Amerikaans model
in gezondheidszorg
Bijlmer is drugsproblemen meer dan zat
PvdA: Lubbers
breekt belofte
Tijdelijk vele uren video of muziekl
tvoor^ pvpiek
Zilveren Kruis komt met nieuwe opzet zorg
Bevelhebber van landmacht
vierkant achter Van Vuren
Staat eist 60 miljoen
van Shell na Gouderak
Politie vraagt gemeenten
om geld slachtofferhulp
Bommenwerpers botsen:
een vlieger vermist
98? WOENSDAG 17 JUNI 1987
PAGINA 3
DEN HAAG (GPD/ANP) - De ziektekostenverzekeraar Zilveren Kruis start volgend jaar
een proef met een speciale gezondheidszorgorganisatie. Daarbij werken verzekeraar en
dienstverleners nauw samen, met de huisarts als coördinator. Het model is overgewaaid
uit de Verenigde Staten waar het als Health Maintenance Organisation (HMO) door het
leven gaat. Voor een vast bedrag kunnen de klanten aanspraak maken op huisartsenzorg,
ziekenhuisverpleging, wijkverpleging en specialistenhulp. Ziekenfondsen zullen mee
werken aan de experimenten, die in twee gezondheidscentra Rotterdam en het centrum
van het land (de plaats is nog niet bekend) worden gehouden.
DEN HAAG (ANP/GPD) - "Het
artikel van Van Vuren moet gezien
worden als een instructie van een
commandant aan zijn manschap
pen voor een oefening. Ik sta dan
ook volstrekt achter de strekking
van het verhaal van de brigade-ge
neraal". Met die woorden plaatste
bevelhebber Graaff van de Neder
landse landstrijdkrachten zich gis
teravond vierkant achter brigade
generaal Van Vuren. Die kwam in
opspraak toen hij 'zijn' 42ste pant
serbrigade slecht gedrag verweet
bij oefeningen in Duitsland. Een
storm in een glas water, zo noemde
Graaff gisteren de hele zaak.
Van Vuren wijst op de noodzaak
vermijdbare overlast te voorko
men en vraagt extra aandacht voor
houding en gedrag bij de komende
oefeningen, en Graaff stelde zich
daar volkomen achter: "We zijn te
gast in Duitsland. Het is volkomen
correct dat een generaal zijn troe
pen oproept zich correct te gedra
gen". Van ontslag, zoals door de
CNV-bond ACOM geëist, is dan
ook geen sprake. "Van Vuren is
een zeer capabele en volledig voor
zijn taak berekende brigade-gene
raal", zo zei Graaff. De rel heeft vol
gens hem wel duidelijk gemaakt
dat er iets 'fundamenteel mis' is in
Aldus gisteren hoofddirecteur
Bok van het Zilveren Kruis bij de
presentatie van het jaarverslag. De
letterlijke vertaling van HMO is
'gezondheidsbewakingsorganisa-
tie'. Die term geeft de bedoeling
wel weer, want wie eraan meedoet
(dat is vrijwillig) wordt via een
geautomatiseerd informatiesys
teem op zijn levenswandel ge
volgd. "Dat is veel meer dan Boere-
ma doet, die neemt maar een scha
kel uit het geheel", aldus Bok, doe
lend op de omstreden gezond
heidscentra van de Nijmeegse arts
Boerema. Zowel het ministerie van
WVC als de Ziekenfondsraad staan
positief ten opzichte van de proef.
Het Zilveren Kruis, dat altijd
nauw samenwerkt met de zieken
fondsen, heeft hun medewerking
nodig omdat voor een organisatie
als deze een flink aantal patiënten
nodig is. Wie deelneemt kan alleen
terecht bij aan de organisatie ver
bonden huisartsen en andere hulp
verleners. Daar staan financiële
voordelen tegenover, zoals een la
gere premie bij het niet-nemen van
een eigen risico. Deze organisaties,
zo is de bedoeling, werken doelma
tiger dan het huidige systeem. Ze
voorkomen, zo verzekert Bok, dub
bele onderzoeken als laborato
riumtests, röntgenopnamen en
dergelijke. Het gaat als het ware
om een gesloten systeem. De klant
vriendelijkheid komt onder meer
tot uiting in de openstelling in
avonduren en weekeinden.
Om aan nieuwe eisen van kwali-
eit en kostenbeheersing tegemoet
te komen zullen, zo verwacht Bok,
samenwerkingsvormen (zoals fu
sies) tussen ziektekostenverzeke
raars ontstaan. Voor kleinere maat
schappijen die landelijk werken
zal het uitermate moeilijk worden
voldoende druk op dienstverleners
en gezondheidsvoorzieningen te
ontwikkelen. De lasten zullen dan
voor de verzekerden te hoog wor
den. Een bijzonder onderdeel van
de proef is verder de ontwikkeling
van programa's voor gezondheids
opvoeding en -preventie.
ROTTERDAM (GPD) - De Neder
landse staat heeft vandaag voor de
Rotterdamse rechtbank van Shell
60 miljoen gulden schadevergoe
ding geëist, de kosten van het on
derzoek en de sanering van de gif
belt in de Gouderakse Zeelingwijk.
De gif-affaire in Gouderak was in
1982 na Lekkerkerk het tweede
grote gifschandaal in ons land. Na
de ontdekking dat Shell er in de
periode van 1954 tot '59 grote hoe
veelheden chemisch afval had ge
stort, moesten 98 woningen wor
den afgebroken.
De voormalige woonwijk is nu
veranderd in een afgesloten en ver
boden stuk braak liggend terrein.
Er zijn plannen om het binnenkort
volledig te asfalteren. Het rijk stel
de de eigenaars van de 64 koopwo
ningen indertijd tevreden met een
ruime schadevergoeding. Zij kre
gen behalve de waarde van hun
huis, die varieerde van 120.000 tct
180.000 gulden, ook een aantrekke
lijke verhuisregeling aangeboden.
De bewoners van de 34 huurwo
ningen zijn er echter minder goed
afgekomen. Zij kregen maximaal
twee maal de jaarlijkse (betrekke
lijk lage) huur uitgekeerd en zijn
hier niet tevreden over. De kans is
groot dat zij bij een voor de staat
gunstige uitspraak, die overigens
pas over zes weken is te verwach
ten, ook een schadevergoeding zul
len eisen van SheU.
Aan het proces is een jarenlange,
papieren strijd voorafgegaan. Shell
was destijds het eerste bedrijf dat
door de staat werd gedagvaard we
gens vervuiling. Dat aantal is in
middels opgelopen tot een kleine
dertig.
Waterbedrijf wil
8 ton van Sandoz
HILVERSUM (GPD) - Het Provin
ciaal Waterleidingbedrijf van
Noord-Holland heeft een schade
claim van 8 ton ingediend bij het
Zwitserse chemische bedrijf San
doz. Bij een brand bij het bedrijf
kwam in november een enorme
hoeveelheid gif in de Rijn. Door de
vervuiling moest het PWN extra
maatregelen nemen om de levering
van drinkwater in de provincie te
kunnen voortzetten.
De directie van het waterleiding
bedrijf heeft dat gisteren bekend
gemaakt in het jaarverslag over
1986. Directiewoord voerder
Heemskerk zegt dat de claim be
staat uit extra kosten voor bemon
steringen en het aanleggen van re
servebassins.
De PWN kon ook tien dagen
geen water uit de Rijn innemen.
Het water kwam in die periode van
een waterwinstation in Enkhuizen,
dat niet in het stroomgebied van de
Rijn ligt. De drinkwatervoorraden
in de Kennemerduinen zijn vol
gens het PWN door de brand bij
Sandoz niet in gevaar geweest.
Spaak in 't wiel
MEERSSEN (ANP) - In Meers-
sen is een conflict ontstaan tus
sen het gemeentebestuur en
het tot deze gemeente behoren
de kerkdorp Geulen over een
processie op de dag dat daar de
Nederlandse kampioenschap
pen wielrennen worden verre
den. Daar beide evenementen
niet gelijktijdig op zondag 28
juni aanstaande gehouden kun
nen worden, moet de jaarlijkse
processie schuiven.
Daarover is het kerkbestuur
van Geulen zeer verontwaar
digd. In een brief beticht het de
gemeente Meerssen ervan dat
zij geen rekening heeft gehou
den met een eeuwenoude tradi
tie dat de jaarlijkse processie
op kermiszondag door het dorp
trekt. De gemeente, aldus de
brief, heeft ondemocratisch ge
handeld door niet tijdig overleg
met het kerkbestuur van Geu
len te plegen.
Volgens gemeentesecretaris
Cortenraad van Meerssen is er
wel degelijk overelg geweest,
maar kon het Nederlands kam
pioenschap niet verschoven
worden vanwege het vastge
stelde KNWU-wedstrijdsche
ma. De processie daarentegen
zou wel een week vroeger of la
ter kunnen.
Een woordvoerder van het
kerkbestuur merkte evenwel
op dat dit niet mogelijk was,
omdat dit in strijd zou zijn met
de traditie. Hij bleef erbij dat de
gemeente geen overleg met het
parochiebestuur van Geulen
heeft gepleegd en betreurde
het dat dit kerkdorp het dit jaar
zonder processie zal moeten
stellen.
BROEK OP LANGENDIJK - Koningin Beatrix woonde gisteren in
Broek op Langendijk de viering bij van het feit dat de eerste tuinbouwvei
ling 100 jaar geleden werd geopend. De groente- en fruitveilingen ener
zijds en de bloemen- en plantenveiligen anderzijds zijn inmiddels elk
goed voor een jaarlijkse omzet van 3 miljard gulden. Direct en indirect
werken in Nederland ongeveer 60.000 mensen in de tuinbouw. De konin
gin hield aan haar aanwezigheid nog een smakelijk maaltje groente over
voor de keuken van Huis den Bosch. Ze kreeg het uit handen van Nelly de
Boer en Sophie den Hartogh. (foto anp>
Korthals Altes: veel gevangenen geestelijk gestoord
AMSTERDAM (ANP) - Drie procent van de Nederlandse gedetineerden
is zodanig geestelijk gestoord dat zij onmiddellijk naar een psychiatri
sche inrichting zouden moeten worden overgebracht. Dit is echter onmo
gelijk op grond van praktische redenen. Dit heeft minister Korthals Altes
(justitie) gisteren gezeg bij de opening van het 13e Internationale Congres
over recht en psychiatrie in Amsterdam. Aan het congres nemen onge
veer 400 mensen deel, vooral juristen en psychiaters uit de hele wereld.
Eén van de belangrijke onderwerpen die tijdens het congres behandeld
worden zijn de onvoldoende psychiatrische voorzieningen voor gevange
nen. Volgens onderzoek van Justitie is 3 procent ernstig geestelijk ge
stoord. Voorzieningen voor hen ontbreken veelal.
AMSTERDAM - De woning op
de zesde etage van flatblok Florijn
in de Amsterdamse Bijlmermeer
maakt een troosteloze indruk. In
geslagen ruiten, voor de helft weg
gehakte deuren, weggeworpen kle
dingstukken, provisorisch inge
richte slaapplaatsen met verspreid
liggende zilverpapiertjes. Aanwij
zingen dat hier nog onlangs
drugsverslaafden verbleven. "Ge
middeld kost het tienduizend gul
den zo'n woning weer op te knap
pen", zegt lid van de bewoners-
Popken.
door
Thea van Beek
De bewoners in de Bijlmer - te
genwoordig spreekt men liever
over Amsterdam Zuid-Oost - zijn
het meer dan zat. De overlast van
drugsverslaafden en -handelaren
namen het afgelopen half jaar
enorme proporties aan. De oorza
ken wijten zij aan het schoonvegen
van de Zeedijk, tot voor kort het
drugscentrum van Amsterdam.
Toen daarop ook het winkelcen
trum Ganzehoef, een tweede verza
melplaats, van de drugsscene werd
ontdaan, leek de zaak niet meer te
stoppen. Begin dit jaar waaierden
handel en gebruik uit over een veel
groter deel van de Bijlmer, met als
centrum de flat Florijn in de zoge
naamde F-wijk.
220 Volt
Uiteraard met de nodige gevol
gen voor de bewoners. Bij ruim de
helft werd meermaals ingebroken.
Het gevoel van onveiligheid nam
steeds grotere vormen aan. 's
Avonds alleen over de galerijen lo
pen was vrijwel onmogelijk, zon
der een flinke kans op aanranding.
Na enkele inbraken was een van de
bewoonsters net zo zat, dat zij haar
flat nu beveiligt met electriciteits-
draden. Wie het in zijn hoofd haalt
de woning toch te betreden, staat
een schok van 220 Volt te wachten.
De Zeedijk, het voormalige drugscentrum van Amsterdam. De grote
acties daar hebben veel drugsdealers naar de Bijlmer 'gejaagd'. Daar
lopen nu de problemen uit de hand. (foto anp>
Zo kreeg een echtpaar op de
achtste verdieping onlangs een be
zoekje van inbrekers, waarbij de
totale buit 20.000 gulden bedroeg.
Inmiddels hebben zij zich ver
schanst in een 'apekooi'. Voor- en
achterzijde van de flat zijn voor
zien van stevige tralies. Bij de voor
deur staat een flinke boomstam,
ter afschrikking van volgende ak-
ties. "Ik woon hier al vijftien jaar
en altijd met veel plezier. Het is
hier prachtig wonen", vertelt de
bewoonster. "Na die inbraak was
m'n eerste reactie: weg wezen hier.
Drie weken was ik totaal overspan- -
nen. Maar waar je ook heen gaat,
het is overal hetzelfde. Als die wo
ningsplitsing niets oplevert en die
drugsverslaafden blijven komen,
ben ik echt weg".
Eigen rechter
Vorige maand werd de situatie
zo onhoudbaar dat de politie in
greep. Het bleek dweilen met de
kraan open, zoals de bewoners zeg
gen. Op het moment dat de ene eta
ge werd schoongeveegd, volgden
nieuwe kraakakties op een andere
verdieping. De zaak ging dusdanig
escaleren dat een aantal bewoners
uiteindelijk zelf het heft in handen
nam en ertoe overgingen zelf de
krakers eruit te zetten.
"Geen wonder", zegt Popken,
"met dertien agenten op een wijk
van 60.000 bewoners begin je niets.
Het is heel begrijpelijk dat mensen
zelf tot aktie over gaan, maar zoiets
loopt al snel uit de hand". Een
voorbeeld daarvan is een briefje
dat bij een van de drugsdealers in
de bus viel: 'Wij zijn geweest, de
anti-drugsbrigade. Ga hier nooit
meer dealen anders zijn jullie ten
dode opgeschreven'.
Brieven naar de Tweede Kamer,
minister Van Dijk (binnenlandse
zaken) en de gemeente Amster
dam, haalden weinig uit. Met uit
zondering dan van een nachtelijk
bezoek van burgemeester Van
Thijn en enkele kamerleden aan
Florijn. "Ze wilden zich op de
hoogte stellen van de situatie, maar
vergaten wel te praten met bewo-
Sinds twee weken lijken de pro
blemen in Florijn tot het verleden
te behoren. De woningbouwver
eniging stelde een veiligheidsplan
in werking, waarbij op eigen kos
ten een particuliere bewakings
dienst werd ingeschakeld. Enige
honderden beveiligingsmensen
patrouilleren tussen middernacht
en zes uur in de ochtend. Overdag
zijn zij bij calimiteiten op afroep
beschikbaar. De rust lijkt alleen al
door deze preventieve werking in
elk geval in Florijn te zijn weerge
keerd.
Volgens woordvoerder Ten
Hoedt van de ledenraad van Nieuw
Amsterdam woningbouwvereni
ging is dat slechts symptoombe
strijding. "In wezen wordt er niets
opgelost. De problemen verschui
ven zich nu naar andere flats in de
ze wijk. En het zijn niet alleen de
bewoners die daarvan het slachtof
fer zijn, maar ook de vele bedrijven
die zich hier de laatste tijd vesti
gen. In totaal gaat het dan altijd
nog om het niet geringe aantal van
zo'n 10.000 werknemers. En daar
waar je veegt, verplaatst het pro
bleem zich naar elders".
Manifestatie
Inmiddels hebben de verschil
lende bewonerscommissies in de
Bijlmer de handen ineen geslagen.
Eind augustus moet er een grote
manifestatie in de Bijlmer plaats
vinden, waar duidelijk wordt ge
maakt hoe hoog de problemen zit
ten. De komende week zal, samen
met vertegenwoordigers uit de
middenstand en het bedrijfsleven,
een gesprek plaatsvinden met de
vaste kamercommissies voor poli
tie, justitie en binnenlandse zaken.
De bewoners zullen daarbij aan
dringen op het stationeren van
meer politie in de Bijlmer, een
snelle berechting door uitbreiding
bij justitie, meer celruimte en een
eventueel gedwongen afkicken
van junks.
"Maar uiteindelijk is het niet een
exclusief probleem voor de Bijl
mer", zegt Popken. "Zelf ben ik
meermalen verhuisd, ook naar
plaatsen buiten Amsterdam.
Steeds weer werd ik geconfron
teerd met de drugscriminaliteit
waardoor ik opnieuw elders woon
ruimte zocht. De limiet is voor mij
nu bereikt. Niet ik loop weg voor
junks, de zaak moet nu maar eens
omgedraaid worden".
de relatie tussen de soldatenbon-
den en het leger.
Een woordvoerder van de
AVNM (algemene vereniging van
Nederlandse militairen) zei giste
ren het een kwalijke zaak te vinden
dat Van Vuren wederom door de
defensiestaf in bescherming wordt
genomen. Van Vuren was al eens
eerder inzet van een conflict tussen
de bonden en de defensietop.
Het ministerie van defensie heeft
gistefen ook besloten voor onbe
paalde tijd medewerking te weige
ren aan de media bij het maken
van reportages over oefenende mi
litairen. De maatregel is het gevolg
van het grote aantal publikaties
naar aanleiding van de uitlatingen
van de brigade-generaal.
De soldatenbond AVNM heeft in
een reactie laten weten dat dit ver
bod eens te meer bewijst dat De
fensie niet met kritiek weet om te
gaan. Graaff wees dit verwijt gis
teravond van de hand. Volgens
hem zijn Nederlandse journalisten
altijd welkom bij oefeningen 'maar
niet allemaal tegelijk'. "Er is deze
week maar één oefening en er kun
nen natuurlijk niet evenveel jour
nalisten als militairen op één ter
rein staan", aldus een legervoor-
lichter.
DEN HAAG (GPD) - Premier
Lubbers handhaaft de doelstelling
van het kabinet om de werkloos
heid in 1990 tot een half miljoen te
rug te brengen. Maar als dat aantal
niet exact gehaald wordt, heeft het
kabinetsbeleid niet gefaald, aldus
een kribbige Lubbers gisteren tij
dens een kort debatje in de Tweede
Kamer. Lubbers liet in het midden
of hij dan aftreedt.
PvdA en D66 spraken de minis
ter-president tijdens het debat aan
op zijn uitlating, afgelopen zater
dag op de CDA-partijraad, dat het
bereiken van het half miljoen 'best
een jaartje langer mag duren'. Dat
optreden van Lubbers volgde pal
op het kamerdebat over het voor
jaarsoverleg tussen werkgevers,
werknemers en regering. Bij die
gelegenheid had Lubbers nog ge
zegd dat het 'buitengewoon ern
stig' als het terugdringen van de
werkloosheid niet zou lukken. Vo
rig jaar september verbond de pre-
mer zelfs zijn politieke lot aan het
bereiken van een half miljoen
werklozen.
PvdA-fractievoorzitter Kok
vindt dat de minister-president
'onverwacht een flink stuk elas
tiek' heeft aangebracht in de kabi
netsdoelen, en noemde de 'terug
trekkende bewegingen' van Lub
bers 'niet waarachtig'. "Het mag
geen jaartje meer zijn, wat is het
woord van een minister-president
waard als het zo wordt gerelati
veerd?", aldus Kok.
Lubbers bestreed dat hij garan
ties heeft afgegeven over het berei
ken van het half miljoen werklozen
in 1990. "Ik houd vast aan die doel
stelling. Maar als het er 520.000 zijn
in 1990 ga ik misschien tevreden
naar huis en mag de heer Kok het
beter gaan doen", aldus Lubbers.
Wanneer de werkloosheid iets min
der snel daalt 'hebben we toch
goed werk afgeleverd. Ik zal dan de
balans opmaken en naar mijn ei
gen maatstaven politieke conse
quenties trekken', aldus Lubbers.
PvdA en D66 dienden tijdens het
debat een motie in waarin het doel
van 500.000 werklozen in 1990 nog
eens wordt herhaald. De toevoe
ging dat dit betekent dat de werk
loosheid 'dus met 50.000 per jaar'
moet dalen, is voor CDA en WD
echter een reden om volgende
week waarschijnlijk tegen die mo
tie te stemmen. De twee regerings
partijen deden overigens met aan
het debat mee.
ALKMAAR (ANP) - De vier ge
meentelijke politiekorpsen in de
kop van Noord-Holland, de Alk-
maarse rijkspolitie en vijf stichtin
gen voor maatschappelijke dienst
verlening hebben een subsidiever
zoek gericht tot 38 gemeentebestu
ren voor slachtofferhulp. Minister
Korthals Altes (justitie) vindt uit
gebreide slachtofferhulp geen poli
tiewerk en heeft daarom de subsi
diëring al in 1985 gestaakt. De Alk-
maarse politie betaalde sindsdien
de twee maatschappelijk werkers
voor slachtofferhulp uit eigen mid
delen, maar moet daar van Kort
hals Altes per 1 juli mee ophouden.
De politiekorpsen en maatschap
pelijk werkers vragen de gemeen
ten nu een bijdrage van 25,8 cent
per inwoner om de beroepskrach
ten te kunnen handhaven. Sinds
1982 is op initiatief van de rijkspo
litie Alkmaar meer aandacht be
steed aan de opvang en begelei
ding van slachtoffers van misdrij
ven in noordelijk Noord-Holland.
Daarbij heeft de politie zich toege
legd op een begripvolle bejege
ning, het informeren over de ver
dere rechtsgang en hulp bij een
schaderegeling.
Slachtoffers die professionele
hulp verlangden bij het verwerken
van emotionele, maatschappelijke
en psychische gevolgen van een
misdrijf werden verwezen naar
twee maatschappelijk werkers die
door de rijkspolitie zijn aangesteld.
Gezien het grote belang dat de po
litie hecht aan de slachtofferhulp is
de 38 gemeenten gevraagd met el
kaar jaarlijks 140.000 gulden be
schikbaar te stellen. In 1986 maak
ten 112 slachtoffers van misdrijven
gebruik van de professionele hulp.
DEN HAAG (ANP) - Twee Nederlandse NF-5 straaljagers zijn gistermid
dag ten noorden van Terschelling met elkaar in botsing gekomen en
brandend in zee gestort. Twee piloten, een 21-jarige luitenant en een 27-
jarige kaptiein, konden zich met hun schietstoel in veiligheid stellen.
Over het lot van de derde piloot, een 24-jarige tweede luitenant, bestaat
nog geen zekerheid. Gisteravond laat werden bij het invallen van de duis
ternis de zoekacties zonder resultaat gestopt. Vandaag zou het zoeken
worden hervat. De kans bestaat dat de man nog in leven is, aangezien bij
de schietstoel ook een klein rubberbootje hoort.
De oorzaak van het ongeval is nog volstrekt onduidelijk.'De NF-5-toe-
stellen zijn afkomstig van de vliegbasis Gilze Rijen, maar waren tijdelijk
gestationeerd op de basis Leeuwarden. De bommenwerpers voerden een
oefenvlucht uit boven het schietterrein van Terschelling. Een van de
bommenwerpers betrof een eenpersoons uitvoering met een vlieger, de
andere een tweepersoons uitvoering met twee vliegers.
Sinds 1969 heeft de koninklijke luchtmacht de NF-5 in gebruik. Er zijn
toen 105 van deze toestellen aangekocht. Thans vliegen nog drie squa
drons met een kleine 60 NF-5-toestellen, gestationeerd op de bases Gilze
Rijen, Twente en Eindhoven. De luchtmacht is thans bezig deze toestel
len te vervangen door de F-16 straaljager. Die vervanging moet in 1992
zijn voltooid. Sinds de aanschaf in 1969 zijn zestien NF-5 toestellen veron
gelukt, waarbij 21 vliegers waren betrokken. Veertien vliegers zijn daar
bij omgekomen.
ADVERTENTIE
PDM E-195195 minuten
VHS videobanden Nu 2 voor 25,-
PD Magnetics chroomdioxide
C-90 cassettebandjes Nu 10 voor 25,-
Maak bovendien kans op één van de duizenden schitterende
pri/zen in het PDM Wieier prijzenspektakel.
Leiden, Haarlemmerstraat 122,071 -140166
Scherp in beeld en prijsj
KEUKENPRINSES
'luiti
