EG laat agrariër
nog in ongewisse
Jongeren blijven niet meer hele leven bij één baas
FNV wil subsidie
voor kinderopvang
Geen hoop meer op order
Landbouwministers geven de moed op
Europa weer in trek
bij toeristen uit VS
Braks blijft buiten schot
bulthuis
'Geld opnemen
kost 6 gulden'
Japans managementsysteem onder druk door economische problemen
«WOENSDAG 27 MEI 1987
PAGINA 7
BRUSSEL - Het ziet er naar uit dat de regeringsleiders van de EG eind juni op hun
halfjaarlijkse topconferentie in Brussel de besluiten zullen moeten nemen over de land
bouwprijzen. De ministers van landbouw blijken daartoe niet in staat. Zij hebben het
overleg over de landbouwprijzen voor 1987/'88 opgeschort tot 15 juni. Dan zullen ook de
ministers van financiën meedoen, gelet op de grote bedragen die in het geding zijn.
LONDEN (AP) - Europa mag zich
deze zomer verheugen in een toe
nemende belangstelling van Ame
rikaanse toeristen. Verleden jaar
lieten vele Amerikanen het afwe
ten uit angst voor eventuele ter
reuraanslagen; dit jaar zijn zij weer
bereid het oude continent met een
bezoek te vereren, ondanks de
sterk gedaalde koopkracht van de
dollar.
Maandag ging met Memorial
Day de vakantieperiode in de Ver
enigde Staten van start; vanuit de
toeristenindustrie werd een fikse
toename van de belangstelling
voor Europese reisdoelen gemeld.
Vele Amerikanen hebben het zeke
re voor het onzekere genomen en
nu alvast een georganiseerde reis
naar Europa geboekt om niet later
in het seizoen met een nog lagere
dollarkoers, en dus met hogere
kosten voor hun verblijf in het bui
tenland, geconfronteerd te wor
den.
De Amerikaanse nationale toe
ristenindustrie heeft de bui kenne
lijk zien aankomen; op grote schaal
worden lucratieve reizen naar reis
doelen in het binnenland tegen
voordeelprijzen aangeboden.
De Europese Commissie voor
Vreemdelingenverkeer voorspelt
dat dit jaar 5,5 miljoen Amerikanen
naar Europa zullen reizen. Dat be-
tekent pen stijging van tien pro
Het overleg zit nog steeds volledig
vast op meningsverschillen over
de compensatie van valuta-schom
melingen voor boeren en de invoe
ring van een heffing op alle
plantaardige oliën en vetten die in
de EG worden geproduceerd of in
gevoerd. Over die heffing zal vrij
wel zeker pas op de topconferentie
door
Hans de Bruyn
van Brussel een beslissing vallen.
Dat is een politiek steeds gevoe
liger zaak geworden. Zo'n heffing
zou namelijk kunnen leiden tot een
handelsoorlog met de Verenigde
Staten. Momenteel zijn nog vier
EG-landen tegen, waaronder Ne
derland, die daarmee een blokke
rende minderheid vormen. De Ne
derlandse minister Braks zei dat
veel druk op hem wordt uitgeoe
fend om de heffing toch maar te ac
cepteren, waarmee de blokkade
zou wegvallen. Maar hij zei dat
daar 'geen kans' op is.
De andere problemen zouden de
landbouwministers medio juni
moeten oplossen, maar de kansen
daarop zijn niet groot. De grote
dwarsligger is West-Duitsland, dat
niet alleen de belasting op oliën- en
vetten afwijst, maar vooral weigert
de voorgestelde monetaire rege
ling te aanvaarden.
De Duitsers vinden dat hun boe
ren teveel worden benadeeld als zij
niet volledig schadeloos worden
gesteld voor exportschade, die ont
staat door waardestijging van de
D-mark. De Belgische voorzitter
van de EG-landbouwraad De
Keersmaeker, zei gisteren „met al
le landen een oplossing te kunnen
fabriceren, behalve met de Bonds
republiek".
De Duitse landbouwminister
Kiechle heeft al eerder met een ve
to over de monetaire voorstellen
KLM
De KLM heeft over het jaar 1986/
87 een nettowinst gemaakt van 301
miljoen gulden, dat is 3,5 procent
minder dan de 312 miljoen uit het
voorgaande boekjaar. De inkom
sten namen af van 5,9 miljard tot
5,4 gulden. Vooral de lagere waar
de van de dollar drukte de inkom
sten in guldens. Toch valt het re
sultaat erg mee, dankzij een spec
taculaire verbetering in het laatste
kwartaal (januari-maart). Een ver
lies van 30 miljoen gulden in de
eerste drie maanden van 1986 werd
omgebogen in een winst van 11
miljoen dit jaar.
Verto
Het staalkabel- en touwbedrijf
Verto heeft in de eerste vier maan
den van dit jaar verlies geleden, zo
heeft het bestuur 'gisteren in de
jaarvergadering bekendgemaakt.
Dat kwam door verdere daling van
de omzet, die mede als gevolg van
veranderingen in de wisselkoersen
ontstond, en door verlies op voor
raden als gevolg van een prijsda
ling van enkele belangrijke grond
stoffen.
De vooruitzichten op de markt
zijn zo onzeker dat het bestuur
geen verwachting voor geheel 1987
durft uit te spreken. Wel zegt het er
zeker van te zijn dat het resultaat
over het hele jaar aanzienlijk ten
achter zal blijven bij de winst van
4,9 miljoen gulden over 1986.
BP
BP Nederland heeft over 1986
een verlies geleden van 34 miljoen
gulden na over 1985 een nettowinst
te hebben gemaakt van 107 miljoen
gulden, zo blijkt uit het jaarverslag.
De daling van de prijzen van ruwe
olie is daarvan de oorzaak. In Ne
derland steeg de vraag naar olie
met tien procent en stabiliseerde
de vraag naar kolen en LPG zich.
De verkoop van benzine had te lij
den onder hogere accijnzen, die tot
gevolg hadden dat meer automobi
listen over de grens gingen tanken.
Volkswagen
Het Westduitse automobielcon
cern Volkswagen heeft in het eer
ste kwartaal van dit jaar een resul
taat geboekt dat ongeveer overeen
komt met dat over dezelfde perio
de van vorig jaar. Ook voor de rest
van dit jaar is VW optimistisch ge
stemd. Dit schrijft het concern in
een tussentijds verslag aan de aan
deelhouders. Het resultaat van de
moedermaatschappij kwam over
het eerste kwartaal uit op 127 mil
joen mark, een hajf procent meer
dan in dezelfde periode vorig jaar.
In het hele concern verminderde
het resultaat iets, namelijk met 1,2
procent tot 141 miljoen mark.
gedreigd vanwege het voorstel om
de exportsubsidies voor boeren in
landen met een 'sterke' munt
(Duitsland, maar ook Nederland)
'af te breken'. Er liggen wel nieuwe
voorstellen op tafel die de Duitsers
een eind tegemoet komen, maar
die gaan volgens minister Braks
niet ver genoeg om de tegenstellin
gen met de Duitsers te overbrug
gen.
Door de problemen bij het berei
ken van een landbouwakkoord
verspeelt de EG dit jaar alleen al
vele honderden miljoenen gul
dens. De ministers van financiën
willen dat de EG fors bezuinigt,
vooral op de landbouwuitgaven
die jaarlijks zo'n 60 miljard gulden
ofwel tweederde van de EG-begro-
ting opslokken. Braks is daarom
groot voorstander van een bijeen
komst met de ministers van finan
ciën op 15 juni. „De tegenstellin
gen moeten dan maar volledig op
tafel komen", aldus de bewinds
man gisteren strijdlustig.
Maatregelen van
EG tegen Japan
BRUSSEL (GPD/ANP/AP) - De
Europese Gemeenschap heeft be
sloten een tegen-offensief te ope
nen tegen Japan dat alle aanma
ningen tot het corrigeren van het
enorme handelsoverschot met Eu
ropa tot dusver in de wind heeft ge
slagen.
Dit overschot beloopt op jaarba
sis zo'n 21 miljard dollar. De minis
ters van buitenlandse zaken heb
ben gisteren besloten om voor een
aantal produkten de invoertarie
ven te verhogen.
Formeel krijgt Japan nog twee
weken de tijd om zijn leven te bete
ren, tot na de economische top-ont-
moeting van de zeven westerse
grootmachten te Venetië. Daarna
zal de EG aan haar buitengrenzen
een drastische tariefverhoging
gaan toepassen voor produkten als
personal computers, kleuren-tv-
toestellen en machinegereed
schappen.
De maatregel volgt in aansluiting
op soortgelijke stappen in de Ver
enigde Staten, die ertoe geleid heb
ben dat de Japanse export zich nog
meer op Europa is gaan toespitsen.
De EG-ministers toonden zich
gisteren overigens ook ongerust
over de handelsmaatregelen die
eventueel door de VS zullen wor
den genomen. Die zouden kunnen
leiden tot een drastische beperking
van de invoer uit Europa. De mi
nisters zeiden dat de EG op gelijk
soortige wijze zal reageren op zul
ke eenzijdige beperkingen.
VLISSINGEN (ANP) - De Konink
lijke maatschappij De Schelde
(KMS) in Vlissingen heeft alle
hoop laten varen dat de regering
alsnog bereid is een aanzienlijk ex
portkrediet te verstrekken voor de
bouw van twee fregatten voor Pa
kistan.
Volgens drs A. Smit, voorzitter
van de directie, zal de werf de Pa
kistaanse order als gevolg van de
terughoudendheid van de Neder
landse overheid mislopen. Met die
order is een bedrag gemoeid van
een miljard gulden.
De Britse regering van mevrouw
Thatcher is inmiddels bereid ge
bleken een lening van 360 miljoen
pond voor dit project af te staan.
De Nederlandse regering wil niet
verder gaan dan twintig miljoen.
Ook West-Duitsland, waar deelsta
ten bereid zijn extra exportkredie
ten te verstrekken, is nog in de ra-
Smit betreurt het mislopen van
de order vooral, omdat Pakistan
een absolute voorkeur had uitge
sproken voor het fregat-model van
De Schelde. Hij verweet de rege
ring gebrek aan 'lef. Overigens zei
Smit nog meer troeven achter de
hand te hebben. Met autoriteiten in
Australië zijn al besprekingen ge
voerd over een mogelijke order,
terwijl ook Nieuw-Zeeland belang
stelling zou hebben voor de fregat
ten.
De Smit zei dat de toekomst van
de reparatiewerf Scheldepoort in
Vlissingen-Oost, een dochter van
KMS, zeer onzeker is vanwege de
malaise in de scheepsreparatiesec-
tor. De Scheldepoort, waar 350
mensen werken, heeft het afgelo
pen jaar aanzienlijke verliezen ge
leden. Er zijn om de verliezen te
beperken al diverse reorganisaties
op de werf doorgevoerd. Een van
deze maatregelen die in overleg
met de vakorganisaties is uitge
voerd, betreft het flexibel laten
opereren van het personeel van de
werf', in stille tijden worden deze
werknemers elders op het bedrijf
ingezet. Besprekingen over samen
werking met het offshore-bedrijf
Heerema, en dan in het bijzonder
over het gebruik van de terreinen
van de werf aan de rivier de Schel
de, zijn op niets uigelopen. Vol
gens Smit wordt 1987 een beslis
send jaar voor de Scheldepoort-
werf.
De Schelde haalde vorig jaar een
winst van 20,3 miljoen gulden te
gen 18,8 miljoen in 1985. De ver
wachtingen voor dit jaar zijn on
gunstiger, mar de directie ziet de
toekomst toch met vertrouwen te
gemoet. De KMS heeft de afgelo
pen jaren ruim 80 miljoen gulden
geïnvesteerd in nieuwe machines
en technieken. Volgens De Smit
was er door de RSV-affaire een
grote achterstand op dit gebied
ontstaan. Deze vernieuwingen zul
len ook de komende jaren worden
voortgezet.
DEN HAAG (GPD) - De commissie uit de Tweede Kamer die de verant
woordelijkheid voor het ontduiken van de visvangstbeperking heeft on
derzocht, laat in haar eindrapport de rol van minister Braks buiten be
schouwing. Verschillende commissieleden zijn ervan overtuigd dat
Braks op de hoogte was van de ontduiking en deze oogluikend heeft
toegelaten. Echt bewijzen kan men dat niet en dus komt deze conclusie
niet in het rapport.
De commissie heeft gisteren haar eindrapport vastgesteld, dat kort na
pinksteren zal worden gepubliceerd. Zij verwijt vooral de ambtenaren
van het ministerie van landbouw en visserij laakbaar te hebben gehan
deld. De commissie schrijft hun 'een verwijtbaar medeweten en bewust
niet loyaal uitvoeren van EG-regelgeving' toe.
Het ministerie heeft volgens de commissie de indruk gewekt dat over
treding van visvangstverboden door de vingers zouden worden gezien.
Juridisch is het ministerie echter niets te verwijten, concluderen de ka
merleden in hun rapport.
ADVERTENTIE
exclusieve interieurs
cent in vergelijking met verleden
jaar. In kringen van reisbureaus
worden zelfs nog hogere verwach
tingen uitgesproken en worden
percentages van tussen de 15 en 20
procent genoemd.
In 1986 daalde het aantal Amer.
kaanse bezoekers met een dramati
sche 22 procent in vergelijking met
het topjaar daarvoor, toen in totaal
6,4 miljoen Amerikanen de grote
plas overstaken. Het geringe en
thousiasme van verleden jaar werd
voornamelijk ingegeven door de
angst voor eventuele terreuracties,
vooral na de Amerikaanse lucht
aanval op Libië. Ook de toename
van het aantal terreuracties in 1985
was van doorslaggevende invloed;
in dat jaar vonden de aanslagen op
de vliegvelden van Rome en We
nen plaats, evenals de kaping van
het cruiseschip Achille Lauro.
Europese reisdoelen als Groot-
Brittannië, het Franse platteland,
West-Duitsland, de Zwitserse Al
pen en Scandinavië zijn verreweg
het populairst in de VS, omdat de
ze in Amerikaanse ogen het 'vei
ligst' zijn. Vooral in Groot-Brittan-
nië wordt deze zomer een grote
stroom Amerikaanse toeristen ver
wacht omdat het pond, in vergelij
king met andere Europese mun
teenheden, minder schril tegen de
dollarkoers afsteekt.
ZWOLLE - Het zenuwcentrum van de NS zit in Zwolle. Daar houdt de centrale verkeersleiding toezicht op alle
'treinbewegingen'Ze maakt daarbij gebruik van een nieuw communicatiesysteem, Telerail. Daardoor kan
direct contact worden gehouden met de treinen. Het systeem werkt via radiobakens langs het baanvak. <roto anp)
De Schelde: door houding overheid
UTRECHT (ANP) - De FNV wil
zich sterk gaan maken voor meer
kinderopvang. Het overheidsbe
leid faalt, zo meent de FNV. Mo
menteel is er al een tekort aan op
vang voor 100.000 kinderen en die
behoefte zal in vijfjaar tijd nog ver
dubbelen door het verwachte aan
bod van vrouwen met kinderen op
de arbeidsmarkt, zo blijkt uit een
gisteren gepresenteerde brochure
van het FNV-Vrouwensecretariaat
over verlofregelingen in verband
met zwangerschap en kinderop
vang.
Om het tekort aan kinderopvang
- een belangrijke drempel voor
vrouwen die (weer) aan aan werk
willen - weg te werken, wil de FNV
dat er een rijkssubsidieregeling
komt voor kinderopvang bij be
drijven en instellingen. Uit de
FNV-brochure blijkt dat die rege
ling de overheid geen cent hoeft te
kosten. Daarvoor zouden de 220
miljoen gulden gebruikt kunnen
worden die nu toch al bij de belas
tingen in de vorm van toeslagen en
aftrekposten voor kinderopvang
wordt uitgetrokken. Overigens is
die stimuleringsregeling uitdruk
kelijk bedoeld als overgangsmaat
regel om de ergste nood te lenigen.
Op langere termijn moeten er col
lectieve regelingen komen via de
belastingen en (of) de volksverze
keringen, aldus de FNV.
Verder zullen de FNV-bonden in
het arbeidsvoorwaardenbeleid
voorstellen doen om in de cao tot
collectieve financiering van kinde
ropvang te komen. Ook wil de
FNV - al dan niet via de cao - on
dermeer uitbreiding van het zwan
gerschapsverlof van nu 12 naar
minstens 14 weken.
In betaald ouderschapsverlof -
Sterke stijging
op Wall Street
NEW YORK (ANP/UCN) - De
koersen op de effectenbeurs van
New York zijn gisteren zeer sterk
gestegen. De Dow Jones-index van
de dertig industriële aandelen ging
omhoog met 54,74 punten tot
2297,94 punten. De stijging is de op
twee na grootste in de geschiede
nis van de beurs. Het record, dat op
3 april werd gevestigd, bedraagt
69,89 punten.
Ondanks de sterke stijging was
de omzet met 152,5 miljoen aande
len niet echt groot. Afgelopen vrij
dag - maandag was de beurs dicht
in verband met Memorial Day - be
droeg de omzet 135,8 miljoen aan
delen.
Deskundigen noemden de stij
ging een versterkte voortzetting
van de gang van zaken aan het eind
van vorige week. De opgaande lijn
is een gevolg van de koersstijging
van de dollar, die in New York ten
opzichte van de yen zijn hoogste
koers van de laatste vier weken be
reikte. Ook de stijging in de obliga-
tiehoek en de daling van de grond-
stoffenprijzen haalden de aande
lenkoersen omhoog.
zoals in Zweden waar ouders on
derling negen maanden verlof na
de geboorte van het kind kunnen
verdelen - ziet het FNV-Vrouwen
secretariaat niet zo veel. De kosten
zijn (330 miljoen) heel hoog. Voor
dat geld kan je een riant netwerk
van crèches neerzetten. Bovendien
hoeven de ouders bij voldoende
kinderopvang niet voor langere
tijd uit het arbeidsproces te ver
dwijnen, aldus het FNV-Vrouwen
secretariaat.
EMMEN (ANP) - Als iemand geld
opneemt kost dat de bank gemid
deld zes gulden. Verwerking van
de blauwe overboekingsopdracht
kost per keer 2,50 gulden, een uit
geschreven eurocheque kost ge
middeld 3,50 gulden en uitvoering
van een incasso-opdracht veertig
cent.
Dat zei de regionaal directeur
noord van de Amrobank, B.R.
Kok, gisteren bij de opening van
een kantorencomplex in Emmen.
Kok wees er wel op dat de kost
prijs per betalingshandeling sterk
afhankelijk is van de mate waarin
de opdracht automatisch kan wor
den verwerkt.
Per jaar worden in Nederland
naar schatting zeven miljard beta
lingen gedaan, zo zei Kok. Daarvan
gaan er ongeveer 1,5 miljard via fi
nanciële instellingen als bank en
giro.
De bankwereld wijst al geruime
tijd op de verliezen die worden ge
leden op het betalingsverkeer. Ver
schillende banken menen dat er
een tarief zou moeten komen van
100 gulden per jaar per rekening.
De Verenigde Spaarbank liet on
langs weten dat zij met 25 gulden
per rekening per jaar uit de kosten
zou zijn. De Postbank echter heeft
bij de presentatie van haar eerste
jaarverslag gezegd niets te willen
weten van betalingen voor het be
talingsverkeer.
ADVERTENTIE
FEBDII jft
Het gevierde en gevreesde Japanse
managementsysteem staat onder
druk. Terugvallende economische
groei, de dure yen en opkomend
individualisme beginnen hun tol te
eisen van het systeem dat bestaat
bij de gratie van de groepsinspan-
ning en sterke sociale controle.
Hoewel de meeste bedrijven het
systeem zoveel mogelijk intact la
ten, is bij andere bedrijven een be
gin gemaakt met ingrijpende her
vormingen. De gegarandeerde le-
door
Jim Impoco/AP
venslange werkgelegenheid en de
automatische jaarlijkse loonsver
hoging gingen op de helling.
Sommige grote bedrijven heb
ben arbeiders overgedaan aan
dochterondernemingen en toeleve
ringsbedrijven. Andere bedrijven
hielden overtollig personeel in
dienst, waarmee de Madogiwazoko
ontstond, de 'vensterstam'. De ven-
sterstam is de groep overbodig per
soneel die niets anders te doen
heeft dan uit het raam staren.
Maar naarmate de winsten meer
onder druk komen te staan, begin
nen steeds meer bedrijven zich af
te vragen hoe lang overbodig per
soneel in dienst gehouden moet
worden. Sinds februari 1985 is de
dollar ten opzichte van de yen 70
procent goedkoper geworden, en
daarmee is de export van Japanse
produkten naar Amerika sterk af
genomen.
Afstand
Een recent onderzoek door het
Sanwa Instituut liet zien dat door
de dure yen 900.000 arbeidsplaat
sen op de tocht zijn komen te
staan. In de zware industrie, zoals
kolen, staal en scheepsbouw, zijn
ontslagen van tienduizenden werk
nemers al een vertrouwd ver
schijnsel geworden.
Het ministerie van Internationa
le Handel concludeerde na een re
cent onderzoek dat het systeem
van gegarandeerde levenslange
werkgelegenheid begint te ver
dwijnen. Als gevolg daarvan kan
het komen tot 'verminderende be
drijfstrouw alsmede verslechtering
van de kwaliteit van het werk', al
dus het rapport.
Terwijl de grote bedrijven de le
venslange werkgelegenheid niet
meer kunnen betalen, ziet de jonge
generatie Japanners ook niet veel
meer in het systeem. De Japanse
versie van de yuppie heet 'shinjin-
„Als hij van de universiteit komt
gaat de shinjinrui voorlopig voor
een bepaald bedrijf werken, waar
bij hij voortdurend blijft letten op
de mogelijkheid dat zich iets be
ters aandient," schreef de Tokiose
historicus Shozaburo Kimura in
een vakblad voor de industrie. „In
tegenstelling tot zijn ouders, wei
gert hij de toegewijde bedrijfsman
te worden die van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat met de zaak bezig
is. Hij zorgt ervoor enige afstand te
bewaren tussen zichzelf en zijn
werk".
Wegkopen
Steeds meer bedrijven zien iets
in dat nieuwe, bijna westerse ar
beidsethos van het individu. Van
baan veranderen begint iets van de
oude schandelijkheid te verliezen.
Er worden zelfs topsalarissen be
taald aan shinjinrui, om te voorko
men dat ze zich laten wegkopen
door andere bedrijven. En daar
mee komt ook het leeftijd-gebon
den salaris van vroeger onder druk
te staan.
In dagbladen verschijnen perso
neelsadvertenties voor kaderper
soneel met bepaalde opleidingen.
Uitzendbureaus en zelfs headhun
ters, bedrijfjes die geschikt perso
neel zoeken voor anderen, doen
plotseling goede zaken. In het
verleden werd kaderpersoneel per
definitie door het bedrijf zelf opge
leid.
Takenori Inoki, hoogleraar ar
beidseconomie aan de Hitotsubas-
hi Universiteit, zei dat de groeien
de economische problemen ook
een bedreiging kunnen gaan vor
men voor de bedrijfsvakbonden,
die de afgunst opwekken van me
nig niet-Japans ondernemer. Het
harmonie-model begint te kraken.
„Toen de economie snel groeide,
waren er weinig conflicten tussen
werkgevers en werknemers. Maar
nu de groei vermindert zul je meer
spanningen gaan zien, net als aan
het begin van de jaren vijftig toen
werknemers en werkgevers voort
durend in conflipt waren", zei hij.
Ook de investeringen die Japan
se bedrijven in het buitenland
doen kunnen op den duur leiden
tot veranderingen in eigen land.
Steeds meer Japanse bedrijven
openen vestigingen in het buiten
land, omdat produktie in eigen
land te duur wordt. „Het is onwaar
schijnlijk dat bijvoorbeeld levens
lange werkgelegenheid, bedrijfs
vakbonden en andere aspecten van
het legendarische 'Japanse mana-
gement-systeem' internationaal
toepasbaar zijn", stelde het rapport
van het ministerie van handel.
Arbeiders
Maar andere aspecten van dat
management-systeem moeten be
slist bewaard blijven, stelde dat
rapport dat verscheen onder de ti
tel 'Japan in de Wereldgemeen
schap'. Zo vindt de regering dat be
drijven zich op hun personeel moe
ten blijven richten. „Een blik op de
feitelijke management-praktijk in
Japan, laat zien dat vaak de perso
neelsleden en niet de aandeelhou
ders worden behandeld als de eige
naren van het bedrijf', aldus het
rapport.
Volgens Inoki is het echte ge
heim van het Japanse manage
ment-systeem dat arbeiders beter
worden behandeld dan in het wes
ten. „Japanners houden het oog
gericht op de lange termijn", zei
hij. "Zij beoordelen werknemers
op hun algemene potentieel voor
het bedrijf. De Japanners behande
len werknemers als waardevolle
reserves".
Gregory Clark, hoogleraar inter
nationale handel aan de Sophia
Universiteit in Tokio, beaamt dat
en zegt dat het succes van Japanse
vestigingen in het buitenland be
wijst dat die aanpak ook in het
westen werkt. „Japanse bedrijfs
leiders komen binnen en behande
len het personeel wat meer als
mensen. En werknemers reageren
daar in het algemeen beter op dan
op een arrogant genie met een uni
versitaire graad", zei hij.
Clark zei dat de economische
achteruitgang en de opmars van de
shinjinrui hebben geleid tot veran
deringen in het management, maar
dat de Japanse bedrijven en hun
personeel beslist niet zullen over
stappen op het 'hardgekookte ra
tionalisme' zoals dat in het wester
se bedrijfsleven hoogtij viert.
