengt de zelfdiscipline op om een studie te volgen. „Je moet wel heel sterk in je schoenen staan. Er wordt vaak raar aangekeken tegen jongens die het proberen. En plaat je rustig kunt studeren zijn er veel te weinig", meldt een soldaat. Ergernis Duitsland begint moe te worden van de buitenlandse militairen. Dat heeft niet alleen met het ge drag van de soldaten te maken. Tien, twintig jaar geleden waren de maten ook al niet vies van een glaasje. In die tijd wilde een dorp nog wel eens verlekkerd uitlopen als er een colonne voorbijtrok. Of werden de maten in de dorpskroeg op de schouders gebonkt door een originele veteraan in een weemoe dige bui. Dat wordt minder. In de gebieden waar veelvuldig wordt geoefend neemt de irritatie over kapot gereden wegen, verniel de akkers en huilende straaljagers toe. ook al wordt de schade over wegend vlot vergoed. Dat komt wellicht door een verandering in mentaliteit, zoals een beroepsmili tair denkt. „Nederlanders zijn nooit zo happig geweest op militai ren. In Duitsland was dat altijd an ders, maar dat lijkt te veranderen". In Ta-Töff is de jacht gesloten. Zover is het in Bremer-Vörde nog niet. Het stadje is rond elf uur 's avonds volledig uitgestorven in schril contrast met Der Holzwurm, de locale disco. Nou mogen onze Jannen nog zo schreeuwerig zijn, boven het gedaver van de geluids installatie komen ook zij niet uit. De communicatie speelt zich dan ook nauwelijks af op het verbale vlak. In wolken goedkope parfum doen jonge Madel hun uiterste best de bedoelingen van de maten ook zonder veel tekst te begrijpen. „Da haben sie immer die Madel angefasst", zo zei de baas van Ta- Töff misprijzend. Maar in Der Hol zwurm maken de plaatselijke scho nen niet de indruk erg veel be zwaar tegen te hebben tegen die aanpak. Met een krachtige omhel zing neemt een van de jongens af scheid van zijn Duitse periode. „Wir gehen zondag zurück", zegt hij in gebrekkig Duits. Buiten leunt een maat tegen de gevel. „Ge zellig, hè", spreekt hij met zware tong. Van een tank in het struikgewas kijkt de bevolking in Seedorf bepalen het beeld in deze landelijke streek, die het soldatenvolk op een disco omgeving niet op. Oefenende militairen niets aan vertier te bieden heeft. (foto ANP) Roddel achtervolgt Turkse jonge vrouwen „Nooit, nooit voel je je eens vrij! Altijd maar voel je ogen in je rug, ook al loop je alleen! Het is net een open gevangenis. Ik word er gek van, van al die be moeiallen, hartstikke gek". De 19-jarige Gülten woont nu der tien jaar in Nederland. Zij is een van de 25 jonge vrouwen die wer den geinterviewd door de socio loge Mariene de Vries. Dinsdag verschijnt haar onderzoek in boekvorm met als titel 'Ogen in je rug' en ondertitel 'Turkse meisjes en jonge vrouwen in Ne derland'. door Thea van Beek Meest opzienbarende uitkomst van het onderzoek is het enorme roddelcircuit van Turkse landge noten, waaronder meisjes en jon ge vrouwen gebukt gaan. Achter grond van die roddel is de eer baarheid van jonge vrouwen. Want, wie maar even de schijn op zich werpt een stap buiten de on geschreven voorschriften te zet ten is verdorven. Zomaar praten met een mannelijke kennis op straat, betekent al gauw de eerste stap op weg naar verlies van de maagdelijkheid in de ogen van de oudere landgenoten. Het onderzoek begon in 1983 in opdracht van het ministerie van WVC. Aanleiding was de ge zinshereniging van Turkse en Marokkaanse 'gastarbeiders' die aan het eind van de jaren zeven tig haar beslag kreeg. Hoe het die kinderen is vergaan en in welke mate zij vernederlandsten, werd onderzocht door Mariene de Vries en Willem van Schelven. Door geldgebrek moest het on derzoek beperkt blijven tot de Turkse jongeren. Mariene de Vries nam het onderzoek onder jonge vrouwen tussen de 16 en 25 jaar voor haar rekening. Het on derzoek onder Turkse jongens door Willem van Schelven ver schijnt eind dit jaar. Voor Mariene de Vries aan haar onderzoek begon, had zij nooit kunnen denken dat het roddelcircuit in vrijwel alle ge sprekken als belangrijk onder werp naar voren zou komen. De roddel onder in Nederland ver blijvende Turken is zo groot, dat vooral meisjes daarmee in alles rekening dienen te houden. Doen zij dat niet, dan is de schan de die over hun ouders komt niet te overzien. Hoewel de meesten al die regels en voorschriften als zeer beklemmend ervaren, hou den zij zich toch daaraan. Geen van de meisjes wil hun ouders de Vaak wordt al bij voorbaat aan genomen dat bepaalde zaken verboden zijn, zonder dat daar over in het gezin ooit is gespro ken. Niet zelden worden Neder landse meisjes door Turkse ou ders als losbandig beoordeeld en dus niet geschikt als gezelschap voor de dochter. Schoolreisjes van een dag kunnen nog net door de beugel. Overnachtingen zou den te grote risico's voor de eer baarheid met zich meebrengen. Een van de ondervraagde meis jes vertelt over een jongen in haar klas waarmee zij redelijk vriendschappelijk omgaat. Een maal buiten de school 'kent' zij hem niet meer. Aanstoot De verboden zijn velerlei en in elk gezin weer verschillend. Niet naar de bioscoop of disco, niet al leen naar een verjaardagsfeestje, niet 's avonds alleen over straat, niet op straat rondhangen met vriendinnen, geen kleding dra gen die aanstoot zou kunnen ge ven of niet op straat praten met mannen die je kent. De roddel over dit soort 'misdragingen' van Turkse meisjes begint rond het vijftiende levensjaar. De leeftijd ook waarop zij ge slachtsrijp zijn. Vanaf dat mo ment is het van het grootste be lang dat de maagdelijkheid wordt behouden tot de huwe lijksdag. Want, wie niet als maagd in het huwelijk treedt is een verdorven vrouw. De kans is groot dat het huwelijk wordt af gelast en dat het meisje of nooit zal trouwen of met een slechte man. De opgelegde verboden zijn vanuit het standpunt van de ouders niet bedoeld de meisjes te pesten maar uit pure bescher ming van het maagdelijkheidsi- deaal» Die bescherming kan er ook toe leiden dat meisjes van school worden gehouden. Mariene de Vries: „Vaak gebeurt dat uit angst dat de dochters zullen nederlandsen. Volgens veel Turkse ouders hebben Neder landse meisjes andere ideeën, gaan vanaf hun twaalfde jaar met jongens naar bed en zijn punk. Ouders vinden de Nederlandse moraal 'losgeslagen'. Ze vinden Nederlanders onbeschoft en den dat zij een gebrek aan peet voor ouderen hebben. Soms ook denkt men dat alle Neder landers aan partnerruil doen". Geen enkel meisje voelt zich Nederlands. Hooguit ambiëren zij 'modern-Turks' te zijn. Marie ne de Vries: „Het gevoel m Turks dan Nederlands te zijn leeft heel sterk. Op het eerste ge zicht denk je, dat meisje is hele maal vernederlandst. Dat is vergissing. Belangrijk zijn hun normen en waarden, waarin zich laten leiden door wat Turks is. Wat dat nu precies inhoudt blijkt voor hen moeilijk in wc den uit te drukken. Gaan ze naar Turkije op vakantie, dan zier daarentegen dat daar veel m kan dan hier. Vooral in de grote steden bezoeken meisjes de dis co of gaan naar de bioscoop. Er wordt moderne kleding ged gen, die hier aanstootgevend z zijn. Dan ontstaat een soort v warring". Dubbele moraal Uit het-onderzoek van Willem van Schelven onder 25 Turkse jongens is inmiddels gebleken dat deze veel minder hebben te lijden onder het roddelcircuit. Ook hun vrijheden zijn veel gro ter. De jongens gaan uit en heb ben meer contacten met Neder landers. „Je kunt hier zeker spre ken van een dubbele moraal", zegt Mariene de Vries. „De man mag doen wat hij wil en de vrouw heeft zich neef'te leggen bij een groot aantal regels. De meisjes zelf vinden dat vaak zeer onrechtvaardig. Overigens wa ren zij zeer verbaasd te horen dat hier in Nederland nog niet zo lang geleden een zelfde moraal heerste. Nog in de jaren vijftig had je hier toch ook nog zwem baden waar jongens en meisjes gescheiden moesten zwemmen. Ik denk dat zij het hier veel ge makkelijker .zouden hebben als zij in die tijd naar Nederland wa ren gekomen". 'Ogen in je rug-, Samsom Uit geverij, 248 pagina's, prijs: 32 gulden. "De voorzitters van de hier onder genoemde katholieke or ganisaties kunnen zich niet vin den in de visie van de bisschop". Het gaat hier om negentien orga nisaties, waarvan de voorzitters contact met elkaar onderhouden in een 'voorzittersoverleg', en de bisschop over wie ze het hebben in hun verklaring van vandaag is mgr. Gijsen van Roermond. Die heeft in een 'geruchtma kend artikel' in zijn bisdomblad 'De Sleutel' een 'hard oordeel' geveld over de katholieke maat schappelijke organisaties en hun invloed op het leven van de ka tholieke gemeenschap. Gijsen vindt, dat deze organisaties te veel oog hebben voor politiek-so- ciale bevrijding en 'wezenlijke evangelische waarden' verwaar lozen. Ze geven een beeld van christendom en kerk dat niet waarheidsgetrouw is en distan tiëren zich van de leer en leiding van de kerk, ja verzetten zich zelfs daartegen. De 'k' van katho liek in hun naam is. nog steeds naar het oordeel van bisschop Gijsen, als identiteitsaanduiding niet méér dan een overblijfsel uit het verleden, zonder vitale en verantwoorde inhoud. De voorzitters wijzen er in hun verklaring op, dat ze sinds begin 1985 met elkaar in gesprek zijn juist over de identiteit van hun organisaties. Op hun verzoek heeft de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving een analy se gemaakt van de situatie in de Nederlandse katholieke geloofs- gemeemschap. Op grond daar van formuleerde een onafhanke lijke strategiecommssie voorstel len om het-levensbeschouwelij ke karakter van de organisaties reüëf te geven en katholieken - al dan niet georganiseerd - te in spireren tot betrokkenheid in de maatschappij. 'Gevoelig' De voorzitters hebben het ad vies van deze commissie over de positie en verantwoordelijkheid van de katholieke organisaties inmiddels aanvaard als uitgangs punt voor verdere samenwer king. Zij constateren, dat analyse en oordeel in deze tekst 'gevoe lig' afwijken van die van bis schop Gijsen. "Naast diens visie, waarin alle aandacht uitgaat naar bescher ming en behoud van leer en ka rakter van de kerk, moet de kerk open zijn voor mensen die er een tehuis in willen vinden". De voorzitters herinneren aan een recente uitspraak van bisschop Ernst van Breda: "Is er alleen openheid voor mensen zoals zij zijn, dan gaat het eigen karakter van de kerk verloren. Is er alleen zorg voor de kerk zelf, dan raakt de mens en zijn wereld buiten het bereik van de kerk". "Al is het evenwicht moeilijk te vinden, een combinatie van zorg voor het eigen kartakter van de kerk mét openheid voor men sen is noodzakelijk", zeggen de voorzitters. "Katholieke organi saties hebbén niet de pretentie hun identiteit feilloos en opti maal waar te maken, maar blij ven van oordeel dat de gegroeide openheid moet blijven". De voorzitters pleiten voor een 'vol wassen en open geloofsgesprek' over de 'inderdaad niet zo een voudige positie van de katholie ke gelovige in onze samenle ving'. "Opdat evangelie en belij denis niet te schande worden ge maakt door de manier waarop dat gesprek in onze geloofsge meenschap wordt gevoerd". Tot de negentien onderteke naars behoren de voorzitters van de Katholieke Schoolraad, de Unie van Katholieke Bonden van Ouderen, de Unie Neder landse Katholieke Vrouwenbe weging, de Katholieke Vereni ging van Ziekeninrichtingen, de Katholieke Önderwijs-Vakorga- nisatie, de KRO, Pax Christi Ne derland, de Katholieke Boeren- en Tuindersbond, de Mariën- burg-vereniging, de Katholieke Sportfederatie, Justitia et Pax en de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving. Synode De hervormde synode be noemde gisteren drs. L. J. Hoge- brink (44) tot secretaris van de Raad voor de zaken van Over heid en Samenleving (Ros). Sinds het vertrek van zijn voor ganger, ds. J. E. van Veen, per 1 april '86 nam hij het secretariaat al waar. In 1969 kwam Hogebrink bij de Ros als medewerker voor vre deswerk. Hij hield zich ook bezig met ontwikkelingssamenwer king. Namens de Hervormde Kerk is de nieuwe secretaris van de Ros - die theologie in Utrecht studeerde - lid van het IKV (In terkerkelijk Vredesberaad). Ds. R. van den Beid (42) uit Maastricht werd benoemd tot voorzitter van de Landelijke Her vormde Jeugdraad in Drieber gen. Hij volgt ds. J. van Melle op die in januari van dit jaar aftrad. Binnenkort neemt hij afscheid van Maastricht om predikant te worden in Bloemendaal-Aerden- hout. Sinds november vorig jaar is ds. Van den Beid lid van de her vormde synode. Hij is ook be trokken bij het beraad in deze kerk over de verhouding tot de Rooms-Katholieke Kerk. - De synode wil van de Raad voor Overheid en Samenleving (Ros) een onderzoek naar de po sitie van buitenlandse gevange nen in ons land die na hun straf het land worden uitgewezen. "Deze vorm van rechtsongelijk heid is ongetwijfeld waard nader onderzocht te worden", zei secre taris-generaal dr. R. J. Mooi. Op zijn voorstel onthield de synode zich van een beroep op de rege ring om op korte termijn een eind aan deze rechtsongelijkheid te maken. Vele uren besteedde de synode gisteren aan een rapport van de Ros over 'Gemeente zijn in de mondiale samenleving'. Met 38 stemmen voor en 16 tegen aan vaardde de synode de strekking van dit stuk. Wel vond ze het stuk 'onvoldoende leesbaar' voor 'gewone gemeenteleden' en te weinig bijbels onderbouwd. Daarin wordt nu alsnog voor zien, en als dat klaar is gaat de nota als 'pastorale handreiking' naar de plaatselijke gemeenten. In de nota worden plaats en taak van de kerk beschreven in een samenleving die onkerkelij- ker wordt en zich steeds meer op problemen in de wereld richt. Duidelijke kritiek kwam uit de rechterflank van de Hervormde Kerk. Ds. Kieskamp uit Leer dam: "De nota ziet de kerk te veel als doé-kerk, terwijl geloven in Christus het ware doen is". Ds. Hoekert uit Enkhuizen was niet minder duidelijk. Hij noemde het droevig, "dat men in bepaal de kringen alleen eigen woorden en begrippen zoekt om te wor den geraakt". 'Het euvel der ver eenzelviging', zoals hij zei. De tegenstanders pleitten - voor de herschrijving van het stuk - nog voor een redactiecom missie uit de hele breedte van de kerk, maar voorzitter Huting en secretaris-generaal Mooi hielden dat tegen. Hervormde Kerk: aangeno men naar Rotterdam-Zuid (deel werk) J. de Heer Gemert-Boekel. Gereformeerde Kerken: aange nomen naar Amsterdam-Sloter- vaart (deelwerk) kandidaat H. Spoelstra aldaar. Gereformeerde Gemeenten: beroepen te Ooster- land (Z.) A. Bac Bodegraven; be dankt voor Katwijk aan Zee en voor Nieuwerkerk (Z.) J. Mijn- ders Veenendaal, voor Barne- veld en voor Wageningen G. Mouw Genemuiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2