'Amsterdam is één van m il zintuigen' 'Om eigen leed valt erg veel te lachen' Schrijver Simon Vinkenoog: Tachtig koren naar Arnhem Beeldhouwer Jaap Mooy overleden 'Mort de Rire' is meer dan leuk Simon Vinkenoog is een echte Amsterdamse volksjongen. Afgezien van acht tropenjaren in Parijs heeft hij zijn hele leven in Amsterdam gewoond. Hij is stapelgek op dit 'magische centrum', maar het is geen blinde liefde. Aan de hondepoep ergert hij zich echter al lang niet meer, hoogstens nog aan het criminele 'balletje-balletje'-'spel'. Een ontmoeting met een schrijver voor wie elke dag opnieuw 'een slagveld vol werkzaamheden' is. „Er gaat niets boven geïnspireerd leven en Amsterdam biedt die inspiratie volop". AMSTERDAM - Over een paar weken wordt hij al weer negenen vijftig, maar Simon Vinkenoog is nog altijd onvermoeibaar. Hij pu bliceert aan de lopende band, leidt elke maandagavond een literaire workshop en reist stad en land af om uit zijn werk voor te dragen. En dat is nog maar een fractie van zijn activiteiten. door Gerlof Leistra We zitten in de werkkamer van zijn ruime huis aan de Amstel, iets buiten het centrum van Amster dam. Het stikt overal van de boe ken, maar de schrijver weet feil loos de weg. Na een flitsend radio- interview voor de VARA moet hij eerst weer even orde in de chaos op zijn bureau aanbrengen. De schrij ver heeft zijn sluike haar voor de gelegenheid los op zijn schouders hangen en draagt een rode slobber- trui. In Stadsnatuur - een paar maan den geleden bij uitgeverij Conser ve verschenen - verzamelde Simon Vinkenoog zijn dagboeknotities uit de eerste helft van 1986. Het zijn poëtische aantekeningen die een indruk geven van zijn drukke be staan. „Ik vind het leuk om dag boekbladen bij te houden. Ik heb ook altijd van die kleine boekjes bij me. Maar het is niet de bedoe ling dat hier een vervolg op komt. Elk boek van mij is weer anders dan het vorige". Experimenteel Het lijkt alsof Vinkenoog in zijn werk consequent weigert conces sies te doen aan het grote publiek. „Ach, ik ben mezelf. Ik blijf experi menteel schrijver. Als mensen me niet kunnen volgen is dat jammer voor ze, maar ik schaats mijn baan tje. Ik krijg ook veel leuke reacties. Mensen die schrijven dat..., nou ja, weet ik veel wat ze allemaal schrij ven, maar ze schrijven leuke din gen". Wat vindt hij ervan dat Amster dam dit jaar de culturele hoofdstad van Europa is? „Amsterdam is in derdaad één van de magische cen tra van de wereld. Maar probeer het niet in grote feesten te zoeken, het is allemaal kleinschalig. We hebben zo'n veertig kleine theater tjes in Amsterdam, waar mensen bezig zijn te experimenteren. Daar komen ze uit de hele wereld op af'. Op acht Parijse jaren na heeft Vinkenoog altijd in Amsterdam ge woond. „Ik voel me hier ook thuis. Ik ben kreeft: stad, land. Ik hou van mijn stad, ik ben stapelgek op Amsterdam. Maar het is geen blin de liefde, ik weet heus wel wat er verkeerd aan is. Maar ik erger me al lang niet meer aan hondepoep. Elke stad heeft wel wat. En het is hier een beetje meer op menselijke maat dan in Parijs of Londen". Artiesten In 1948 vertrok Vinkenoog naar Parijs. „In Amsterdam gebeurde helemaal niets. Het Leidseplein was het enige uitgaanscentrum. Daar kwam je altijd weer terecht. Dus voordat ik naar Parijs ging, had ik daar mijn eerste stappen al liggen. Ik kwam er al toen ik een jaar of dertien, veertien was. Con certen van de Kilima Hawiaans en- zo. Het mocht geen jazz heten, maar het was wel swingachtig. Even later de eerste nozems. Men sen met lang haar waren toen ar tiesten". „Bovendien woedden die vijf oorlogsjaren nog in me na. Ik had allerlei trauma's aan de oorlog overgehouden en mijn hele leven met mijn moeder alleen gewoond. Er gebeurde hier niks. Mijn tweede vrouw kreeg een klein erfenisje en zei 'laten we naar Parijs gaan of een reis maken en dan zien we wel waar we terechtkomen". „Uiteindelijk ben ik acht jaar in Parijs blijven hangen, omdat ik een mooi baantje bij de Unesco kreeg. Daardoor kon ik een drie dubbel leven leiden: bij de Unesco, maar ook als minnaar en vriend en als uitgaand mens (jazz. theater, film, boeken). En de hele literaire carrière die er aan kwam als één van de Vijftigers. Punks waren er toen ook al, alleen heetten ze toen existentialisten. Maar die waren ook in het zwart gekleed, somber met zwart omringde ogen". Vindt Vinkenoog het niet moei lijk steeds weer met zijn tijd mee te gaan? „Nee, ik ben een bevlogen mens. Leven in de brouwerij en knuppels in het hoenderhok. Het is leuk op het scherp van de snede, telkens nieuwe uitdagingen. Ik zie ook steeds weer verbanden en heb Simon Vinkenoog is nog altijd stapelgek op Amsterdam. ook veel jongere vrienden. Boven dien heb ik kinderen in drie gene raties: mijn oudste zoon is 39, één is 26, dan heb ik nog een dochter van 13 en een zoontje van 8. Ik ben een beetje stamvader". Alsof het afgesproken is, staat de kleinste Vinkenoog op dat mo ment aan de voordeur te bellen. Vinkenoog-senior sprint schreeu wend naar beneden. „Arthur, hou die sleutel dan bij je jongen! Heb je geen geld meer? Hier heb je wat. Maar je moet niet alles tegelijk uit geven! Stop het weg, wantje bent een waanzinnig kind!" Terug naar het verleden. In 1956 verhuisde Vinkenoog weer van Pa rijs naar Amsterdam. Parijs deed hem door de problemen met Alge rije weer aan Amsterdam tijdens de oorlog denken. Er vonden bom aanslagen plaats en op iedere hoek van de straat stond een agent met een machinegeweer. Bovendien was hij uitgekeken op zijn werk bij de Unesco en wilde hij zijn moe derstaai weer horen spreken. In Amsterdam kwam hij tussen de marihuana-rokers terecht die het leven zuur werd gemaakt door de politie. „Waar nu de Bulldog is en hasjies worden verkocht, heb ik nog een nacht met Jan Cremer op het politiebureau gezeten omdat we in een vandalistische bui een melkkarretje hadden omgegooid. Dat heb ik nog in mijn roman Hoogseizoen beschreven. Er kwam ook inderdaad een hoogseizoen Lsd en mescaline „Toen begin jaren zestig ook de lsd en de mescaline illegaal ver krijgbaar waren, leek het of plotse ling iedereen een soort mythische heldenrol te vervullen had. Bart Hughes die naar zijn derde oog boorde, Robert Jasper Grootveld die met een bakfiets naar Parijs ging en op een vlotje door de grachten van Amsterdam voer. Aatje Veldhoen die zijn eerste prenten maakte. Het was een tita nenstrijd". Waar is Vinkenoog het meest aan gehecht in Amsterdam? „Rustig langs de grachten fietsen. Voor de deur heb ik de Amstel, daar kan ik ook uren naar kijken". Als hij vroe ger op de hoek van de straat een toerist met een plattegrondje zag, stapte hij af en wees de weg. Te genwoordig is hij met een zekere regelmaat gids op literaire rond vaarten. „Je bent een soort gids van je stad. Ik ken Amsterdam als mijn broekzak, het is één van mijn zintuigen. We hebben inderdaad junkies en autodiefstallen en noem maar op, maar welke wereldstad heeft dat niet. Moet je naar New York gaan. Als je ziet wat daar een weirdo's op straat lopen en hoe mensen daar hun huizen barrica deren. Als hier iemand vermoord wordt, spreekt het hele land er over. In andere steden zijn moor den aan de orde van de dag". Maar ergert hij zich dan nergens aan? „Nee, in principe niet. Wan neer je gaat kankeren, krijg je kan ker. Maar goed. ik erger me kapot aan 'balletje-balletje'. Een paar keer fietste ik langs toen ze met dat spelletje bezig waren. Ik nep 'men sen, het zijn oplichters, laat je niet beetnemen!' Tien meter verder werd ik al aangesist. Later zei Louis van Gasteren tegen me 'doe dat maar niet, want voor je het weet heb je een mes in je donder'. Maar ik ben niet bang en dan ge beurd je ook nooit iets. Ik ben 1 meter 86... Ja, mijn fiets is natuur lijk wel een paar keer gestolen. Maar dan koop je weer voor 25 gulden. Weet je ook die weer vandaan komt" Tweejaarlijkse prijs voor kunstenaressen HAARLEM (GPD) - In septem ber zal voor de eerste keer aan een Nederlands beeldend-kunstenares in het Frans Halsmuseum in Haar lem de landelijke en nieuwe Ju dith-Leysterprijs worden uitge reikt. Aan de onderscheiding is een bedrag van f 10.000 verbonden. De prijs wordt verleend door de Ju dith Leyster Stichting die begin dit jaar in Amsterdam werd opgericht. De prijs is tweejaarlijks. Om elke keer geld bijeen te krijgen zal een beroep worden gedaan op bijvoor beeld vrouwenorganisaties en het bedrijfsleven. De bedoeling is dat de prijs op 13 september wordt overhandigd, mits de fondsen daarvoor bijeen zijn. Dat is op dit moment nog niet het geval. De uitreiking is gekoppeld aan een symposium op 11 en 12 sep tember in het Stedelijk Museum in Amsterdam over vrouwen in de beeldende kunst. Opzet is het ene jaar de prijswinnares bekend te maken en het jaar daarop een over zichtstentoonstelling aan haar werk in het Frans Halsmuseum te wijden. Het gaat met nadruk om een oeuvreprijs. De eerste exposi tie van de aanstaande winnares zal om organisatorische redenen in 1989 worden gehouden. Daarbij verschijnt een catalogus. De stichting heeft als doel de er kenning te bevorderen van de vrouwelijke beeldende kunste naars en de oorspronkelijkheid van hun werk in de Nederlandse beeldende kunst. De prijswinnares wordt gekozen door een onafhankelijke jury. Deze bestaat dit keer uit Wim Crouwel (ontwerper en directeur Museum Boymans van Beuningen), Maya van Hall (beeldhouwster), Ellen Joosten (ex-conservator Rijksmu seum Kröller-Müller), Derk Snoep (directeur Frans Halsmuseum) en Christa van Zanten (beeldend kun stenares en verbonden aan de afde ling bouwkunde van de T.H. Delft) De naam van de prijs en stich ting is ontleend aan de 17de-eeuw- se kunstenares Judith Leyster, die tijd- en stadgenoot was van de oor spronkelijk uit Antwerpen afkom stige en naar Haarlem geëmigreer de schilder Frans Hals. ARNHEM (ANP) - Het Internatio naal Koorfestival wordt van 29 juni tot en met 5 juli in Arnhem gehou den. Het festival behoort tot de grootste in Europa. Het is de tiende keer dat het vier jaarlijkse festival wordt gehouden. Dit jaar heeft de organisatie voor het eerst in de geschiedenis Arn hem als festivalplaats gekozen. Voorheen werd het zangfestijn in Den Haag gehouden, maar volgens de organisatoren wilde de gemeen te Den Haag het festival niet meer financieel ondersteunen. Het festival bestaat uit vier on derdelen. Er is een internationaal concours voor amateurkoren in Arnhem en in verscheidene plaat sen elders in het land wordt een groot aantal concerten door de deelnemende koren gegeven, wor den voor de deelnemende zangers en dirigenten workshops georgani seerd en een internationaal jeugd koor studeert twee werken in die daarna worden uitgevoerd. Aan het festivalconcours werken vijftig buitenlandse en dertig Ne derlandse koren mee. In totaal ko men vierduizend zangers en zange ressen uit binnen- en buitenland naar Arnhem. BERGEN (ANP) - De beeldhou wer, schilder en tekenaar Jaap Mooy uit Bergen (N-H) is zondag op 71-jarige leeftijd in zijn woon plaats overleden. Hij is gisteren in Schagen gecremeerd. Als geboren en getogen Berge- naar wilde en ging Jaap Mooy naar zee. Hij volgde een opleiding tot scheepsmachinist en heeft een paar jaar gevaren. Terug in zijn woonplaats ontwikkelde hij zich tot kunstenaar onder de hoede van Charley Toorop. Zijn drang naar vrijheid sloot elke programmati sche richting uit. Hij trad dan ook niet toe tot de Cobra-groep, of schoon het hem was gevraagd. Wel was hij korte tijd lid van de 'IJmui- der Kring'. In 1964 vertegenwoor digde Jaap Mooy ons land. op de Biënnale in Venetië. Hij exposeer de veel in Nederland, maar ook in Antwerpen, Recklinghausen, Bo- chum, New York en Kopenhagen. Jaap Mooy maakte al vroeg mon tages van allerlei voorwerpen die hij 'kastjes' noemde. Ook was hij doende met fotomontages, zowel geestig als cynisch analyserend. Hij werd vooral in de jaren vijftig en zestig bekend om zijn expres sieve en soms surrealistische beel den, samengesteld uit afvalijzer dat hij aan elkaar laste. Hij was toen kind aan huis op de giganti sche schroothopen van de Hoogo vens. Na de periode van expressio nistische ijzerplastieken kwam een periode van meer meditatieve rust met eenkleurige schilderijen. Aan het festival doet ook een in ternationaal festivalkoor mee dat bestaat uit jonge zangers en zange ressen uit alle delen van de wereld. Vanaf 27 juni zullen de leden van dit koor op het sportcentrum Pa pendal bij Arnhem twee werken instuderen. Op 3 juli worden de werken uitgevoerd. De openingsmanifestatie is maandag 29 juni in de Rijnhal. Mi nister Brinkman van WVC opent het festival officieel. Tijdens de slotmanifestatie 4 juli worden de prijswinnaars in de verscheidene categorieën bekendgemaakt Diskus vraagt om herkansing ROTTERDAM (ANP) - De Rotter damse theatergroep Diskus wil van minister Brinkman (cultuur) nog een jaar de tijd krijgen om aan te tonen dat de groep het waard is om jaarlijks door het ministerie van WVC gesubsidieerd te worden. Dat heeft het gezelschap maandag in een brief aan de bewindsman ge schreven, in een reactie op het vo rige week bekend geworden advies van de Raad voor de Kunst. In dat advies van de raad aan de minister wordt gesteld dat Diskus niet meer gesubsidieerd moet wor den, omdat de groep zou drijven op 'achterhaalde formules'. In de brief aan de minister schrijft Diskus dat het gezelschap, dat volkstheater speelt, pas één seizoen onder een nieuwe artistieke leiding achter de rug heeft. Dat is een te korte perio de om over het gebodene een defi nitief oordeel te kunnen vellen, meent Diskus. De Hexe production met 'Mort de Rire'. Choreografie: Mathilde Mon- nier, Jean-Francois Duroure. Gezien op 16 juni in de Doelenzaal, Araster dam. Aldaar ook op 17,18 en 19 juni. AMSTERDAM - 'Mort de Rire' is een kakafonische produktie. Alle denkbare stijlmiddelen uit de moderne dans worden door el kaar gebruikt: herhalingen, fy sieke kracht, bruut geweld, rela tivering van de dans, koketterie en mime. De muziek is al even divers; arabische- en Afrikaanse klanken, volks- en zigeunermu- ziek, een Italiaanse smartlap, noem maar op. Daar komt dan nog eens bij dat tussen dans, mu ziek, decor en kostuums geen di rect verband te leggen is. En toch vormen al die losse de len een geheel. De samenhang wordt heel geleidelijk duidelijk; het telkens met blind vertrou wen bij elkaar in de armen sprin gen begint op te vallen; het na bootsen van dieren blijkt zowel in de bewegingen als in de mu ziek terug te keren; van tijd tot tijd bevriezen de spelers in een pose, alsof er een familiekiekje moet worden gemaakt. De voor stelling is opgebouwd uit frag menten. Maar dankzij de terug kerende elementen heb je als toeschouwer het gevoel er steeds meer greep op te krijgen. 'Mort de Rire' is - de titel zegt het al - een tragi-komedie. In de eerste helft heeft het komische de overhand. Amusante tafereel tjes volgen elkaar op. De spelers - vier mannen en twee vrouwen - zien er in hun zwarte broeken, bretels en beha's uit als onschul dige sm-liefhebbers. Ze ijsberen als apen, huppen als vogels en spelen spookhuisje met lange lapjesjassen aan. Ook dollen ze met stapels damesondergoed, alsof het de eerste ochtend van de uitverkoop is. Was het daarbij gebleven, dan zou 'Mort de Rire' een amusante voorstelling zijn, maar ook niet meer dan dat. Maar naar het eind slaat de stemming om. De pure dans krijgt meer kans en de na druk verschuift naar de tragiek. De dansers ontpoppen zich als zwemmers op het droge, hap pend naar water. Ze doen alsof ze handgranaten gooien naar él- kaar. De bewegingen blijven on besuisd. maar winnen aan kwali teit. Er begint iets van eenheid te ontstaan. Al zijn er zelden dans- strofes die terugkomen; alsof Monnier en Duroure bang zijn dat ze snel gaan vervelen. Net als je denkt de eindjes aan elkaar te kunnen knopen krijgt de voorstelling een radicale draai. Ineens kijk je naar een picknick van rond de eeuwwis seling, met alle klaterende lach jes en strooien hoeden vandien. Dat eind plaatst al hetgeen er aan vooraf ging in een onwezenlijk licht en dat is precies wat de voorstelling nodig heeft. 'Mort de Rire', een co-produk tie van het Holland Festival, is tot nu toe wat de dans betreft de grootste opsteker van het festi val-programma. ARIEJAN KORTEWEG Nieuwe Scene en Belgisch verdriet LEIDEN - Tricolore Triste is de nieuwe zomerproduktie van de theatergroep Internationale Nieu we Scene uit Antwerpen. De titel heeft alles te maken met de Belgi sche driekleur. Een vlag die, zo blijkt uit het stuk, in de loop van de eeuwen niet altijd even fier heeft gewapperd. Een stuk over 2000 jaar bezet worden en bezetten, schaven en beschaven, haat en lief de, woede en berusting, onder drukking en revolte, de verande ring van macht en onmacht. door Saskia Stoelinga Na Utrecht, Amsterdam, Haar lem, Alkmaar, Den Haag staat de tent van de succesvolle Antwerpse theatergroep Nieuwe Scene nu in Leiden op het Schuttersveld. Zes jaar geleden stond het Vlaams col lectief bij de Molen de Valk met de tentproduktie De Herkuis. De 'trieste driekleur' bestaat net als Herkuis uit korte scènes die een beeld geven van twintig eeuwen Belgisch verdriet. Volgens het tekstboek is Belgiè een land dat gedurende 2000 jaar 'de voetmat was van iedereen die in Europa de lakens wilde uitde len'. "We hebben altijd te kampen gehad met een gebrekkige identi teit. En dat komt door de invloed van alle mogelijke culturen die België bezet hebben", aldus acteur Dirk Celis. Toch blijft het gezel schap bij al die buitenlandse mach thebbers niet al te lang stil staan. "We gaan met zeven mijlslaarzen door de geschiedenis. Van de oude Belgen in het stenen tijdperk tot de kerncentrales in onze jaren tach tig" Zonder uitzondering wordt het stuk door d.e recensenten van de regionale en landelijke dagbladen een wervelend spektakel ge noemd. Betekent dit dat het geen zwaar politiek stuk is? Celis geeft een aanzet. "Wij heb- STRATFORD - Het wereldbe roemde Engelse toneelgezelschap Royal Shakespeare Company wordt geplaagd door financiële problemen die de sluiting van het theater in Stratford-upon-Avon tot gevolg kunnen hebben. Het gezelschap gaf maandag een verklaring uit waarin stond dat de „enige hoop" gevestigd is op spon soring door particuliere bedrijven en banken. Het RSC bevestigde een bericht in de Sunday Times dat het gezel schap diep in de schulden zit. ben door ónze bril gekeken naar de geschiedenis van België". Zakelijk leider Herman Ubachs vult aan: "De Nieuwe Scene is in staat om de meest ernstige thema's op vro lijke toon te presenteren. Het is meer politieke satire. Vergelijk het maar met het ouderwetse volks theater. Iets wat je in de lage lan den niet gauw zult zien". Circusvertoning Voor dat volkstheater heeft de Italiaan Dario Fo. onlangs nog als regisseur betrokken bij de schitte rende opera 'II Barbiere di Si- viglia', de basis gelegd in 1971 met de eerste Nieuwe Scene produktie 'Mistero Buffo'. Ook nu dragen de spelers beschilderde kostuums en manifesteren zij zich als een com media dell'arte groep. Regisseur Charles Cornett heeft er een circus vertoning op een markplein van gemaakt. Acrobaten, zangers, mu zikanten, troubadours, edelen, po tentaten, piraten, krijgers, solda ten, broeders, zusters, jongleurs, dieven, boosdoeners, arbeiders, bureaucraten, speculanten, schat rijken, slechtbetaalden, dochters, vaders; de tien acteurs spelen vele rollen en in elke typering zit wel iets van een clown. De muziek en de liederen zijn van de Italiaan An tonio Infantino. Voor eigen publiek hebben de- Belgen nog niet gespeeld. In juli staat de première in Gent gepro grammeerd. Daarna gaat het gezel schap door naar Antwerpen. "Mis schien zijn we wel een beetje be ducht voor ons eigen publiek", zegt Celis. "Natuurlijk, over en weer worden vooroordelen beves tigd. Het is voor ons echt afwach ten wat het daar gaat doen". Acteur Fred van Kuyk meent dat het geheel een mooi beeld geeft van wat er van België is geworden en inzicht geeft in het mechanisme van de macht. "Ach, die Belgen" Hij zegt het met onvervalste zelf spot. "Om eigen leed valt behoor lijk veel te lachen". Internationale Nieuwe Scene; Tricolore Triste. Te zien: do, vrij, za, 20.15 uur in de tent op het Schuttersveld in Leiden. Zondag is er een matinee aanvang 14.00 uur en zaterdag wordt er om 14.00 uur in de tent door de groep DODD een kindervoorstelling ge geven. You want love - Mixed Emotions 1 Hold me now - Johnny Logan Call me - Spagna i Crockett's theme - Jan Hammer i Don't dream it's over - Crowded House i Wild horses - Gino Vanel- Living in a box - Living in a box 1 Diamonds - Herb Alpert en Janet Jackson So strong - Labi Siffre Big love - Fleetwood Mac i I want your sex - George Michael I Can't be with you to night - Judy Boucher I still haven't found what I'm looking for U2 SOS Mozambique Dutch Artist Sing for Mozambique To be with you again - Level 42 La isla Bonita - Madon- Ifyou let me slay - Teren ce Trent d'Arby If I was your girlfriend - Prince Lass die sonne in dein hertz - Wind Nothing's gonna stop us now - Starship Right on track - Break fast Club Nooduitgang - Het Goe de Doel Just around the corner Cock Robin Bitter fruit - Little Ste- High society medley - David Ray Walking together - Piet Veerman F.L M. - Mel en Kim Gli impermeabili - Paolo Conté Love is in the air - Steve Allen When smokey sings - AB& Breathless Viktor Lazlo Midnight blue - Lou Gramm Don't let the music stop - MC Miker G Why can't I be you - The Cure Sailin home - Piet Veer- Blue hotel - Chris Isaak Strange love - Depeche Mode

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 21