TAD LEIDEN
Steed
'Stadsbouwhuis Langegracht
lekt, tocht en vreet energie'
Leids gedeelte Rijksweg 11
mogelijk in 1993 in gebruik
LEIDSCH Ül DAGBLAD
Verhelpen klachten kost ruim 1,6 miljoen
NS akkoord met nieuw station
Nieuw onderkomen LYP
Bewoners
Endegeest
in pand aan
Lange Mare
'Behandeling van aantal
exhibitionisten mogelijk'
Vrouw (20)
gewond
s
VRIJDAG 19 JUNI 1987
LEIDEN - "Het stads-
bouwhuis tocht, lekt en
vreet energie". Dat zegt
wethouder Peters van ruim
telijke ordening over de
problemen bij de depen
dance van het stadhuis aan
de Langegracht. De onder-
houds- en energiebesparen
de maatregelen die noodza
kelijk zijn, vergen in totaal
een bedrag van 1,6 miljoen
gulden. De wethouder zei
gisteravond geschrokken te
zijn van dit bedrag. Pikant
detail is dat het stadsbouw-
huis bij de totstandkoming
was aangekondigd als on
derhoudsarm.
De gemeente heeft in 1985 besloten
een adviesbureau in te schakelen.
Dat gebeurde na herhaalde klach
ten van de gebruikers van het ge
bouw. Het onafhankelijke bureau
Van der Flier uit Den Bosch kreeg
opdracht de gebreken te inventari
seren. Het bureau concludeerde
dat de vele klachten veroorzaakt
zijn door "detailleringsfouten en
de gevolgen van de bezuinigingen
tijdens de bouw van het pand".
Volgens het rapport van het bu
reau kunnen de oorzaken van de
klachten en de gevolgen daarvan
in twee jaar zijn opgelost. Van der
Flier concludeert dat indien de
klachten niet worden verholpen,
het gebouw duur én onnodig on
derhoud zal vergen en veel onge
mak blijft geven voor gebruikers.
Toezicht
Een woordvoerder van de ge
meente sluitt niet uit dat het toe
zicht bij de bouw van het stads-
bouwhuis onvoldoende is geweest.
"Bij een groot project als dit horen
niet één opzichter, maar drie op
zichters rond te lopen". De zegs
man vindt dat de problemen ge
deeltelijk zijn terug te voeren op
het terugdringen van de bouw
prijs. "Bovendien moest het ge
bouw indertijd in een razend tem-
LEIDEN - De directie van de Ne-
derlaxidse Spoorwegen (NS) heeft
haar goedkeuring gehecht aan de
verdere ontwikkeling van het plan
voor de bouw van een nieuw sta
tion in de gemeente Leiden. For
meel moet nu nog de minister van
verkeer en waterstaat, Smit-Kroes,
haar fiat geven aan het besluit.
Maar dat zal geen probleem ople
veren, zo is de verwachting.
Het plan waaraan de NS-directie-
raad goedkeuring heeft gehecht
behelst naast de bouw van een
nieuw Stationsgebouw ook een
verbreding van de reizigerstunnel
onder het spoor. Een belangrijke
voorwaarde die de NS aan de ge
meente stelt is dat de omgeving
van het Station wordt opgeknapt.
In een brief aan de NS heeft het
gemeentebestuur dat al toegezegd.
Leiden hierin ondergebracht.
De eerste verdieping van het
voormalige PTT-gebouw wordt ge
heel opgeknapt en zoveel mogelijk
geluiddicht gemaakt. Op de bega
ne grond komt een aannemersbe
drijf te zitten. Het opknappen van
het gebouw kost ruim vier ton.
LEIDEN - De Leidse Vereniging
van Popmuzikanten (LVP) krijgt
een nieuw onderkomen in het
voormalige PTT-gebouw aan de
Middelstegracht. Dit gebouw, dat
vroeger in gebruik was als verdeel-
centrum voor de posterijen, staat al
enige tijd leeg. Oorspronkelijk was
het de bedoeling om in het pand
een verzamelgebouw voor kleine
bedrijfjes onder te brengen. Hier
van ziet de gemeente af. Woning
bouw op deze plaats bleek te kost
baar.
De LVP is nu gehuisvest in ae
Witte Poortkazerne aan het Noord-
einde. De vereniging moet dat ge
bouw binnenkort verlaten in .ver
band met de restauratie van het
complex. Na deze opknapbeurt
wordt de Woningbouwvereniging
Gedacht wordt aan een verdich
ting van de bebouwing, een voet-
gangersvriendelijke verbinding
met de binnenstad en een onder
tunneling van het Stationsplein be
doeld voor het doorgaand verkeer.
Een ambtelijke werkgroep werkt
momenteel aan een zogenaamd
'programma van eisen' waarin de
aanpak van het Stationsgebied op
papier wordt gezet: welke gebie
den in aanmerking komen voor
kantoren, winkels of woningen.
Verwacht wordt dat in juni 1989
met de voorbereidende werkzaam
heden voor de bouw van het nieu
we station begonnen wordt. Eerst
komt de entree aan de AZL-zijde
aan de beurt, vervolgens de verbre
ding van de tunnel en tenslotte de
bouw van een nieuw hoofdge
bouw. In de loop van 1994 zal sta
tion helemaal klaar zijn.
Opnamen voor 'Hoog en droog'
13.00 tot 18.30
Al vanaf maandag 29 juli kunnen
automobilisten niet parkeren aan
de Nieuwe Rijn, de Botermarkt, de
Vismarkt en de Koornbrugsteeg.
Die dag beginnen namelijk de eer
ste werkzaamheden voor het tele
visieprogramma.
LEIDEN - De TROS maakt don- den gemaakt
derdag 2 juli aan de Nieuwe Rijn,
tegenover het Stadhuis, opnamen
voor het televisie-programma
'Hoog en droog'. Deelnemers aan
dit programma zullen proberen
met allerlei soorten 'voertuigen'
veilig de overkant van de Nieuwe
Rijn te bereiken. De opnamen wor-
po worden opgeleverd, dat is niet
bevorderlijk geweest voor de
bouwkwaliteit".
In het stadsbouwhuis werken
ongeveer 350 ambtenaren. Aan de
Langegracht zijn ohder meer de di
recties bouw- en woningtoezicht,
volkshuisvesting, ruimtelijke orde
ning, civiele werken, verkeer, mi
lieu en stadsvernieuwing gehuis
vest. De dependance van het stad
huis werd in 1978 in gebruik geno
men. Al tijdens de bouw speelden
financiële problemen het project
parten. Het stadskantoor kon dan
ook niet voor de oorspronkelijke
gereserveerde 11 miljoen gulden
worden gerealiseerd, maar vergde
uiteindelijk een investering van in
totaal 15 miljoen gulden.
Nu blijken tijdens de bouw ook
verschillende fouten te zijn ge
maakt. Zo zijn door het voortijdig
lossen van de bekisting scheuren
ontstaan in het beton. Ook blijkt de
vochtwerende behandeling van
het metselwerk haar uitwerking te
hebben gemist. Daardoor is op
sommige plaatsen het voegwerk
poreus geworden.
Lekkages
Naast de zeer hoge energiereke
ning zijn lekkages een groot pro
bleem in het stadsbouwhuis. Daar
door is al schade ontstaan aan de
wandafwerking, vloerbedekking
en de plafondafwerking. Een van
de oorzaken van de vochtproble-
men is dat bij de verbinding tussen
dak en gevel op sommige plaatsen
het lood is losgescheurd. Daarbij
laten de kozijnen water door. Om
lekkages van het dak te verhelpen,
moet een gedeelte van de dakbek-
king worden vervangen. Op het
dak blijken enkele ventalitoren
verroest te zijn.
Het onderzoeksbureau Van der
Flier stelt bovendien dat "als ge
volg van het uitvoeren van voeg
werken na het plaatsen van de alu
minium kozijnen, ramen en deuren
nog voor de oplevering van het
werk onherstelbare esthetische
schade werd toegebracht". Ook
meent het Bossche bureau dat "de
wijze waarop het gebouw is gerea
liseerd, gezien op termijn, duide-
Het Stadsbouwhuis aan de Langegracht. Het acht jaar oude gebouw
van de gemeente moet voor meer dan een miljoen worden opgeknapt om
dat het 'tocht, lekt en energie vreet'. (foto Henk Bouwman)
LEIDEN - De krakers in het pand
Lange Mare 63-65 moeten het huis
verlaten. Het is de bedoeling dat
het pand wordt verbouwd voor de
huisvesting van een tiental patiën
ten van het psychiatrisch zieken
huis Endegeest. Het gaat hier om
een project 'beschermd wonen' in
de binnenstad.
De huidige bewoners van het
pand aan de Lange Mare zijn in
middels op de hoogte gesteld. Het
gaat om een groep kunstenaars die
al enkele jaren in het pand ver
blijft. Zij kwamen hier terecht toen
de gemeente jaren geleden de af
spraak met de leiding van de Lok-
school voor sociaal agogisch on
derwijs maakte om panden waar
voor nog geen bestemming was,
tijdelijk aan studenten van de Lok-
school ter beschikking te stellen.
Volgens wethouder Peters (ruimte
lijke ordening) is de afpraak ge
maakt dat de huizen zouden wor
den verlaten wanneer de gemeente
ze nodig had. De gemeente beroept
zich nu op die afspraak.
De kunstenaars aan de Lange
Mare hebben echter allang geen
binding meer met de Lok. Het is
niet duidelijk of zij vrijwillig aan
het verzoek van de gemeente zul
len voldoen. De gemeente is niet
van plan ze voorkeursregeling te
geven bij het vinden van andere
woonruimte. De krakers worden
net als alle andere woningzoeken
den behandeld.
De gemeente is wel bereid de ga
lerie in het pand 'galerie Stelling'
op die plaats te handhaven. De
kunstenaars moeten dan wel be
reid zijn huur voor het gebruik van
de begane grond te betalen.
LEIDEN - Het gedeelte van rijks
weg 11 tussen Leiden en de Burge
meester Smeetsweg in Zoeterwou-
de-Rijndijk kan waarschijnlijk in
1993 in gebruik worden genomen.
Nu de Raad van State de bezwaren
tegen de aanleg van de weg in de
lijk negatieve effecten heeft". Het Leidse Roomburgerpolder onge-
gebouw in in 1978 gebouwd door
IBB-Kondor naar een ontwerp van
de toenmalige stadsarchitect ir. F.
Kemme.
grond heeft verklaard, wil Rijks
waterstaat na de bouwvakvakantie
met de grondwerkzaamheden be
ginnen.
Redactie: Simone van Oriel en Melndert van der Kaaij,
telefoon 144941, toestel 2l7of 222.
Wel bekomen (1)
I
Een ongebruikelijk cadeau is
prof. dr. Benedikt .Hartmann,
hoogleraar in de geschiedenis
der antieke godsdiensten, van
daag bij zijn afscheid van de
Leidse universiteit ten deel ge
vallen. Zijn vrienden wilden hem
niet afschepen met de gebruike
lijk afscheidsbundel waarvan de
inhoud alleen door specialisten
kan worden begrepen. In plaats
daarvan besloten zij te zijner ere
in het Rijksmusem van Oudhe
den een voor iedereen toeganke
lijke tentoonstelling in te rich
ten. Wel moge het u bekomen;
feestmaal, godenmaal, doden-
maal in de oudheid is de titel er-
De tentoonstelling gaat vooral
over het verwerven, bereiden en
verdelen van voedsel in de oud
heid en bestaat uit vaak duizen
den jaren oude afbeeldingen van
de maaltijd op onder meer graf
stenen en vazen en uit werktui
gen voor jacht en landbouw, keu
kengerei en aardewerk. Vanwe
ge Hartmanns interesse daarvoor
ligt de nadruk op het oude Na
bije Oosten en Egypte. Het on
derwerp feestmaal is Hartmann
bovendien op het lijf geschreven,
stellen de samenstellers in, de bij
behorende catalogus. "Als hij ie
mand wil leren kennen, nodigt
hij hem of haar uit voor een
maaltijd. De eerste levensbe
hoeften, eten en drinken, krijgen
zo een betekenis die ver uitgaat
boven het instandhouden van
het organisme. De betekenis van
de tafel als plaats waar verbon
denheid gesticht, conflicten be
slecht en harten geopend wor
den, is van alle tijden".
"In die zin is ook de eenvou
digste maaltijd een feestmaal.
Dat geldt vooral ook voor de
oudheid, waar de strijd om het
dagelijks brood voor verreweg
de meeste mensen een zaak van
aanhoudende zorg en moeite
was. Juist daarom kon het ge
meenschappelijk genoten voed
sel een band scheppen of beves
tigen met degenen die op een af
stand staan: de gestorvenen en
de goden, bewoners van een an
dere en een verre wereld. Feest
maal, dodenmaal en godenmaal
zijn dan ook geen vreemden voor
elkaar: alle drie zijn ze uitingen
van hetzelfde levensbesef'.
Maaltijden in de oudheid; een
paar wetenswaardigheden. Voor
Egyptenaren begon een feest
maal niet voordat ze zich aan een
ritueel haden onderworpen.
Eerst wasten ze zich met water
en natron (soda), trokken schoon
linnengoed aan en parfumeerden
zich vervolgens met zalfolie. De
teerkost voor de doden: ervan uit
gaand dat doden ook moeten
eten en drinken, gaven Egypte
naren de overledenen een uitzet
van voedsel en gerei mee voor in
het hiernamaals en brachten op
gezette tijden vers voedel en
drank naar het graf. Nabestaan
den die in gebreken bleven rie
pen onheil over zich af: "In
Egyptische teksten vinden wij
de voorstelling dat de aldus be
nadeelde doden hun eigen excre
menten zouden moeten eten en
ook elder wordt getuigd van de
vrees, dat de doden het de leven
den knap lastig kunnen maken,
als deze niet aan hun alimentatie
plicht voldoen".
Wel bekomen (2)
Alcohol: ook in de oudheid volop
aanwezig, want geen enkele cul
tuur schijnt zonder te hebben be
staan. Oude jachtculturen zijn
volgens de samenstellers dan
waarschijnlijk wel de enigen die
alleen water dronken, maar ge-
Een model van een bierbr ouwerij in hout uit de Egyptische oudheid. Het model stamt uit het zogenaamde
Middenrijk (2134-1783). Beneden een Dionysos-amfoor, natuurlijk bedoeld voor het bewaren van wijn. Het
aardewerk van circa 40 centimeter hoog stamt uit 520 voor Christus en komt uit Vulci in Italië.
heelonthouders waren het ook
niet want ze deden zich vermoe
delijk aan roesverwekkende bes
sen en paddestoelen tegoed.
Bier en wijn werden in de oud
heid op grote schaal genuttigd.
Eerstgenoemde drank werd ver
vaardigd door eerst gerstekorrels
te malen en van het zo verkregen
meel deeg te maken. Daarvan
werden kegelvormige broden ge
bakken, die vervolgens werden
geweekt in water na toevoeging
van zoetmiddelen en dan als een
gegiste massa gefilterd.
Tafelgedrag: niemand stelt ook
nu prijs op een gast die blijk
geeft van een gebrek aan manie
ren of, zoals in de catalogus
wordt gesteld: "Wie zich aan ta
fel misdraagt, bederft niet zo
maar een gezellige avond, hij tast
de orde aan die nu juist door de
gemeenschappelijk dis wordt be
vestigd". Die orde, de verhoudin
gen tusssen de gasten onderling
en tussen hen en de gastheer,
was in de oudheid een heilige.
"Het hoeft daarom niet te verba
zen dat de oud-Egyptische wijs
heidsliteratuur zoveel aandacht
besteedt aan het juiste tafelge-
drag, vooral aan dat van minde
ren tegenover meerderen". Als
voorbeeld wordt een tekst van
Ptahhotep gegeven: "Neem van
het voedsel dat u opgediend
wordt; kijk niet naar het bord
van de grote man/maar kijk neer
op uw eigen bord; spreek alleen,
wanneer men tot u spreekt; lach,
als hij lacht, dat zal hem aan
staan; gij moet beminnelijk te
genover hem zijn en dat is het
beste voor uzelf, want men weet
nooit wat een voornaam persoon
in de zin heeft". Eet smakelijk.
De tentoontelling is vandaag
geopend door ambassadeur dr.
H.J. Kaufmann, ambassadeur
van Zwitserland, en is te zien tot
en met 30 augustus.
Die werkzaamheden bestaan uit
het ophogen van de grond. Dat
moet geleidelijk gebeuren om een
te grote belasting van de slappe on
dergrond te voorkomen. Rijkswa
terstaat schat daarvoor ongeveer
twee tot drie jaar nodig te hebben.
Na afloop van die werkzaamheden
moet de grond waarschijnlijk nog
een jaar inzakken. Daarna kan met
het asfalteren worden begonnen.
Of het deel van de rijksweg tus
sen Leiden en Zoeterwoude in
1993 gereed is, is mede afhankelijk
van de geldstroom. Een woord
voerder van Rijkswaterstaat sluit
niet uit dat de aanleg van de weg
verder vertraagd wordt wegens fi
nanciële problemen bij de over
heid. Het gereedkomen van de weg
is vooral van belang voor de bedrij
ven van het Zoeterwoudse indus
trieterrein Grote Polder. Zij pleiten
al jaren voor een betere ontsluiting
van het gebied.
Rijksweg 11 moet in de toekomst
Leiden en Bodegraven met elkaar
verbinden. Het kan nog tot ver in
de negentiger jaren duren voor die
aansluiting gereed is. De werk
zaamheden aan de rondweg Al
phen aan den Rijn zijn inmiddels
begonnen, maar bij Hazerswoude
en op het tracé Alphen-Bodegra
ven moeten nog tal van hobbels
worden genomen.
Het is de bedoeling dat de rijks
weg in de toekomst wordt ver
lengd om een verbinding tussen de
rijksweg 4 (Amsterdam-Rotter
dam) en de rijksweg 44 (Amster
dam-Den Haag-centrum) tot stand
te brengen. Dat zou betekenen dat
de weg het noordelijk gedeelte van
Voorschoten zou doorkruisen. De
gemeente Voorschoten heeft al be
zwaar aangetekend tegen deze
plannen.
Het tweede gedeelte van de weg
is opgenomen in de tweede fase
van het structuurschema verkeer
en vervoer. Dat betekent dat het
westelijk gedeelte van de rijksweg
11 west pas na het jaar 2000 wordt
gerealiseerd.
LEIDEN - Een effectieve behan
deling van exhibitionisten is in een
groot aantal gevallen mogelijk. Dat
is de conclusie van Erik van de Loo
in een proefschrift waarop hij
maandag 22 juni hoopt te promo
veren aan de Leidse universiteit.
In zijn proefschrift geeft Van de
LEIDEN - Bij een aanrijding van
ochtend vroeg tussen een 20-jarige
automobiliste uit Heerwaarden en
een 49-jarige vrachtwagenchauf
feur uit Rijssenhout, is de bestuur
ster van de personenauto gewond
geraakt.
De vrouw reed met hoge snel
heid op de Plesmanlaan en wilde
bij het kruispunt linksaf slaan. De
vrachtwagen zag de vrouw hard
aankomen en vervolgens gierend
remmen. Daarop besloot de chauf
feur, naar zijn zeggen, om een eind
je op te rijden over de haaietanden
heen, om de automobiliste eventu
eel achter hem langs te laten gaan.
Die manoeuvre mislukte en de
vrouw knalde tegen de linkerach
terflank van de vrachtwagen aan.
Met onder meer hoofdletsel is zij
naar het Academisch Ziekenhuis
gebracht. De vrouw verkeerde ove
rigens onder invloed van alcohol,
maar de behandelend arts besloot
op medische gronden geen bloed
bij de patiënte te laten afnemen.
Loo behalve een overzicht van wat
er psychologisch bezien over exhi
bitionisme bekend is, een verslag
van een uitvoerig onderzoek onder
20 mannelijke exhibitionisten, van
wie de meesten militairen van de
Koninklijke Landmacht.
Exhibitionisme is in Nederland
onder de noemer 'openbare schen
nis der eerbaarheid' het meest
voorkomende seksuele delict.
Jaarlijks komen er 4000 tot 5000 ge
vallen van exhibitionisme ter ken
nis van de politie.
Vooral vrouwen en kinderen
worden onvrijwillig met exhibitio
nisme geconfronteerd. Niettemin
is de wetenschappelijke kennis
over dit gedrag vrij gering terwijl
over zijn de meningen over de be
handeling verdeeld en onvoldoen
de getoetst. Er is evenmin voldoen
de inzicht in de gevolgen voor
mensen die er ongevraagd mee ge
confronteerd worden, aldus Van
de Loo.
De reden voor dit gedrag zou per
persoon verschillen. Exhibitionis
ten blijken in hun gedrag gedreven
door uiteenlopende motieven zo
als: ontlading van negatieve gevoe
lens en spanningen, seksualisering
van agressie, het zoeken van troost
en compensatie voor ervaringen
van tegenslag, vernedering, on
macht en verworpen worden, sek
sueel experimenteren, onbewuste
strafbehoefte en seksueel contact.
Belangrijk voor een effectieve
behandeling is dat zowel oog is
voor behandeling van de functie
van het gedrag als voor regulering
en zelf-controle, aldus Van de Loo.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
