'Lagere inkomens
zijn vaker ziek'
Felle concurrentieslag om straaljagers voor Japan
Twee kerncentrales
in Argentinië dicht
'Regeerakkoord openbreken'
Biedt Philips lichtpunten?
Chaos door stakingen
bij Britse luchtvaart
DINSDAG 9 JUNI 1987
ECONOMIE
PAGINA 7
UTRECHT (ANP) - Gezondheid is in ons land niet gelijk verdeeld. Mensen met weinig
opleiding en een laag inkomen zijn gemiddeld vaker ziek en sterven jonger dan mensen
uit de hogere groepen. Van de regering mag verwacht worden dat zij minstens zorgt dat
deze ongelijkheid niet groter wordt. Dat schrijven deskundigen op het gebied van ge
zondheid en economie in een vandaag verschenen publikatie van de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
Doordat in Nederland weinig on
derzoek is gedaan naar het ver
band tussen ziekte en sociaal-eco
nomische omstandigheden is niet
precies aan te geven hoe groot de
verschillen zijn. Evenmin is pre
cies bekend wat de verschillen ver
oorzaakt. Maar uit een vergelij
kend buurtonderzoek in Amster
dam aan het eind van-de jaren ze
ventig is gebleken dat de inwoners
van de armste wijk op elke leeftijd
twee keer zoveel kans hebben
dood te gaan als mensen uit de
rijkste wijk. Gemiddeld bleken de
economisch het
leidt tot ongezonde toestanden als
ondervoeding en gebrek aan hygië
ne, wordt in ons land als on
rechtvaardig beschouwd. Los van
de morele bezwaren is het econo
misch een slechte zaak
een samenleving dergelijke
de laat ontstaan, aldus de auteurs.
Volgens WRR-voorzitter Albeda
is zulke armoede in Nederland een
marginaal verschijnsel. De des
kundigen wijzen er echter op dat
het zaak is de groepen waarbij ar
moede wel voorkomt, zoals ver
slaafden en illegale buitenlanders,
op te zoeken en in de gaten te hou
den. "Gezondheidseffecten zouden
weieens de eerste signalen kunnen
zijn waarmee het bestaan van 'ech
te armoede' aan het licht komt.
Een voorbeeld hiervan is het re
cent, voor het eerst sinds de Twee
de Wereldoorlog, vinden
wandluis in een dagverblijf
daklozen in Rotterdam", aldus de
publikatie.
slechtst voor stonden vijf jaar kor
ter te leven dan degenen met het
meeste geld. Uit buitenlands on
derzoek blijkt dat geen overdreven
beeld. Bovendien zijn de verschil
len de laatste jaren niet kleiner
maar groter geworden.
De regering zal bij de komende
beslissingen over het stelsel van
gezondheidszorg moeten uitkijken
dat bepaalde maatregelen de ach
terstand van de laagste sociaal-eco- MEXICO STAD (GPD) - Een al
'Handhaaf btw
voor boeken'
AMSTERDAM (ANP) - De onder
nemers in de textieldetailhandel
zijn tegen afschaffing van de btw
op boeken. In een brief aan minis
ter Ruding (financiën) uiten ze hun
bezorgdheid over de uitlatingen
minister Brinkman, die don
derdag zei dat het btw-tarief op
boeken wat hem betreft mag ver
dwijnen.
De textielondernemers zijn het
met Brinkman eens dat het lezen
van boeken een algemeen belang
is. Ze wijzen er echter op dat het
btw-tarief van zes procent in verge
lijking met andere branches niet
extreem hoog is. Op textiel wordt
20 procent btw geheven, terwijl
kleding toch mag worden gezien
als eerste levensbehoefte, aldus de
Mitex, de Nederlandse vereniging
van ondernemers in de textielde
tailhandel, in de brief aan Ruding.
Het hoge btw-tarief op textiel
leidt vooral in de grensstreek tot
ongelijke concurrentieverhoudin
gen. Daarom is het zinvoller om in
EG-verband te streven naar unifor
me btw-tarieven, aldus de Mitex.
BANK - De in moeilijkheden ver
kerende BankAmerica heeft zijn
reserves voor verliezen op lenin
gen verhoogd met 1,1 miljard dol
lar. De bank volgt daarmee andere
belangrijke Amerikaanse banken.
maanden durende stakingsgolf
technisch personeel heeft de
nomische groeperingen groter
ken, zo stellen de auteurs var
WRR-publikatie. De Gezondheids- Argentijnse autoriteiten
raad heeft bij voorbeeld al gewaar- weekeinde toe gedwongen
schuwd dat het invoeren van eigen twee
het land functionerende
bijdragen de ongelijkheid in de ge- kerncentrales te sluiten.
zondheidszorg kan vergroten
Bij het sleutelen aan het stelsel ging verklaarde
van sociale voorzieningen zal de van dé Argentij;
politiek zich bewust moeten zijn
van het risico van het ontstaan van
armoede, zo waarschuwen de
Tijdens de officiële aankondi-
woordvoerder
atoomenergie
bang te zijn voor een
herhaling van een ramp als in het
Russische Tsjernobyl. Vanwege de
teurs verder. Echte armoede, die al zes maanden durende stakingen
zijn de veiligheidsgaranties tot een
minimum gedaald, aldus de fysi
cus Roberto Perazzo.
Het gaat om de centrales 'Antu-
cha I', 75 kilometer ten oosten van
de hoofdstad Buenos Aires, en
'Embalse', aan de oever van de ri
vier Tercero in de noordelijke pro
vincie Cordoba. Deze twee centra
les zorgden voor 20 procent van de
Argentijnse elektriciteit en zijn de
enige twee die ooit actief zijn ge
weest in Latijns-Amerika.
De 370 megaWatts leverende
'Antucha I', gebouwd met West-
duitse technologie, was de eerste
kerncentrale van Latijns-Amerika
en begon te opereren in 1974. Twee
jaar geleden waren er ernstige pro
blemen met de verdampingssyste
men, maar de ongelukken die toen
gebeurden werden doodgezwegen
door de regering van president
Raul Alfonsin.
De centrale 'Embalse', gebouwd
met Canadese technologie, werd
vorig jaar opgestart, maar functio
neerde tot nu toe op slechts de
helft van zijn totale capaciteit van
450 megaWatts.
De hoofdoorzaak voor de huidi
ge problemen zijn de slechte sala
rissen in het door economische
rampspoed geplaagde Argentinië.
Tal van Argentijnse atoom-experts
zijn de afgelopen maanden hun ge
luk gaan zoeken in landen als Ca
nada, Frankrijk, Iran en Spanje,
waar ze bijna tien keer zoveel kun
nen verdienen als in Argentinië.
En terwijl de deskundigen ver
dwenen, zorgde het technische
personeel van de twee Argentijnse
kerncentrales middels stakingen
voor een komplete chaos. Roberto
Perazzo, de woordvoerder van de
Argentijnse atoomenergie com
missie, verklaarde dit weekeinde
dat het zelfs niet zeker is of de bei
de centrales in een later stadium
weer kunnen worden opgestart.
ANCHORAGE - Mark Wilson
schenkt een glaasje water in
dat afkomstig is van de ijsber
gen van Alaska. Volgens Wilson
s het ijswater erg in trek in Ja
pan en heeft hij inmiddels al
300 ton ijs naar Japan ver
scheept. „Het verkoopt goed",
aldus Wilson, „en bovendien
hebben we hier genoeg ijs". Hij
hoopt overigens dat zijn initia
tief ook in de rest van de wereld
n zal slaan (foto AP)
Produktie van
OPEC groter
dan afgesproken
NICOSIA (Rtr) - De dertien landen
van de OPEC (Organisatie van Olie
Exporterende Landen) produceren
op het ogenblik gemiddeld 17,1
miljoen vaten (van 159 liter) ruwe
olie per dag. Dat zijn 1,3 miljoen
vaten meer dan de hoeveelheid die
de organisatie zichzelf half decem
ber oplegde in een poging om de
prijzen op de wereldoliemarkt te
laten stijgen. Dit staat in de jongste
uitgave van Middle East Economie
Survey (MEES), een op Cyprus uit
gegeven blad dat doorgaans goed
op de hoogte is van de ontwikke
lingen in de olie-industrie.
MEES waarschuwt ervoor dat
als de oliemarkt die extra produk
tie gelaten over zich heen laat gaan
het extra aanbod de markt ernstig
kan verstoren. De produktiehoe-
veelheid die het blad opgeeft is
overigens 400.000 vaten groter dan
de hoeveelheid die het Internatio
nale Energie Bureau (IEA) eind vo
rige week noemde.
Het olievakblad schrijft verder
dat er op het ogenblik extra vraag
naar olie uit de OPEC-landen be
staat en dat dat het gevolg is van de
angst dat de aanvoer van olie uit de
Perzische Golf kan worden onder
broken.
BERGEN OP ZOOM (ANP) - De
CNV-ambtenarenbond CFO vindt
dat het regeerakkoord moet wor
den opengebroken als het Kabinet
werkelijk ernst wil maken met de
uitkomsten van het voorjaarsover
leg. Dat zei voorzitter De Jong van
de CFO gisteren voor de NCRV-ra-
dio.
Vorige week dinsdag sprak het
Kabinet de bereidheid uit tot een
gelijkwaardiger ontwikkeling tus
sen marktsector enerzijds en amb
tenaren en uitkeringen (collectieve
sector) anderzijds, zij het binnen
bepaalde financiële grenzen en bij
verdergaande loonmatiging.
Die gelijkwaardiger behandeling
betekent vólgens De Jong aller
eerst dat de afspraak in het regeer
akkoord die voorziet in een jaar
lijkse achterstand van de collectie
ve sector op de marktsector met
één procent, moet worden ge
schrapt.
De Jong noemde de uitkomsten
van het driepartijenoverleg van vo
rige week „een intentieverklaring
die zich kenmerkt door mitsen en
maren". De echte waarde van de
afspraken kan wat hem betreft al
duidelijk worden in het overleg
over de arbeidsvoorwaarden van
de ambtenaren. „Dat is een ideale
gelegenheid om te kijken wat de
uitkomst van het voorjaarsoverleg
nu precies waard is." Dat overleg
17 juni is er volgens de CNV-amb-
tenaren niet makkelijker op gewor
den door de uitspraak van de Com
missie Albeda, dat het overleg op
basis van het 'oude bod' van 795
miljoen gulden voor twee jaar
moet worden hervat. Albeda zegt
namelijk in één adem dat als de
bonden dat afwijzen de overheid
alsnog het beginbod van 270 mil
joen voor alleen 1987 weer op tafel
mag leggen. De Jong sprak van
„een behoorlijke hobbel, die wij
zomaar niet even glad kunnen strij
ken". De gezamenlijke ambtena-
rencentrales, die nog steeds op de
zelfde lijn zitten, vragen in dat ge
val 1,3 miljard gulden voor de ar
beidsvoorwaarden voor 1987.
De Jong hekelde in zijn rede de
gang van zaken rond de afslanking
van de overheid (en vooral de rol
van het CDA). Hij wees er voorts
op dat het voornemen van het Ka
binet de ambtenaren op 1 januari
1988 onder de Nieuwe Werkloos
heids Wet te brengen weliswaar
een gelijke behandeling met de
marktsector inhoudt, maar de
overheid dit niet naar andere ter
reinen doortrekt. „Er is dus sprake
van hinken op twee gedachten."
De CFO-voorzitter acht de tijd voor
deze operatie overigens te kort en
verwacht dat het Kabinet zich on
der druk van de Tweede Kamer
niet tegen uitstel zal verzetten.
LONDEN (AP) - Duizenden passa
giers van luchtvaartmaatschappij
en en honderden vrachtwagen
chauffeurs die gebruik wilden ma
ken van de veerdiensten over Het
Kanaal hebben gisteren van vertra
gingen en annuleringen last gehad.
Dit kwam doordat assistent-lucht
verkeersleiders en douaneperso
neel meededen aan een uitgebrei
de ambtenarenstaking.
De burgerluchtvaartdienst CAA
meldde dat als gevolg van de actie
de capaciteit van het luchtverkeer
van en naar 's lands 30 luchthavens
was gehalveerd. Normaal maken
rond 25.000 reizigers dagelijks ge
bruik van het vervoer door de
lucht.
Een woordvoerder verklaarde
dat alle binnenlandse, Europese en
internationale vluchten hinder on
dervonden van de actie, die samen
valt met de laatste campagne-acti
viteiten voor de verkiezingen van
11 juni.
Vliegvelden die hinder onder
vonden, waren Heathrow, Gat-
wick, Stansted, Manchester, Bir
mingham, Edinburgh en Glasgow,
alsmede een aantal kleinere vlieg
velden. Ook luchtverkeerscentra te
Heathrow, West Drayton en Prest-
wick waren gehandicapt.
In Dover kregen ruim 300 vracht
wagenchauffeurs te maken met
vertragingen van ruim 16 uur,
doordat het management zelf was
gedwongen exportdocumenten te
controleren. Het douanepersoneel
in Dover alleen al behandelt nor
maliter 1.400 vrachtwagens per
dag.
De assistent-luchtverkeersleider
voorzien de verkeersleiders van
noodzakelijke informatie. British
Airways annuleerde de meeste van
zijn binnenlandse vluchten en en
kele vluchten naar Afrika.
De twee grootste ambtenaren
bonden in Groot-Brittannië, de Ci
vil and Public Services Associa
tion en de Society of Civil and Pro
fessional Civil Servants eisen een
loonsverhoging van 15 procent of
20 pond (ongeveer 64 gulden) per
week. De regering wil niet verder
gaan dan 4,5 procent.
NIJMEGEN - Zaterdag startte in
Nijmegen de zevende Internationa
le Driedaagse voor Historische Rij
wielen met een tocht over 100 En
gelse mijl. Op de foto een van de
deelnemers. (fotoANP).
Kort Zake
lijk
Vlissingen
De overslag van goederen in de
haven van Vlissingen is afgelopen
jaar met vijf procent gegroeid tot
4.100.000 ton. De winst bedroeg 1,2
miljoen gulden. In 1985 was dat
nog 2,1 miljoen gulden. De omzet
nam toe met zeven procent tot 63
miljoen gulden. Dat blijkt uit het
jaarverslag over 1986 van de NV
haven van Vlissingen. De groei in
de overslag van goederen deed
zich vooral voor in de stukgoedsec
tor.
Schuitema
Schuitema (groothandel in le
vensmiddelen, Centra) verwacht
dat de resultaten zich dit jaar op
hetzelfde niveau zullen bewegen
als in 1986. Toen ging de concern-
omzet van 1335 miljoen naar 1909
miljoen gulden en de nettowinst
van 13,6 miljoen naar 17,7 miljoen
gulden, zo blijkt uit het jaarverslag.
TOKIO - Amerikaanse en Euro
pese vliegtuigfabrikanten zijn ver
wikkeld in een felle concurrentie
slag om straaljagers te verkopen
aan hun vroegere gezamenlijke vij
and Japan. In Japan zelf is het nog
de vraag of het gevechtsvliegtuig
moet worden geïmporteerd of dat
Japanse fabrieken het zelf zullen
bouwen.
door
David Thurber/AP
De inzet is hoog. Het onder pre
mier Nakasone herbewapenende
Japan heeft in eerste instantie 100
gevechtsvliegtuigen nodig, met
een optie op nog eens 150 toestel
len. Met de eerste order is een be
drag van ongeveer 15 miljard gul
den gemoeid.
Een van de bedrijven die hopen
op de order is General Dynamics
met zijn F-ló. David Wheaton, de
vice-president van het bedrijf,
schat de kansen hoog in, omdat er
niet veel bedrijven in de wereld
zijn die een dergelijke order aan
kunnen.
Japan heeft zijn defensie-uitga
ven sinds de Tweede Wereldoorlog
moeten beperken tot minder dan 1
procent van het Bruto Nationaal
Produkt, maar mede onder Ameri
kaanse druk is die grens nu over
schreden. Hoewel de Japanse
grondwet het opzetten van een
land-, lucht- of zeestrijdmacht ver
biedt, beschikt het land over een
steeds beter bewapende 'zelfverde
digingsmacht'.
Instrument
Washington ziet in Japan niet al
leen een goede steun in een moge
lijk conflict met de Sowjet-Unie in
de Stille Oceaan, maar beschouwt
het opvoeren van de defensie-uit
gaven in Japan tevens als nuttig in
strument in de economische strijd
tussen beide landen.
De buitenlandse fabrikanten en
politici voeren aan dat de transac
tie in beider voordeel zou zijn, om
dat op den duur een deuk in het
handelsoverschot zou worden ge
slagen, terwijl de toestellen goed
koper zouden zijn dan door Japan
zelf te ontwikkelen vliegtuigen.
De Amerikaanse minister van
handel Malcolm Baldrige zei vori
ge maand in een toespraak tot de
Japan-vereniging in New York dat
het verzet tegen het kopen van bui
tenlandse straaljagers een type
rend voorbeeld was van de proble
men die buitenlandse bedrijven
hebben om tot de Japanse markt
door te dringen.
„Onze gevechtsvliegtuigen zijn
de allerbeste," zei Baldrige. „Het is
verspilling te investeren in eigen
ontwikkeling (van een vliegtuig)
terwijl Amerikaanse troepen een in
Amerika ontwikkeld toestel ge
bruiken dat hetzelfde doet voor de
helft van de prijs."
De Japanse fabrikanten voeren
echter aan dat de eigen vliegtuigin
dustrie een enorme impuls zou
krijgen door de ontwikkeling van
een gevechtsvliegtuig. In die tak
van de Japanse wapenindustrie is
de ontwikkeling sterk achtergeble
ven bij de rest van de wereld. Mit
subishi, voor de oorlog een belang
rijk fabrikant van oorlogsvliegtui
gen, zegt een nieuw toestel te kun
nen ontwikkelen en bouwen voor
een prijs die nauwelijks hoger is
dan die van de buitenlandse toe
stellen.
Beslissing
De andere twee bedrijven die
een bod hebben gedaan zijn
McDonnell Douglas met een ver
beterde versie van de F-18 en het
Europese consortium Panavia met
de Tornado. Panavia wordt ge
vormd door Groot-Brittannië, de
Bondsrepubliek en Italië.
Verwacht wordt dat het Japanse
'defensiebureau' zijn beslissing zal
nemen vóór de Amerikaanse mi
nister van defensie Caspar Wein
berger eind deze maand een be
zoek brengt aan Tokio.
Sommige waarnemers verwach
ten dat voor een tussenoplossing
zal worden gekozen en dat Japan
een eigen ontwerp zal maken dat in
een gézamenlijke onderneming
met een van de twee Amerikaanse
bedrijven zal worden gebouwd.
Een expert zei dat zelfs als voor
een Japans vliegtuig zou worden
gekozen, de motoren en andere be
langrijke onderdelen geïmporteerd
zouden moeten worden.
Concurreren
De Amerikaanse fabrikanten
zeggen hun ontwerpen zo te heb
ben gemoderniseerd dat zij alles
kunnen wat het Japanse defensie
bureau vraagt. „Als de Japanners
geen Amerikaanse gevechtsvlieg
tuigen willen kopen, is het moeilijk
voor te stellen wat ze dan wel zul
len kopen," zei James Burton, de
president-directeur van McDon
nell Douglas. En Wheaton van Ge
neral Dynamics: „Ik geloof niet dat
het mogelijk is dat een nog ontwik
kelend programma kan concurre
ren tegen bestaande vliegtuigen."
Het nieuwe gevechtsvliegtuig
moet de sterk verouderde F-l en F-
4 vliegtuigen van de Japanse 'de
fensiemacht' vervangen. Het be-
Een van de bedrij
zijnF-16.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werden in Japan 25.000 oorlogs
vliegtuigen per jaar geproduceerd,
waaronder de beruchte Mitsubishi
Zero. Na de Amerikaanse overwin
ning werden de fabrieken echter
gesloten en pas in 1952 gingen zij
weer open, toen Japanse bedrijven
werden gebruikt voor het onder
houden van Amerikaanse toestel
len die in de Korea-oorlog werden
gebruikt.
Sindsdien is de industrie afhan
kelijk van aankopen door het 'de
fensiebureau'. De F-l was het eni
ge toestel dat sinds 1945 in Japan
werd ontworpen. De F-15 is in Ja
pan gemaakt onder licentie van
McDonnell Douglas.
ADVERTENTIE
Stuurt u mij 2 maanden iedere twee weken gratis t
j gersbulletin „Beleggen met Van Lanschot".
I Naam:_
Indien u öf uw bank hierop niet direct
een antwoord paraat heeft, vult u even de cou
pon in. Dan ontvangt u om te beginnen twee
maanden lang Van Lanschots tweewekelijkse
beleggersbulletin „Beleggen met Van Lan
schot". Het antwoord op de meest ingewikkel
Postcode:.
Tel. privé:.
_Tel. zaak:.
de beleggersvragen. Gratis, overigens. U kunt
ook Van Lanschot bellen: 06-0221737, gratis,
en vanavond bereikbaar tot 20.00 uur.
Deze coupon in een ongefrankeerde
elop zenden aan: F. van Lanschot Ban-
rs N.V., t.a.v. afd. Publiciteit, Antwoord-
289,5200 VB 's-Hertogenbosch.
J-DJJ
