ROYALCLASS!
Paus pleit in Polen
voor vrije vakbonden
Verkiezingscampagne Italië: grote scheldpartij
Labour gaat zware
periode tegemoet
Tijdens openluchtmis in Gdansk
Iran uit weer bedreiging tegen VS
In Z.Afrika 800 mensen vrij
VS-bewakers Moskou
ambassade vrijgelaten
ZATERDAG 13 JUNI 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
GDANSK (AP) - Paus Johannes Paulus II heeft gisteren openlijk gepleit voor herstel van
de rechten van de verboden vakbeweging Solidariteit en voor een betere naleving van de
mensenrechten in het algemeen in wat hij noemde zijn "zwaar beproefde" vaderland
Polen.
LONDEN (Rtr) - De Britse Labour-
partij, die ondanks een tempera
mentvolle verkiezingscampagne
opnieuw is veroordeeld tot de op
positie, lijkt een zware periode te
gemoet te gaan. Waarnemers slui
ten niet uit dat binnen de partijge
lederen spanningen zullen ont
staan tussen radicale en gematigde
socialisten.
Hoewel Labourleider Neil Kin-
nock de Conservatieven aftroefde
met zijn campagne, waarin de ge
matigde toon overheerste, deed
zijn partij het nu niet heel veel be
ter dan bij de verkiezingen van
1983, die voor de socialisten ramp
zalig verliepen. De omvang van La
bours nederlaag - Thatcher krijgt
ruim honderd zetels meer dan de
andere partijen samen - kan ertoe
leiden dat de positie van Kinnock
op het komende partijcongres in
oktober ter discussie komt te
staan. Onder de nieuwe Labour-af-
gevaardigden is het aantal links-ra
dicalen aanzienlijk toegenomen.
Zij lijken geenszins van plan Kin
nock vijf gemakkelijke jaren in de
oppositiebanken te bezorgen.
Kinnock zal ter verdediging aan
voeren dat de macht van Labour
onder zijn leiding niet is afgebrok
keld en dat de Alliantie niet langer
een bedreiging vormt. „De mensen
die op ons graf dansten kunnen dat
nu niet meer doen. De Ailliantie is
verdwenen in politieke vergetel
heid", zei Labours tweede man,
Roy Hatterley. Een maand geleden
dreigde de Alliantie de socialisten
Een dag nadat de kerkleider een
persoonlijk onderhoud had met
vakbondsleider Lech Walesa
schaarde de paus zich gisteren op
nieuw aan de zijde van Walesa en
duizenden andere vakbondsacti
visten bij een openluchtmis in
Gdansk, waar Solidariteit in 1980
met de „akkoorden van Gdansk"
Congresleden
VS eisen
ontslag van
onderminister
WASHINGTON (Rtr) - Meer dan
honderd leden van het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden
hebben gisteren een petitie gete
kend waarin gevraagd wordt om
het ontslag van de onderminister
van buitenlandse zaken Elliott
Abrams. Volgens de 129 onderte
kenaars van de petitie heeft
Abrams het Congres misleid in
zake zijn rol in de Iran-affaire en
kan hij zijn functie daarom niet
meer naar behoren vervullen.
„Hij moet aftreden of onmiddel
lijk worden vervangen", aldus de
petitie.
Abrams, die bekend staat als
een vurig voorvechter van de
zaak van de anti-sandinistische
opstandelingen in Nicaragua,
haalde zich vorige week de woe
de van veel Congresleden op de
hals door toe te geven dat hij de
Sultan van Broenei om een bij
drage voor de Contra's had ge
vraagd, hoewel hij dit eerder ont
kend had. De onderminister
rechtvaardigde' zijn optreden
met het argument dat hij „niet
gemachtigd" was de waarheid te
onthullen.
Chili schond
luchtruim
van Bolivia
LA PAZ (AFP) - Chileense militai
re vliegtuigen hebben donderdag
het Boliviaanse luchtruim ge
schonden, in het gebied van Chara-
na en Clacotd. Dit heeft het minis
ter van informatie in La Paz, Her
man Antelo, gisteren bekendge
maakt. De Boliviaanse regering en
strijdkrachten, alsmede de bevol
king van de twee plaatsen in de
buurt van de Chileens grens zijn
verontrust over deze daad, aldus
de minister. De betrekkingen tus
sen Chili en Bolivia zijn sinds dins
dag gespannen als gevolg van de
weigering van het bewind in San
tiago in te gaan op het verzoek van
La Paz toegang te krijgen tot de zee
via een corridor over Chileens
grondgebied.
De Boliviaanse minister van bui
tenlandse zaken, Guillermo Bedre-
gal, die over de corridor intensief
onderhandelingen heeft gevoerd
met zijn Chileense collega Jaime
del Valle, liet donderdag alle diplo
matieke schroom varen en noemde
zijn ambtsgenoot een „lakei van
het totalitarisme" en een „mario
net die gehoorzaamt aan de grillen
van zijn baas", president Augusto
Pinochet.
Bolivia heeft Chili gevraagd om
toegang tot de zee in ruil voor eco
nomische compensatie. Dat is niet
de eerste keer. In 1978 voerden de
twee landen ook al gesprekken
hierover. Maar Chili blijft letterlijk
en figuurlijk in de weg staan. In
een verklaring van het ministerie
voor buitenlandse betrekkingen in
Santiago staat dat het voorstel van
La Paz niet „geschikt" is.
werd opgericht. Een grote politie
macht - volgens ooggetuigen de
grootste sinds de instelling van de
staat van beleg in december 1981 -
zag erop toe dat de misviering niet
uitliep op een massale demonstra
tie ten gunste van de vakbeweging.
Het was de eerste keer dat de
paus in Gdansk was. Bij zijn twee
eerdere bezoeken achtten de Pool
se leiders het te gevaarlijk om dat
vakbondsbolwerk in zijn reissche
ma op te nemen. Een lokale televi
siezender bracht gisteren onver
wacht beelden van de mis die de
paus daar opdroeg. Toen de twee-
en-half uur durende misviering ten
einde liep en de paus enkele spon
tane gesprekken aanknoopte met
aanwezigen werd de uitzending
echter abrupt afgebroken.
„Niemand kan ons het recht ont
zeggen om mede de toekomst van
het land te bepalen," zei de kerk
vorst in zijn moedertaal tegen een
menigte van meer dan een miljoen
mensen. „Arbeiders hebben het
recht op zelfbestuur. Een uitvloei
sel daarvan zijn onder meer onaf
hankelijke en autonome vakbon
den." Na deze passage in zijn rede
stak ruim een halve minuut lang
massaal gezang en geschreeuw op
van de naam van de in oktober
1982 verboden vakbeweging en
ontstond een zee van deinende
rood-witte vakbondsvlaggen. Her
haaldelijk moest de paus zijn preek
onderbreken om ruimte te geven
aan massale toejuichingen en bij
val. De primaat liet zich positief uit
over de akkoorden van Gdansk en
noemde die een voorbeeld van „de
groeiende bewustwording van de
werkende bevolking".
Ook Lech Walesa woonde met
zijn vrouw de mis bij en het paar
ging gezamenlijk ter communie.
Toen de paus bij Walesa kwam ont
stond bij de talrijke aanwezigen
opnieuw applaus.
Achter de paus rees het 25 meter
hoge stenen monument op dat de
Poolse autoriteiten in 1966 opricht
ten ter ere van de oorlogshelden
van Westerplatte, dat bij Gdansk
aan de Oostzee ligt. In de eerste
week van september 1939 wist een
Pools garnizoen het op die plaats
een week lang uit te houden tegen
aanvallen van Nazi-troepen.
In Warschau arresteerde de poli
tie de leider van een vredesbewe
ging die zich in een open brief tot
de paus had gericht. In die brief
deed Jacek Czaputowicz van de
verboden Beweging voor Vrijheid
en Vrede zijn beklag over het har
de optreden van de politie tegen
dissidenten. Volgens de echtgeno
te van de opgepakte activist, die dit
bekend maakte, zijn niet alleen in
Gdansk, maar ook in Tarnow, Kra
kow en Szczecin tientallen leden
van die beweging opgepakt voor
de aankomst van de paus in deze
steden.
MADRID (Rtr/DPA/AFP) - De Bas-
kische afscheidingsbeweging ETA
heeft gisteren een bomaanslag ge
pleegd op een olieraffinaderij in de
Spaanse stad Tarragona. De aan
slag, waarbij een aantal pijpleidin
gen werd opgeblazen, veroorzaak
te een zware brand op het terrein.
Twee brandweerlieden raakten ge
wond. Volgens de plaatselijke au
toriteiten heeft de ETA zich in tele
foontjes aan twee radiostations
verantwoordelijk gesteld voor de
aanslag.
De brand, die 's morgens vroeg
uitbrak, veroorzaakte grote paniek
onder de bevolking. Duizenden
Brand na ETA-
bomaanslag op
olieraffinaderij
vluchtten halsoverkop
met de auto uit de omliggende
woonwijken. De brandweer wist
het vuur, dat op sommige plaatsen
tot een hoogte van veertig meter
oplaaide, tegen het middaguur te
bedwingen.
Kort voor het uitbreken van de
brand hoorden omwonenden twee
explosies op het terrein van de raf-
NICOSIA (AP) - Iran heeft gisteren
opnieuw dreigende taal geuit aan
de VS over de ontwikkelingen in
het Golfgebied. President Chame-
nei betoogde dat zijn land Ameri
kaanse oorlogsschepen kan aan
vallen met talrijke wapens, waar
van Washington niet weet dat Iran
daarover beschikt.
Volgens Chamenei heeft Iran
niet alleen de beschikking over
Chinese anti-scheepsraketten van
het type „Zijderups", maar ook
over „talrijk ander materieel, dat -
als we er gebruik van maken - de
Amerikaanse vloot in de Perzische
Golf even kwetsbaar maakt als zij
voor raketten is". Over de aard van
die overige wapens zei hij verder
niets. In de VS bestaat veel weer
stand tegen de stationering van de
Zijderups-raketten en binnen de
regering-Reagan wordt nog altijd
overwogen om een preventieve
aanval uit te voeren tegen deze pro
jectielen die staan opgesteld bij de
Straat van Hormoez, de strategi
sche waterweg die toegang geeft
tot de Golf.
Chamenei onderstreepte echter
opnieuw dat Iran niet als eerste tot
de aanval zal overgaan en niet uit is
ADVERTENTIE
Fred Menken heeft altijd
enkele automobielen van
formaat in huis, zoals
Porsche, Jaguar, Lancia,
Mercedes, Volvo, Saab,
Maserati etc.
Arische ram°0Ü
''chtmeJiLrarr>en,
- laaien wgen
fred men ken,
rijksstraatweg 338,
JOHANNESBURG (Rtr/UPI) - In
Zuid-Afrika zijn in de afgelopen
twee dagen 800 mensen vrijgelaten
die zonder vorm van proces wer
den vastgehouden op grond van de
noodtoestand in delen van het
land, maar er zitten er nog rond
2.000 vast. Dit is gisteren verno
men van woordvoerster Audrey
Coleman van het Steuncomité van
Ouders van Gevangenen. Onder de
vrijgelatenen bevond zich ook de
secretaris van de rk-bisschoppen,
de priester Smangaliso Mkhatsh-
wa, die evenwel nog voor de rech
ter moet Verschijnen op beschuldi
ging van verboden wapenbezit.
Het verzet tegen apartheid in
nog voorbij te streven in de opinie
peilingen.
Opvallend bij deze verkiezings
uitslag is dat de socialisten in enke
le traditionele Londense Labour-
bolwerken het moesten afleggen
tegen de Conservatieven. De kie
zers spraken zich hiermee kenne
lijk uit tegen het links-radicale be
leid van Labour-gemeenteraden.
Door de partij naar het politieke
midden te drukken heeft Kinnock
dit gevaar willen afwenden. Deze
lijn zal hem door radicale elemen
ten niet in dank worden afgeno
men en van hun kant valt dan ook
flinke druk te verwachten.
Kinnocks grootste handicap was
ongetwijfeld zijn belofte de Britse
kernwapens weg te halen. Als hij
nu gaat proberen het socialistische
defensiebeleid te veranderen kan
hij rekenen op grote tegenstand en
mogelijk zelfs op splijting van de
partij.
Mocht de. Labourleider over de
verkiezingsuitslag struikelen dan
staan zowel ter rechter als ter lin
ker zijde opvolgers te wachten.
Aan de linkerkant is dat 'Rode'
Ken Livingstone, de ex-voorzitter
van de nu opgeheven het Gemeen
tebestuur voor Groter Londen, die
nooit een geheim heeft gemaakt
van zijn ambities om de leiding van
de partij over te nemen. Tot de
rechterflank en het centrum van
Labour behoren campagne-mana
ger Bryan Gould en woordvoerder
John Smith, die ook wel hogerop
willen.
finaderij die eigendom is van de
staatsonderneming „Enpetrol". In
de omgeving van de brandhaard
werden later resten van een ontste
kingsmechanisme en batterijen ge
vonden.
Sommige veiligheidsexperts
twijfelden aan de echtheid van de
verklaringen waarin de ETA zich
voor de aanslag verantwoordelijk
stelde. „De ETA pleegt zelden aan
slagen op economische doelen,
stelt zich nooit zo snel na de aan
slag verantwoordelijk en geeft
nooit verklaringen in het Spaans
uit", aldus een Baskische deskun
dige.
Spaanse brandweerlieden zijn bezig om de brand op het olieraffinaderij-terrein in Tarragona, die gisteren
ontstond na een bomaanslag door de Baskische afscheidingsbeweging ETA, te blussen. (Foto epa)
WASHINGTON (Rtr/AFP/UPI/
DPA) - Het Amerikaanse leger
heeft de aanklacht wegens spiona
ge tegen een van de bewakers van
de Amerikaanse ambassade laten
vallen. Dit hebben functionarissen
van het Pentagon, het ministerie
van defensie, gisteren verklaard.
De marinier, Arnold Bracy, werd
ervan verdacht agenten van de
KGB tot het ambassadegebouw te
hebben toegelaten, maar is volgens
Pentagon-functionarissen vanwe
ge gebrek aan bewijs vrijgelaten.
De 21-jarige Bracy is een van de
vier mariniers die dit vooijaar wer
den gearresteerd omdat zij agenten
van de Sowjet-inlichtingendienst
KGB in het ambassadegebouw
zouden hebben binnengelaten in
ruil voor de gunsten van aantrek
kelijke dames. Verder zouden zij
ook geheime documenten aan de
KGB hebben toegespeeld. Aan
vankelijk bekende Bracy, maar hij
trok zijn verklaring later in.
Van de vier mariniers die in ver
band met het spionage-schandaal
werden aangehouden, zijn er nu
twee vrijgelaten. Tegen de overige
twee - de 25-jarige sergeant Clay
ton Lonetree en zijn collega Robert
Stuffelbeam loopt nog een on
derzoek. Lonetree moet waar
schijnlijk op 22 juli voor een mili
taire rechtbank verschijnen.
Het spionage-schandaal beheer
ste in maart en april de Amerikaan
se media en wierp een schaduw
over het bezoek van de Amerikaan
se minister van buitenlandse za
ken, George Shultz, aan Moskou.
De Amerikaanse regering vreesde
dat de KGB via de mariniers de
hand had weten te leggen op de
sleutel waarmee de diplomatieke
boodschappen kunnen worden
ontcijferd.
In de Amerikaanse pers werden
functionarissen van het Pentagon
en het ministerie van justitie aan
gehaald die de recherchedienst
van de marine ervan beschuldig
den dat zij het onderzoek hebben
„verprutst". Een officier van het
korps mariniers bevestigde giste
ren dat Bracy - in afwijking van de
gangbare procedure - een test met
een leugendetector had moeten on
dergaan, maar hij ontkende dat
Bracy's vrijlating hiermee verband
houdt. Over het algemeen laten
Amerikaanse rechtbanken de uit
slag van proeven met leugendetec
toren niet toe als bewijsmateriaal.
op het uitlokken van een confron
tatie met een incident als de Iraak-
se raketaanval op 17 mei op een
Amerikaanse marinefregat. Onder
vaststelling dat de Amerikaanse
marine superieur is over die van
Iran betoogde het staatshoofd dat
de „Perzische Golf geen gebied is
voor actie van een grote marine-
macht. Als een Amerikaans vlieg-
dekschip in de Golf wordt bescha
digd door ons materieel zal
Amerika in de hele wereld ge
zichtsverlies lijden." De VS over
wegen overigens geen vliegdek
schepen naar de Golf te sturen,
omdat die daar te kwetsbaar zijn.
Zuid-Afrika riep gisteren op tot
twee weken van actie uit protest te
gen de noodtoestand die donder
dag met een jaar werd verlengd. De
campagne wordt ook gesteund van
kerkelijke zijde. De Anglicaanse
kathedraal St Mary in Johannes
burg, waar later op de dag geeste
lijken bijeen zouden komen om
protest te uiten tegen de noodtoe
stand, werd 's ochtends by de hou
ten deuren getroffen door een
brandbom. Er ontstond veel scha
de.
Hoogtepunt van de actieweken
vormt een staking op* 16 juni, wan
neer het bloedig onderdrukte op
roer van 1976 in Soweto wordt her
dacht.
WEST-BERLIJN - Een enthousiaste toeschouwer springt op aan het ein
de van de toespraak, die de Amerikaanse president Reagdn gisteren hield
voor de Brandenburger Poort bij de Muur in West-berlijn. Hij riep Sow-
jet-leider Gorbatsjov op om de Muur af te breken en de poort te openen.
Daarnaast stelde hijvoor om in beide delen van de stad Olymoische Spe
len te organiseren en voor het houden van international conferenties.
De ruim vijfhonderd inwoners van Oost-Berlijn die zich verzamelden
aan de andere kant van de Muur konden niets horen van de toespraak.
Slechts het applaus dat Reagan af toe ten deel viel was in het oostelijk
stadsdeel te horen. De politie spoorde het publiek herhaaldelijk aan om
door te lopen, echter zonder resultaat. (Foto ap>
Buitenland kort
Verongelukt
Zeven Spaanse politieagenten
die op zoek waren naar een vermist
kind zijn gisteren om het leven ge
komen toen hun helikopter neer
stortte in nevelig berggebied. De
helikopter verongelukte in een
berggebied tussen twee meren, op
ongeveer 430 kilometer van Ma
drid. De zeven slachtoffers waren
op zoek naar een 13-jarig meisje,
dat sinds zondag in het gebied
werd vermist.
Gele koorts
Een onlangs in Nigeria uitgebro
ken gele koorts-epidemie heeft al
aan minstens 330 mensen het leven
gekost. De autoriteiten in Lagos
vragen om meer internationale
steun om de ziekte te bestrijden.
De laatste maanden is een team
van Nederlandse artsen en ver
pleegkundigen bezig geweest hon
derduizenden Nigerianen tegen de
ziekte in te enten.
ROME - Zelden is er in Italiaan
se verkiezingscampagnes zoveel
gescholden als dit jaar. De kiezers,
die morgen en maandag naar de
stembus gaan voor de samenstel
ling van een nieuw parlement, heb
ben van de christendemocraten te
horen gekregen dat de socialisten
onbetrouwbaar en ondemocratisch
zijn; de socialisten op hun beurt
schilderen hun vroegere regerings
partners af als een bende overval
lers. De kleinere regeringspartijen
doen het wat kalmer aan, maar
trachten zoveel mogelijk munt te
slaan uit de ruzie tussen de groten.
door
Hein ten Kortenaar
De republikeinse leider Spadoli-
ni, die sinds zijn premierschap in
1983 de smaak te pakken heeft ge
kregen en nu een permanente kan
didaat voor die post is, werpt zich
op als de enige staatsman met ge
noeg gezond verstand en moreel
overwicht om de strijdende partij
en weer tot elkaar te brengen.
De strijd om de macht, waardoor
het kabinet-Craxi uiteen is gespat,
is nog nooit zo vinnig geweest.
Tenslotte is het voor het eerst dat
de machtspositie van de christen
democraten, vroeger altijd als van
zelfsprekend aanvaard, serieus
wordt bestreden door de veel klei
nere socialistische partij. Die eist
alle eer op voor de 'stabiliteit' van
de afgelopen vier jaar, de terugge
lopen inflatie, de oplevende econo
mie en de vele goede zaken die zich
inderdaad hebben afgespeeld on
der de regering-Craxi.
Zelfs bij een uiterst bescheiden
vooruitgang van de socialisten, ze
ker als die gepaard zou gaan met
een verlies van de christendemo
craten, zouden de eersten" niet
meer te houden zijn en voor de af
zienbare toekomst de leiding over
het land voor zich opeisen.
Bij dit alles blijven de
nisten, op een na de grootste partij
van het land, enigszins in de scha
duw. Zij blijven hardnekkig stre
ven naar het 'democratisch alterna
tief, dat wil zeggen een coalitie
met de socialisten en de andere
kleine partijen, waarbij de chris
tendemocraten in de oppositie zou-
Bettino Craxi - modern gedoe -
den worden gedrongen. De moei
lijkheid daarbij is echter dat geen
van de daarvoor in aanmerking ko
mende kandidaten er ook maar iets
voor voelt.
De socialisten wel het minst van
al: in een coalitie zoals de voorbije
kunnen zij nog altijd de rol van
progressieven spelen, maar in een
regering met communisten zouden
zij, zo niet door de mand vallen,
dan toch alleen de tweede viool
kunnen spelen. Door een ingreep
van partijleider Craxi is hun linker
vleugel bijna buitenspel gezet, met
als gevolg dat sommige vooraan
staande vertegenwoordigers daar
van de partij de rug hebben toege
keerd en zich als onafhankelijke
kandidaten in de communistische
lijsten hebben laten opnemen (de
vroegere Europese commissaris
Antonio Giolitti en regisseur Gior
gio Strehler zijn de bekendsten).
Liever dan 'links' noemt de PSI
zich tegenwoordig 'modern' en
meer dan tot de arbeiders richt zij
zich tot 'de opkomende klassen' (of
yuppies) met slogans als: efficien
cy, besluitvaardigheid, vernieu
wing. Tegen al dit moderne gedoe
houden de christendemocraten het
liever op de traditie. Hun propa
ganda bestaat voornamelijk uit ge
lukkige familietafereeltjes, met
stralende ouders en grootouders
omringd door heel veel blije kinde
ren. 'Hup Italië!' staat eronder.
„Stem voor de dingen waar het
opaan komt".
Voor het eerst sinds jaren krijgen
zij ook weer de uitgesproken steun
van de bisschoppen die er onlangs,
in navolging van de paus, bij de ka
tholieken op aan drongen hun poli
tieke eenheid te bewaren. Als altijd
blijven zij vooral hameren op het
communistische gevaar, waaraan
zij vanouds het merendeel van hun
aanhang te danken hebben. Partij
leider De Mita waarschuwt dage
lijks dat de PCI deze keer wel eens
de grootste partij van het land zou
kunnen worden, hoewel niemand
daar serieus in gelooft, ook de com
munisten zelf niet.
De aantijging, vooral van socia
listische zijde, dat de christende
mocraten in werkelijkheid hun
vroegere bondgenoten zouden wil
len inruilen voor de PCI behoort
dan ook tot de gebruikelijke propa-
ganda-onzin. De communisten kij
ken wel uit, tenslotte zijn zij pas
voor het eerst in hun naoorlogse
geschiedenis stemmen gaan verlie
zen na het ongelukkige experi
ment van de 'nationale samenwer-
king'in de jaren 1978-'79.
De kracht van beide partyen ligt
nu eenmaal in het feit dat zij el-
kaars alternatieven zijn. Zo zal er
ook bij deze verkiezingen waar
schijnlijk weinig veranderen. De
laatste opiniepeiliging van het dag
blad La Republica wyst op een
lichte vooruitgang van de PSI ter
wijl christendemocraten en com
munisten opnieuw enkele procen
ten zouden verliezen.
