'Agnes' in Polen
Jan Rietman stapt van geloof af
Chemie verwerpt klacht
FNV over atv-blokkade
Bezoekers 'Los-Vast-spektakel' moeten betalen
'Turkije zet Iraanse
asielzoekers terug'
WOENSDAG 27 MEI 1987
PAGINA 11
PAGINA VOOR JONGEREN
Eindredactie Paul de Tombe
Telefoon 071-144941, toestel 242
(wordt vervolgd)
HILVERSUM (GPD) - Het
wordt druk de komende maan
den in het Rotterdamse Feye-
noordstadion. Popgrootheden
als David Bowie, Bono met U2
en Phil Collins met Genesis
staan op de agenda. En ene Jan
Rietman met zijn NCRV's 'Lost-
Vast Kuip-spektakel'. Op 18 juli
hoopt Rietman voor de derde
maal in successie een vol stadion
te trekken. Voor de eerste keer
moeten al die mensen betalen
voor hun plaatsie.
door
Bert Mol
Niet de kosten van het spekta
kel (de 1,2 miljoen gulden wor
den gedekt door sponsors), maar
Rietmans beslissing actie te voe
ren voor het Foster Parents Plan
hebben geleid tot het („absoluut
eenmalig") heffen van entreeprij
zen. Rietman: „De organisatie
van Foster Parents Plan heeft
'Lost-Vast' gevraagd iets te doen
voor kinderen die het veel min
der goed hebben dan de kinde
ren in Nederland. Foster Parents
Plan begeleidt een scholenpro
ject op Haiti, een van de armste
landen van de wereld. Je kan
twee dingen doen. Je kunt het al
lemaal langs je heen laten gaan
en zeggen: we draaien zo goed en
ik blijf doorgaan zoals ik wil. Of
je kan zeggen: als je met 'Lost-
Vast' al vijf jaar lang plezier hebt,
waarom dan niet een keer je
diensten ter beschikking stellen
aan mensen die het echt minder
hebben dan jij".
Jan Rietman heeft zich altijd
verzet tegen het heffen van en
treeprijzen voor zijn shows. Dat
verzet ging zelfs zover dat hij
aankondigde te zullen stoppen
met 'Lost-Vast' en het Kuip-ge-
beuren op het moment dat de be
zoekers moesten betalen. „Ik
heb er vreselijk tegenaan zitten
hikken. Het druist echt in tegen
mijn ideëen. Als het heffen van
entreegelden uit nood zou zijn
geboren om het programma te
bekostigen zou ik het absoluut
niet doen. Nu vind ik, gezien het
doel, dat het wel kan. Als een
oud vrouwtje aan de overkant
van de straat staat help je haar
ook even met oversteken. Dat
leer je al op school".
Rietman zal over enkele weken
naar Haiti gaan om een docu
mentaire te maken over het scho
lenproject van Forest Parents
Plan. De NCRV zal die film op 25
juni uitzenden. De presentator
van 'Lost-Vast' zegt niet de be
doeling te hebben van het Kuip-
spektakel een Nederlandse life-
aid te maken. „Hoewel er niets
op tegen is, hoor. Maar het is de
achterliggende gedachte niet.
Bovendien werkte 'Lost-Vast' al
met life-spektakel voordat er
sprake was van life-aid".
De toegangsprijzen zijn laag
gehouden. Zij variëren van 7,50
tot 12,50. De opbrengst van de
ze heffingen gaat in zijn geheel
naar Foster Parents Plan garan
deert Rietman. Een toezegging
die hij kan doen omdat de kosten
volledig gedekt worden door de
sponsors. Overigens is - hoewel
de opbrengst van enkele tonnen
voor het project natuurlijk wel
kom is - het niet de bedoeling
van Rietman zoveel mogelijk
geld bijeen te brengen. Hij hoopt
vooral begrip voor het werk van
Foster Parents Plan te kunnen
kweken. De voorverkoop loopt
uitstekend. In de eerste week
zijn al meer dan tienduizend
kaartjes over de toonbank ge
gaan.
Aan het gebeuren op 18 juli in
de Kuip werken ruim vijftig ar
tiesten en groepen mee, voor het
grootste deel afkomstig uit Ne
derland. Volgens Rietman zal de
hele nationale top (Lee Towers,
Anita Meyer, Manke Nelis, Zan
geres Zonder Naam) aanwezig
zijn.
Het derde Kuip-spektakel is
wel rechtstreeks op de radio
maar niet op de televisie te vol
gen. Een 110 minuten durende
televisieregistratie is op 23 juli
op de Nederlandse buis te zien.
Vijf dagen later is het geheel nog
eens te zien op een van de satel
lietzenders. Rietman weet nog
niet te melden of dat Sky Chan
nel (waarvoor hij meewerkt aan
een sportprogramma met Neder
lands voetbal) of Super Channel
zal worden.
maakte zich meester van het ge
zelschap op de dag dat Ausch
witz, enkele tientallen kilome
ters van Kraków, werd bezocht.
Die gevoelens worden op wel
heel aansprekende wijze vertolkt
in de volgende passage uit een
dagboek: "Ik was blij toen we te
ruggingen naar Kraków, maar te
gelijkertijd dankbaar dat ik dit
had gezien. Ik had het voor geen
goud willen missen".
Kohlbeck: "We hadden ieder
een goed voorbereid. Op school
al. De leerlingen hadden zelf ook
te kennen gegeven dat ze Ausch
witz wilden bezoeken. Onderweg
had mijn collega Blom voorgele
zen uit Lou de Jongs werk. De
Poolse leerlingen waren overal
mee naartoe geweest, maar voor
deze trip leek het ons verstandi
ger om onze eigen groep bijeen
te houden. Ondanks al die maat
regelen raakten er leerlingen van
de kaart. Ikzelf ook. Barakken
kampen met de omvang van de
Oegstgeester nieuwbouwwijk
Haaswyk", zegt Kohlbeck.
Er klinkt afschuw in zijn stem
door, als hij zegt: "Schokkend is
het, dat het vernietigingskamp
waar vier miljoen joden zijn ver
gast, er nog helemaal authentiek
in zijn omgeving bij ligt. Alles is
bewaard. En natuurlijk weet je
ook niet waar je het zoeken moet
als je vitrines vol haar, kamers
vol brillen en in weer andere ka
mers koffers met de namen er
nog op aanschouwt. Echt koud
krijg je het als je er Nederlandse
namen tussen ziet staan".
"Het meest lugubere van alles
echter is dat er gewoon mensen
in de buurt wonen, naast Ausch
witz slapen, eten en drinken. Er
loopt ook gewoon een weg langs.
Dat die mensen daar blijven wo
nen, kun je je absoluut niet voor
stellen. Uiterlijk blijven ze er ook
volstrekst onbewogen onder. Ik
weet heel zeker dat na de Polen-
reis heel veel mensen van het
'Agnes' 4 mei in het vervolg heel
anders, veel intensiever zullen
beleven".
LEIDEN - Ze zijn al weer een paar weekjes terug uit Polen,
de leerlingen van de Leidse Agnesscholengemeenschap. De
gedachten aan het 1300 kilometer van hier verwijderde
Kraków, waar ze rond Pasen verbleven, werden sneller dan
vermoed verdrongen door de dagelijkse beslommeringen in
en om de school. Maar de herinneringen aan het verblijf in
Kraków werden weer helemaal levend, nadat alle fotorol
letjes waren afgedrukt en de dagboekschrijvers hun krab
beltjes hadden uitgewerkt tot volwaardige impressies, on
der het motto 'Agnes in Polen'.
De verslaggever moet het daar
mee doen voor dit verhaal. Zelf
mocht hij niet mee. Een visum
kreeg hij niet. Zijn aanwezigheid
zou de gezinnen waar de 40 Ag-
nesleerlingen waren onderge
bracht in verlegenheid hebben
gebracht. Bovendien zou zijn
komst het tegenbezoek, dat past
in dit uitwisselingsproject, in ge
vaar brengen. Want als alles mee
zit, komen 40 leerlingen van het
vier eeuwen oude lyceum in Kra
ków in de herfst naar de Sleutel
stad.
Ton Kohlbeck, leraar geschie
denis op 'het Agnes' spreekt van
een unieke ervaring. "Nee, dit
was niet zo maar een schoolreis".
Kohlbeck kan nog altijd niet
uit over de enorme gastvrijheid
die hij en de andere Polengan-
gers hebben ontvangen. Wat hun
ook opviel was "het enorme ver
antwoordelijkheidsbesef' en de
uitbundige katholiciteit in het
Oostblokland.
"Een openbare school in Polen
is vele malen katholieker dan
ons eigen Agnes", beweert Kohl
beck met grote stelligheid. Een
anekdote volgt: "Tijdens het af
scheidsfeest gingen er een paar
jongens een kwartiertje weg.
Naar de kerk terwijl ze daar de
hele verdere dag al waren ge
weest. Voor ons was het ook een
hele cultuurshock om een pun
ker, wild kruisen slaand, voor
een Mariabeeld te zien knielen.
Ze hebben ons verteld dat er in
Polen op dit moment duizend
kerken in aanbouw zijn. Weet je
wie de populairste man van het
land is? Nee, niet Lech Walesa
(van de verboden vakbond) en
ook Boniek (beste Poolse voet
baller) niet. De paus is de absolu
te tophit".
Het enorme verantwoordelijk
heidsbesef waar Kohlbeck het
eerder over had, heeft z'n uitwer
king op de Agnesploeg niet ge
mist. Want: "Wij voelen nu een
verpletterende verantwoorde
lijkheid voor de terugreis van de
Polen".
"Zij gaven ons in Kraków per
fecte rondleidingen, kenden van
elk gebouw de complete historie
terwijl een paar Agnesleerlingen
mij al hebben bekend dat ze hun
eigen stad Leiden eigenlijk niet
eens kennen. Verder was het ook
zo dat de Agnesmensen niet in
de gelegenheid werden gesteld
om hun eigen bioscoopje of
snoep te betalen. Daar zorgden
de Poolse gastgezinnen voor. Er
viel ook niet over te praten. Het
Poolse zakgeld dat de leerlingen
kregen, kon eenvoudigweg niet
worden uitgegeven".
Diepe indruk
Op leraar Kohlbeck heeft voor
al de in westerse ogen extreme
prestatiegerichtheid in het on
derwijs diepe indruk gemaakt.
Een in de zoutmijnen bij Krakow uitgehakte beeldengroep. (foto Agnesschoiengei
Op het lyceum waar 'Agnes' zelf
op bezoek was, hingen borden
met teksten waaruit viel op te
maken welke leerlingen in welke
vakken het beste zijn. Grijnzend:
"Ook de resultaten per klas wor
den in de schoolgangen opge
hangen, terwijl bij ons de leerlin
gen met de meeste onvoldoendes
menen met hun borst vooruit te
moeten lopen".
door
Wim Koevoet
Al bladerend in het door mede
reiziger P. Blom (leraar geschie
denis) samengestelde fotoalbum,
vervalt Kohlbeck als het ware
van de ene in de andere Poolse
ervaring. Opmerkelijk genoeg
ontbreken er foto's van de aan
komst in het album. "Maar er
was ook helemaal geen officiële
ontvangst. Straks zullen we wel
iemand laten opdraven, Goed
koop of zo".
„Nee, van de communistische
partij heb ik althans in het open
baar niets of niemand gezien.
Zelfs geen portretten van Jaru-
zelski. Dat is in Oost-Duitsland
wel even anders, daar hangen de
straten vol met dat soort portret
ten.
Is de glasnost de door Gorbats-
jov aangezwengelde verlichting
in de Oostbloklanden) in Polen
meer doorgedrongen dan in de
DDR?
'Arbeit macht frei' staat er er j
Kohlbeck gelooft van niet. "In
Polen staat men vrij aarzelend te
genover de glasnost. Er heerst
een sfeer van: eerst zien, dan ge
loven".
Op tien kilometer afstand van
Kraków liggen de beroemde
zoutmijnen. 'Agnes' was erbij.
"Onvoorstelbaar", luidt de alge
mene indruk. "Op bepaalde la
gen hebben mijnwerkers com
plete beeldengroepen van heili
gen uitgehakt. Dertig meter on
der de grond bevond zich een uit
zout vervaardigde kathedraal
met altaar en al".
Geloochenstraft
"Al onze ideeën over Polen zijn
tijdens ons verblijf in dat land
geloochenstraft", vindt Kohl
beck. Je gaat er naartoe in bij
boven de poorten van Auschwitz.
voorbeeld de wetenschap dat
vlees er op de bon is. Maar de ta
fel buigt doordeweeks bij wijze
van spreken door onder het ge
wicht van al die schalen. En dat
was heus niet 'georganiseerd'
omdat wij er waren. De mensen
daar zijn gewoon in staat om hun
laatste cent eraan uit te geven,
andere dingen na te laten. Verder
geldt ook dat in Polen vlees ei
genlijk altijd een probleem is ge
weest. De vanzelfsprekendheid
dat er dingen zijn, die is er daar
niet. En daardoor is het pro
bleem ook lang zo groot niet als
wij denken dat het voor die Po
len zal zijn. Ik moet er wel direct
bij zeggen dat ik niet weet hoe de
situatie in de kleinere dorpen is".
Innerlijke tegenstrijdigheid
DEN (ANP) - Turkije stuurt Iraanse mannen en vrouwen die poli-
tiek asiel zoeken terug naar hun land. Volgens de internationale organisa-
tie voor de mensenrechten Amnesty International komt de Turkse rege
ring daarmee haar internationale verplichtingen niet na. De organisatie
meldt vandaag dat in het afgelopen halfjaar ongeveer 400 Iraniërs direct
over de grens zijn gezet, zonder dat hun asielverzoek is onderzocht door
net Turkse bevoegd gezag of door het vluchtelingencomité van de Ver
enigde Naties.
Amnesty is van mening dat de Iraniérs bij terugkeer in hun eigen land
het gevaar lopen te worden gemarteld of geëxecuteerd, of als gewetens
gevangene vastgezet te worden. Volgens de organisatie houden de Turk
se autoriteiten zich niet aan internationale afspraken, volgens welke geen
enkele Iraniër die te kennen geeft angst te hebben voor vervolging in
Iran, zal worden teruggestuurd.
Turkije heeft in 1951 het VN-verdrag betreffende de status van vluchte
lingen ondertekend. Het land heeft daarbij wel de beperking gesteld dat
het verdrag in Turkije slechts van toepassing is voor Europese vluchtelin
gen. Inmiddels, zo beweert Amnesty, beschouwen de meeste landen de
wereldwijde toepassing van het vluchtelingenverdrag als een „gewoonte
recht De organisatie dringt er bij Turkije dan ook op aan deze mondiale
werlung van het verdrag eveneens te erkennen en geen vluchtelingen uit
*ug te sturen die ,het «sico lopen vervolgd te worden.
De Nederlandse afdeling van Amnesty International verzoekt de rege
ring m ons land met klem geen asielzoekers uit Iran vanuit Nederland
terug te sturen naar Turkije. De organisatie zegt hiermee te reageren op
berichten van de staatssecretaris van justitie mevrouw Korte-van Hemel
volgens welke „Turkije geen vluchtelingen naar Iran terugstuurt".
ROTTERDAM (ANP) - De chemi
sche bedrijven ICI en Cyanimid uit
het Rotterdamse havengebied heb
ben de vakbonden gisteren uitge
nodigd voor hervatting van het
cao-overleg. Ze waren van de on
derhandelingstafel weggelopen
omdat de bonden hun eisen over
verdere atv niet van tafel wilden
halen. Dat meldde bestuurder P.
Jansen van de Industriebond FNV
gisteravond.
„Ze hebben ons eigener bewe
ging vandaag uitgenodigd, hoewel
we onze eisen overeind houden",
zei hij. Jansen is echter somber ge
stemd over de mogelijkheden in de
chemiesector in het algemeen om
de arbeidstijd verder te verkorten.
De industriebond FNV maakte
maandagavond bekënd dat ver
dere verkorting van de arbeids
duur bij het huidige cao-overleg in
de chemiesector goeddeels onhaal
baar is geworden, doordat de werk
gevers er per sé niet aan willen. De
bond verwijt de werkgevers geen
inhoud te willen geven aan het ak
koord uit de Stichting van de Ar
beid.
Secretaris H. C. Rijksen van de
Algemene Werkgevers Vereniging,
waarbij nagenoeg alle chemiebe
drijven zijn georganiseerd, noemt
dat verwijt echter zeer ongenuan
ceerd. „We proberen het akkoord
wel degelijk na te leven. Maar het
is niet zo dat herverdeling van ar
beid alleen bestaat uit collectieve
uniforme arbeidstijdverkorting
voor iedereen, zoals de bond wil,
maar ook uit bij voorbeeld deeltijd
arbeid, het aantrekken van meer
vrouwen en dergelijke", aldus
Rijksen.
Alleen bij enkele bedrijven, zoals
ICI en Cyanimid, zal de Industrie
bond de atv-eis overeind houden.
Verder wil de bond scholingspro
gramma's afdwingen om toch nog
inhoud aan arbeidstijdverkorting
te kunnen geven. „Wij geven het
uitgangspunt korter werken niet
op, maar voor het moment wordt
het ons onmogelijk gemaakt", al
dus Jansen.
De FNV-bestuurder meldt nog
dat het chemische bedrijf Penn-
walt gisteren een eindbod heeft ge
daan. De door het bedrijf eerder
voorgestelde invoering van presta-
tieloon is daaruit verdwenen, waar
door Shell op dit punt als enige in
de chemiesector overblijft, volgens
Jansen. Het eindbod behelst wel
een lichte verbetering van het sala
ris, maar geen enkele vorm van
herverdeling van werk. Het bod zal
daarom met een negatief advies
aan de leden worden voorgelegd,
aldus Jansen.
Met de verkiezingen in zicht (11 juni) is Margareth Thatcher overal in
Engeland te vinden. De verkiezingstoernee bracht haar gisteren bij een
fabriek in Wales, die blaaspijpjes maakt voor de politioneel gebruik. Een
test bewees de nuchterheid van de Britse premier. (foto ap»
